Heilbrigðistíðindi - 08.11.1870, Blaðsíða 3

35
andrúmsloptsins, eins og sjá má á blaðsíðu 2. í tíðindum þess-
um. Holdgjafmn í andrúmsloptinu getur samt setn áður eigi
verið manninum eða dýrunum að fæðu, eins og lopttegund
þessi er þar undir búin, heldur verða ýmsar breytingar á henni
að verða, áður en til þess kemur. Það eru einkum grös og
jurtir jarðarinnar, sem hafa þetta ætlunarverk á hendi, og þær
eru sú verksmiðja, sem undir búa holdgjafann úr andrúms-
loptinu á þann hátt, að hann getur orðið mönnum og dýrum
að fæðu. Þetta verður á þann hátt, að jurtunum er gefiun sá
kraptur, að sameina holdgjafaloptið ýmsum öðrum frumefnum,
einkanlega kolaefni, vatnsefni, lífslopti, brennisteini og Ijósbera
(Fhosphor), og við þessa sarneiningu koma fram ýmisleg sam-
sett efni, sem verða mönnum og dýrum að fæðu. Efni þessi
hafa hjá grösum og jurtum j'misleg nöfn, og eru í raun og
veru ýmissar tegundar, en almennt kalla menn þau plöntusafa,
mjöl, hveiti, sykur eða jurtalím, og þá er þau koma í dýra-
líkamina, breytast þau á ýmsan hátt, og mynda það, er vjer
köllum bold dýranna, eða beint áfram kjötið. Nú með því það
yrði of langt að skýra frá því, hvernig á þessum efnabreyt-
ingum stendur, og að það er auk þess varla auðið, að gjöra
það skiljanlegt nema fyrir þeim, er góða grein vita á efna-
fræðinni, og lært hafa að þekkja öll frumefniu, þá vil jeg að
eins geta hinna samsettu efna, er menn og dýr hafa sjer til
fæðu, og sem hvorki menn nje dýr geta án verið.
Nú á tímum skipta menn allri fæðu í tvo höfuðflokka, það
er: 1. andardráttarfæðu, og
2. holdgjafafæðu,
og þó mönnum eigi beri alveg saman um, hver efni til þess-
ara tveggja flokka heyri, þá kemur þó flestum saman í því,
að skipting þessi sje náttúrleg og eigi við góð rök að styðjast,
og skai jeg nú nákvæmar skýra, hverja undirstöðu menn hafa
fyrir þessari skiptingu.
Lærðir menn hafa fyrir löngu tekið eptir því, að andar-
drættinum má líkja við nolckurs ltonar loga, því að hann á
við hið sama náttúrulögmál að styðjast sem loginn. Loginn
er alls eigi annað en bráð og mikil sameiniog lífsloptsins úr