Skuld - 14.01.1880, Blaðsíða 3

III. ár. nr. 31.—32.]
SIÍULD.
[“/, 1880.
373
ast gegn um liraun eða klett, sem er
góðir 10 faðmar á breidd. Með þessu
móti fengist miklu betra frjófgunar
vatn á mýrina, sem mér er nær að
lialda að mundi borga sig meðtíman-
um.
Hamragerði. Sjálfseignar-
bóndi: Guðmundr Guðmundsson heíir
í hyggju að bæta jörð pessa, eftir
pví, sem kringumstæður og hentugleilc-
ar leyfa; enda parf pess við, pvítúnið
er mestpart pýft, pó ekki vont pýfi,
og heldr illa ræktað; 7 teigar að stærð
og gefr af sér 50 hesta að meðaltali.
Útengi er vel lagað fyrir vatns-
veiting og skurðagröft.
Hleinargarðr. Bændr: J>or-
valdr Stefánsson og Jón Stefánsson.
Tún eftir ágezkun 9 teigar að stærð,
og gefr af sér í meðalári 80 hesta;
alt er pað pýft og mætti talsvert rækta
pað út ef vel væri áhaldið. Nes liggr
austr af bænuum, sem mætti gjöra að
flæði-engi, með vatni, sem hægt væri
að fá úr vötnum nokkrum, er mætti
stýfla upp á haustum, og hleypa á
pað á vorum. Auðvitað er, að á nes
petta parf stýflugarða, svo vatnið geti
staðið uppi á pví, og renni ekki jafn-
hraðan burtu.
Gröf. Bóndi: Magnús Jónsson.
Tún góðir 4 teigar, fást af pví 40 hest.
að meðalt.; alt er pað greiðfært, með
góðum jarðvegi, og landslagi velhátt-
að til útræktunar. Útengi er víða
hægt að bæta, í von um talsvorðan á-
vinning.
Eyðar. Bóndi: Friðrik Guð-
mundsson. Tún sumt slétt, sumt nokk-
uð pýft; hér um bil 10 teigar að stærð,
fást af pví í meðalári handa 3 kúm
og geldneyti, eða góðir 80 hestar. Mýr-
arfit, sem að skilr túnið í tvo hluti,
væri tiltækilegt að gjöa að túni, með
pví að grafa skurði í hana, og bera á
liana kröftugan áburð; bezt af öllu
væri að hún væri plægð áðr. Eftir
______________ 374_____________________
mýri pessari liggr gamall skurðr, nú
siginn saman og vallgróinn; hann er
sá eini, sem ég hefi séð alveg rétt
lagðan á pessu ferðalagi mínu, og má
grafa hann upp aftr, 3 feta djúpann,
1 fet í botninn og 7 feta breiðann að
ofan; einnig parf nokkra skurði aðra
til pess að mýrin yrði fullkomlega purr.
Mýri ein liggr norðanvert við túnið;
hana má gjöra að bezta engi, með
uppistöðu af 3 stýflugörðum, parf pá
vel um búnar vatnsrennur, til að geta
lileypt vatninu burt pegar hentast pykir;
vatnið fæst úr læk, sem rennr eftir
mýrinni. Aðrar útengjar jarðar pess-
arar má talsvert bæta á sama hátt,
væri alveg ómissandi að rista fram
mýrarnar par, sem pess virðist helzt
purfa.
Fljótsbakki. Bændr: Jón Jóns-
son og Guðmundr Oddsson. Tún er
ekki fullra 8 teiga stórt, heldr harð-
lent og purrlent, sumstaðar pýft; væri
gott ef bændr gætu komið pví við að
pvo út á pví áburðinn, einkum par,
sem virðist vera harðlent og grunnr
jarðvegr. í góðum árum fást af túni
pessu nær 80 hestum.
Útengi ekki réttvel lagað fyrir
umbætr.
Snjóholt. Bóndi: Sigfús Jónsson.
Tún á að gezka 7 teigar að stærð,
heldr vel ræktað, og fást af pví 80
hestar; nokkuð hefir verið sléttað af
pví, og er pað alljafna bezti blettrinn.
Mýri er fyrir neðan pað, ogværiekki
óhugsandi að graí'a liana fram og færa
túnið út ofan í liana.
Útengi má nokkuð bæta með
vatnsveitingum.
Breiðavað. Sjálfseignarbóndi:
hr. homöopapi Sigurðr Sigurðarson hef-
ir búið ájörð pessari í 1 */„ ár. Jþegar
hann flutti á hana, var hún í fremr
lélegu standi að húsum, og túnið illa
ræktað, eins og ráða má af pvi, að
pað er 11 teigar stórt, en gefr af sér
__________________375 ___________
ekki nema góð 3 kýrfóðr eða nær 80
hesta.
