Heimskringla - 07.05.1914, Blaðsíða 2

Islenzkt manntal
í Winnipeg.
vi5 aíréðuin - fyrir mrgum árum ] litumyndun, nefnilega réttilega
síðan að nefnast skozkar”. |iðkuð líkamleg hreyting. Dagleg
En þvílík heimska, að afneita reynsla og lífeölisfræðilegat til-
. sínu eigin þjóðerni! íslendingar raunir hafa f^rir löngu sviii. og
Xlerra ritstjóri Hkrj eru ekki eins góðir og Skotar, sannað, að það efni, sem íyrst og
Mér þykir vænt um, að þú hefir heldtir mikiö betri, og standa >edm |íremst eyöist viö bkamleg,!l a-
framar í ilestum ^reinum. Kkki j reynslu, er íitan, paö er fyrst peg
nema það þó, að segja hana móð-!ar áreynslan fer út fyrir \iss tak-
ur þína skozka! ]>að væri vitlaus mörk, að «ggjahvíta vöðvanna fei
inaður, siem ekki heyrði þaið á að eyðast. t ið sjáum líka, að
mæli bennar, að hún á ekkert | allir þeir ffienn, sem yinna stranga
íkamsvinnu, eru lausir við þá of-
er situr
yakið máls á því í blaði þínu, að
reynt yrði að komaist eftir, hve
margir Islenddngar eru hér í borg-
inni.
Mér datt þetta í hug fyrir nokk-
urum árum, og var kominn á
íremsta stig, að byrja á því sjálf-
ur — einn veturinn, þegar ég var
iðjulaus. Kg hafði ásett mér, að
“húsvitjar þar seni von var til að
einhver Islendingur væri. En eg
sá, að þetta var of mikið verk j ar
svo
aðra
sagði eg.
skylt við Sko-tana , . „
uu- * i • i v d tíi t. í.i.: fitu, sem oft kvelur fólk,
“hinst þer þao ? ‘tjr ifet ekki >
, ,, v- j um kyrt. — lilraunir þjoðverians
heyrt það a mæli hennar”, sagði I y . _ 1
frúin, og var eiftsog á nálum.
Eg sagði nú frúnni, að eg hefði
hevrt þaö á málfæri móður henn-
Pettenkofers prófessors sýna eítir-
| farandi iirslit : Meðalmaður, sem
er 70 kíló (140 pd.) að þyngd, eyð-
ir hreyfingarlaus að eins, 72
a ser m'immnn,
aðhvort íslen/.k
ist eg vera alveg liissa á henni, að
vilja heldur vera sko/k en íslen/.k.
iá auðvirðilegustu
menn á jörðunni, að undanteknum |
Gyðdngunum. þettaygjörði eg til
að stríða henni sem mest.
grömmum af fitu á dæg, en ef
hann vinnur líkamlega vinnu meg-
inið af deginum, þá eyðir hann 21-!
sinnum meira, eða 173 gr., en það
verður yfir 5 kíló á mántiði, og
jafnvel 6 kíló, ef vinnan er ströng.
|— þetta sannar, að öll hreyfing er
h'ið mesta þjóðráð til að eyöa fitu.
þar til má nefna igang, hlaup, fjall-
undir eins og lnin liefði opnað |
fyrir ejnn mann, og fiá ekki svo á sér munninn, að hún væri ann
m‘kið sem eitt rautt eent í aðra aðhvort íslenzk eða norsk. Sagð,
hönd.
En eg gafst þó ekki alveg upp, , ,
og for að safna skýrslum um pað, 1
hvað margir Islendinigar væru giít-
ir komirn af öðrum þjóðflokki en
sínum eigin. Sömuleiðis, hvað
margar íslenzkar konur væru gift-
ar öðrum en íslendingum.
