Heimskringla - 27.08.1914, Blaðsíða 4

t
htlMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. ÁGÚST 1914.
Heimskringla
(StofnuS 1886)
Keœur út á hverjum flmtudegl.
tJtgefendur og mgendur
THE VIKING PRESS, LTD.
VertS blatSslns í Canada og
Bandartkjunum $2.00 um árltS
(fyrirfram borgatS).
Sent til íslands $2.00 (tyrirfram
borgats).
Allar horganir sendist rátSs-
aaanni blatisins. Póst etSa banka
ávísanir stýlist til The Viking
Press, Ltd.
Rltstjórl
RÖGNV. PÉTURSSON
RátSsmatSur
H. B. SKAPTASON
Skrlfstofa I
129 Sherbrooke Streel, Wionipeg
BOI 3171 Talsiml Oarry 4110
Herskatturinn.
Þann 19. þ.m. var sarabandsþingiQ
kallað saman til þess að ákveða
hvaða þátt Canada skyldi taka í
þjóðastríðinu mikla sem nú stendur
yfir. Aðaliega var áformið að
styrkja Bretland með fjárframiög-
um og mannhjálp eftir því sem yrði
við komið. En fjáistyrkurinn var
þeim vandkvæðurn bundinn, áð
ienda og er ]>vf með tvennu móti—
influtnings tollur (duty) og iðn-
aðartoilur (excise). Fyllilega því
sem tollinum svarar hljóta vörur
þessar að hækka í verði, og gjörðu
því fátæklingar rétt í því að reyna
eftir freinsta megni að byrgja sig
upp með það sem ekki verður hjá
komist að kaupa af þeim, áður en
þær stíga í verði.
Setjum vér skrá yfir helzta fiokk
þessara hluta sem mest eru tollaðar,
Það hefir áður verið bent á hér í
blaðinu að nauðsynlegt verði að
fara sein bezt ineð það litla sem fólk
hefir til að lifa af meðan á þessum
ófriðartímum stendur. Er það nú
líka að koma í ljós. Atvinnuleysi
færist í vöxt en lífsnauðsynjar
hækka. Það hvorttveggja er jafnan
fylgifiskar strfðs og styrjaldar. En
ef útsjón og ráðdeildarsemi er við-
höfð bjargast allt af í jafn kosta-
miklu landi og þetta land vort er,
og þegar ófriðurinn endár bo.rgast
mönnum hundraðfalt aftur öil
,/sjálfsafneitan og fyrirhyggja sein
menn verða að sýna nú í bráð.
. Alargar raddir munu heyrast um
það að þjóðinni séu gjörðar of þung
ar búsifjar með þessum nýju álög-
um—herskattinum. En dómar þeir
eru ekki vel grundaðir, því hvað er
SÚ byrði í samanburði við það, ef
strax og ófriðurinn braust út, tók
að stórum mun fyrir tekjur lands- s^llðið sjálft yrði fært hingað heim
ins er stöfuðu af tollum á inn-
fluttum vörum, því vöruflutningur
hætti með utaniandsverzluninni
Seíö nú éru komin í kaldakol.
1 alit sumar hefir innflutningur
á vörum frá útlöndum farið stöð-
ugt minkandi vegna peninga ekl-
unnar og verzlunar deyfðarinnar
sem grúft hefir yfir landinu nú um
all-langan tíma. Tekjur ríkisins
hafa því stöðugt verið að minka og
það áður en stríðið byrjaði. Var
því úr vöndu að ráða hvernig hafa
átti saman það fé sem landið lagði
til stríðskostnaðarins.
Tj t í allt þetta er ítarlega farið í
ræðu fjármála ráðgjafa er hann
kemur með tillögur sínar um fjár-
veitinguna þann 20 þ.m. Frá byrj-
un fjárhags ársins eða síðan í apríl
í vor, fram að júlí mánaðarlokum
voru tekjur ríkisins í tollum á að-
fiutum og innlendum vörum $10,-
000,000.00 lægri en fyrir sama tímabil
árið sem leið. Þessi afföll í toll-
tekjuin byijuðu stax í fyrra, en af
því verzlunar útlitið var sæmilegt
í vor gjörði þingið ráð fyrir að tekj-
urnar myndi heldur vaxa et'tir því
sem frain á sumarið kænu. Myndi
því ríkissjóðnum bætast sá halli
sem liann beið árið sem leið. Eftir
þesari áætian voru útborganir,
starfskostnaður og veitingar til
ýmfssa opinberra þarfa gjörðar.
