Heimskringla - 29.05.1913, Qupperneq 6

6. BI,S,
WINNIPEG, 29. JIAt 1913.
HEIMSKEINGLA
MARKET HOTEL
146 Princes8 lát.
4 móti markaöonni
P. O'CONNKLL, efgaodl, WlflNIPEQ
Beztn vluföng viodfar og aöhlynning
góö. Isleuzkur voitingamaöur N.
Halldórsson, leiöbeinir lslendingnm.
JIMMY’S HOTEL
BEZTC VÍN OG VINDLAR.
VÍNVEITARI T.H.FRASER,
Í8LENDINGDR. : : : : :
James Thorpe, Elgandl
Woodbine Hotel
466 MAIN ST.
8tm:sta Billiard Hall f Norövestnrlandinn
Tln Pool-borö.—Alskouar vfnog vindlar
Qlstlng og fæOI: $1.00 á dag og þar yfir
Lennon A Hebti.
Kigendnr.
Hafið þér húsKögn til sölu ?
The Starlight Fumiture Co.
borgar liæsta verð.
593—595 Notre Dame Ave.
Sími Garry 3884
♦-----------------------------------
A. H. NOYES
KJÖTSALI
Cor, Sargent & Beverley
j| Nýjar og tilreiddar kjöt tegundir
■> fiskur, fuglar og pylsur o.fl.
81MI SHERB. 2272 13-12-12 !
- ----------------------------------
DOMINION
HOTEL
1*523 máinst.winnipeg
Björn B. Halldörsson,
eigandi.
TALSÍMl 1131
BIFREIÐ FYRIR GESTI.
Dags/æði $1.5o
Legsteinar
A. L. MacINTYRE
selur alskyns legsteina og
mynnistöflur og íegstaða
grindur. Kostnaðar áætlanir
gerðar um innanhús tigla-
skraut
Sérstakt athygli veitt utan-
héraðs pöntunum.
A. L. HaclNTYRE
231 Notre Dame Ave. WINNIPEQ
PHONE MAIN 4422
6-12-12
Ritsjá.
Heimskringlu haJa verið sendar
þessax bækur og rit níi nýlega :
I. IvJÓÐ, eftir Sigurö
Sigurðsson.
Kvæösafn þetta er 26 frutnsamin
kvæöi og 8 þýöingar, og er 70 bls.
aö stærö. Ytri frágangur er hinn
nrýöilegasti að öllu leyti. Höfund-
ur þessara ljóða er enginn ný-
græðing-ur, hann hefir fyrir löngu
jjert sig kunuan sem góöskáld
meöal íslenzku þjóðarinnar. Hann
hefir áður gefið út tvö kvæðakver,
sem mikla hvlli hlutu hjá ljóðelsk-
andi mönnum. J>etta kvæðasafn
hans ber af hinum. Kvæðin eru
fiest gullfalleg, ljúf og þýð sem
b'líðvindi. Oftast ertt þau angur-
vær, eins og endurminning tun
horfna fegurð. T>ar óma og raddir
náttúrunnar á dillandi strengleikj-
um, helzt þó þær raddir, sem ótna
í kvrð ojt friði.
“Andvarinn líður, eins og tor-
rek tóna,
titrandi þýður gegnttm nætur-
róna.
Skilur hann, blærinn, sköpin okk-
ar þtingu ?
Skvnjar hann braghreim sinnar
eiírin tungu ?
Segir skáldið í kvæðinu ‘Hrefna’.
í sama kvæði er og þetta gull-
fagra erindi :
“Stjarnan allra stjarna minna,
stóra barnið, lát mig ftnna
sama í orðum augna þinna
eins oe forðum vorið glaða og
bjarta.
Sömtt rósir sé ég kinna,
sömu Ljósin au<nia þinna ;
dags oe nætur drauma minna
dvrsta kona — þú átt alt mitt
hjarta”.
þannig kveða að eins góðskáld-
in.
í kvæðasafni ]>essu ]*kir miér
mest koma til þessara kvæðai:
‘I,undtirinti helgi’, ‘Hrefna’, ‘Nótt-
in langa’ og ‘Auðtir kona Gísla
Súrssonar’. 1 hintt síðast'talda
kvæði leggur skáldið kvenhetjunni
bessi orð í mttnni:
“Harminn éinn að arfi hlaut ég
eftir Gísla, skógarmanninn.
