Skuld - 14.01.1880, Blaðsíða 5

III. ár, nr. 31,—32.]
SK ULD.
[14/! 1880.
__________________379___________________
og kunnugt er mörgum liefir doktórinn
nú í prettán úr gengið með pá skrúfu
lausa, að inar eldri biblíu-pýðingar
vorar, einkum grútar-biblíu-útgáfan ,
væri miklum mun bctri, en in siðasta
pýðing, er hann kallar lausapýðing
(,,paraphrase“). Eins virðist hann
ætla, að aldrei hafi orði breytt verið
i pýðing biblíunnar frá pví hún var
fyrst pýdd á íslenzku og par til á
pessari öld. Einkum hamast doktor-
inn á Oxnafurðu-biblíunni, sem biblíu-
félagið enska gaf út. Er auðséð frá
upphafi að doktornum er petta alt
persónulegt hatrsmál, og ef til vill
fjárplógs-mál með, ef liannbýstvið að
fá að annast um útgáfu ritningarinn-
ar á ný. Hitt mun jafnvíst, að hann
talar blindr um lit og fjarri öllum
sanni í pessu máli. — f>að er auð-
vitað, að in núverandi biblíupýðing er
léleg og ómynd, sem von er til af peim
mönnum, sem livorki kunna móður-
mál sitt né nokkurt annað mál, eins
og Pétr byskup. En satt má pó um
hana segja, að hún mun bera sem gull
af eiri af inum afkáralegu fornu pýð-
ingum, eigi sízt af Odds pýðing á Nýja
Testamentinu, sem varla mun gjörð
eítir frummálinu, heldr eftir pýðing-
um — og mjög illa gjörð.
Meistari Eirílvr sýnir með rökum
fram á vitleysur doktorsins og ritar
vel um málið, sumstaðar nógu orðlangt
og með velmiklum fyndni-tilraunu m
en pó með mýkri orðum, en in óhreina
aðferð doktorsins verðskuldar.
Dr. Guðbrandr gerði betr i að
verja kröftum sínum og tima til ann-
ars, er liann ber meira skyn á, en að
rífast um ritninguna! ]pað er hrapar-
legt, að verða svo óvisindalegr að koma
með slikan ó v i ð k o m a n d i p v æ 11-
i n g u m b i b 1 í u n a inn í 1 e s t r-
a r b ó k í í s 1 e n z k u. Honum for
miklu bctr að gefa út sögur og gefa
sig við fornsögu vorri, en að leika
„skriptlærðan“.
,,Et Par B e m æ r k n i n g e r
til et Yers af Arnórr Jarla-
skáld. — En Bemær k n i n g
til to Yerslinier í tJ>órgeirs-
drápa’. Af Konr. Gislason.
Kbli. 1879. [Sérprentun af
Aarb. f. n. Oldk. og Hist.,
1879.]
Athugasemdirnar fyrri, um vísuna
„gcngr í ætt pat ’es yngvi“ sýna fran
á réttan skilning efnisins í fyrsta fjórð
ungi vísunnar. |>að er e f n i s - skýriip
eða söguleg athugasemd, en eig
málfræðisleg beinlínis, og er engim
rafi á, að Dr. Konráð hittir hér, ein
V>g liann er ávalt vanr, ið rétta.
\ In síðari athugasemdin er mál
frjæðislegs efnis. Hún er um tvö vísu

______________ 380_______________|
orð í „jMjálu“ („Níálu“ mundi réttast),
nl.: „livettr xv vettra“ og „reggs xiii
seggja“. Eftir venjulegum nútíðar-
framburði mundi pað lesið: „hvettr
fimmtán vettra“ og „reggs prettán
seggja“. En pá yrðu einar fimm sam-
stöfur í vísu-orði dróttkvæðu, en pað
pykir nú líkast að aldrei muni hafa
átt sér stað í fornum kveðskap, ef rétt
var kveðið og vísurnar væri í réttri
mynd, enda pótt Snorri ætli annað.
Og pað bendir á, að pessi ætlan sé
rétt, að par sem 5 samstöfur nú koma
fyrir áslíkum stöðum í forn-kveðskap,
má víðast hvar sýna frarn á, að pær
muni upprunalega hafa verið 6. Eins
verðrípessum vísu-orðum.—Yið pað,
að bera saman „prettán“, „fjórtán“,
„fimmtán“, „sextán“, við „s[j]autján“,
„átján“, „nitján“, „tvítján“, kemstDr.
