Fréttablaðið - 21.09.2001, Side 10

10
FRETTABLAÐIÐ
21. september 2001 FÖSTUPAGUR
FRETTABLAÐIÐ
Útgáfufélag: Fréttablaðið ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Einar Karl Haraldsson
Fréttastjóri: Pétur Gunnarsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Fréttablaðið ehf.
Plötugerð: ÍP-prentþjónustan ehf.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Dreifing: Póstflutningar ehf.
Fréttaþjónusta á Netinu: Vísir.is
Fréttablaðinu er dreift ókeypis til allra heimila á höf-
uðborgarsvæðinu. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn
greiðslu sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINST
AFGANISTAN
Stríðshrjáð og kúguð þjóð Afganistan á
ekki að gjalda hryðjuverkanna í Bandaríkj-
unum, segir miðnefnd SHA.
Gegn striðs-
æsingum
Miðnefnd Samtaka herstöðvaandstæðinga ályktar:
árásin A ameríku Samtök her-
stöðvaandstæðinga taka undir
hina almennu fordæmingu á
hryðjuverkunum í Bandaríkjun-
um 11. september og lýsa yfir
samúð með þeim sem eiga um sárt
að binda vegna þeirra og banda-
rísku þjóðinni í heild.
Eftir þessa atburði höfum við
orðið vitni að samhug um allan
heim sem er nánast einstakur í
mannskynssögunni. Slíkur sam-
hugur og svo almenn fordæming á
ofbeldi er sterkasta vopn sem
hugsast getur í baráttunni fyrir
friðsamlegum heimi. Það er
hörmulegt til þess að vita ef reiði
og hefndarhugur bera skynsemi
ráðamanna ofurliði og gripið
verði til hefndaraðgerða sem
munu ógna lífi og öryggi al-
mennra borgara og jafnvel stefna
heimsfriðnum í hættu.
Á sama hátt og Samtök her-
stöðvaandstæðinga fordæma
hryðjuverkin 11. september for-
dæma þau þær stríðsæsingar sem
stjórnvöld í Bandaríkjunum hafa
nú uppi með samþykki annarra
NATO-ríkja og hafa þegar hrakið
fjölda afganskra borgara á flótta.
Samtök herstöðvaandstæðinga
krefjast þess að ríkisstjórn Is-
lands taki afstöðu gegn þessari
stríðsæsingastefnu Bandaríkja-
stjórnar og geri allt sem í hennar
valdi stendur til að koma í veg
fyrir að þessum hryllilegu hryðju-
verkum verðj svarað með öðrum
hryðjuverkum gegn saklausum
borgurum.
Samtök herstöðvaandstæðinga
skora á almenning að sýna stríðs-
hrjáðri og kúgaðri þjóð Afganist-
an sömu samúð og bandaríska
þjóðin hefur fengið á undanförn-
um dögum og sameinast í and-
stöðu við að hún verði látin gjalda
hryðjuverkanna í Bandaríkjun-
um. ■
Múslimar kveði sjálfir niður trúarofstækið
Víða í ríkjum múslima geisar
borgarastríð milli fólks með
miðaldasýn og framfarasinnaðs
nútímafólks. Miðaldamennirnir
afbaka fyrirmæli Kóransins og
lesa inn í þau rétt-
lætingu á heilögu
stríði, himnaríkis-
vist með aðdáun-
arfullum meyjum
fyrir þá sem fórna
sér í sjálfs-
fyrir trúna, og
kúgun kvenna.
„Hryðjuverk
eru leynivopn
ólögmætra
valdhafa"
morðsárásum
skefjalausa
Hryðjuverkastarfsemi þrífst ein-
göngu í þeim ríkjum múslima sem
eru á fallandi fæti, eru stöðnuð,
veikluð og stjórnað af ólögmætum
valdhöfum - en ekki í löndum sem
eru á uppleið. Hún er leynivopn
valdhafa til þess að hefna fyrir
niðurlægingu fyrr og síðar, m.a.
af völdum Bandaríkjamanna og
annarra vestrrænna þjóða, og til
þess að beina sjónum landsmanna
sinna frá innri hnignun að ytri
óvini.
