Heimskringla - 29.07.1909, Síða 3

^'HEIMBKKINGD®
.WINNTPKG, 29. JÚI.Í 1909. Bla. 3

Ferðasaga.
í .—,
AFKAMHALD FHÁ 37. TÖLUBL.
II.
Um áriö 1900 höföu Islendingar
dvaliö um þrjátíu ár í Ameríku.
Haföi þá allareiöu drifið margt á
daga þeirra, á fyrstu þrjátíu árun-
um, þó fleira yröi seinna. Undir
aldamótin 1900 dró mikið úr
mannflutningum frá Islandi til
Ameríku, og þvarr nær að öllu
um aldamótin, og varö ae minni
og minni þaðan í frá.
þegar fyrstu 30 ár frumbýlings-
baslins voru hjá liðin, brvyttust
kringumstæður hins íslenzka þjóö-
flokks. Efnahagur, þekking á am-
eriskra vísu, og íélagsstofnanir
sýndu árangurinn, þó í smáum
stíl væri. F.n eftir því, sem árin
fjölguöu, kom ágóðinn og yfirsjón-
irnar betur o,g betur í ljós. Tíma-
bilið 1899—1909 var þroskunar-
skedði þjóöflokksins komið all vel
á veg. Kfnaiegt sjálfstæði fór vax-
andi, kirkjulegur félagsskapur efld-
ist, mentun jókst. Blaðamenska
fór batnandi, og pólitiskar stefnur
urðu skýrari enn áður. Yfir höfuð
að tala, voru þessi tíu ár fram-
faraár þjóðflokksins.
A þessum árum spruttu islenzk-
ar nýlendur upp í Saskatchewan
fylkinu. þangað fluttu margir Is-
lendingar frá Bandaríkjunum. þá
var það auðséð, að framtíð ís-
lenzkra bænda yrði aðallega þar
vestur frá, því þar blómguðust
stærri og mannfleiri héruð enn áð-
ur meðal hins íslenzka þjóðflokks.
þar voru landgæði mik.il, og frum-
byggjara búsæld vel viðunanleg.
A þessu tímabili sátu 3 Islend-
ingar á löggjafarþingi Manitoba.
B. L. Baldwinson (lengst), Big-
tryggur Jónasson og T. II. John-
son. Á þeim græddi þjóðflokkur-
inn eftirtekt og álit. 1 Kanada
voru Islendingar alment álitnir
einn lvinn ákjósanlegasti þjóðflokk-
ur, setn flutti til Kanada, að und-
anskildum Bretum, sem voru af
betri flokknum.
Um þessar mundir var vestur-
ísltnzka lúterska kirkjuíélagiö all-
umsvifamikið. Hófust þá í því
flokkaskiftingar. Hélt meirihlutinn
við forna biblíutrú, en minnihlut-
inn aðhyltist frjálslyndar skoðanir
í lúterskum trúmálum. Hinn ís-
lenzki þjóðflokkur var þá önnum
kafinn. Ihaldsflokkurinn varði fast-
heldnina, en umbótamenn gróður-
settu frjálslyndari trúarskoðanir,
og kenningar. Af þessu má sjá, að
þjóðflokkurinn var vaknaður og
tekinn til starfa.
Bókmentalíf var frekar fátækt.
þótt margir ungir menn stunduðu
nám og sköruðu fram úr á skóla-
bekkjunum, þá lá ekkf eftir þá rit-
störf né bókmentir til muna. Að-
allega voru það vikublöðin Heims-
kringla og I/ögberg, sem fleyttu
hugsunum manna út á ineðal al-
mennings. Einkum hið fyrr nefnda.
þau tímarit, sem þá voru gefin út
fjölluðu nær eingfingu um sérmál.
Sameiningin, málgagn kirkjufé-
lagsins, Breiðablik var málgagn
umbótastefnunnar í trúmálum ;
Hedmir var málgagn Únítarastefn-
unnar, og Freyja málgagn kven-
frelsis. Tímabils vikublöð komu þá
á gang, svo sem : Dagsbrún,
Baldur og Tuttugasta öldin. þau
náðu misjöfnum aldri sum.
