Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1996, Side 12

16
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Kirkjan sem stóð áfyrri hluta í 8. aldar
Ytri gerð
Eftir að ganila kirkjan fauk árið 1706 var byggð ný og líklegast smærri
kirkja, en að hluta til úr timbri hinnar gömlu. Elsta úttekt þessarar nýju
kirkju er frá árinu 171834 og er það vísitasíugjörð Steins Jónssonar Hóla-
biskups (1711-1739).Yngsta úttektin er frá 1727 og er vísitasíugjörð pró-
fastsins Þorsteins Ketilssonar.35 I annarri vísitasíugjörð Steins frá árinu
173536 kemur svo frarn að ný kirkja úr torfi sé þá upp byggð í stað þeirrar
gömlu sem var úr timbri. Sú kirkja sem nú verður leitast við að fá mynd
af er því reist á árabilinu frá 1707-1718 og tekin niður á bilinu 1727-
1735. Ef til vill væri nærri lagi að miða við ártölin 1710 og 1730 til hag-
ræðingar. Um er að ræða fjórar úttektir, ýmist gerðar af biskupum,
próföstum eða sýslumönnum og eru þær frá árunum 1718, 172137, 172438
og 1727. Uppskriftir þessar eru svo að segja samhljóða og ef eitthvað er
óskýrt í einni geta hinar oftar en ekki skorið úr um vafann. Þær gefa í
raun svo góða mynd af kirkju þessari að mögulegt er að rissa upp grunn-
mynd byggingarinnar með töluverðri vissu og hefur Hörður Agústsson
freistað þess. Hafa ber þó í huga að sum atriði eru traustari en önnur. (8.
mynd)
Eins og fram er komið var þetta timburkirkja og allar úttektir hennar
bera það greinilega með sér að um byggingu af stafverki er að ræða. Kór
og framkirkja eru undir sama formi, með útbrotum og gefur úttektin
1721 mál kirkju þessarar allrar. Hún er:
að hæð 9 álnir 2 og 1/2 kvartel, en að breidd með útbrotum 11 álnir 1
8. mynd. Grunnmynd Munkaþverárkirkju á fyrri hluta í 8. aldar. (Teikn. Hörður Agústs-
son).