Skuld - 14.01.1880, Blaðsíða 6

III. ár, nr. 31.—32.J
SKULD.
[% 1880.
382
Ný.ja tímarit Bdkmentafélags-
ins. — Svolátandi boðsbréf er komið
út frá Reykjavíkr-deildinni:
„Deild ins íslenzka Bókmenta-
félags í Reykjavík hefir áveðið að
gefa út Tímarit, líkt ritum ins ís-
lenzka lærdómslistafélags, er væri
bæði vísindalegt og fræðandi fyrir al-
pýðu, og að það pví til dæmis að taka
skuli innibalha:
1. Bitgjörðir sögulegs efnis, en J)ó
einkum að pví er snertir sögu Is-
lands alment, og sérstaklega kúltúr-
sögu pess og bókmentir.
2. Bitgjörðir búfræðislegs efnis.
3. Bitgjörðir náttúruvísindalegs
efnis.
4. Bitgjörðir læknisfræðislegsj
lögfræðislegs og málfræðis-
legs efnis, og skyldu pær rit-
gjörðir vera svo samdar, að al-
pýða geti haft gagn af peim.
5. Æfisögur merkra íslendinga.
6. Uppgötvanir nýjar.
7. Bókafregnir.
8. Kvæði.
Svo er til ætlazt, að tímarit petta
verði minst 12 arkir og mest 20 arkir
að stærð, og komi út í heftum mis-
stórum, eftir pví sem stæði á ritgjörð-
um og ferðum. Er ákveðið, að pað
skuli byrja með árinu 1880, og að
pað verði sent félagsmönnum, er fá
pað, eins og aðrar bækr félagsins, upp
í félagsgjald sitt, með póstferðum jafn-
óðum og hefti er albúið. — Bitnefnd-
armenn með félagsstjórninni eru: Dr.
Grímr Thomsen, Jón stúdent
Árnason og Benedikt Grön-
d a 1 adjunct.
Yér leyfum oss hér með að skýra
almenningi frá pessu, til pess umleið
að hvetja landa vora, er petta er eink-
um fyrir gjört, til pess að styrkja fé-
lag vort með pví að gjörast meðlimir
pess, og einkum styrkja Beykjavíkr-
deildina, er með pessu vill gjöra til-
raun til pess, að beina starfsemi fé-
lags vors í pá stefnu, er hún ætlar að
fari nærripörfum og óskum alpýðu.
En um leið viljum vér einnig hiðja
pá menn, er finna sig til pess færa,
að senda oss ritgjörðir, er peir álitu
að komizt gætu í Tímarit petta, og
mega peir búast við pví, að fá pau
ritlaun fyrir pær, er félag vort er vant
að gefa, ef ritgjörðirnar álítast hæfar
til prentunar í ritinu.
Auk pess, sem rit petta verðr
sent öllum umboðsmönnum félagsins
til útbýtingar meðal félagsmanna,
mun pað og verða til sölu hjá peim,
svo að utanfélagsmenn geti keyptpað
með pví verði, er sett verðr á hvert
einstakt hefti.
í nóvembermánuði 1879.
Félagsstjórnin.
HIN BLÖÐIN.
„ísafold44. — Af henni komu 5
383
nr. með pósti. nl. nr 25.—29. í 25.
nr. er ritgjörð eftir Á r n a landfógeta
Thorsteinson um „Kaffi“. Sýn-
ir hann, að á 100 árum hefir kaffi-
nautn í landinu hundraðfaldazt, og að
Islendingar sé nú sú pjóð í Norðr-
álfunni, er mest kaffi drekkr, næst
Belgíumönnum. En verst er pó inn-
leiðsla kaffirótar (eða Export-kaffis
o. s. frv.), sem eigi er yfir 16—20 ára
gömul hér á landi. Eyrir pað ólyfj-
an gefum vér íslendingar árlega út
40—50,000 Kr., en fyrir kaffi nær-
hæfis 350,000 Kr.; en fyrir sikr og
síróp yfir 300,000 Kr., svo að petta
til samans kostar oss um 700,000 Kr.
— En leggi maðr hér við tímatöf við
hitun og nautn kaffis, og svo rjómann,
er til pess gengr og betr væritilann-
ars parfara varið — livað kostar kaff-
ið oss pá? — Bitstjórn „ísafoldar“
leggr pað til, að leggja 100% toll á
kaffirótina. Yér vildum heldr pað til
leggja, að með öllu væri bannað að
flytja inn neitt „súrrógat“ fyrir hreint
kaffi, nema pað væri áðr rannsakað og
með áprentaðri skýrslu um, hver efni
í væru; fölsk skýrsla varðaði hegning.
