Fjallkonan - 03.04.1895, Page 4

56
FJALLKONAN.
XII 14
auðtrúa menn til þess að trúa því, að Z. hafi selt
miklu betr fé enn Slimon á sama tíma og líkt að
gæðum“.
Ég tók það fram í minni grein, að fyrir mér
vekti að eins það, að sá maðr hefði fjársöluna á hendi,
er bezt væri til þess fær, enn einskis væri um það
vert, hvað hann héti. — Þarf því ekki aðsvara því.
— Enn hitt gat ég ekki dulið, með þvi þvi að ég
hélt við sannleikann, að Z. tókst langbezt salan. —
Ég varð að skýra frá því, þar sem ég skýrði frá
allri fjársölunui, og hingað til helir ekki tekizt að
sýna fram á eitt einasta mishermi í minni frásögn,
og að eins verið með dylgjum reynt að gera liklegt,
að hún væri ekki rétt, og að Z. gæfi miklu hærra
verð enn vera ætti. — Björn Kr. byrjaði á því, og
mundi fáum koma það mjög á óvart, því að hann
hefir gnægð hugsjóna, svo sem raun er á orðin.— Hitt
er furðulegra, að góðir menn og greindir, eins og G.
E. og Ágúst Helgason, skuli láta glepjast af slíkum
dylgjum. — Það er að vera of „auðtrúa“, því fyrst
og fremst eru dylgjurnar bygðar á því, að ég hafi
logið í frásögn minni, logið vísvitandi til að blekkja
landa mína og félagsbræðr, logið til að selja föðurland
mitt með „húð og hári“, eins og B. Kr. kallar það. —
Sömu útreiðina fá svo þeir Thor Jensen og Baldvin
í Höfða. — Ég vona, að hinir háttvirtu herrar, sem
ég nú á orðastað við, þeir Guðmundr og Ágúst, vor-
kenni mér, þótt mér þyki þetta nokkuð óætilegt og
ilt að melta. Ég hafði ekki búizt við þessu af þeim;
ég ann Guðmundi fyrir tillögur hans í verzlunar-
stefnunni að uudanförnu, og kunnugir menn segja
mér, að Ágúst sé mjög vandaðr og valinkunnur maðr;
enda á hann kyn til þess í fremsta lagi. — Enn á þann
einn hátt að væna okkr, er viðstaddir vorurn söluna,
lygi, er mögulegt að koma þessari tilgátu um gjafir
Z. að, þar sem ýmist einn eða tveir okkar voru við,
er fé allra félaganna, að undanteknum tveimr, var
selt. Annað þeirra félaga var félag Skagfirðinga, og
hefir mér skilizt svo á bréfum þaðan, að þeir þykist
ekki hafa fengið ofmikið fyrir fé sitt. — f reikningum
þeim er félögin fá er allstaðar sýnt söluverðið, þar
næst er reiknaðr allr kostnaðr, bæði flutningskostn-
aðr og sölukostnaðr, og þegar hann er dreginn frá
er eftir nettó-verðið, það sem fél. „fá“. — Ekkert af
þessu er leyndarmál, og getr, vona ég, hver sem vill
saunfært sig um þetta með þvi, að fá að skoða reikn-
inga eiuhvers félags. Það er því illa farið, að Guðm.
E. skuli vera að slá út því sem sé „sagt“ um flutn-
ingskostnaðinn hjá Z. og draga ályktanir af því, þar
sem honum hefði átt að vera innanhandar að vita
vissu sína, og málið annarsvegar er svo mikilsvert, að
það er í minum augum þjóðsynd, að villa hugmyndir
fólksins um það með dylgjum eða ósannindum.
í öðru lagi skal ég benda á, að hefði Z. selt fyr-
ir jafnhátt verð og B. Kr., þá hefði hann orðið að
gefa úr sinum vasa 3—400,000 kr., og þótt hann sé
fjáðr vel, mundi hann hafa hugsað sig tvisvar um
áðr enn hann gerði það. — Að það séu ekki nema
hálfar árstekjur hans, eins og B. Kr. segir — ja — það
sver sig svo ljóslega í ættina Bjarnar, að óþarfi er
um að tala.