( Á þessu tímabili kom vestur um
haf, og dvaldi hér nœr sumar-
langt, Einar Iljörleifsson, rithöf-
undur og skáld. Ferðaðist hann
allvíða meðal Islendinga og hélt
ræður og upplestur. Hann var þá
orðinn andatrúarmaður, og emn
af aðalforkólfum þess félagsskapar
á Islandi. Hvort hann hefir komið
til þess, að gróðursetja andatrú á
meðal íslendinga í Vesturheimi, er
ekki ljóst. Opinberar samkomur
hélt hann ekki i þeim málum, svo
nokkru næmi. En svo brá við
komu hans, að hugir sumra.fóru
að hneigjast að andatrúar tilraun-
um. þó var það alt af veikum
mæ-tti. Enda mæ.ttu þœr tilraunir
yfirleitt gysi og aðhlátrum al-
mennings. Hitt mun vera rétt
meðfarið, að hann vakti eftirtekt
og umhugsun á hinni svonefndu
;‘hærri kritik” í tríimálum, eða
því, sem hér er kölluð umbóta-
stefna i trúmálum.
Á þessu tímabili kemur fyrir
eftirtektavert sögu-atriði meðal
hins íslenzka þjóöflokks í Kanada.
það eru afturgöngur. I forna daga
var draugatrú og afturgöngti mik-
il á Islandi. Má sjá það af þjóð-
sögum Islendinga, sem prentaðar
voru löngu fyrir þennan títna, sem
hér um ræðir. Dn> það leyti, sem
mannflutningar hófust frá Islandi
til Vesturheims, var afturgöngu-
trú komiu á íallandi fót meðal
þjóðarinnar. Og svo er að sjá,
sem vesturfarar hafi gleymt henni
algerlega alt fram yfir aldamótin
1900. Skömmu eftir aldamótin
fara undarlegar herfur að gægjast
gegn ttm gáttir og glufur. I fyrstu
virðist það litla eftirtekt hafa vak-
ið, en eftir því,i sem lengra líður,
verður }>etta æ gleggra og gloggra
Afturgöngur eru þá komnar inn á
sjónarsviðið í fultum algleymingi,
og sjást sem ljósir logar. Samt
hefir dfreskjukraftur þeirra ekki
verið undramikill, eins og sfðar
sést. I gömlum sögnum er getið
um nokkrar af þeim, og hvernig
þœr komust af landi burtu. þessar
hafa þótt einna ferlegastar : —
Skuggahverfismóri, Eyjasokki,
Isdalsskotti og Tjöruflosi.
Sagan af Skuggahverfismóra er
sú, að flækingsstrákur varð úti
uppi í Skuggahverfi. Hann var að
austan. þótti í lifanda lífi latur
og ódæll. Flæktist því viða um
Suðurland, því öllum þótti hann
hvimleiður og argttr í sambúð.
Fjósakona í Sktiggahverfi fann
hann á fjósaleið snemma morguns.
Var hann þá hálfvolgur og likl-ega
ekki tneð ölltt dauður. Hún varð
atarhrædd og hljóp í bæinn, og
sagði bónda tiðindin. Hann þótti
maður ekki aldæll, og forn í skapi.
Hann hafði átt í gle.ttum við
sóknarprestinn, og lék orð á, að
þeir væru báðir fjölkunnugir og
fornir í skapi. þegar bóndi heyrði
fréttina, tók hann sparivetlinga
sína og gekk út. Ekki vissti menn
hvað hann aðhæfðist við strákinn.
Ilann kvaðst hafa dysjað hann
uppi í hrauni. Síðar fréttist ]>að,
að prestur hafði tek;ð krankleika
kveldið eftir, og hann þungan.
