Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 8

8
Suður hornunum; þó virtist bilið á austur hliðinni stærra en dyr*
um svaraði. Við grófum út suðurenda tóftar þessarar til að kom-
ast að vissu um þetta; en undir stöður voru orðnar svo úr lagi
færðar, að við fengum eigi fyllri vissu en nú var sagt. Þessi
tóft ætla jeg sje af útibúri. — Þess skal getið, að Þorsteinn
Erlingsson skoðaði rústir þessar litlu síðar, og byrjaði á að grafa
upp tóftina suður af fjósinu, en reyndist það ókleyft verk fyrir
1 eða 2 menn. Hann rannsakaði þá einnig rústirnar 1 Lauga-
hvömmum. Hann lofaði mjer síðan góðfúslega að bera sínar at-
huganir saman við mlnar, og styrkti það þá niðurstöðu, sem jeg
hafði komizt að.
Heygil heitir stórt gil, sem rennur í Stangará stuttum spöl
fyrir neðan Þórarinsstaði. Það kemur úr norðri, og eru botnar
þess í útnorður frá Þórarinsstöðum. Þeir eru afar mikið víðlendi,
mýradrög og hoit á milli, sem sum eru blásin. Því verður ekki
neitað, að mjög er líklegt, að þar hafl bær "verið, með því mælir
landslag, víðátta og landskostir, mundi sú jörðin hafa haft einna
mestar slægjur. Eigi vita menn þar samt af neinum rústum,
og engar rústa likur gátum við sjeð, og leituðum þó allvandlega.
Þó má geta þess, að norðast í botnunum sáum við grjótröð í
flagi hjá læk einum, og gæti það hafa verið undirstaða veggjar.
Þó virtist mjer það mjög vafasamt.
Allir þessir bæir og örnefni, er nú hefir verið getið, eru
fyrir sunnan Harðavallar-hálendið og mega því kallast í fram-
haldi af byggðinni, sem enn er. Þeir hafa líka verið tiltölulega
nærri hver öðrum. Fyrir innan Harðavöll og Sandá tekur við
innri hluti afrjettarins. Þar eru þeir staðir sem nú verður getið
og eigi allskammt í milli þeirra.
Hrafntóftir (sjá 2. mynd) eru syðsti staðurinn afþeim. Þar
heitir Hrafntóftaver mýrlendisfiáki sunnanmegin við Grjótá. Sú á
er nokkuð langt fyrir innan Sandá. Gil (c) rennur úr mýrlend-
inu vestur í Grjótá og á valllendisnefi við gilið þykjast menn
sjá rústir bæjarins í mosaþýfi (a. a.) Það eru aflangir mosa-
hryggir, sundur lausir, og samhangandi lautir á milli, sem allar
hverfa saman í eina aðallaut, (b) er liggur yfir þvert nefið aust-
ur í gilið. Fæ jeg eigi betur sjeð, en að þessar rústir sjeu
myndaðar af vatni en eigi mönnum. Og aðrar rústir var eigi að
sjá; enda er nef þetta eini staðurinn sem líklegt mætti telja að
bær hefði á staðið á þessu svæði. Nú bendir þó nafuið til þess,
að þar hafi maður er Hrafn hjet byggt »tóftir« (= bæ?). Þær
geta nú verið niður sokknar, annaðhvort undir mosahryggjum