En brátt komst eg að því, að
bér
sér
Mér
Tones, að írú Ryan væri íslen/.k, , K , ,________ . . , | -- - -
“ v 3.0 i þessu husi se toluö U'tlencl j Vtvri i tt'mÍR sér svotui
en eg komst að raun um, að svo, J, • | menn b>rja ao ttmja ser svona
Líka sTarö eg þess var, , , hreyfingar, þa verður að gæta alls
konur könnuðust ekki I Vlð sk,ldum be/tu vinir- °K
| Fór eg nú að tala við hana a goiigur, leikfimi, skíða- og skauta-
I íslenzku um hitt og þetta, og féll pp,róður, tennisspil, dans og
aðrar íþróttir. — Hitastig loftsins
] alt í ljúfa löð með okkur. Hún
síðasta, sem hún sagði við mig kafir. Dezt er að láta læknir rann-
var þetta : “í öllum bænum segðu J saka hjarta sitt nákvæmlega áður.
var ekki.
að sumar
við að vera ísJenzkar, þó eg vlssi |
upp á hár, aö þær væru það. Og i , , . . , , , „ .„
, ,v •• “ • ,, , i ekki fra þvi, að við moðir min se
til þess að sanna sogu mina, \il I , . ,
, , , , , ■ •,. um íslenzkar. það er nu um sein- cVO a
eg skyra her fra aefintyn, er eitt 1 . d
• i r , . • , an. Ja, of seint, of seint”. Og eg eða i
sinn kom fvnr nug her í bænum, . ’ . ’ , , K j
— “ ^ ’ C" <» /1 ,u n.m' t" /1 m ti ii o n n»1111 'A l, ,,«, ] . 1
og gæti eg frá mörgum fleiri sagt.
hófs í byrjun, og ekki vera of á-
Eitt sinn fékk hérlendur maður, |
sem Smith hét (og var uppboðs- ]
haldari hér í bseaum í mörg ár) ]
mig til að gjöra við 4 hús hér i yerk vflr
bænum. Viðgjörðin var inni i öll- 1
um þessum híisum, og hafði
eg því gott tækifæri til að spjalla 1
við konairnar, því biiið var í öll- ]
um þessum húsum. 1 einu húsinu j
voru tvær konur, og kallaði yngri
konan þá hina eldri móður sína.
Sú hin eldri leit út fyrir að vera
um fimtugt, en sú yngri 24—25
ára, og átti hún einn dreng svo
sem ársgamlan. Sagði hún mér,
sá og heyrði nú á henni,, að hún
iðraðist eftir öllti saman.
Eg hafði safnað rúmum 70 nöfn-
um islenz.kra kvenna hér f Winni-
peg, þegar ég hætti við. þetta
svo erfitt viðfangs og
af sumiim illa þokkað, kallaður
slettirekuskapur, mont og annað
þvílíkt.
En eg held mér hafl tekist, að ná
nöfnum . allra þeirra íslendinga,
sem gdftir eru konum af öðrum
þjóðflokki en íslen/kum.
Islendinga tel eg þá menn, sem
fæddir eru hér í álfu, og efiga bæði
foreldri íslenzk. Eg sleppi öllum
aði hún héti Mrs. Kord, og bæði u<'>fnum, en segi frá þjóðerni hverr
hún og maður hennar væru
sko/.k. Kona þessi var bæði fríö
sýnum og hin myndarlagasta, og
SQjnuleiðis móðir hentiar. Kn eg
heyrði undir eins á mæli hennar,
■að hún var ekki sko/k. Hún talaði
vel ensku, en mátti þó heyra, að
enskan var ekki hennar móðurmál.
íln sú vngri talaði einsog hún
væri fa>dd og uppalin hér í »;andi,
en ekki á Skotlandd.
Eftir hádegið b.jó Mrs. Ford'sig
í betri fötin og íór út meö dreng
sinn, og setti hann í reiö, er hún
ýtti á undan sér. þegar hún var
farin, sagði eg við þá eldri :
“Dóttir þín segir, að þið mæög-
urnar séuð sko/.kar”.
“Já, svaraði konan og var held-
ur dauf í bragði.