A’,ttarfjötra alla braut ég,
en aldrei þráði ég föðurranninn.
þá væri fylgdin Gísli goldin
jnevmdi mie hjá þér saga og
moldin’’.
Sigttrður Sigurðsson er skáld,
sem ber djúpa virðingu fvrir list-
inni. H já honum er hvergi leir eða
leirkent, sem o£t v'ill verða innan-
úm hjá skáldum vorttm. Málið hjá
honttm er hreint og óþvingað iog
myndirnar skýrar og blæhreinar.
þvðinfarnar eru mjög vel gerð-
ar. Og í heild sinni er kver 'þetta
hið eigulegasta, og mun að sjálf-
sögðu falla ljóðvianm vel í geð.
* * *
II. NIÐJATAI,
þorvalds prests Böðvarssonar í
Holtá undir Evjafjöllnm (d. 1836)
og Björns prests Jónssonar í Ból-
staöhlíö (d. 1825)i, helir Thorvald-
ur Krabbe verkfræðingur gefið út.
Hann er kominn af prestum þess-
um í móðurætt sína, og sýnir það
virðingarverða ræktarsemi við
frændur sína, að ráðast í að
semja og gefa út rit þetta. Kn
tæpast búumst vér við, að almenn
ingur kæri sig mikið um bókina,
þó vel sé hún úr garði gerð. ÍRitið
er 100 bls. í Skírnisbroti.
Prestar þessir, sem voru í merk-
ari klerka röð á sinni tíð, hafa
orðið mjög kvnsælir menn, og
mun enginn samtíöarmaöur þeirra
eiga eins marga núlifandi afkom-
endur sem þeir.
í riti þessu er þó að eins ]>eirra
manna getið, sem fæddir eru í
heilögu hjónabandi. Hinum er
slept, sem í lausaleik voru getnir,
o er það engan veginn rétt gert,
og með ölltt ástæðulaust, því
lausaleikskrakkar geta engtfsíður
orðið nvtsamir menn en þeir, sem
fæddir eru innan hjónabands. En
útgefandi hefir að sjálfsögðu taliö
ættarsómanuin betur borgiö með
þvú, að minnast ekki á brevskl.ika
ættmenna sinua.
En í riti þesstt liggur engu að
síður afarmikil vinna, og virðist'
útgefandi hafa lagt alla alúð á
það, að hafa það sem fullkomn-
ast., Og þdð eitt er víst, að allir
þeir, sem unna ættvisi og fróðleik,
munu útg. þakklátir fvrir að hafa
samið ‘Niðjatalið’ og komið því á
prent.
Sögufélagið hefir kevpt bókina
handa meðlimum sínum, en bók-
hlöðuverðið er 2 kr.. Kttmemiurn
bessara klerka ætti að vera bæði
ljúft og skylt, að kaupa bókina.
Nokkrir þeirra eru hér vestra.
* * *
III. KIMREIÐIN, 19.
ár, 2. hefti.
það hefir dregist nokkuð, að
minnast á þetta hefti Eimreiðar-
innar, en betra er seint en aldrei.
Raunar stendur þetta hefti mörg-
um öðrum á baki, þó það sé fjöl-
brevtt að efni • og skemtilegt af-
lestrar. Að þessu sinni er í því
engin ritger'ð, sem/geti talist upp-
b''"flleg eða tilkomumikil, er þó
Liefir vanalega verið í hverju Eim-
reiðar-hefti áður, og oft fleiri en
ein.