Sendi hann þá eftir Sigurði
skalla, en hann var þá elztur
galdramaðtir á Suðurnesjum. Ivng-
inn veit, hvað þeim presti fór á
milli. En því tók fólk eftir, að
Sigtirður skalli leiddi með sér
móratiðan httndhvolp, þegar hann
fór af prestssetrinu, og þótti
mönnum, sem hann hefði ekki
með hann komið. Ber nú ekki
neitt til titla né tíðinda, þar til
löngu síðar, að draugagangttr ger-
ist í tnkthúsinu í Reykjavík. 'Varö
fangaverði illvært, en fangar ekki
áredttir. Siggi skalli lá þá í kör,
en samt var til hans leitað með
ófögnuð þenna. Iyét hann þá
flytja sig til Reykjavíkur. þá voru
mannflutningar frá íslandi til
Vesturheims í mesta iblossa. Eftir
því var tekið, að Siggi skalli lét
bera poka einn einkennilegan út á
flutningsskip og fylgdist með, og
þótti þá ófrýnn og illilegur á svip.
Ekki vildi hann af skipinu fara,
fyrr enn skriður var kominn á
það, út á Faxaflóa. Deyr nti alt
út, draugagangurinn og umtalið
að sinni.
Eyjasokki var afturganga í Vest-
mannaeyjum. Sagan segir, að
hann hafi verið ættaöur og upp-
runninn í Rangárþingi. þau eru
tildrög til hans, að hann ærðist í
lifanda lífi, og hljóp til fjalla, og
varð þar úti. Sýslumaður Rang-
æinga fann líkið á þingreið um
Jónsmessuleyti. Setti hann skrokk
inn í langsekk, og flutti til sjávar.
Sýslumaður átti í glettum við
kaupmann í Vestmannaeyjum. —
Fékk hann þá galdramann undan
Eyjafjöllum, til að vekja strákinn
upp, og senda hann til Kyjanna.
Átti hann að ásækja kaupmann-
inn og alt hans hús. Galdramað-
urinn seiddi fast að stráknum,
enn fékk ekki vakið hann upp,
fyrri enn þeir færðu hann í þrílita
duggaraband.ssokka, prjónaða í
Skálholti í tíö Ögmundar biskups,
og voru langfeðraerfð sýslumanns.
Sýslumanni þótti þungt að klæða
sig úr sokkunum, því hann var æf-
inlega í þeim í þingreiðum sínum.
— En það var ekki um gott að
gera, því strákurinn var hálfvakn-
aður, og mundu þeir ekki hafa við
hann losast, ef galdramaðurinn
hefði ekki fundið þetta ráð. þegar
strákurinn var kominn i sokkana,
tók hann viðbragð mikið og ösl-
aði i sjóinn út til Evja. Tókst mi
reimleiki mikill að kanpmanni og
fólki hans. Sokkarnir voru hvítir
eða höfðu verið. En þeir voru
langt of stórir, bæði of háir og víð-
ir, og báru þeir strákinn ofurliða.
Mörgum sýndist afturganga þessi
vera tómir sokkar með refa-
leggjum innan. Af þvi er nafnið
Evjasokki dregið. þá var ekki
kaupmanni til setunnar boðið, því
afturgangan lét hið versta, og
reyndist kaupmanni spillvirki hinn
mesti, — einkum í saltfiskshlöð-
iim, Kaupmaður fékk þá danskan
“matrós”, illan og gerniingafullan,
að jafna vandkva'ði sín. Kom
hann Kvjasokka fyrir í saltfisks-
hlaða, en hann losnaði þaðan sið-
ar, en vildi ekki viðhafast í eyjun-
um lengur, því danski “matrós-
inn” var ekki farinn utan. Hljóp
þá Eyjasokki til Sevðdsfjarðar.
Hann skreið ofan í smjöröskjur
hjá kaupmanni að sunnan, og
komst þann veg undan. En “mat-
rósinn” lagðd af stað á eftir aftur-
göngunni, og ætlaði að koma benni
fvrir til fulls. En þá var vestnr-
faraskip á höfninni, og komst aft-
urgangan í kolabyngitin á skipinu,
og komst þannig vestur um haf.