“En eg er viss um, að þii ert
ekki frekar sko/.k en eg. Er ekki
tilgáta min rétt ? Eg bið þig að
fyrdrgefa mér þessa forvitni mína”
Ilún þagði dálitla stund, en
sagði síðan : “þii hefir rétt að
mæla, eg er ekki sko/.k”.
ar konu, og er það á þessa leið :
Fæddar og uppaldar í Canada af
brezkum ættum, svo sem írskum,
sko/.kum eða enskum, eða velskum
ættuin ...................... 8
Fæddar í Canada af frönsk-
ættmn .................... 2
Fæddar á Frakklandí ..... 1
Fæddar á Skotlandi ....... 1
Fæddar sænskar .......... 2
Fæddar datnskar .......... 1
Fæddar norskar ........... 1
Færeyskar ................. 2
Knskar .................... 2
Fæddar í Ameríku af þý/.ku
kyni ................... 2
Dönsk .................... 1
Ameriskar (Bandaríkja) .... 2
Svo
Samtals ............25
eru þar fyrir utan íáeinir
Islendinoar, sem eiga hálí-íslen/.kar
konur, þ. e. konur, seffi íslen/.kar
eru í aöra ættina, en fæddar hér
landi. 1
Af öllum þeim hjónaböndum, þar
sem konan er ekki íslenzk, vedt eg
| ekki betur, en ait hafi farið vel,
“lig skyldi helzt ím vnda mér, að nema í einu tilfelli, en þar er kon-
þii værir norsk”, sagöi eg, en hún , an ekki enskumælandi. lin þetta
hristi höfuðið. er ekkí hægt að segja, þar sem ís-
“Ertu þá sæ-nsk?” spurði eg lenzk kona er annarsvegar, en
enn. Hún hristi kollinn einsog íyr. j enskumælandi maður hins vegar,
“þá ertu líka íslen/k ’, sagði eg. \°« er sönnun fvrir því/aöhin
enskumadandi kvenþjóð er svo mik
■lllm dálitla stund og dvgðugri en enskumælandi karl-
sagði síðan : “Já, eg er íslenzk , j J>jóöin. þó hafia Englendingar
En hún var döpur í bragði og ] reynst verst allra, sem ektamakar,
Sé nú nreyfingdn höfið mátuleg,
ið ekki komi neih andþreygsli
ofþreyta, þá ekki einungis
ininkar fitan, heldur vaxa líka
vöðvarnir, og líffærin öll og heil-
inn stariar nú með m.ira krafti.—
Feitlagið fólk, sem að öðru leyti
er sterkbygt, ætti hel/.t^að ganga
1 til 2 kl.tíma á undan hverjum
morgunverði. Til þess að mæla
gagnið, er hinn svoneíndi skreí-
mælir (pedometer) ágætur, hann
er í laginu einsog úr, og sést á
honum skrefatalið. Á slíkum rnæli
sést greinilega, hvernig þrótturiun
vex við æfinguna, svo að þau 3—
5000 skréf, sem menn byrjuðii á,
getal smám saman orðið 20,000 og
þar yfir á dag.
þær íþróttir, sein áður er greind-
ar og ýmsar lleiri, sem reknar eru
á réttan hátt, eru einsag dæniin
sýna, mjög hentugar til megrunar.
Knattspyrna er ein af þeim mjög
iðkuðu íþróttum, og ágætt megr-
unarmeðal, en það er ekki ráðlegt
nema fyrir vel hrausta menn, að
iðka þá íþrótt, veigna hinna ^jjiklu
hlaupa og áköfu og snögigu hreyf-
inga. þá er sundið síðast en ekki
sízt bæ.ði holl og fögur íþróitt. —
Fyrir fólk, sem er ónj'tt að ganga,
er reið allgóð. Iljólreiðar eru á-
gætar fyrir feitt fólk, sem hefir
heilbrigt hjarta (sti lireyfing revn-
ir töluvert á hjartað). þó er ekki
vert, að hjóla liraðalra en sem
svarar 8 kílóm. á klukkutímanum,
og láta sér nægja með 30 kílóm. á
dag. — Ef veðurlag eða aðrar á-
stæður banna hreyfingar úti, má
brúka inni-leikfimi og nudd, eink-
um á vetrum, og eigi má láta
nokkurn dag líða svo, að ekki sé
viðhöfð einhver likamshreyfing. —
(“Árvakur).
Smávesis.
eg þóttist sjá, að hennd var þver-
nauðugt, að kannas't við það.