K. G. að peirri niðrstöðu, að ,,-tján“
sé upprunalegri (eldri) mynd en -tán,
og að cldri myndirnar hafi verið pre-
tján, fjórtján, fimmtján, sextján; að j
haldist í -tján, er raddstafr endar
samstöfuna næstu á undan (sau-tján,
ní-tján), en hverfi (svo -tján verðr að
-tán) er samhljóðandi lykr samstöfuna
næstu á undan (fjór-tán, fimm-tán,
sex-tán); að „prettán11 liafi fengið
myndina -tán (fyrir -tján) af pví, að
pað stendr í töluröðinni samanvið fjór-
tán, fimm-tán, sex-tán; en að átján
(sem eftir reglunni ættti að verða
átt-tán) liali haldið myndinni -tján, af
pvi pað stendr í töluröðinni milli sau-
tján og ní-tján.
í annan stað lilýtr -tján aðvera
komið af -tí an. Uppruninn á að vera
pessi: dakan—[tahan]—tehan—-ti-
han—tían—tján—tán. — „dakan“
á að vera in elzta forn-jafetska frum-
mynd. — gamkvæmt pessu vill Dr.
K. G. lesa: „hvettr fimmtían vettra“
og „reggs pretían seggja“.
„S a g a af T r i s t r a m o k
ísönd samtMöttuls saga.
Udg. af det kgl. nord. Oldskr.-
Selsk.“ Kbli. 1878.
Hr. docent Gísli Brynjúlf-
s o n liefir gefið út sögur pessar fyrir
ið kgl. norræna fornfræða-félag. Tri-
strams-saga pessi er in lengri með
pví nafni. Ina styttri [,,Saga af Tri-
stram ok ísodd“] hafði hr. G. B. 1851
gefið út í Annálum Fornfræðafélags-
ins pað ár. —■ Útgáfa pessi muu vera
in vandaðasta og nákvæmasta, eins og
inn ytri frágangr að sínu leyti er inn
snyrtilegasti. Dönsk pýðing fylgir
Tristramssögu og ágrip á dönsku af
Möttulssögu. |>á er yfirlit yfir dönsk,
íslenzk og færeysk miðalda-kvæði (víki-
vaka-kvæði) um Tristram og ísodd.
Svo yfirlit yfir frumrit pessara sagna
(frakknesk lcvæði), og svo ýmsar fróð-
381
legar upplýsingar ins lærða og marg-
fróða útgefanda.
Forii-norrænt Dókmentafélag.
15 norræna fornrita-félag, er
stofnab var 1847 og gaf út marg-
ar góbar og liandhægar útgáfur
af fornsögum og lögum o. íl., hefir
nú um nokkur ár ekkert abhafzt;
hefir þab ekkert út gefib nú í
nærfelt 18 ár, nema 4. hefti Grá-
gásar (1870). Loksins tóku fé-
lagsmenn [u'i ályktun, ab slíta fé-
laginu. En nokkrir af meblimum
þessa félags slógu sér saman meb
nolckrum yngri vísindamönnum og
myndubu í Ivaupmannahöfn ipýtt
félag til framhalds hinu 24. maí
1879. f>ab félag nefnist „Sam-
fund til udgivelse af gammel nor-
disk litteratur“ ([). e.: útgáfu-
félag norrænna forn-rita). Arf-
leiddi fornrita-félagib ]>á ]>etta
ib nýja félag ab sjóbi sinum (rúml.
1000 Kr.) og bókaleyfum.
f>ab er tilgangr fólags [>essa,
ab gefa út forn handrit, sem enn
liafa eigi verib út gefin. Sum-
part eru nl. enn óútgefin merki-
leg handrit af sögum, sem ab visu
hafa út verib gefnar, en eigi eftir
þeim, eba [)á á óvísindalegan liátt.
Sumpart eru líka ýmsar [>ær grein-
ir fornra bókmenta, sem hingað
til hefir lítt ebr ekki sint verib,
þannig t. d. fornar rímur, fornar
kvibur og fjöldi riddara-sagna.
Félagib ætlar þegar ab byrja
starfsemi sína þetta ár (1880) og
gefa út tvö rit í sumar.
þeir, sem vilja gjörast fé-
lagsmenn, greiba 5 Kr. árstillag,
og verbr þab greitt fyrsta sinn
vib móttöku bókanna 1880. —
Ekki verba bækrnar fáanlegar til
kaups nema meb rnikib upp-
settu verbi. Félagsmenn fá ó-
keypis alt, sem félagib gefr út.
Yér mælum meb því, ab þeir,
sem eignast vilja rit félagsins eba
stybja fyrirtækib, gjörist félags-
menn. þeir, sem vilja þab gjör-
ast, þurfa ab eins ab tilkynna þab
einliverjum í stjórn þess; en í
henni eru sem stendr: Dr. Svend
Grundtvig, formabr; Dr. Kri-
stian Kálund, skrifari; M. Lo-
renzen; Dr. Yilh. ‘Thomsen;
Dr. L. F. A. Wimmer; — allir
í Kaupmannahöfn.