Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1996, Qupperneq 42

46
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
brotna. Hún var því endurbætt uppúr 1944 og heitir eftir það trí-acetat.
Enn þann dag í dag er plastefnið trí-acetat notað ásamt plastefninu
polyester sem kom á markaðinn á sjöunda áratuginum.
Límhimnan límir saman emúlsjónina og grunnefnið. A negatívum með
plastgrunnefni (filmu) var bætt örlitlu af acetoni í gelatínið þar sem það
leysir upp yfirborð nítrats- og acetatfilmunnar og gelatínhimnan festist
betur við grunnefnið.
Ljósjafnari er bæði notaður á glerplötur og plastfilmur. Hann kemur í
veg fyrir dreifingu ljóss út fyrir eðlileg mörk á framkallaðri negatívu.
Annars færi ljósið í gegnum negatívuna og myndaði svarta bauga á emúl-
sjóninni. Ljósjafnarinn var búinn til úr litarefni sem leyst er upp í vatni
ásamt dálitlu af bindiefninu gúmmí-arabicum. Núorðið er litarefnið sett
saman við gelatínið.
Afvindnefni var eingöngu notuð á plastfilmur og kemur í veg fyrir að
filman vindi upp á sig við mismunandi aðstæður.
Framköllun negatívu
Þegar negatíva er framkölluð er hún böðuð í eftirfarandi vökvum:
Framkallari: Kallar myndina fram smátt og smátt.
Stoppbað: Stöðvar framköllunina.
Fixer: Breytir silfursöltunum sem eftir eru í litlaus og óljósnæm sölt.
Vatn: Skolar út afgangsefni í emúlsjóninni.
Þegar búið er að þurrka negatívuna, er hægt að lýsa hana og varpa á
ljósmyndapappír. Pappírinn er. síðan framkallaður á sama hátt og nega-
tívan.
Skemmdir á Ijósmyndaefni
-Skilgreimng á þeim
Margar ástæður fyrir því að ljósmyndaefni skemmist. I raun má skipta
þeim í tvo flokka: innri og ytri öfl.
Eins og orðin bera kannski með sér, er það sem ég nefni innri öfl ljós-
myndaefnið sjálft sem og vökvar notaðir við framköllun, en ytri öflin þá
umhverfið; loftmengun, geymsluaðstæður, röng meðhöndlun og svo
framvegis.
Stundum er samspil á milh innri og ytri skemmda, til dæmis er nítrat-
filman bæði sjálfeyðandi og gefur um leið frá sér skaðleg efni sem geta
skaðað nálæg ljósmyndaefni.