“Eg er líka íslenzkur”, sagði eg,
— það skal eg sanna, hvena-r sem
vera vill.
Kkki lízt mér sem bezt á að-
og þá glaðnaði að mun vfir henni. ferð þína til að ná íslen/.ku mainn
Og íór eg nú aö tala við hana a
íslenaiku, og var einsog hún
tali hé-r. En víst má reyma þetta.
það kostar ekkert, og er nú bezt
skamimaðist sin íyrir það. En af að sjá, hvað landinn verður viljug-
því, að engir heyrðti til okkar, lé*t í Ur að skrásetja sig. En eg spái
hún það samt gott heita.
“Hvað heitir þú?” spurði ég.
“Mrs. Sherrin” (eða Sherrwin),
“Gott og vef”, sagði eg, “en
því, að með þessn m'ót:i verði sein-
fengið íslen/kt manntal i WinnipegL
Jiví sannleikiirinn er sá,„að íslend-
ingar í þessnm hæ viþja ekki sivo
VJvvk DJ' V ei | V/1 j v-xi . ,t, f.
hvert er skírnarnafn þitt?” spurði I miklS sem snila S('r vlS> nema fyr
ir neiiinna. það eru peningar fyrs't
og peningar síðalst, einsog hjá Júð-
eg enn.
Saigði hún mér nú, að hún héti
Sigriður og væri úr Skagafiröi.
Væri nú ekkja og hefði átt enskan
mann. Spurði eg hana þá að
hvort þessi dóttir hennar væri eft-
ir það hjónaband. En hún kvað
nei við því, og sagði, að faðir
hennar hefði veríð íslen/kur. Alt
þetta sagði hún við mig á is-
len/.ku.
Nú féll talið niður, og leið góð
stund, þar til dóttir hennar kom
heim. Fór nú gamla konan með
dóttur sína afsíðis og talaði við
hana í hálíum hljóðum. Eftir litla
stund kom í-rii Ford til mín og
segir (á ensku) : “1 öllum guð-
anita bænum máttu ekki láta
neinn vita þaið, að við móðir mín
séum íslenzkar”.
“þVí þá ekki?” spurði eg..
“Oh, well, það er nú orðið oí
seint að kannast við það, úr því
unum, e<nda
mörgu líkir.
eru þeir Júðum
S. J. Austmann.
Iþróttir og hreyfing
besta meðal við offitu.
Hvað verður af bókunum?
þý/.kt blað segir svo frá :
Á þýzkalándi einungis eru gefnar
út árlaga 30,000 bækur. Æ/tli mað-
ur, að hver bók sé að jafnaði 10
arkir (160 bls.) og upp'lagiö sé að
meðaltali 1000 eintök, fær maður
út um 300 milíónir prentaðar ark-
ir. Væri bókunum raðað hverrí við
alðra mundu þær þekja flöt, sem
væri á stærð við Genfier-vatnið,
eðá hertogadæmið Sachsen-Ko-
burg.
Hvað endast skógarnir lengi meö
I því móti ?
* * *
Heimsins yngsti organleikari.
' er vafalaust organleikarinn við
! liina miklu kaþólsku dómkyrkju í
I I.eeds á Englandi. Hann er að eins
[ 11 ára. það vakti undrun mikla,
[ þegar þessi drengur var tekinn
jíram yfir marga umsækjendur um
svo mikils metna stööu. En haun
fékk hana einungis vegna sinna frá-
j bæru híefileika. Átta ára gamall
gafi hainn lit nokkur lög fyrir orgel
] eftir sjálfan siv, sem vöktu all-
tnikla eflirtekt.
Aldarafmæli.
í Englandi og Bandaríkjunum
búa menn sig undir nú, að halda
liátiðlegt 100 ára firiðaralfmæli
milli ríkjanna. Ilátíðanefndin ætl-
ar að kaupa Sulgravehtisið við
Bambury til minningar um frið-
inn. það er hið gamla óðal Wash-
ington-ættarinnar. — Washington,
stofnandi og foriaðir frelsishetju
Bandaríkjanna, er þar fæddur, var
hann sonur auðugs bónda. Flutti
ættin 1657 tíl Ameríku.
