Víkverji - 16.10.1873, Blaðsíða 6

118
heilbrigðistíðindi sín fyrir september og októ-
bermánuði þ. á. datt oss viðtal þetta í hug,
sem er í sjónarleik eptir Holberg, er leikinn var
hér í fvrra vetr og nefnist «Sængrkonan»:
Doctor: væri æskilegt, ab hver sjúklingr gæti
bnndií) sig nra ab borba og drekka, því eins og
allr sjúkdómr hefir npptnk síu í nrat og drykk
þannig vibhelst hann hér af. Eg hafbi sjúkling,
hann gat kúgab náttúruna, sá pamfíll, en hvar
flnria raenn nú á dngnm þá menn, er geta jatn-
ast honnm. Hann n’eitabi ser í sútt, er hann
hatM, urn allan mat 1 6 daga
Sængrkonan: J>á vona eg, ab hann hafl drepist.
Doctor: Sjálfsagt, en súttin fór alveg úr honnra, og oss
var eigi nmhngab nra annab en ab reka hana út.
J>frr þurflb armars eigi ab vera hrædd um, ab
sjúkdúmr ybar skali vara lengi; því eg hefl
tinctúru, ágætasta mebal ! Beyndar deya flestir
af því, en ef þeir eigi dæn, væri ekkert mebal
8vo ágætt í þessnm heimi.
Herra Doktorinn hugsar eigi um annað en
dýralæknaskoðnn og dýralæknisfræði. Hon-
um er það aðalspurning í fjárkláðamálinn,
hvort sú aðferð, er rnanna- og dýraiæknar
úti um víða veröld hafa komið sér samau
um sé in réttasta, sé við höfð við fjárkláð-
ann hér á landi. Hann segir að ruglið um,
hvernig fjárkláðinn er kominn upp og hvernig
honum best verði útrýmt sé ið voveiflegasta
Damoklessverð yfir íslandi og fjárrækt þess,
að það sé stjórnleysisrugl að vilja láta bændr
sjálfa lækna skepnur sínar, að þeir, er vinna
að þessu, kæfi «átorítetstrúna» niðr, að niðr-
skurðaræði vort sé orðið nafnfrægt um öll
norðrlönd, að fjárkláðinn haö gert oss næga
skömm hjá framandi þjóðum, og að þeim er
vilja þjóð vorri vel, ælti að vera umhugaö
um, að sú svívirðing foreyðslunoar gæti sem
fyrst fallið í gleymsku og dá. Skoðun vor á
fjárkláðanum sé sprottin af inu gamia súr-
degi Fariseanna, sem hefir verið langtum
skaðlegra fyrir land þetta en sjálfr kláðino( !1).
Vér verðum því miðr opinberlega að viðr-
kenna, þrátt fyrir þá skömm, sem viðrkenn-
ing þessi gæti gert oss hjá framandi þjóðum,
er vér anDars erum hræddir um hafa annað
að hugsa um en fjárkláðann íslenska — aðvér
höfum enga, als enga skoðun um það, hvernig
fjárkláðanum verði útrýmt á vísindalegan hátt.
Oss er það aðalatriðið í þessu máli, að
fjárkláðinn er hér í landinu, og að hann
á hverju ári gerir fjárrækt vorri mikinn skaða.
Vér viljum því kappkosta alt til, að gera fe
vort lieiibrigt, og vér gefum lítið fyrir ina
réttu dýralækningaaðferð, ef hún eigi verðr
til annars, en niðrdreps fjárræktar vorrar, ef
fjárkláðinn með henni helst á lífl hér um
aldr og ært, þannig að engi bóndi getr eign-
ast fé að mun og sú gullnáma, er vér höf-
um í fjárbeitarlandi voru, liggr ónotuð. Vér
viljum finna þá aðferð til að útrýma kláðan-
um, er á bestvið í hvert sinn, er hann kemr
upp; vér \iljum hérvið njóta ráða og styrks
eigi einungis dýralækna, heldr einnig bæuda
og vér höldum, að þeir menn, er hafa alist
upp við fjárrækt hér á landi, geti lagt fult
eins holl ráð, þegar á að lækna ina islensku
fjárkind, og þeir manna- eðr dýralæknar er
hafa lesið ritgjörðir þær, er Buzoroui prent-
aöi 1846, vita, hvað Englendingar kalla Bur-
nestssóttvarnarvökva, hafa lesið um klórgufu
þá, er Dr. Domett Stone nýlega hefir fund-
ið, og geta talið upp fyrir oss mörg önnur
ágæt lyf og «tinctúrur»; en, ef til vill, ald-
rei hafa baðað eðr skorið kind. í*að er eng-
inn efi á því, að það, sem mest er undir
komið, við fjárræktina er in daglega meðferð,
en hana lærir maðr eigi af bókum, og með-
ferðina á voru fé þurfum vér eigi að fara til
Kaupmannahafnar til að læra. Menn mega
nú eigi skilja oss svo, sem vér værum mót-
stæðir allri dýralækningafræði. því fer fjarri
Vér erurn inum heiðraða landlækni samdóma
um, að það væri mjög æskilegt, að þessi
fræði væri meira stunduð hér á landi, eu hún
hefir verið. Vér álitum það brýna nauðsyn
fyrir valdstjórn vora að hafa dýralækni við
hönd, þegar ráðstafanir á að gera gegn fjár-
kláðanum eðr öðrum dýrasjúkdómum, eins
teljum vér það inn mesta skaða fyrir oss, að
vér eigi höfum stuttar kenslubækr'í dýrafræði,
er væri samdar svo, að hver bóndi ætti hægt
með að lesa og skilja þær; en það, sem vér
viljum halda fastlega fram, er, að dýralækn-
ar á þessu landi aldrei verði einhlítir. Til
þess er landið alt of strjálbygt. þeim, er
vér helst verðum að treysta í máli þessu eins
og í flesluin öðrum máluin voruui, eru sveit-