Heimskringla - 16.03.1911, Blaðsíða 6

BHk6 WIN'NJPEG, 16. MARZ 1911.
H K1 MSKR XNGLA
MARTYN F. SMITH,
TANNLÆKNIR.
Pah-bairn Blk. Cor Maln k Selktrk
Sérfræðingur í Gullfyllingu
og 3llum aðgerðum og tilbön
aði Tanna. Tennur dregnar
4n sársauka. Engin veiki á
eftir eða gómbólga. —
Stofan opin kl. 7 til 9 4 kveldin
Office Heimilis
Phooe Main 69 4 4. Pbone Main 6462
Sherwin - Williams
PAINT
fyrir alskonar hásmálningu.
Prýðingar-tfmi nálgast nú.
Dálttið af Sherwin-Williams
húsmáli getnr prýtt húsið yð-
ar utan og innan. — B r ú k i ð
ekker annað mál en petta. —
S.-W. húsmálið málar mest,
endist lengur, og er áfcrðar-
fegurra en nokkurt annað hús
mál sem búið er til. — Komið
inn og skoðið litarspjaldið, —
Cameron &
Carscadden
QUALITV IIARDWARE
Wynyard, - Sask.
JIMMY’S HOTEL
BEZTU VÍN OG VINDLAR.
VÍNVEITARI T.H.FRASER,
ÍSLENDINGUR. : :
Jnmcs Thorpc, Eígandi
MARKET HOTEL
146 Princess St.
á móti markaðoDD:
P. O'CONNELL, eigaad!, WINNIPEO
Beztu teRundir af vinföngum
og vÍDd um, aðhlyDning góð
hósió endurhætt
Woodbine Hotel
466 MAIN ST.
Stmrsta Biliiard Hall I NorðvestnrlaDdÍDV.
Tin Pool-bnrö.—Alskonar vfnog vindlar {
Qistlng og ftt*Oi: $1.00 ó dag og þar yfir
l.euHon A Hebi>.
Ei«rendnr. I
JOHN DUFF
PLUMBER, GAS ANDSTEAM FITTER
Alt ve-k vel vandaö. og veröiö rétt
664 Notre DamcAv. Phonc Garry 2368
WÍNNIPEG
A. S. TORBERT ’ S
RAKARASTOFA
Er í Jimmy’s Hótel. Basta verk, ájræt
verkfwri; Kakstur I3c en Hárskuröor
25c. — Óskar viöskifta íslendinga. —
A. H. BARIIAIi
SeJor llkkLstur og annast om útfarir.
Állur útbúuaöur sá bezti. Enfremur
selur haun allskouar minnisvaröa og
legsteina.
121 Nena St. Pbone Garry 2152
Manntalið.
‘INGIMUNDUR' VEKUR MAliS
A AL-VARLEGU MÁLBFNI.
Greinarkora það, sem hér íer á
•eftir, er tekið upp úr 1.1 iðin.11 Jng-
ólfur, og á við matintalið síðasta
í Reykjavík. ‘Ingimundur’ sá, sem
skrifar, hefir birt fleiri svipaðar
greinar i Ingólfi, og hlotið lof fyr-
ir fyndni og vizku. Við vonum því
að þessi grein hans skemti lesend-
um vorum.
...
Sælir aftur, k®ru vitiir.
það er nu liðinn langur tími,
siðan þið heyrðuð siðast frá mér,
og hefði vafalaust liðið miklu
lengri, hefði ekki mál jafn þýðing-
armikið einstakLngnum og allri
þjóðinni í heild sinni, knúð mig til
að hlaupa fram á sjónarsviðið,
hrópandi aðvörunarorð til hinnar
islenzku þjóðar.
Hrópandi til hennar, að gefo. því
gaum, að húti er að hefja göngu
sina á þeirri braut, sem liggur til
eyðileggingar og gersamlegrar tor-
tímingar, að hún haegt og haegt er
að skera sjálfa sig á háls og óal-
vitandi cr að fremja híuð ógurleg-
asta sjálfsmorð, en þó jaínframc
hið smánarlegasta.------—
Ég var um dagánn skipaður tel j-
ari hér í Reykjavíkurbæ.