Hr. Ágúst Helgason talar mest um samanburð á
viðskiftunum við uinboðsverzlauir þeirra Z. og B. Kr.
Við grein hans er fleira enn eitt að athuga.
1. Vörur þær er Björn flutti til landsins voru keypt-
ar inn á alt öðrum tíma og miklu seinna enn vör-
ur þær, er Stokkseyrar fél. fékk frá Zöllner. Alt
árið vóru vörurnar að lækka í verði, og sumar mjög
mikið.
2. Sauðir þeir, er B. Kr. flutti, vóru úr Árnessýslu,
enn ekki úr Rangárvallasýslu og Skaftafellssýslu,
eins og megnið af sauðum Stokkseyrarfélagsins.
Zöllner seldi líka fé fyrir félag í Árnessýslu, sem
er í sömu sveitum og það félag er notaði Björn. —
Því tók ekki Á. það félag til samauburðar? — Þar
var þó líkast til að sauðirnir væri nokkuð svipað-
ir að gæðum þeim er Björn flutti og samanburðr-
inn því réttari. — Enn þeir seldust að visu hátt á
fjórðu hrónu betr enn sauðir Stokkseyrarfél., svo
Diðrstaða samanburðarins hefði orðið mjög svo
önnur.
3. Hvernig er sauðasölureikningr Björns? Mér sýn-
ist harla ótrúlegt, að félagsmenn hans hafi getað
fengið 9 kr. fyrir rýringssauð (108 pd.) að frá-
dregnum kostnaði. Ég held það væri dýrmætt, að
almenningr fengi að sjá þann reikning. Kostnaðr-
inn hefir verið furðu lítill.
Ég skal ekki fara fleiri orðum um þetta hér, enu
skora á alla góða menn að yfirvega málið vel og al-
varlega, eins og ég líka gerði í vetr, er ég skrifaði
grein mína um fjársöluna. Ég var þá svo barnalegr
að halda, að hún mundi verða vel þegin, eins og
satt orð og frekjulaust í tíma talað. — Það fer ef
til vill eins nú og þá, að mér verði bara brugðið um,
að minsta kosti óbeinlínis, lygi og landráð.-------Oss
ísl. — við erum svo fáir, — ríðr lífið á að halda sam-
an; ef við höldum saman, hvort sem það er í lög-
gjafarmálum eða öðru, þá erum við kraftr, sem hefir
þýðingu og getr notið sín út á við. — í verzlunar-
efnum er okkr það einna mest áríðandi; ill verzlun
hefir gert oss mest tjón á undauförnum öldum og ár-
um, og öfl þau, er enn vilja halda oss sem mest í
gamla haftinu, eru svo sterk, að við verðum að verja
oss öllum til að slíta þau. Vér megum ekki brúka
þá krafta, sem til eru hjá oss, til að gefa hver öðrum
á hann, heldr eigum vér allir að taka saman hönd-
um, og leiða verzlun vora smátt og smátt í það horf,
að alt landið verði eitt verzluuarfélag undir vernd
hentugra laga. — Þá loks værum vér á heimsmarkað-
inum, og engin kúgun eða samkeppni gæti hnekkt
verzlun vorri. —• Þetta á nú líklega langt í land,
enn að þessu eigum við að stefua, og þeir sem móti
því verka vinna í mínum augum glæp, og þeirra
verstir eru þeir sem sá eitrinu, tortrygninni út á
meðal fólksins. — Það er hörmulegt að vita til þess,
hve mikið ilt hún hefir leitt yfir oss. Vér eigum að
kappkosta að uppræta hana. — Nú er hún komin
lengra enn nokkru sinni áðr, þar sem umboðsmenn
vorir eru rægðir fyrir, að hafa gefið ofgóð viðskifti.
Báða þá Guðm. og Ágúst mundi ég vilja úr kjósa
andskotaflokki þessa máls, 9: sameiningar ails lands-
ins í eitt verzlunarfélag. Og svo ætla ég að vera