Séi er saga um Isdalsskotta, að
á Austurlandi var umrenningur,
sem Jón flatvömb er nefndur. —
Ilann var illur og málóða, og
vildi enginn hann hafa. Hann var
matmaðnr mikill, og flakkaði víða
Kitt sinn kom hann að prestssetri
á Jólanótt, og vildi prestur ekki
úthýsa honutn. Bað fólk fátt við
hann eiga, en bað konur að bera
honum mat nógan, og hýsa hann
í fjósi um nót'tina. Var honum
borið íult trog af hangikjöti og
slátri, og áttamerkaskál af floti,
og full vatnsfata af skyri. Næsta
morgun þegar í fjós var komið,
fanst umrenningur þessi sprunginn
og var óálitlegur ásýndum. Iyét
prestur þá bera hann í smiðju, og
bað Svein skotta að smíða utan
um hann, og vildi jarða hann að
kristinna sið. Sveinn skotti þótti
miður dæll og forneskjulegur.
Hann var líka flækingur og átti
sökótt við heldri menn. Ber nú
ekki neitt á neinu. Grafarmenn
höfðu orð á því, að kistan hefði
verið undra létt. Litlu síðar kom
sá kvittur upp, að Jón flatvömb
mundi ekki liggja kyr. þóttust
menn fara að sjá hann hér og
þar. Einkum var hann mest í
kring um prestsdótturina. Fórsvo
að hún mátti ekki svefns né mat-
ar njóta fyrir aíturgöngunni. Og
varð tíðrætt um þetta á Austur-
íandi. Kendu margir Sveini
skotta um ófögnuð þenna. Var þá
afturganga þessi kölluð Isdals-
skotta, því prestssetrið hét Isdal-
ur, og var nafnið dregið af bæn-
um og seinna nafni Sveins. Prest-
ur fór til Sveins og bað hann að
kveða draugsa niður. Vildi Sveinn
það gjarnan gera að vdlja prests,
því prestur hafði verið honum vel.
Vinnukona var hjá bónda á næsta
bæ, sem ætlaði til Vesturheims
næsta vor. Hún var nefnd Ingi-
björg, og kölluð Imba digra. —
Sveinn kom sér í 'mjúkinn hjá
henni, og gerðist líklegur til kvon-
biena, mundi fylgja henni til Vest-
urheims, og giftast henni þar. Lm
sumarið fór Imba digra til Ame-
ríku. Sveinn lést með henni fara
og fylgdi henni á skip út. þegar
skipið var að fara, bað Sveinn
Imbu, að geyma vandlega fyrir
sig böggul, sem dýrmæti væri, og
bera bann hvergi nema á brjóst-
um sér, unz hún stigi á land í
Ameríku. Hvarf hann þá af skip-
inu og fór hvergi. En Imba digra
hélt þetta vera peninga'böggul, og
gætti þess, að geyma hann vand-
lega, þar til hún kom á land í
Ameríku. Bað hún þá “agehtinn”,
að býtta fvrir sig peningum.
Röktu þau þá böggulinn sundur.
Innan úr honum kom nálhús
Imbu digru. En þegar hún opnar
það, gaus úr revkur mikill með
mesta óþef af. þótti Imbu, að
Sveinn hafa beitt sig verstu
brögðum. En ekki bar fratnar á
Isdalsskot'ta á Islandi, og sagði
Sveinn frá því á banadægri, hvern-
ig hann hefði losað prestsdóttur
viö afturgönguna.
Um aíturgöngnna Fjöruflosa er
sag.t, að hann hafi verið strákur á
Vesturlandi, illa uppalinn og illa
venjandi að manna siðum. Hafð-
ist hann við hjá kerlingu, sem
Fjöru-Manga var kölluð. þótti
hún hamremma og flagð hið
versta. Hafði lyin strák þenna til
ýmsra óknvtta í kaupstaðnum, en
hélt hlífisskildi vfir honum. þá Vxir
það við vetur einn, að hann stalst
inn um biiðarglugga, og náði
kandíssvkur kassa. En þegar hann
œtlaði út um gluggann aftur,
hrapaði hann og lærbrotnaði. Var
hann þá færðnr til Fjöru-Möngu.