»lt *
Kringum hnöttinn.
Nýlega sendi dagblaðið Times í
New York af stað símskeyti, sem
var 6 bókstafir. Fór það kringum
hnöttinn og kom aftur til b'laðs-
ins eftir 16 mín. 13 sek.
Húfur úr gleri.
Glervöruverksmiðja í Feneyjuni
hefir búiö til mörg þúsund húfur
úr gleri handa kvenfólki. Er sagt,
að þær líti mjög vel út og einsog
þær Væru úr silki. Auk þess eru
þær vatnsþéttar.
Vatnsmagn jarðarinnar
það er alment álitiö, að jurta-
og dýra-líf á sumum reikistjörnun-
uin sé útdautt eingöngu af vatns-
skorti, og eins muni faira á þess-
utn hnetti. Halbfass hefir reiknað
ut, að alt vatnsmagn jarðarinnar
neimi 1934 mil. teningsstikum, afi
því er vatnsmagn hafsins 1300 mil.
I því er ógrynni afi gulli, en vegna
þynningarinnar getur enn ekki
borgað sig, að vinna það. í heim-
skautaísnum er mdl., í vötnum
mil., í fljótum 50 þús., í gufu-
hvoffinu 12,300, en í snjónum ein-
ungis 240 teningsstikur af vatni.
* * *
Ritlaun fyrrum og nú.
Milton (1608—1674) fékk hér um
bil 144 kr. fyrir kvæði sitt alt
“Paradísarmissi”. Goldsmith (1728
1774) fékk hér um hil 1280 kr. fyr-
ir skáldsögu sina “Prestinn á
Vöktivöllum”. En nútíðarskáldið
Rudyard Kipling fær 90 aura fyrir
hvert orð, er hann ritar. Og blað-
ið I/O'ndon Mailhefir nýloga borgað
935 kr. fyrir hvert orð í kvæði
nokkru í hlaðinu. Tímarnir breyt-
ast!
* * *
Rauði hundurinn.
Borgarstjóri í smáborg einni í
Wurtemberg hataöi jafnaðarmenn
afskaplega, og veittd tveim bæjar-
íulltrúum þunga áminningu fyrir
það, að þeir komu á fund hans
með rauð hálsbindi. Borgarstjóri
átti hvítan hund, og hvarf hann
daginn eftir komn bæjarfulltrú-
anna. HundHrinli kom aftur heim
24 stundum síðar ómeiddur, en
hafði skift litum. Nú var hann há-
rauður með blóðrautt hálsbaind og
ráutt línknýti í rófunni. Borgar-
stjóri náðd ekki upp í nefið á sér
fvrir vonsku, en bæjarbúar veltust
u m af hlátri.
Væri bókunum raðað i skáp,
mundi þurfa 14,000 herbergi af
veujulegri stærð, og húsaleigan eft-
ir þau yrði um 3 milíónir marka.
Nokkur hluti bókanna fer til út-
landa (en í stað þeirra er nokkuð
flutt inn af béjkum aftur), — aðr-
1 ar eru geymdar í bókasöfnum og
lijá bókavinum, — en meiri hlut-
inn lendir vanalega hjá pappírs-
verksmiðjunum aftur, með því það
þykir fullsannað, að óprentaðar
pappír sé eflaust verðmeiri en sá,
sem prentaö hefir verið á.
« HERBERGI TIL LEIGU U
U U
U Stórt og gott uppbúið her- ö
:: bergi til leigu að 630 Sherb. ii
U Str. Telephone Garry 270. ti
ii Victor B. Anderson ii
UtiiiiiitiiUiiÍiiiUtitiUtiUti
HERBERGI TIL LEIGU
Að 674 Alverstone stræti fást tvö
björt og þægiieg herhergi; annað er
stórt, hitt minna; öll nútlma þæg-
indi húsa eru inni. Fæði fæst ef
óskað er. Stórt og vandað svefn-
balcony fæst einnig í sama húsi.
Reglusamt og þrifið fólk einungis
tekið inn. Rentu skilmálar sann-
gjarnir.
