Baldur - 07.11.1868, Blaðsíða 6

CG
jafnbitur eins og spjótalög,
eins og haglskúrir heljarsárar,
sem heimkynnis rnyrkra svartir árar
liða þau lífs um bjarta braut
og burtu nema allt þess skratit,
saknaðar, gremju’ og grimmdar tár,
gleymsku, iðrunar, harma sár,
elfur fárskaps, sem reða blindar,
afkvæmi spillingar og syndar.
Þetta hans hafði drepið dug,
á dauðastund það flaug í hug;
of angu feigðarbjarma brá,
banafrostrósir vöngum á
draugslega Ijeku bláar og bleikar,
bærzt gátu varir naumast veikar;
þungt leið frá hjarta andvarp eitt
og í því stöðvaðist bjarta þreytt.
Kristján Jónsson
Vjer fáum eigi bnndizt þess, um leit) og vjer birtum þetta afbragþ
í íslonzkum skáldskap, ab vekja atbygli manna á kvæþinn fremnr flestu
etia öllu öþru; en hvaþ getum vjer vakib athygli manna á þessn? —
þab er sjálft sitt bezta hrás. Ab oss flnnst, ætti engum ab geta dulizt
þab, ab þátt Kristján, sem er oss öllurn aí) svo gábu kunnur, or allir
eru samróma um kvæbi haus, hefbi aldrei annab kvebib, enn þetta eitt,
þá ætti þetta kvæfci fulla heimting á, ab höfuudur þess hljóti sæti hjá
rmdvegishöldum mebal íslenzkra þjóbskálda. Ritstjórnin.
JARÐSKJÁLFTI.
Aðfaranótt hins 31. d. októberm., og hins 1. og 2.
dags nóvemberm. urðu menn hjer varir jarðskjálfta. Mest
mun hafa að þessu kveðið síðustu nóttina; þá komu tveir
kippir um kl. 12, og voru þeir einna mestir, einkum hinn
síðari þeirra. Bæði þá nótt og hinar á undan komu íleiri
kippir um næturtímann, og sumir, er vöktu, þóttust enda
hafa orðið varir við hristing við og við alla aðfaranótt hins
1. dags nóvembrm. Eigi var jarðskjálfti þessi svo mikill,
að tjón yrði að; þó færðust víst í tveim stöðum hjer í Rvík
ofnar úr stað í lnisum, og íeinuhúsi brotnuðu tveirlamp-
ar. Sitthvað lauslegt i húsum, t. a. m. myndir á veggjum
o. fl. þessl. datt ofan, og í húsum með múruðu lopti fjell
víða kalkryk niður. Hin nýbyggða og glæsilega skólavarða
beið þó ekkert verulegt tjón af þessu, því að þótt kalk
nokkurt hryndi úr henni, þá er auðgjört við slíku. Um
stefnu jarðskjálftans getum vjer ekki fullyrt neitt, þar eð
hún mun eigi hafa verið rannsökuð með verkfærum, en að
því, er að finna var og sjá, mun eigi fjarri sanni, að hann
hafi gengiðfrá (norð-?) vestri til (suð-?) austurs. Jarðskjálfti
þessi varð því eigi mikill teljandi hjer, en óvíst er, hvernig
liann heflr við komið annars staðar, og væri fróðlegt að fá
að vita slíkt. — Það þykir mega telja mjög líklegt, að elds-
uppkoma sje eða hafi verið einhvers staðar, þótt óvíst og
ófrjett sje enn, hvar það hefir verið, hvort heldur hjer í
landi, eður annars staðar. Á Bessastöðum á Álptanesi
fjeil helmingur fjárhúss inn öðrum megin; eigi varð þó
tjón að þessu, enda þótt fje væri í húsinu, því að það hafði
allt staðið í garðanum þeim megin, er eigi fjell inn.
þrjár þarflegar hugvekjur eptir »1—s—n».