Benni þótti ilt, að undirhalda
hann lemstraðan og ónýtan. Sá
hún þá fyrir stráknum og vakti
hann upp þegar. Tók hún róðrar-
bát og reri yfir fjörðinn. Hvolfdi
hún bátnum við lendingu og lét
hann farast. Sagði hún, að hún
hefði haft strákinn með sér, og
ætlað að ’útvega honum lækningu.
En 'hann hefði farist með bátnum.
Var þá engin gangskör gerð að
hvarfi hans. Nú þóttist hún ekki
óhult fyrir honum, því hann
gekk aftur og ásótti hana, svo
hún komst í hann krappanu með
hann. Ilún vissi, að hreppsnefndin
var að senda stúlkukind af sveit-
inni vestur um haf. Skutu menn
satnan fötum handa stúlkunni. —
Fjöru-Manga bað hana að þiggja
af sér pils eitt, sem var góður
gripur. þótti nú öllum Möngu
farast vel, og einkum stúlkunni, er
gjöfina hlaut. En hún lagði ríkt á
við stúlkuna, að leysa ekki frá
vasanum fyrri en hún kætni til
Winnipeg. Af því hlotnaöist henni
ólán og jafnvel bráður bani. Skild-
ing mundi hún íinna í vösunum, er
henni mundi að haldi koma, ef
hún bryti ekki út af boðum sín-
tim. þegar stúlkan leysti frá vas-
anum í Winnipeg, hrökk upp úr
honum mórauður skratti undar-
legur, svo það leið yfir stúlkuna.
Kn þegar hún raknaði við, tann
hún pund sterling á vasabotnin-
um. Fjöru-Möngu hafði því raun-
ar farist vel við hana, fyrir flutn-
ing afturgöngunnar.
Ilér er 'íljótt yfir sögu farið um
afturgöngur þessar austanhafs, og
uppruna þeirra. Ekki er það fært
í sögur, hvað lengi þœr höfðu
llækst í Ameríku, þar til fór að
bera á þcim. þó má sjá af fornum
sögum, að sumar þeirra hafa við-
hafst þar lengi áður enn j>;er mögn
uðust' svo, að á þeim bar. En
aðrar höfðu verið stuttan tíma.
öndverðlega á framanneándu
tímabili fer í fullu fjöri að bera á
Jæssum sendingum frá íslandi. —
Fara j>ær þá að ganga ljósum log-
um, og gera allstaðar vart við
sig. Einkum þó í Winnipeg, og
jafnvel vestan fjalla, einkum við
sjóinn. þessar afturgöngur náðit
þroska sínum á lægri stöðum,
svo sem kjöllurum, holum og neð-
anjarðar híbýlum. Sumar i borg-
arbúrum og á afviknum stöðum.
Margir urðu j>ess vegna hissa og
forviða, þegar þær gægðust upp í
mannheima. Kkki náðu þær að
gera skaða eða ærsli að mun. —
þær gerðu þrusk og ólæti aðal-
loga í bænabúðum og prentstoí-
um. Hafði margt fólk ömun og
viöbjóð á þeim. En andatrúar-
menn sumir og geistlegir gyðling-
ar héldu þær helga anda hinna
framliðnti.
I
Eina þrettándadagsnót't hittust
allar þessar afturgöngur og létu
illúðlega. - En þá voru fjölvísir
menn tippi, sem hræddust þær eng-
an vegdnn. Tveir af }>eim tóku sig
saman að vaka þessa nótt, og sjá
hverju framíæri. þnár lágti á
krossgötum 1 Winnipeg borg, því
þar eru alt krossgötur. Urðu jwsir
fyrst varir Skuggahverfismóra.
Var hann kolugtir og ófrýnilegur,
og fór grenjandi. En það vissu
vökumenn effcir á, að bann var að
mæla sér mót við hinar aftur-
göngurnar. Byrjuðtt þær drauga-
dansinn í ves t ti rbæn u m. Vöku-
menn vildu þá hefta aðgang
þeirra og koma þeim fyrir. Lögðu
jieir gandreiðarbeizli við forvnj-
urnar, og keyrðu þær úr borginni
í svonefndan Beinadal. jiar eru
mörg fjós og stór, en það eru
staðir, sem aíturgöngur og tnein-
vættir aðhvllast til aðseturs. 1
Boinadal var margt nauta. j>ar
var villiuxi , vestan úr fjöllum.