Fyrst í lieftinu ritar ritstjórinn
um ‘Ileimastjórn íra’. Tekur hann
þar upp allan lagabálkrnn eins og
hann v'ar samþvktur af neðri máL-
stofu brezka þingsins, og bætir
svo við bæði á undan og eftir
ýmsum skýringum og fróðleik, —
meðal annars samanbnrði á frum-
varpi þessu og stjórnarskrá ís-
lands, og sambands-uppkastinu, er
Danir buöu Islendingum. Endar
ritsjórinn meö svolátandi klausu :
“ það getur verið lærdómsríkt
— og meira að segja h e i 1 s u -
samlegt — fyrir skilnaðármenn
ina islenzku, að bera þetta satnan
við heimastjórnarlög vor og fram-
komu Dana gagnvart frekari sjálf-
stjórnarkröfum af v'orri hálfu. Vér
álítum óþarft, að fara frekar út í
þann samanburð í einstökum at-
riðum. Ilver, setn hefir stjórnar-
skrá vora og sambandslaga upp-
kastrð frá 1908, getnr gert það
sjálfur. það liggur svo opið fyrir,
hvfflík kostakjör oss eru boðin af
Dana hálfu, á móts við þau kjör,
sem Irar vilja fegnir þiggja, e n
ekki einu s.inni fá.
Næst koma nokkur þýdd kvæði
og frumsamin, eftir hinn aldna
skáldjöfur Islands Stgr. Thor-
steinsson. Eétt og lipurt að
vanda. þar er þetta erindi :
“Fvdl minn anda, fegurð þanda,
furðtilig er blasir viö!
þakka má hann, ef að á hann
að eius þ i g og v í ð s ý n i ð”
þá er smásaga eftir danska
skáldið Jeppe Aakjær, “þegar
smalinn átti að fara í skógitin".
Góð saga og vel þýdd.
Næst eru : Minningarljóð Björn
Jónsson ritstjóri, eftir Guðmund
Friðjónsson, og hefir Hkr. prent-
að þau fvrir nokkru.
Ólafur Friðriksson skrifar þar
næst fróðlega grein um Ishafs-
ferðir.
Valdemar Krlendsson læknir rit-
ar um ameríkanska l.vknirinn og
vísindaananninn. Alexis Carrell, er
Nobels v'erðlaunin hlaut síðast í
læknisfræði. Mynd er og af hon-
uml
Gunnar Gunnarsson kveður lag-
leg ‘‘‘Næturljóð”.
Guðm. Finnbogason lætur hér
tirenta eftir sig gamla ræðu um
“Útburð”.
Ritstjórinn skrifar um þórarinn
E. Tulinius, guíuskipiveigamla, og
f--t ‘i þeirri grein sex myndir.
Guðmundur Friðjónsson kveður
kjarnrv'rt eftirmæli um Björgu ljós-
móður.
, Sv'o koma tvær þýddar smásög-
ttr : “Don Juan fyrir dómstóli
drottins” (rækalli smellin) og “Ju-
þal ég-lausi”.
ILeftið endar með ritsjá og
hringsjá eins og vandi er til.
* * *
IV. SKlRNIR, 87 ár,
1. hefti.
þetta fyrsta hefti hins 87. árs er
merkast fyrir það, að nýr ritstjóri
er tekinn við, er sá Dr. phil. Guð-
ttnmdur Finnbogason, sá maður,
cr ritar liprast og þýðast mál
allra núlifandi íslendinga. Ilann
hefir áöur verið ritstjóri Skírnis,
og gafst þá ágætlega. En í ]>essu
h'efti er næsta lítið eftdr hann, og
er bað skaði.
Skírnir byrjar að þessu sinni á
kraftmiklu og snildar fallegu kvæði
eftir Kinar Benediktsson. Kveður
hann þar um afar.mennið og skáld-
ið Egil Skallagrímsson. Minnist
éo- ekki að hafa lesið öllu þrótt-
meira kvæði eftir líinar, og ber
þess þó sízt að neita, að mörg á-
gætiskvæði liggja eftir ltann á
prenti.
T>á skrifar Jón Jónsson sagn-
fræðingur æfisögu fræöimannsins
fóns Borgfirðings. Er þar sagtifrá
rótt og hlutdrægnislaust en skil-
merkilega, og hinum látna fræði-
manni hvergi h*lt um verðleika
fram.
Næst kernur Guðmundur læknir
Hannesson með “I.vf og lækning-
ar. Einkar fróðleg og þörf ritgerð,
oo- aétlum vér að birta hana hér í
blaðinu, því hún verðskuldar að
vera lesin af sem flestum.
Guðm. Finnbogason ritar um
‘akta’-skrift. Er það framsóknar-
hugvek ia, er hann flutti í Reykja-
vík á síðastliðnu hausti. Vel orð-
uð og viturleg.