Blaðamenn sem þekkja vel til
Arabaheimsins skrifa margir um
nauðsyn þess að láta ekki hefndir
vegna árásarinnar á Bandaríkin
bitna á þeim múslimum sem lifa í
nútímanum. Gallinn er sá að
margir leiðtoga Arabaríkja skipta
um hlutverk eftir aðstæðum, og
eru ýmist í gervi þjóðarsmiða,
einræðisherra, ættarhöfðingja,
friðarsinna eða skæruliðafor-
ingja. Dálkahöfundurinn William
Safire í New York Times setur
......... Mál manna
Einar Karl Haraldsson
skrifar um hlut múslimskra trúarleiðtoga
traust sitt á það að hófsamir trú-
arleiðtogar múslima noti tæki-
færið til þess að stöðva heilaþvott
róttækra trúarofstækismanna. Að
þeir nýti það samskiptanet sem
fólgið er í nærsamfélögum músli-
ma og trúarsamkomum til þess að
vitna um það að í Kóraninum er
mælt svo fyrir að bannað sé að
deyða saklausa. Þar er einnig þá
viðvörun að finna að slíkir morð-
ingjar muni þjást vegna sinna
synda. Þeir eigi fyrir höndum
refsingu á himnum en ekki sælu-
vist.
Til þess að einhver von eigi að
vera til framfarasóknar og al-
mennrar velferðar í ríkjum múslí-
ma þurfa þeir sjálfir að kveða nið-
ur trúarofstækið og grimma mið-
aldahugsun sem fyrst og fremst
bitnar á konum og börnum, en
bannar um leið alla framþróun. ■
Verður
lát og
næsta árás hljóð-
vopnin ósýnileg?
Möguleiki á sýklaárás hryðjuverkamanna veldur áhyggjum. Viðbúnaður heilsugæslu talinn
óviðunandi og bóluefni af skornum skammti.
SÝKLAHERNAÐUR Einkennin gætu í
upphafi minnt á inflúensu og því
gætu liðið nokkrir dagar áður en
menn átta sig á hvað við er að
eiga, - nýja, hljóðlega árás
hryðjuverkamanna með ósýni-
legum vopnum, sem eru mann-
skæðari en nokkur vopn sem
beitt hefur verið hingað til.
Áhyggjur sérfræðinga í bar-
áttu gegn hermdarverkum bein-
ast þessa dagana meðal annars að
efnavopna- og sýklahernaði.
Þeir eru ekki á einu máli um
líkurnar á hryðjuverkaárás af
—— þessu tagi en
tvennt virðist
ljóst, hvað sem
ásetningi hugsan-
legra gernings;
manna líður. í
fyrsta lagi að
tæknin er til stað-
ar, sem gerir
kleift að dreifa
sýklum með úða
eða dufti yfir staði
þar sem fjöldi er
saman kominn og
smita þannig fjöl-
da fólks af bólu-
sótt eða miltis-
brandi. í öðru lagi
að heilsugæslan í
Bóluefni og
sýklalyf sem
duga í barátt-
unni við þetta
eru af skorn-
um skammti.
„Litið hefur
verið fram hjá
fjárþörf heilsu-
gæslunnar við
allan þann
undirbúning
sem átt hefur
sér stað vegna
hryðjuverka-
árása,"
—*.—
Bandaríkjunum og á öðrum Vest-
urlöndum er vanbúin til að takast
á við afleiðingar slíkrar árásar.
Bólusótt og miltisbrandur eru
þeir tveir sjúkdómar sem menn
hafa fyrst og fremst áhyggjur af
þegar kemur að sýklahernaði.
Heilsugæslulæknar í Banda-
ríkjunum hafa litla fræðslu feng-
ið um hættuna og hafa ekki verið
þátttakendur í þeim veikburða
tilraunum til almannavarnaáætl-
ana sem gerðar hafa verið vegna
þessarar hættu.
Bóluefni og sýklalyf sem duga
í baráttunni við þetta eru af
skornum skammti. „Litið hefur
verið fram hjá fjárþörf heilsu-
gæslunnar við allan þann undir-
búning sem átt hefur sér stað
vegna hryðjuverkaárása," segir
Michael Osterholm, forstjóri

■$m \ mm

GASGRÍMAN
Lögreglumenn í New York sjást þessa dagana með gasgrímur en óvissa er um til hvaða
ráða stuðningsmenn Osama bin Laden og aðrir hryðjuverkamenn kunni að grípa næst.
smitsjúkdómamiðstöðvar Minne-
sota-háskóla.