Hann var sægrár að lit, og hin
vænsta skepna, enda kominn af
síbelju kvni. Viltur varihann og ó-
hemjandi öllum menskum mönn-
um, ef hann var feystur. Vöku-
menn btindu afturgöngurnar í hala
nautsins, og létu það svo laust.
-Frðist það þá og hljóp um borg
°g bygð. Síðast tók það rás
mikla norður og niður, og jvar
með var ófögnuði jiessum lokið.
En Indíánar norður viö Isbaf sáu
síðast för nautsins með dræsurnar
í halanum hlaupa norður Græn-
landsjökla. Veit enginn um það
síðan. HrósuSju menn happi, að
vera lausir við ofögtmði jvessa,
þvi aldrei bar á þeim framar, svo
sögur segi frá.
Margar fleiri afturgöngur hafa
máske verið tippi á sömu tímum.
En líklega engar jafnsögttlegar og
þessar. I íslendingasögum, hinttm
forntt nti að telja, er allvíða talað
ttm afturgöngur, á víð og drrif, t.
a. m. Fróðárundrin, Glám, Klaufa
og fleiri. Og má gjarnan vera, að
ttm fleiri afturgöngur sé talað í
Vestur-Islendingasögum, enn }>ess-
ar. En ferðamaðurinn gotur ekki
ttm fleiri.
K. Asg. Benediktsson.
2 Bækur
Gefins
FÁ NÝ.JIR KAUP-
ENDlTR AÐ HEIMS-
KRINGLU SEM
BORGA $2.00 FYRIR-
FRAM, OG ÞESSUM
BÓKUM ÚR A Ð
VEL.TA : —
Mr. Potter frá Texas
Aðalheiður
Svipurinn Hennar
Hvammverjarnir
Konuhefnd
L a j 1 a
Robert Manton.
Alt góðar sögur og sum-
ar ágætar, efnismiklar,
fróðlegar og spennandi.
Nú er tfminn að gerast
kaupendur Hkr. Það
eru aðeins fá eintðk eft-
ir af sumum bókunum.
11 e i iii s k i' i ii í U
P.O. Box3083, Winuipog
Gimli Hótel
G. E. SÓLMUNDSSON
eigandi
Óskar viðskifta íslendinga sem
hoimsækja Oimli-bæ. — Þar er
beini beztur f mat og drykkjar-
föngum, og aðbúð gesta svo góð
sem frekast er hægtað gera hana.
Hótelið er við vagnstöðina.
Oistið að Gimli-Hótel.
HEI.MNKltlNGLIT og TVÆR
skemtilegar sðgur fá nýir kaup-
endur fyrir að eins SSí .04».
LÁRA 91
ii . . ‘ . ;
mu' u H ‘Jt i ul t it .
* , 1 4 tt' .
■ ; ' 1 i
í; ..! .,ii.... íl „
i
; , /; 15. KAPlTULI.
I
Nokkrar uppgötvanir.
Enda þótt njósnarinn befði reynt að bæla ndður
óró sína með því, að setjast aftur og skrifa seinustu
línurnar í dagbókina sína, var hann þó hálf skjálf-
andi, þegar hann byrgði fyrir ljósið í skriðbyttunni
sinni og gekk að dyrunum á herbergi sínu. Dyrnar
voru auðvitað læstar,, en þar eð sami lykillinn ^jekk
að öllum skránum, var lykilgatið opið, og það var
því hægðarleikur fyrir Wright, að opna með einum
sinna lykla. Með því að láta örlitla ljósglæ’tu falla
úr skriðbyttunni út í ganginn, sem herbergi hans lá
að, læddist hann eftir honum o,£ur hægt. Svo gekk
hann ofan stiga og þreifaði sig áfram, unz hann kom
að þeim ranghala, sem lá inn í þann húsarm, sem
hann ætlaði í. Hann hélt niðri í sér andanum um
leið og hann læddist að því hcrbergi, sem hann sá
ljósið í. þegar hann kom að dyrunum, lagði hann
eyrað við lykilgatið og hlustaði. Fyrst heyröi
hann ekkert, ‘en svo heyröi hann reglulegan andar-
drátt sofandii manneskju. Sá, sem var þar inni,
hlaut að hafa sofnað án ]>ess að slökkva ljósið. —■
Njósnarinn var ákveðinn í því, að fara varlega, féll
því á kné við dyrnar og hlustaði í meira en tvær
mínútur, áður en hann vogaði að hreyfa sig aftur.