Ég ætla ekki að fjölyrða nm
traust það, er mér var þannig
auðsýnt, og ekki sæmir mér að
geta um, að sjálfur 'borgarstjórinn
sagðist engum betur trúa fyrir
þessu þýðingarmikla og van<ia-
sama verki.
En ég ætla að reyna að sýna, að
þetta craust var ekki borið ófyrcr-
synju.
Ég þarf ekki sérstaklega að taka
fram hver einstök atriði, sem
komu í Ijós við talningarannsókn
míua, en lart að edns getið niður-
stöðunnar.
Hún var þcssi :
Eg taltli í 329 húsum. í öllum
þessum húsum, að tveim undam-
skildum, var kröht, já, jafnvel
moraði af háöldruðu fólki. En að
eins í 25 þeirra varð ég var við
börn.
Karlægar kerlingar sátu með
prjónana sína í öðruhvoru rúmi,
og nírseðir karlar léku sér á gólf-
inu hvar sem ég kora. Bn sum-
staðar voru jaínvel tver á þessum
aldri og léku þeir sér þá saman að
leggjunnm sinum eða skeljumtm.
þetta er að vísu hugðnæm sjón,
ög verð að játa, að mér vökn-
aði um augu, þegar háöldruð kerl-
ing ’ einu húsinu endilega vdldi fá
aö setjast á kné tnér og kyssa
mig.
Rótt eins og hún settist hjá hon-
um pabba sínum fyrir 100 árum.
Að vísu er þetba hugðnsemt og
harla aðlaðandi, en samt spyr ég ;
Hvar cru börnin ?
Já, hvar eru börnin?
Eg taldi 304 húsum og þar voru
engin börn. þau fundust ekki, þó
leitað vaeri með logandi gasljósi.
Ekki svipað því 11
Einustu börnin, sem voru til,
voru komin á tvíraeðisaldur I
Hvílíkt ástand, hvílrkur voði
fyrir land og lýð 11
Ég spyr : Hvað verður af ís-
landi og hinná íslenzku þjóð, ef
íæðittgutn tcr tekkandi jafn mikið
og nú er raua á orðin ?
Ilvað verður af vfirsetukonun-
um og yfirsetukonumönnunum ?
Og það sem verra er : Hvað
verður úr þmginöruiun 11 m, ef engir
kjósendur fæðast ?
Mv- óar við að útmála allar af-
leiðingamax, eti sný mér heldur að
því, sem var t lgangur minn með
grein þessari, og það er :
Hvað á að gera?
Hér er úr vöndu að ráða.
|>ví ekki er hægt að neita því að
hcr er um það að ræða, sem jafn-
vel ann fremur en vínnautn virðist
ei'-a að vera löggjöíinni óvdðkom-
andij. því ég hlýt að álíta það prí-
vatmál, bvað ég geri eða læt ó-
gert barnseigaum viðkomandi.
Frakkar — sem eins er ásiatt
fyrir og oss — fara þá leiðina að
I°£g!Ía afarhá útsvör og. skatta á
ókvongaða menn. en veita verð-
laun fyrir að búa til börn, rétt
eins og við fyrir að búa til smjör.
Ekki fellur mér þetta.
En samt verður að finna leiðir
til að afstýra þessu þjóðarböli, —
það v e r ð u r að fmna ráðið,
mannf jölgunar-r á ðið.
Mér þætti vamt u&, að heyra til
lögtir manna í þessu þýðingar-
mikla máli, svo biiið væri að ræða
það áður en þing kemur saman og
frumvarp þar að lútandi verður
lagt fram.
En þar eð ég hefi vakið máls á
þessti, finst mér skylt að benda á
þá leið, sem mér virðist muni
verða einna heppilegust og helzt
Sérstaklega vonast ég til þess,
von um að beri ávöxt.
að kvenþjóðin styðji tillögu mína,
og býst ég þá við, að htin nái
fram að ganga.