þá ritar Bogi Th. Melsteð all-
ítarlega um Danmerkur og Nor-
egs sögu Edv. Ilolms.
Sfceingr. Thorsteinsson kveður :
“I tunglsljósi”.
þá koma ritdómarnir, og eru
þeir óvenjulega merkilegir að
þessu smni, einvörðungu þó rit-
dómur prófessors Emars Arnórs-
sonar um “Orðabók ísl. tungu að
fornu og nýju” eftir Jón Ólafsson.
Er það þefcta eina útkomna hefti,
I. hefti I. bindis, sem próíessorinn
kveður upp dóminn yfir, og er það
næsta ómildur dómur. Kemst hann
að þeirri niðnrstöðu, að bókin
komi að engn eða nauðalitlu haldi
vegna þess hve hún sé óáreiðanleg
og ófullkomin.
Skírnir endar að þessu sinni
með útlendum fréttum, skrifuðurai
af þorsfceini G-slasyni.
* * *
V. SKtRSLA um
bænda skólann á
Hvanneyri
fvrir skóiaárið 1911—1912. Segir
þar frá kenslu við skólann, hverj-
ir hann sóttu, hverjir voru kenn-
arar og hvað liver kendi ; um
jarðabætur og uppskeru á skóla-
jörðinni. Og margvíslegur annar
fróðleikur er þar um skólann og
skólalífið. i
MANITOBA.
Mjög vaxandi athygli er
þessu fylki nú veitt af ný-
komendum, sem flytja til bú-
festu í Vestur-Canada.
þetta sýna skýrslur akur-
yrkju og innfiutninga deildar
fylkisins og skýrslur innan-
ríkisdeildar ríkisins.
Skýrslur frá járnbrautafé-
lögunum sýna einnig, að
margir flytja nú á áður ó-
tekin lönd með fram braut-
um þeirra.
Sannleikurinn er, að yfir-
burðir Manitoba eru einlægt
að ná víðtækari viðurkenn-
ingu.
Hin ágætu lönd fylkisins,
'óviðjafnanlegar járnbrauta-
samgöngur, nálægð þess við
beztu markaði, þess ágætu
mentaskilyrði og lækkandi
flutningskostnaður — eru hin
eðlilegu aðdráttaröfl, sem ár-
lega hvetja mikinn fjölda
fólks til að setjast a* hér í
fvlkinu ; og þegar fólkið sezt
að á búlöndum, þá aukast
og þroskast aðrir atvinnu-
vegir í tilsvarandi hlutföllum
Skrifið kunningjum yðar — segið þeim að taka sér bólfestu í
Happasælu Manitoba.
Skrifið eftir frekari upplýsingum til :
JOS. BURKE, Tndustrinl Bureau, Winnipeg, Manitoba.
■TAS. IIAIiTNEX. 77 Tork Street, Toronto, Ontario,
■I. F. TENNANT. Oretna, Manrtoba.
W. IV. UNSWORTH. Emernon, Manitoba;
S. A BEDF0RD.
• Deputy Minnister of Agriculiare,
Winnipeg, Manitoba.
* «
j» XýlTUR MAÐUR er varkár með að drekka ein-
» * göngu hreint öl. þér getið jafna reitt yður á.
ÐREWRY’S REDWOOD LAGER
þaS er léttur, freyðandi bjór, gerður eingöngu
úr Malt og Hops, Biðjið ætíð um hann.
IE. L. DREWRY, Manufacturer, WINNIPEG. |
a Skrifstofu tals.: Main 3745. Vörupöntunar tals.: Main 3402 P
á National Supply Co., Ltd.
*
*
Verzla með
TRjAVIÐ, GLUGGAKARMA, HURÐIR, LISTA,
KALK, SAND, STEIN, MÖL, ‘HARDWALL’
GIPS, og beztu tegund af ‘PORTLAND’
MÚRLÍMl (CEMENT).
Skrifstofa og vörugeymsluhús á horninu á :
McPIIILLIPS OG NOTRE DAME STRETUM.