Næst reyndi hann að taka í skráarhúninn, og sér til
■undrunar fann hann, að skránni var ekkj læst. Sá,
92 SÖGLSAFN HEIMSKRINGLU
sem inni var, hafði því ekki læst dyruttum og að ut-
anverðu frá hafði þoim heldur ekki verið læst. Ilann
hugsaði um }>etta áður en liaun fór lengra. Sá,
sem inni var, gat því ekki verið sjúklingur. En hver
gat það þá verið ? Líklega sá, sem koma átti í
stað Grahams, og hafði væntanlega komið um kveld-
ið. Hann fékk nú þessa gátu ráðna. Hann opnaði
dyrnar með hægð, en fljótlega þó, og gekk inn.
Inni í herberginu logaði á náttlampa, sem bar ,að
eins daufa bdrtu um herbergið, en fyrir njósnarann,
sem kom úr myrkrinu, var birtan helzt til mikil.
Ilann skvgði fyrir augun með annari hendinni, og
leit þangað, sem rúmið var. j>að, sem hann sá þar,
neyddi hann til að reka upp lágt undrunaróp. Falska
hárið var horfið, varirnar beygðust inn að tannlausu
gómunum, en þó var ekki unt að villast á því, hvef
hin sofandi manneskja var. það var frú Ferrier.
En hvað var hún að gcra í þessum hluta byggingar-
innar ? Daginn áður var honum sagt og sýnt, að
hennar herbergi væri við sama ganginn og hans eig-
ið. Flutniingurinn hlaut að hafa gengið snögglega
fyrir sig og með leynd.
Mcöan hann var að litigsa tim þetta, sá hann að
hin fagra kona, setn hann horfði á, var að vakna.
Fyrst hrevfði hún sig dálítið í rúminu, svFo sneri hún
höfðinu að honum og opnaði augun ofurlítið. það
var voðalegt augnablik fvrir þau bæði. Njósnarinn
áleit öll sín áform eyðilögð, cf kerlingin æpti nógu
liátt til að fá hjálp, áður en hann slvppi burt, en á
bina hHðina áleit frú Ferrier sig vera á valdi ein-
hvers vitfirrings, sem hefði læðst þangað í því skyni
að myrða sig. Til allrar lukkii fyrir Wright, hafði
hin langa reynsla kerlingarinnar á þessari stofnun
kent henni, að það versta, sem hún gæti gert undir
þessum kringumstæðum, væri að láta í ljós hræðslu
eða hrópa um hjálp. Hún áttaði sig því fljótlega,
LÁRA 93
horfði fast á ]xvnn, sem inn kom, og settist upp í
rúminu. þessi aðferð hennar frelsaði njósnarann.
Ilanni hegðaði sér strax eins og hann bjóst við að
hún ætlaðist til, og nálgaðist hana niðurlútur, eins
og sá, sem er mjög hræddur við húsmóður sína.
“Hver ert þú ?” sagði frii Ferrier ilskulega.
1 staðinn fyrir svar, slepti njósnárinn skniðbytt-
unni sintii, stökk að rúminu og tók utan um hálsinn
á kerlingunni heldur óþyrmilega. Hvin fékk engan
tíma til að æpa, en varðist af öllu megni eins og
menn gera, sem staddir eru í dauðans greipum.
Njósnarinn varð sem nœst að hengja hana, til }>ess
að verjast því að hún klóraði úr honum augun.