J>ví áreiðanlega ríður mest á
kvettmönnunum, þegar farið verð-
ur að undirbúa Ijölgun landsbúa.
I'ki tiEaga min er þessi :
Einn dag á hverju ári — méi
finst að sutnardagurinii íyrsti
muni ednkar vel til fallinn — skal
hverri ógjftri kvcnpersónu heimilt,
að kasta edgn sinni á hvern karl-
mann, þrítugan eða eMri, sem að
hennar skapi er og henni fýsilegur
þy.kir, enda sé karlmaður sá ó-
kvongaður, og bún nefni sér votta
að.
En þar eð því miður má búast
við, að sumir karlmenn séu svo
ill.i innrættir og forhertir, að þcir
leggist út á fjöll og firnindi þenn-
an dag og fari undan á fiótta, sem
mest þeir mega, þá skal öllum
skylt — og lögð þnng refsins við
ef út af er brugðið — aö greiða
sem bezt eftirför kvenpersónnnaar
og undir hana skal setja hest þann
sem beztur er og fljótastur.
En enginn má skorast undan að
vera vottur hennar, heldur skulu
allir skyldtx^ir að fylgja henni eft-
ir úti hvað sem fyrir er, og ekki
mega þeir með neinu móti létta,
fvr en sá er tekinn og fyrir hana
dreginn, er hún þannig eltir með
ástarhug.
Og ttpn frá því sk'al hann sýna
htenni alla blíðu.
En néti karlmaðurinn að sam-
rekkja kvenpersónunni, þegar hún
i votta viðiirvist hefir helgað sér
hann til æfinlegrar eignttr og ufn-
ráða allra — enda sé hann ekki
löglega afsakaður, — þá er það
höfuðsök. — — —
Jjánnig hljóðar þá iillaga min.
Og án þess að hrósa sjálfum mér,
þá býst ég nú við, að henni verði
vcl tekið.
Að minsta kosti líkar kærust-
ttnni minni — hún verður 32. ára
rétt bráðum — uppástunga mín
mætavel.
Og á millum okkar sag.t, þá
hefði ég ekkert á móti, að hún. elti
einhvern annan en mig á sumar-
daginn fyrsta.
Á samkomu kvenfélagsins<Tramsókn,,
2ö. OKT. 1910.
það hrífur oss, hve mikinn hefir mátt
h n mœra sól, að þroska blómið smáa,
sem vex í skugga, móti úthafs átt,
og allir sjá að hlýtur geisla fáa.
En ettgu siður undrast ég þann mátt,
sem ástríkt konuhjartíi sýnir stundnm,
og hvílík afrek unnjn voru þrátt
af að eins tveimur, veikum konu mundum.
J>ó lattgt um fr.'imar mikils vænta má,
ef margar hendur sama starfið viima,
ef eftir fönguin eanum hug menn þrá,
að öllu sönnu, íögru’ og góðu hlynna.
Nú vekur flestum von mn þjóðahag
hinn virðulegi félagsskapur kvenna,
og alt aj sjá menn sælli’ og fegri dag
við samtök þeirru fleiri lýðum renna.
J>að kvetnféL'ug, sem hefur bústað hér,
s'itt lrlutverk skilji, öllum sHkum betur,
— að styrkja það, sem gott og göfugt er,
og gæíu-blæ á tilveruna setur.
Og al-t, sem fegra’ og fttllkomnara er
í fari kvenna held’r enn Adams sona,
í öndvegdnu ávalt sitji hér
og efii fylling dýpstu maamkyns vona.
J>á Framsókn nafn með fullri rentu ber ;
í framtáðinni skýrt mutt lengi hljóma,
að vitrar konur hafi starfað hér,
er hrifnar studdu þjóðar gagn og sóma.
THE DOMINION BANK
30RNI NOTRE DAMB ATENUE OG SHEBBROOKE 8TREBT
Höfuðstóll uppborgaður : $4,000,000.00
Varasjóður - - - $5,400,000 00
Vér óskum eítir viðskiftun verzlunar manna og ábyrgnmst att gefa þeim
fullnægju. -Sparisjóðsdeild vor er sú stærsta sem uokaur baiiki hefir í
borg'nni.
