Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1896, Side 18

18
IV. Hella.
Svo segir í Sturlungu, 8. Þ. 16. kap; »Þeir kvámo vestan
Rafn ok Sturla ok riðu til Amótsvaðs, báðu þar kvarna biskup
at færu veðri; annars mundu þeir bíða á Hellu«. Þessi bær,
Hella, þekkist nú ekki. En jarðabækur nefna »Hellukot« í Kað-
alstaðalandi i Staíholtstungum. Þar eru nú fjárhús irá Kaðal-
stöðum austur undir Hvítá. Sjást standa á hæð, og sjást tals-
verðar rústir fyrir vestan þau á hæðinni og vestan í henni, en
óglöggar eru þær og líta út fyrir að vera misgamlar og hver
ofaná annari. Austanundir hæðinni, nær ánni, er tóft sem lík-
ist fjósi og hlöðu. Má vera að bærinn Hella hafi einnig staðið
þar austanundir hæðinni, þó nú sjáist þess ekki merki. Þar
hefir blásið upp og gróið aftur. Enn þá gat hjáleiga frá Hellu,
Hellukot, hata staðið þar sem rústirnar eru vestan við fjárhúsin
verið lengur byggt en heimabærinn og því haldist nafnið »Hellu-
kot«. Ámótsvað, Þar sem Hvítá og Reykjadalsá mœtast (þ. e.
koma saman), er þar litlu neðar. Það heitir nú Klettsvað, og er
aðeins fært þegar Hvítá er lítil.
Viðauki.
Sverðhóll.
í túninu á Valbjarnarvöllum í Borgarhrepp eru þrír smá-
hólar, eða stórar þúfur: Valbjarnarleiði, landnámsmanns, Val-
bjargarleiði, konu hans (eða dóttur ?) og Sverðhóll, þar sem sverð
hans á að vera geymt. Ekki er mikið stórvirki að grafa upp
hóla þessa; er og auðsjeð að grafið hefir verið í Valbjarnar-
leiði og er sögn, að við það hafi verið hætt, af því bærinn
sýndist í báli. Af því nú var búið að slá og hirða túnið kring-
um Sverðhól, en óslegið kringum hina, þá komum við Jón
bóndi okkur saman um að grafa í hann. Þar reyndist að vera *•
klettur, hullinn þunnum jarðvegi. En hann var sprunginn
sundur niður í gegn, svo djúpt sem kanna mátti með stöng, og
var glufan 3—4 þuml, við. Sverði hefði mátt smeygja í hana;
en ekkí var nú þess merki að finna.