Útengi er austr af bænum, nokk-
uð slétt og fremr vel lagað fyrir uppi-
stöðu, en vegna pess að súmstaðar
eru mýrar, eins og víða annarstaðar,
blautaraf inuskaðvæna járnsýruvatni,
parf nauðsynlega að rista' pær fram.
Mýrnes. Bóndi: Sigurðr Magn-
ússon. Tún nokkuð pýft, sumpart
slétt og hólótt, rúmir átta teigar að
stærð, og fást af pví í meðalári handa
3 kúm, eða 75 liestar. Ofan í mýri
fyrir neðan pað mætti færa tún fætta
og gjöra pað góðum tveim dagsláttum
stærra.
Útengi er mikið hægt að bæta,
með uppistöðu og seitlavatnsveitingu,
með framristu og haganlega hlöðnum
stýflugörðum.
Ég hefi að eins stuttlega vikið á
í skýrslu pessari, hvernig til liagar á
hverjum bæ; hvað gjöra megi í jarða-
bótalegu tilliti, viðvíkjandi túni og engj-
um, og verðr pað eins og nokkurskon-
ar uppétningr, vegna pess, að pað er
margt ið sama, sem gjöra má, par og
par; en ég vona að menn skoði orsök-
ina frá réttri hlið, og sjái að pað var
ekki hægt annað.
Ég heíi leitazt við par, sem ég
liefi farið um, að gefa mönnum pær
uplýsingar, sem ég hefi verið fær um,
og að búnaðabótum lúta, svo sem um
túnrækt, engjarækt, kálgarðarækt, um
meðferð á áburði, með fleiru, og var
peim hvervetna tekið með áhuga og
eftirlöngun, að pessar greinir bún-
aðarins, sem svo eru nauðsynlegar,
kæmust í betra horf, en nú eru pær;
enda ber brýna nauðsyn til pess, pví
pær eru á alt of lágu stigi hér hjá
oss; peim til framfara ættu búnaðar-
félög að komast á í hverri sveit, og
félagsvinna, er ynni að jarðabótum;
pánnig kæmist miklu meira í verk,
91
pað alt varla einleikið, er peir sáu. Inir hvítu menn gáfu
peim vel í staupinu, og urðu Indíánar allir inir glöðustu.
Af pessu nefndu peir staðinn Manhattan, p. e. „par sem
allir urðu druknir“. — 16141 2) var fyrsta bygð hvítramanna
par sett: 4 smáhús og skotvígi. |>etta var New York
fyrir hálfri priðju öld. En nafnið hafði hún pá eigi enn
fengið, pví að pá hét hún New-Amsterdam. Landnáms-
menn pessir voru nefnilega frá Hollandi.
1664 tóku Englendingar bæinn og nefndu New York.
Hollendingar tóku hann aftr 1673 og nefnduNew Orange,
en ári síðar fengu Englendingar hann aftr með samningi.
1650 voru lagðar út götur eða stræti í bænum!). J>á voru
120 hús og liðugt púsund manna í bænum.
1) Skakt, á að vera 1625; árið eftir (1626) keyptu hvítir menn
fyrst landið af Indíánum fyrir hér um bil 90 krónur í núverandi
peningum. — Topsde virðist annars hér hafa látið sér nægja að leita
sögulegra upplýsinga í „Konversations-lexiconum11 eða viðhka bókum.
J. Ó.
2) Tveimr árum áðr (4. apr, 1652) var bæjarstjórn skipuð og
frá þeim tíma telst N. Y. í borga tölu J. Ó.
92
|>egar Jakob II1.) sat að völdum í Englandi, bannaði
liann að stofna prentsmiðju í bænum. 1725 kom fyrsta
blað út par.
Ég skal hér gefa yfirlit yfir fólksfjölgun borgarinnar,
sem ekki finst í Topspe’s bók, en sem er bygt á opin-
berum skýrslum.
New York hafði:
1653 . ... 1 120 íbúa
1661 . ... 1743 —
1675 . ... 2 580 —
1696 . ... 4455 —•
1730 . ... 8 256 —
1756 . . . . 10 530 —
1786 . . . . 23 688 —
1790 , . . . 33131 —
1800 . . . . 60 489 —
1825 . . . 166 136 —
1840 . . . 312 710 —
1) Áðr liann settist á konungsstól hét jhann Hertogi af York,
og til heiðrs við hann var New York nefnd eftir honum.