íbúendur þessa hluta borgaritnar óska að skifta við stofnun sem
þeir vita að er algerlega trygg. Nafu vort er fulltrygging óhlut-
leika, Byrjið spari innlegg fyrir sjálfa yðar, komu yðar og bðrn.
rh»ne Garry 3450 Hcott Barlow Ráðsmaður.
Vitur maður
er varkár með að drekka ein-
göngu HREINT ÖL. J>ér getið
jafna reitt yður á
DREWRY’S
RHDWOOU LKÍER
Jiað er léttur, treyðandi bjór, gerður eiugöngn
úr Malt og Hops. Biðjið æ.tíð um hann.
E. L. DREWRY, Manufacturer, Winnipeg
Meö þvl að biðja mflrúegR um
“T.L. CIGAR,” þá ertu vis9 aö
fá á^œtau viudil.
(CNION MADE) _- *
Western Cigar Faetory
Thomas Lee, eÍRandi WinnnipeR
STRAX
í J>AG er bezt að GEKAST KAUP-
ANDI AÐ HEIMSKRTNGLU. —
ÞAÐ ER EKKl SEINNA VÆNNA.
Manitoba á undan.
Marutoba hefir ▼iðáttunnkla vatnsfleti til uppguíunar og úr-
fellis. Jætta, hið nauðsynlegasta frjógunarskilyrði, er því trygt.
Emiþá eru 25 milión ekrnr óbygðar.
l'búatal íylkisins árið 1801 var 225,211, en er nú oröið um
500,000, sein má teljast ánægjuleg aukaing. Ardð 1901 var hvedti
og hafra og bygg framleiðslan 90,367,066 bushela ; á 5 árum
hefir Uún aukist upp í 129,475,943 buskeL
Winnipeg borg hafði árið 1901 42,240 íbúa, en hefir nú um
150,000 ; hefir nákga íjórfaldast á 8 árum. Skattskildar eignir
Winnipegborgar árið 1901 voru $26,406,770, en árið 1908 voru
þær orðnar $116,106,390. Höfðu me-ir en þrefaldast á 7 árum.
, Flutningstæki eru óviðjafnanleg,— í einu orði sagt, eru 1
fremsta fiokki nútíðartækja ; Fjórar þverlandsbrautir liggja
um fylkið, fuUgerðar og í smiðum, og með miðstöðvar í WÍMr
ni-peg. í fylkinu eru nú nálega 4 þúsund mílur ai fullgerðum
járnbrautum.
Manitobe hefir tekið meiri landbúnaðarlegum og efnalegum
fratnförum en nokkurt annað land í heámi, og er þess vegna á-
kjósanlegasti aðsetursstaður fyrk alla, ai þvi þetta fylki býður
beztan arð af vinnu og fjáríleggi.
Skriíið eftir upplýsingum til : —
JOS. HARTNET, 77 York Street, Toronto, Ont.
JOS. BURKE, 176 Logan Avenue, Winnápeg, Man.
A. A. C. LaRIVIERE, 22 AUiance Bldg., Montreal, Quebec*
J. Fj TENNANT, Gxetna, Manitoba.
J. J. GOLDGW,
Deputy Minister af Agricultur* and Immigration, Winndpeg.
I
4606 SÖGUSAFN IIEIMSKRINGIÆ
»nín, þá mvndirðu sjá, hve voðalegum kostum ég befi
•átt úr að velja".
‘‘Hvað er það, sem hefir hrakið þi<r frá Svíariki ?
/Eg get ekki haltlið, að það hafi verið glæpur”.
"Jú, ungi maður, J>að er glæpur. Voðalegur
glæpitr hka”.
Móritz þagði.
“En sá glæpur", sagði öldungurinn, "var ekkj
íraminn af mér”.
"Ekki framinn af þér?" sagði Móritz undrandi.
“Jæja”, sagði gamalmennig, "ég skal segja þér
sö-gu, og eftir henmi getur þú skapað þér álit á mér.
