Heimdallur - 01.06.1884, Qupperneq 2

82
Adolf Erik Nordenskjöld
)
fæddist 18. nóv. 1832 í Finnlandi; útskrifaðist úr
- skólanum í Helsingfors og fjekk 1855 ljelegt em-
bætti, sem hann var settur frá skömmu síðar, og
hafði hann þó ekki unnið mikið til saka. Náms-
J menn í Helsingfors höfðu komizt að því, að einn
af lagsmönnum þeirra var njósnarmaður v. Bergs
< greifa, sem þá var landstjóri á Finnlandi, og
> tóku sig því saman og hegndu honum fyrir,
> og neyddu hann til þess að hafa sig hurt úr
> borginni; en er v. Berg frjetti þetta, varð hann
reiður og hugsaði námsmönnum þegjandi þörfina.
\ Nokkru síðar hauðst honum gott færi; námsmenn í
Helsingfors hjeldu samsæti og eins og vant er
meðal ungra manna barst margt á tal, menn
hjeldu politiskar ræður og hafa ef til vill ekki
vegið hvert orð á gullvogum, en afleiðingin varð
; sú, að v. Berg komst að þessu, rak marga af
samsætismönnum frá háskólanum og svipti Norden-
skjöld embætti. |>egar nú svo var komið fór N.
til Berlínarborgar og dvaldi þar hálft ár og fjekkst við
í efnafræðislegar rannsóknir, en um haustið 1856 fór
hann aptur heim til Finnlands, og var honum tekið
í vel; honum var boðið, hvort hann vildi heldur
kennaraembætti við háskólann í Helsingfors eða
stóran ferðastyrk, til þess að geta dvalið erlendis
> og aflað sjer meiri kunnáttu; N. kaus styrkinn og
fjekk hann en varð hans þó ekki aðnjótandi.
' Skömmu síðar átti nefnilega að halda háskólahátíð
í Helsingfors og átti að gjöra N. að doktor við
það tækifæri og vildi hann því vera við á henni;
hátíðiskveldið var haldin fjölmenn veizla, og voru í
henni margir Svíar, er komið höfðu á hátíðina;
þar var drukkið og haldnar ræður og í lok veizlunnar
var skorað á N., að halda ræðu fyrir einhverju. N.
í gjörði það og mælti fyrir skál gamalla endurminn-
inga. þetta frjetti landstjóri, og þrátt fyrir það,
að honum var send ræðan skrifuð og þrátt fyrir
það, að ekkert saknæmt var í henni, þóttist land-
- stjóri samt geta lesið það á milli línanna, að N.
vildi æsa menn gegn keisaranum og varð æfareiður.
; N. ljet sjer fátt um finnast og fór heim til foreldra
sinna, og hafði að eins verið þar skamma stund, áður
; enn einn af vinum landstjóra Ijet hann vita, að annað
■ tveggja yrði hann að gjöra, annaðhvort fara burt
: af Finnlandi eða lýsa því yfir, að allt væri tómur
í misskilningur. N. kaus að fara, ogfór til Svíþjóðar,
og var hann nú látinn vita, að hann hefði fyrir- |
gjört ferðastyrknum og allri von um kennara-
embætti við háskólann í Finnlandi. Nordenskjöld j
fór með Torell l), kennara í jarðmyndunarfræði i
við háskólann í Lundi, í rannsóknarferð til J
eyjunnar Spitsbergen í Norðuríshafinu og kom j
heim aptur til Finnlands haustið 185 ■. í Finn- j
landi gat hann enn þá ekki fengið nokkurt embætti,
en aptur á móti bauð Svíastjórn honum kennara- \
embætti og umsjón yfir steinasafninu í Stokkhólmi ;
og þáði N. það boð; en er hann ætlaði á stað, gat J
hann ekki fengið leiðarbrjef, og varð að lokum að J
fara í landstjórann sjálfan til þess að fá það; v. {
Berg tók honum vel, fór að tala um veizluræðu
hans og sagði að allt gæti orðið gott aptur og
bar uppá hann, að hann hefði farið af landi burt :
áður án leiðarbrjefs; N. svaraði fáu en sagðist hafa J
orðið fyrir svo miklum skaða, að sjcr fyndist, J
að þessu máli gæti verið lokið og gleymt. v.
Berg sneri sjer þá að embættismanni, sem við \
var, og sagði, að ekki nægði að játa yfirsjón sína, :
heldur væri nauðsynlegt að iðrast liennar. J»essu I;
svaraði N. svo, að það gæti sjer ekki dottið í \
hug. v. Berg varð þá reiður og sagði: f»jer J
skuluð fá leiðarbrjefið, en þjer verðið að kveðja J
Finnland alfarinn; N. fekk leiðarbrjefið og fór til ;
Svíþjóðar, en landstjóri fór þess síðan á leit við j
stjórnina, að liún gjörði N. útlægan, en hún vildi ;
ekki; því gat Jiann þó kornið til leiðar, að lagt
var fyrir sendiherra Iíússa í Stokkhólmi, að hann J
skyldi ekki skrifa á leiðarbrjelið ef N. ætlaði heim ;
til Finnlands, og fyrst þegar v. Berg var farinn
burt af Finnlandi, var N. leyft að koara aptur heim :
til fósturjarðar sinnar.
1867 sótti N. um kennaraembætti við háskól-
ann í Helsingfors og mæltu allir kennararnir í
við háskólann með honum, og sendiherra Kússa í
Stokkhólmi, scm var kunnugur N., sagðist, geta
gefið honum vissa von um embættið, eí hann
vildi lofa sjer því einslega, að fást ekkert við póli-
tík, en því vildi N. ekki lofa; sendiherrann reyndi J
þá, að fá konu Ns. til þoss, að tala um fyrir
‘) Otto Martin Torcll, f. 1838, 1866 háskólakennari í j
Lundi, er raesti náttúrufræðingur. 1856—57 kannaði ;
hann jökla í Svissaralandi og íslandi, kannaði Spits- J
bergen og 1859 og 61 fór til Grænland 1859.