II. IIUGVEKJA. Spítalahlutirnir.
í>e gar spítalagjaldsmálið var rætt fyrst á þingi 1847,
mun það fyrst hafa verið Jón Sigurðsson í Kaupmanna-
höfn, er hreifði því. J>ó mun atþingi aldrei hafa til ætlazt,
að grundvallarreglu gjalds þessa væri breytt, heldur sagði
herra J. S. sjálfur svo á siðasta þingi, er liann var forseti,
að tilgangur þingsins hefði sá einn verið, að fá »reglu-
gjörð«, er á kvæði nákvæmara eptirlit með, að öll kurl kæmi
til grafar af gjaldi þessu; þar á móti tók hann skýrt fram,
að þingið hefði aldrei beðið um neina tilskipun, er breytti
gjaldmátanum, og bvggði á öðrum grundvelli. Þrátt fyrir
þetta lagði stjórnin hið hraparlega frumvarp fyrir þingið,
sem kunnugt er og lesa má í þingtíðindunum. Var það
byggt á tillögum Reykjavíkurnefndarinnar og álili amtmanna,
er leitað hafði verið, sem allt má sjá í þingtíðindunum.
Vjer skulum hjer fara fljótt yfir sögu, og eigi rekja
uppruna spítalagjaldsins, er fyrst var fríviljug gjöf, en síð-
an lagt á með lögum, sem skattur, og notað í allt öðrum
tilgangi, en það var til orðið í. Þetta kemur eigi hjer
til greina, enda munum vjer einhvern tíma síðar minnast
á það ásamt öðru fleiru, erlíkt stendur á. Hjer er að eins
um að ræða, til hvers gjaldinu, nú er varið og, hversu
það verði svo lagt á, að það nœgi til þeirra gjalda, er
spítalasjóðurinn þarf að Ijiika árlega, og kann að þurfa,
en þó svo, að það verði sem Ijettbœrast, og sem hentugast.
Nefnd sú, er þingið setti, til að íhuga frumvarpið, varð
eigi á eitt sátt. Meiri hluti hennar var svo óheppinn, að
fallast í aðalatriðum á hið klaufalega frumvarp, sem fór
fram á, að leggja á bátana, en eigi á aflann; en sú aðferð
var svo gjörsamlega hrakin á þinginu, að óþarft er, að fara
að orðlengja um hana hjer, utan vísa mönnum í tíðindi
þingsins; það liggur til dæmis í augnm uppi ósanngirni
sú, sem í því er, að leggja á eptir stærð farsins, án til-
lits til aflahæðarinnar, auk þess, sem allir sjá, hve ósenni-
legt það er, að maður, sem á bát og skip, og heldur út
bát sínum allt árið um kring, en rær, ef til vill, einu sinni
skipi sínu, skuli gjalda meira af skipinu fyrir einn róður,
en bátnum allt árið um kring. í>að tjáir ekki að kasta því
fram, að hann vinni það upp á bátnum, sem oflagt sje á
skipið; það er undir happi og hendingu, og eigi lögunum
að þakka, þótt svo kunni að fara; þau eru jafn ranglát
fyrir það. Auk þessa yrði þetta og til að eyðileggja allan
sjávarútveg í landinu, þar eð hver og einn vildi keppast
um, að hafa skipin sem minnst, svo að gjaldið yrði sem
lægst. t>að verður því með öllu óskiljanlegt, að nokkur einn
einasti af þingmönnum, er til þekktu, skyldi gefa þessu at-
kvæði sitt; sú eina sennilega ástæða, er hugsazt getur, til
þessarar blindni manna, er það, að eigi var um annað betra
að velja á aðra hlið, en hina uppástunguna, er minni hluti
nefndarinnar gjörði, og meiri hluti þingsins fjellst á, þ. e.
að leggja á aflahæðina.
I>að má nú að vísu vera hverjum manni ljóst, að grund-