Yér ætlum pað hefði betri áhrif. Yfir
höfuð ætlum vér að pað væri ekki ó-
pörf lög, að bannað sé að selja nokk-
urt samsett efni, purt eða fljótandi, til
neyzlu, nema að á pví standi, hver
efni sé í pví, og varði sektum og upp-
töku að lögum, ef rangt er til sagt.
Með pví mætti útbyggja öllum svikn-
um neyzlu-vörum; en „svikið“ köllum
vér alt pað, er nefnist pví nafni eða
gefið er út fyrir pað, sem pað e r
ekki, t. d. Export-kaffi, meginið af
„v í n u m“ peim, sem hér eru seld.
Ef pað stæði á íslenzku á miðanum
á hverri rauðvíns-flösku og portvíns-
flösku t. d., hve mikið af brúnspóns-
extract væri í henni (auk annars góð-
gætis), pá má vel vera, að mennyrðu
ófúsari að ginnast á kaupunum; í öllu
falli v i s s u menn pá, h v a ð peir
keyptu.- — Slík lög eru als eigi eins
dæmi. — Neðanmáls er ágrip af Magn-
úsi Jónssyni prúða; pað merkilegasta
við pað er, að í miðdálki 99. bls. hefir
setjarmn búið til pað barn í söguna,
er á prentfróðra manna máli kallast
„hóruungi“. J)
Nr. 26. færir ritstjórnar-grein um
1) Svo er það kallað, er úrgangslína verðr
efst á dálki eða blaðsíðu, þ. e, ef „ný lína“
byrjar næst efstu línu.
■384
pjóðjarða-sölu, og gengr hún alveg í
sömu átt, sem ritgjörðin um sama
efni, er stóð í „Skuld“ hér á dögun-
um (26. nr.). Svo er pað hvöt til, að
veita landsfé til að gefa út aftr gamlar
lögpingisbækr, íslenzka Finns kyrlcju-
sögu (svo sá 1 æ r ð i maðr, er semja
skyldi sögu landsins, geti s k i 1 i ð
liana?) þessu fylgir hnúta til Jóns-
bókar-útgáfunnar fyrirhuguðu, og svo
hnúta til landshöfðingja fyrir að hafa
veitt fé til útgáfu ýmsra „óproskaðra"
rita (t. d. eins og „Kyrkjutíðindin“
andvanafæddu ?) — J>á er par og grein
frá „Eyfirðingi“ um niðrníðslu jarða
fyrir hrísrif og torfristur. Góð grein.
En oflof ætlum vér pað á oss Aust-
firðinga, að enginn hóndi sé hér (að
pví er höf. pekkir til) „svo aumr, að
hann eigi ekki eina eða fleiri hlöður“.
Yér erum liræddir um að höf. hafi
aldrei komið á Austrland, eða pá
harla óvíða um farið. — J>á er skyn-
samleg og stillileg grein (eftir ritstj.)
um Elliða-ár-málin; sýnir hún fram á,
hve óhæfilegt sé að inenn taki rétt
sinn sjálfir. og bendir til að pví fé,
er varið er í sektir og málskostnað í
slíku máli, mætti til betra verja. |>etta
er dagsanna. En — pað er og hörmu-
legt, ef dómstólar einhverrar pjóðar
verða svo spiltir, að eigi er auðið að
ná augljósum og skýrum rétti sínum
með 1 ö g 1 e g u móti. Og sannlega
er pá freistingin stór, til að setja hart
á móti hörðu, par sem drengileg karl-
mannslund er fyrir. Og stundum má
pó slíkt til pess leiða, að pjóðin taki
alvarlega í taumana. En vér álítum,
að peir, sem eiga hlut að máli með
kistubrotin, ætti eigi að láta andvígis-
flokk sinn hafa pá ánægju, að sjá pá
féfletta með sektum. J>eir ætti aldrei
pær að greiða, heldr kjósa að ganga
í einfalt fangelsi, sem peim er heim-
ilt. p>að parf að fara að af takast,
að pað verði ekki nema p e n i n g a-
spursmál, hvort maðr á að pora að
segja sannleikann eða gjöra pað, er
maðr ætlar r é 11 vera eða ekki. Með-
an menn hafa svo heimskulegan for-
dóm, sem nú er, móti pví að fara í
fangelsi, pá verða pað svo fáir, sem
hafa efni á að fylgja sannfæringu
sinni. Erlondis kjósa nú orðið
margir nýtir drengir h e 1 d r fangels-
ið, en fjárútlátin, í slíkum málum (t. d-
Dr. Bosenberg). Og petta er rétt/
|>að er engu meiri vanvirða að sitjafí
einföldu fangelsi, en að borga sekt|ir.