Bardaginn stóð þó ekki lcngi, scm heldvir ekki var
við að búast, þar sem efldur og revndur rnaður átti
við gamla kerlingu, þótt htm væri seig í sitvum og
jafn grimm óargadýrum. Undir eins og hreyfingar
hennar mtnkuðu, slepti Wright hálsi hennar, bjó til
ginkefli vir koddanum, sneri saman rekkjuvoðina, og
batt gdnkeflið fast í munn kerlingar með henni, svo
tók hann hina rekkjuvoðina og batt hendvtr hennar
fastar við síðurnar, og seinast batt hann hana við
rúmstióJpann. Að því btinu — en fyr ekki, skvetti
hann vatni framatt í hana, og þá raknaði hún vtö.
Nú var hann samt í dál'Hlum vandræðum, hann hafði
náð henni á sitt vald og tækifærið sýndist hentugt til
að neyða hana til að sogja alt, sem htin vissi ttm
forlög Láru. En jafniframt mundi slík spurning
lciða i ljós, að hann værj ekki vitfirringur, eins og
hann var sagðttr að vera og léz.t sjálfttr vera, og það
hlaut að eyðileggja framtíðar mögttleika hans.
Meðan hann var að ltugsa um þetta, vaknaöi fru
Ferrier til fullrar meðvitundar. Njósnarinn horfði á
liana og sá, að það setn hún fvrst notaöi augtin til,
var að líta á dragkistu, sem stóð í einu horninu á
herberginu, en ekki til að líta á hann, sem þó var
94 SÖGUSAFN IIKIMSKRINGLU
eðlilegast eins og á stóð. Fyrir slíkan mann, sem
W right var, sem veitti ölltt eftjrtekt, var þetta eina
augnatillit nóg. Ilefði frú Ferrier sagt skýrt og
greinilega : “Snertu ekki á þessari dragkistu”,
hefði það ekki verið honttm sterkari vissa fyrir því,
að i henni var gcvmt eitthvað, sem hún vildi dvlja.
Áður en þessi viðbjóðslega kona fékk tíma til að iðr-
ast ógætni sinnar, stóð hann hjá dragkistunni, og
var farinn að skoða innihald hennar. 'Rannsfókn
hans var ekki búin að vara lengi, jvegar hann í raæst
efstu skúffunni fann lokað leðurhylki. Hann gekk
með það að ljósinu, og sá strax, að lykilgatið var
of lí-fcið fyrir lyklapai hans, tók því ofur rólega kjól
frúarinnar og leitaði að lyklum í vasanum. þar
fann hann strax lyklakippuna hennar, og nú tók það
ekki langiin tíma, að opna leðurhvlkið, og um leið
og það opnaðist, sá hattn straix herfang nokkurt, sem
fyllilega endurgalt og réttlætti alt það, sem hann
hafði gert til að ná því. j>að var aflangur pappírs-
strangi, og var skrifað titan á hann með skjálfandi
kvenhönd það sem nú greiitvir frá :
“Sökttm gttðs miklu miskttnsemi, bið ég þenna
bréfstranga sendan óopnaðan til Fatheringham jarls,
í bænum Fatheringham í Stolneshire”.
Frú Ferrier hafðd ekki uppfylt þessa Iteiðni, hún
hiifði ekki sent bréfstrangann. Njósnarinn hikaði
ekki eitt attgnablik við að opna hann, hattn áleit sig
haftt fulla heitnild til þess. I fyrsta 1-agi var hann
sendimaður jarlsins, og hafði skriílcga hetmild til að
gera hvað sem var með hans ábyrgð, en nú var eng-
inn tími til að ráðgast ttnt þetfca við hann. I ,öðru
lítgi var hann þjónn réttvísinnar, sem haföi með eiði
lofað aö gera alt, sem í hans valdi stæði, til að kotn-
ast eftir glæpum, og hverjir framkvæmdu þá, og nú
var líklegt, að hann héldi á sönnttnum fyrir glæp
j>eim, sem hann grunaði frú Ferrier og húsbónda