Bólusótt var öldum saman
skæð drepsótt víða um heirn en
var útrýmt fyrir um það bil tutt-
ugu árum. Sýkillinn er þó til í til-
raunastofum í Bandaríkjunum og
á ýmsum stöðum í fyrrum Sovét-
ríkjunum. Væri bólusóttarsýkl-
um dreift á Vesturlöndum mundu
þeir sem óafvitandi yrðu við-
staddir slíka hljóðláta árás vera
gangandi smitberar dögum sam-
an áður en afleiðingarnar kæmu í
ljós. Sjúkdómurinn er bráðsmit-
andi og er talinn draga um 30%
þeirra sem sýkjast til dauða. Um
12 milljónir skammta af bóluefni
gegn bólusótt í Bandaríkjunum
og framleiðsla á 40 milljón
skömmtum til viðbótar stendur
yfir en þær birgðir verða ekki til
fyrr en að nokkrum árum liðnum.
Miltisbrandur er bakteríu-
sjúkdómur, sem leggst oftast á
búfé en sýkillinn hefur verið þró-
aður til nota í efnahernaði. Sjúk-
dómurinn er ekki bráðsmitandi
eins og bólusótt en talinn draga
um 90% þeirra sem sýkjast til
dauða á fáeinum dögum.
Talið er að nú séu aðeins um
sextíuþúsund skammtar af bólu-
efni gegn miltisbrandi til í
Bandaríkjunum og er allur sá
skammtur ætlaður hermönnum.
Frá árinu 1970 hefur fjöldi her-
manna verið bólusettur gegn
sjúkdóminum, t.d. allir þeir sem
börðust í Persaflóastríðinu, en
ekkert er til handa almenningi,
að því er greint var frá í frétt í
Washington Post í vikunni. Gæði
bóluefnisins er umdeild og sjón-
um hefur m.a. verið beint að því
sem hugsanlegum orsakavaldi
þeirra þrálátu veikinda sem
hrjáð hafa marga hermenn úr
Flóabardaga. Tilraunum til að
bæta úr og þróa bóluefnið hefur
miðað hægt.
Talið er að írak og fleiri lönd,
þar sem stjórnvöld hafa verið tal-
in hliðholl hryðjuverkamönnum,
ráði yfir miltisbrandi og öðrum
sýklavopnum. ■
[ORÐRÉTT
Eflum persónuvernd og höfnum Stórabróður
eftirlit „Ég lét þess strax getið í
fjölmtðlum að ein afleiðing þess-
ara skelfilegu atburða yrði sú, að
reynt yrði að efla hið alsjáandi
auga Stórabróðurs og auka eftir-
lit á kostnað persónuverndar.
Mér fannst líklegt, að í þeirri
spennu og öryggisleysi sem eðli-
lega gætir í kjölfar atburðar af
þessum toga þá muni spretta upp
menn sem vilja ganga langt í
skráningum, og uppsetningu
gagnabanka og raunar hverskyns
hátæknieftirliti, í því skyni að
fylgjast með mögulegum misind-
ismönnum. Ég held að menn eigi
að standa mjög gegn slíkum til-
raunum. Það væri mikill ósigur ef
hryðjuverk glæpamanna yrðu í
reynd til að breyta samfélagsgerð
okkar og lífstíl með því að ganga
á persónuvernd einstaklingsins
með þeim hætti. Satt að segja
finnst mér nú eftir að hafa fylgst
með fjölmiðlunum að ástæðan
fyrir því að óþokkarnir náðu að
taka flugvélarnar yfir hafi legið í
því að reglum var ekki nægilega
fylgt, fyrir nú utan það að regl-
urnar á flugvöllum í Bandaríkj-
unum virðast að minnsta kosti í
framkvæmd vera slakari en í
Evrópu. Það ættu menn að skoða
áður en forsögn Orwells um Stóra
bróður í bókinni frægu, 1984,
verður tekin upp.“
Össur Skarphéðisson, formaður
Samfyikingarinnar, í Vikuviðtalinu á
Samfylking.is
ÖSSUR skarphéðinsson
Menn eiga að standa mjög gegn því að
auka eftirlit á kostnað persónuverndar.