D o 1 o r e s
207
20S
Sögusafn Heimskringlu
D o 1 o r e s
209
210
Sögusafn Heimskringlu
‘Jæja, það er nóg um hana í bráð, þér segið mér
seinna frá því, hvar hún er. En segið mér nú meira
um ykkur. Hvað gerðuð þið í borginni ?’
‘Göfugf herra, fyrir hér nm bil þrem vikum tóku
Karlistarnir mig herfangi, fluttu mig til borgarintiar
og létu mig þjóna föngunum, og meðal þeirra var
þessi kona’.
•Fangar? Voru þar fleiri fangar?’ spurði Lopez.
• ‘Fyrir tveimur dögtim síðan komu þeir ^neð nokk-
ura nýja fatiga’, sagði Rita.
‘Hve marga 7'
‘Sex’.
‘Htcaða persónur voru það?’
‘Éig veit það ekki, — þeir voru ókutmir’. ,
‘Konur eða karlar?’
'þrir karlmenn og þrír kvenmenn. Sumir sögðu
að það væri enskt fólk’.
‘Enskt?’ spurði Lopez, sem óx forvitni við þessa
fregn. ‘Enskt ? Segir þér mér, hvernig það leit út’.
‘Já, herra, einn af mönnunum var roskinn, en
tveir ungir og fríðir menn. I,itu út setn auðugir að-
alsmenn’.
‘En stúlkurtiar ? Voru þær fallegar og göfugar ?’
drambsamar og báru keim af aðal. Ein þeirra var
ýrambsamar og báru keim af aðal. Ein þeirra var
roskin, og það var sagt að hún væri heldri kona, og
sumir sögðu, að hún væri móðir ungu stúlknanna,
enda þótt þær litu ekki út -fyrir að vera dætur henn-
ar og ekki heldur að þær væru sj'stur’.
‘Lýsið þér þeim fyrir mér’.
augu og svip, leit helzt út fyrir að vera spænsk.
‘Ctinur þeirra var dökk og fögur, með þunglynd
Aldrei hefir sólin skinið á yndislegri stúlku, en hún
var ávalt svo þungbúin’.
'Sleppum nú þessari, en lýsið þér hinni’, sagöi,
T/opez nokkuð óþolinmóður.
‘Hin leit út eins og ensk hertogainna’, sagði
Rita. ‘Ljóshærð, með himittblá asgu, rjóð í kinn-
nm með yndislega spékop'pa. það var sem alt af
væri bros á vörntn bennar og augun síhlæjandi. Hún
var jafn fögur sem engfll, og aldrei var hún þung-
lynd. Ég held jafnvel, að í hieimkynnum himnanna
sé ekki til fegurri eugifl en þessi enska hertogainna’.
Orð Ritu og hrós var áhrifamikið, og ekki dró
hún úr hrósinu, þegar hún sá að Lopez gleypti orð
hennar tneð áfergju o^g veitti henni nákvæma eftir-
tekt.
‘það er hún’, hrópaði Lopez griitánn ai sterkri
geðshræringu. ‘það er hún, sem ég vfldi fá fregnir
af. Svo þér hafið séð hana ? Já, góða stúlka, þessi
upplýsing er yður áreiðanlegt frelsisvottorð — og
hún er mikilsvirði. Eg skal borga yður fyrir hana’.
‘ó, herra’, sagði Rita, sem áleit réttast að stniða
meðan járnið var heitt, og ná frelsinu strax. ‘Ef
þessi upplýsing er yður kærkomin og mikilsvirði, þá
eru einu launin, sem ég óska þau, að þér sleppið
okkur strax, göfugi herra. Við höfum áríðandi störf
að íramkvæma og það getur eyðilagt okkur, að
verða að bíða hér Lengi’.
‘Eyðilagt ykkur ?', sagði Lopez. ‘En það rugl.
þið eruð mi lausar við Karlistana og óhultar fyrir
þeiw. En tner er ómögulegt að sleppa ykkur strax,
þer þekkið borgina út og inn og þér eruð sú eina,
sem getið leiðbeint mér þangað. Eg var sendur til
að freúsa þessa útlendinga, en tnér hefir enn ekki tek-
ist að finna þá ; ef það er satt, sem mér er sagt
um borgina, þá verð ég að fá stórskotalið til að
vinna hana, en þér eruð nú nýlega slopnar þaðan og
getið eflaust gefið mér upplýsingar um hatia. Ég bið
vður að segja mér sannleikann í einu *g öllu og þar
á meðal hvernig þið sluppuð þaðan’.