— ég ætla að segja þér frá viðbtirði, sem ég htft
engum manni sagt frá áður, og komir þú aftur til
<Svíáríkis, vona ég þii van.brúkir ekki traust mitt”.
“Eg hlttsta á þig, biff'ir", sagffi Móritz, “og á
eftir skal ég borga þér traust með trausti og segja
J>ér min forlög".
Gamli maðurina byrjaði :
“pað var etmu simti rikur greifi — um nafnið
skiftir engu —, sem tók sér ferð á hendur til úll uitl.t.
Elzti sonur hans fór með hoattm, sonur íyrri koútt
ihans og einkabarn hennar. J>essi sonur hataði föðttr
■sinn, (af því hanm vildi ekki lej'fa honutn að lifa í löst-
ntm og fttllnægja hinttm óhemjr.legtt ástríðum sínum.
IJ>eir ferðuðust gegn um Sviss og Tyrol. Eitt kveld
-voru þeir staddir á háum klctti, sem stóð lóðréttur
við Innfljótið. I>að átti sér stað dálítil þræta milli
íeðganna, sonurinn villi fara til ttalíu, en faðirinn
vildi ekki leyfa það. petta var tim kveld. Sólin
var að hverfa >bak við Alpaifjöllin, og eldri greifinn
gekk fram á klettabrúnina, til þess að geta notið
útsýnisins sem bezt. Sonurinn læddist til hans, og
meðam eldri greifimm var sokkinn niður í að skoða
J>etta svissneska héraff, sem ]>tir voru í, lirynti son-
nrinn honum oían í fljótið —”
FORLAGALEIKURINN 607
“Miskunnsami guð", sagði Móritz, jaín fölur scm
nár. “Ef það væri satt, — eí það, — en, nei — það
er ómögulegt—"
“Hvert orð er sannleikur, sonur mtmn", sagði
öldungurinn, sem hélt hann ætti við frásögn sína.
Voðalegur grunnr kviknaði í huga unga, mannsms
— grunur, sem án efa hefir kviknað hjá lesaramum
lika, — en hann þagði, reymdi að bæla niður g.eðs-
hrærinng sína og hlustaði á framhald sögttnmar.
•‘Greifinn, sem hrynt var ofan í fljótið", bætti
gamli maðuriim við, “var ég”.
Hann þagði stundarkorn, eins og endurminningin
hefði sviít hann málintt.
Móritz þagði líta. Ilann hafði httliff andlitiff i
höndum sínum, og skalf af vöðvateygjum.
“Af þessu voðalega falli", bætti öldungurinn við,
“misti ég meövitundima. "Eg fann óglögt, að ég
sökk æ dýpra og dýpra og að straumurinn flutti
mig með sér".
“Ég vildi, að ég heíði fengið að vera kyr í fljót-
inu, að ég hefði ekki þtirft að vakna til meðvitundar
um þá voðalegu hugsun, sem enn endurrómar í sálu
minni, eftir öll þessi ár : ‘sonur þinn vildi myrða
þig’-”
“Heldurðtt að þoð sé nokkur voðalegri hugsun til
fyrir föður?"
“J>egar ég kom aftur til sjálfs mins, raknaði »ið,
lá ég í góðu rúmi í þokkalegum hjarðmannskofa.
Fátæki eigandinn hans, gamall maður, sem bjó þar
með konu sinni og einkadóttur, ungri og fallegri
stúlku, hafffi fundið mig á eyri, sem lá út í fljótið.
Ég var mjög veikur, — ég gat að eins beðið hann
að lofa mér aff vera, þar sem ég var, og minr.ast
ekki á þessa tilviljun uiff neinn mann, og því lofaði
hann”.
“í óráðsdraumum mínum elti þessi httgsun mig
608 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
óaflátanlega : Sonur þinn ætlaði að myrða þig”.
"það var leitað að líki mínu i fijótinu, eltir bví
sem mér hefir seinna verið sagt, en þegar það fanst
ekki, fór sonur minn á bnrt”.