Talsími Garry 4161 1.33
þedr, sem eru feitlagnir, en vilja
verjast offitu, verða auðvitað að
gæta alls hófs í matarhæfi, og
forðast sérstaklega þa-r fæðuteg-
undir, sem valda fitu. En í þessu
efni er þó ekki hægt að fara mjög
langt, því að of strangar föstur
pína líkamann, svo að gagnið
verðiir máske minna en það tjón,
sem hlýst af því. — þess vegna er
það svo ómetanlegt, að það skuli
vera til alveg óskaðlegt meðal við
Heimsblaöið “Times"
er pappírsfrekt í mieira lagi. það
hefir keypt skóflæmi í Kaliforníu,
á stærð við Sjáland, og er þar nú
risinn upp bær, með 500 íbúum,
sem eru vmist skógarhöggsmenn
eða sögunarmenn.
Trén, sem höggvin eru, eru flutt
til Englands á sérstökum skipum,
og er þar búinn til pappír iir þeim
fyrir blaðið. Ætlað er, að skógar-
flæmi þettal mivni ekki endast nema
nokkur ár, því Times eyðir dag-
lega um 300 trjástofnum í pappír.
Öryggis rakhnífar skerftir
Fyrir 12 eineggjuð blöð 25c
Gilletts og öll tvíeggjuð blöð
35c. Reynið aðferð vora í
eitt skifti og sjáið hvað við
getum gert.
E. M. Good & Co.
263 Notre Dame Ave.
á nóti Grace kyrkjunni.
Tuttugu ára orðstír
að baki
BLUE RIBBON
i
i
r/5
u
Það bendir á brigðalaust ágæti, og
skýrir hví eftirspurnin hefir ávalt vaxið
um allan þenna tíma.
Sendið auglýsingu þessa og 25 cent
fyrir Blue Ribbon matreiðslubók. Skrifið
nafn yðar og heimilisfang skýrt.
(P
&
T/iingóIxxiýhtlor the
home/ð'St /bryeans!
Við unnum öll pægilegum, aðloöandi heimilum, en vér skiljumekki
til fullnustu hve mikinn l>átt nútíðar húsmunir eiga í pví að gera heimilin
aðlaðaudi. Nú á dögum er pað nauðsynlegra en áður fyrr að skreyta
húsin að innan með völdum og smekklegum innanhúsuiunum.
Vorið eins og býður mönnum að prýða og skreyta heimilin. Vér
höfum til sýnis mjög aðlaðandi og verðmæta hluti. Koniið og ráðfærið
yður við oss um húsmuni yðar.
Stærsta húsgagna búð Winnipeg
Vörurnar þær bestu. Verðið lágt.
J. A. BANFIELD
Áreiðanlegu húsgagna-salarnir
492 MAIN STREET PHONE GARRY 1680
Kaupið vöru framleidda í Winnipeg
PURity
FL'OUR
Smásölu kaupmenn borgarinn-
ar, hafa til sýnis alskonar vöru
framleidda í Winnipeg,—vikuna
ii —17 Maí. Þá hafiB þér tæki-
færi aB skoða hina mismunandi
hluti sem framleiddir eru af voru
eigin fólki í vorri eigin borg.
PURITY FLOUR er framleitt
í Winnipeg (St. Boniface), kemur
frá stærðstu einingar millu f
brezka ríkinu. Varfærni í fram-
leiðslu PURITY mjöls og annara
PURITY afurða, er yður sönnun
þess að gæðin eru ávalt hin sömtj.
PURITY er mælikvarði Canada.
'‘Meira brauð og betra brauð ‘
Hið sterkasta gjöreyðingar lyf fyrir skordýr
Bráðdrepur öll skorkvikindi svo sem, veggjalýs,
kokkcrlak, inaur, tió, melflögur, og alskonár smá-
kvikindi. Það eyðileggur eggin og lirfuna, og kcmur
þannig í veg fyrir frekari óþægindi.
Búið. til af
PARKIN CHEMICAL CO.
400 McDermot Avenue
Phone Garry 4254 WINNIPEG
Seit í öllum betri iyljabiiðum.
wmmmmmmmmm *mm^- -