Ritu brugðust nú vonir sínar, en hún áleit rétt-
ast að vera hreinskilin og sannsögul gagnvart Lopez,
og hún vissi vel, að hópur duglegra hermanna með
kjarkgóðum og hygnum foringja mundi eiga hægt
með að taka borgina með því að nota þá leið, sem
hún haiði farið.
Svo fór hún að lýsa borginni fyrir Lopez, smáu
og stóru, herbergjum, loftum og göngum og ekki
ltvað sízt viginum inn í borgina, stígnum yfir gjána
og bogagöngunum og öllu öðru.
‘Góða stúlkan mín’, sagði Lopez, ‘þér megið‘ekki
taka það iíla upp, þó þér verðið að dvelja hér einn
sólarhring ennþá. Lengri tíma þarf ég naumast til
að uá borginni. Ef þér hjálpið mér dyggilega á
morgum, skal yður aldrei iðra þess á meðan þér
lifið'.
Meðan á þessu samtali stóð, var Russell þegjandi,
cn veátrti I.opez náJcvæma eftirtekt. Af svip bans
gat hann sér þess til, að samtaLið snerist ekki um
sig, og öðlaðdst því meiri kjark og dirfsku en áður ;
en jafnfratnt og hræðsla hans minkaði, fann hann æ
meira tfl svengdar, því hann var nú búinm að vera
lengi án matar.
J>egar samtalið endaði og Lopez var að fara,
tók hann eftir gömlu konunni og lyfti hattinum, en
hún hneigði sig, raunar nokkuð klaufalega, en Lopez
sá það ekki og sagði :
‘Ég vona, að þér takið ekki þessa litlu dvöl illa
uppt Að öðru leyti vil ég gera yður þann greáða,
sem ég get’.
Russell skildi þetta sem hjálpar-tilboð, herti upp
hugann og sagði:
‘Mig ’ungruð’.
‘úttgversk’, sagði Lopez. ‘ó, vinstúlka yðar er
ungversk, kæra Rita’.
‘Já, hún er ttngversk’, sagði Rita, ‘og enginn skil-
ur mál hennar’.
. ..i i u.; • .i ■ . ; I • ; i J.
‘það er sama, hverrar þjóðar hún er, hvort húa
er ungversk eða spönsk. það skal verða farið vel
með hana, eins og rosknum kvetunanni sæmir. Bn
mj þurfið þér að hvila yður, Rita, svo þér verðið
frískar og fjörugar á morgun’.
Um leið og Lopez sagði þetta, benti hann þeím
að fara upp á loftið, þar sem Brooke og Taibotivoru
geymd, til þess að ltvíla sig þar. Rita gekk léttum
fetum upp stigann, og Russell á eftir- þó honum
vieittist það talsvert erfiðara. þegar upp var kom-
ið, lögðust þau niður og glevmdu brátt þreytunni
og hungrinu í hressandi svefni og kyrð.
! I I
! I .
36. KAPÍTULI.
Russeil fær nýja vini oig Ta'lbot
nýjax hættur.
Russell og Rita voru þannig komin upp á sama
loftið og Brooke og Talbot gistu á. það var heppi-
legt fyTir þau síðarnefndu, því nú fengu þau annað
að hugsa u«n en sínar eigin raunir, sem voru orðnar
þeitn býsna þungbærar. J>au gátu nú beint hugsun-
um sínum að þessutn nýju föngttm og talað frjáls-
lega saman, án þess að vera þvinguð tfl að dylja til-
fitmingar sínar, því nú vaji um önnur efni að ræða.
Brooke gat nú verið glaður á eðlilegan hátt og Tal-
bot fann enga ástæðu til að vera þögul.
þar sem þau stóðu víð glttggann sáu þau fang-
ana koma, og hv-ert orð af spurninguntim og svörun-
um heyrðu þau, og þau skiídu fyllflega, að kringum-
stæðurnar höfðu breyzt. þegar nýju fangarnir voru1
í ÍJtiikl J/kMkJfJ J ______________________