"J>ar eð ég hafði all-mlkla upphæð af peningum
falda í fötum mínum, þá gat ég borgað þessu fátæka
hjúkrunarfólki að nokkru leyti”.
‘‘Dóttdr hijarðmannsins, Theresa að nafni, hjúkraði
mér aðdáanloga vel á meðan ég var veikur. Eg
hafði verið flu.ttur upp á kvistherbergi, sem búið var
út handa mér”.
“Veikindi mín stóðu yfir í tvö ár, og allan þantt
tíma sté ég aldrei ofan úr rúmintt. Fólkið, sem ég
var hjá, var oft hrætt um, að ég yrði brjálaöur.
Sál mín hafði m'iSt alla sína ltfsgleði. Ég fékk við-
bjóð á heiminum. þúsund sinnum óskaffi ég að fá
að deyja, og þaff var að eins eitt einasta band, sem
batt míg viff föffurlandiö”.
“þetta band var seánni kona mín, sem ég hafffi
kvongast leynilega og e:in þá lifði í Svíaríki, ásamt
syni s.ínum, er hún haföi fætt mér. Sonurinn hét
Móritz eins og þú —”
Um leið og gatnli maðurinn talaði þessi orð, leit
hann á áheyranda sinn og hrylti við aff sjá hann.
Móritz var staðinn upp af stólnum. Háiíið reis
á höfffi hans, aitgun störðu tryllingslega og allur lík-
aminn skalf, eins og haun væri þjáffur af taugatevgj-
um.
“Ilvaff g.mgur aff þér?" sagði öldungurinn felmtr-
aður.
Með angistarópi fleygöi Móritz sér fyrir fætur
gamla mannsins, þrýsti hendi hans að v.örum sínum
og kallaöi meff skjálfandi röddu, sem bar glöggan
vott ttm geðshræringu hans :
"Faðir minn, ó, faðir minn ! ”
“Hitnneski faðir ! J>ú sk)’ldir vera sonur n.inn,
FORLAGALEIKURINN 309
— nei, það gietur ekki verið, — slík gæfa v-æri ali of
stór", stamaði gamli maðurinn og lyfti höndum sín-
um til himins.
“Jú, ég er sonur þinn, þinn Móritz. Sonur
Stjernekrans greifa og Ágústu, dóttur garðyrkjtt-
mannsins —”.
•'Herra, láttu nú þjón þinn í friffi fara", sagffi
gamli maðurinn hrifinn. — “Sonttr minn, — minn
Móritz. Ég hefi þá íundiff þig aítur — þig — sem
hjarta mitt hefir svo leugi þráð. I>ig, sein ég hefi
beöið gttð svo þráfaldlega að varffveita".
Ef menn ætluðu að reyna að lýsa slíkum viff-
burði sem þessum, þá réðust menn í meira en mögu-
legt er að gera með orffum. Tálfinningar eins og
þessar, eru vörum dauðlegra manna ofvaxnar, þeim
verður ekki lýst með milíónum orða.
"ög móðir þín?” spurði öldungurinn, þegar
fyrsti gleðiofsinn var um garð genginn.
“Hún er dáin fyrir löngu siðan".
“Hvað langt er siðan ?." spurði öldungurinn á-
kafttr.
“Seytján ár”.
“Guði sí Iof. Jtá er ég ekki sekur um tvikvæni”.
"Ó, þaff er saitt”, hrópaði Móritz, stökk tipp af
stólnum og sló á enni sér. “Marita er systir min".
•‘Elskar þú hana?" spurði öldungurinn.
"Já, og hún heíir nýlega lofað að verða konan
mín”.
“Herra, þínir vegir eru órannsakanlegir”.
"Afttir er von mín gerð að engtt", kallaði Móritz
í tryllingi, — “og_ Eberharð er orsök í því. það
veit guð, að þetta 'er meira en nokkurt mannlegt
hjarta getur fyrirgefiff. Eg skal eyðileggja þræÞ
mennið, sem hefir eitrað líf mitt og ætlað að mvrða
föður sinn. Eg skal láta blóff hans renna svo ég