En nú hefir þetta með öliu brugð-
ist og til ]>ess, ekki eingöngu að geta
veitt Bretum nokkra hjálp, heldur
til þess að geta haldið áfram með
þau verk sem ríkið hefir iátið byrja
á, en sem allir telja nauðsynlegt,
svo vinna sé ekki minkuð í iandinu
og með þvi skapaðir enn meiri er-
viðleikar fátæklinguin og erviðis-
. mönnum, varð til einhverra annara
ráða að taka að hafa saman fé en
treysta á hinar vanalegu tekjur
rikisins.
Lagði því fjármálagjafinn það til
að iagður sé á almennur herskattur,
um óákveðinn tima, meðan fyrirsjá-
anieg verziunardeyfð helzt við.
Gjörir hann ráð fyrir að ríkið þurfi
að hafa saman um $68,500,00. Af
upphæð þessari verður $50,000,000
varið tii herkostnaðar, $8,500,000 til
þess að mæta áföllnum skuldum
ríkisins sem falla í gjaiddaga með
nóvember næstkomandi, og $10,000,-
000 til þess að halda áfram með þau
til vor. Ef land þetta yrði gjört að
órustuvelli og liafnbæjir skotnir
niður, og öiium heima iðnaði spillt.
En við því mætti búast ef Bretlandi
bærist engin hjálp frá nýlendum
sfnum, og það væri látið bíða ósig-
ur vegna féleysis og bjargarleysis.
Skatti þessum ætti menn því að
taka vel. Það er eina tillagið sem
mestur hluti þjóðarinnar er Jifa
fær í friði við sín hversdags störf
fær iagt til, landi sfnu til varnar.
Og þakka má fyrir að ekki er meira
krafist geti það eitt nægt.
Allann óþarfa ættu menn að forð-
ast að kaupa, því hafi þeir eittiivað
af mörkum að ieggja munu þarfirn-
ar og kxsaðirnar verða nógar, því
vafalaust verða það ekki svo fáir
sem að einhverju leyti verða tæpir
með að sjá sér fyrir brýnustu nauð-
synjunum. Hvað óöld þessi kann
lengi að standa yfir verður ekki
með neinni vissu sagt, en eftir sfð-
ustu fréttum að dæma getur Jiað
orðið nokkuð lengi, því án alls efa
hefir sambandshernum veitt miðúr
og farið halloka fyrir Þjóðverjum
nú í seinni tfð.Má því búast við að
ekki verði strax samið um frið.
Sambandsþjóðirnar geta ekki gefið
sig upp meðan nokkurs er kostur,
því það myndi þýða algjöra eyði-
leggingu þeirra urn komandi tíma.
En áhrif þau sem það hefði fyrir
beiminn eru svo mörg og mikil að
þau eru óútreiknanleg.
20. —Brennivín af allri tegund, gin,
whiskey, spirits, osfrv. á gai.
........................$3.00
21. —Ailar lyfjategundir úr vfnanda
Bitterar, osfrv. á galonið $3.00
22. —Lyf, er notuð eru til lækninga
samsett úr vínanda..3-5 verðs
23. —Lyfja duft allskonar... .1-5 verðs
Auk þessa er iðnaðartollur lagð-
ur á tóbak og víntegundir. Á allar
víntegundir búnar til úr brendu
malti, sykri og sýrópi $2.43 á gallon-
ið. Á allt malt sem flutt hefir verið
inn til víngjörðar 3c á pundíð. Á
allt tóbak búið til úr aðfluttum
tóbaksblöðum óg haft í reyktóbak
eða fyrir neftóbak lOc á pundið. Á
allt vindla tóbak eða fyrir vindlinga
innflutt 43c á pundið. En auk þess
$3.00 á hvert þúsund tilbúinna
vindla og vindlinga.
ir “ókunugum inönnum út um allan
Skattur þessi virðist hár og er | heim„ fríi þvi> að það ætti að vera
það, en þess ber að gæta, að með hoðiegt> hæði að verði og gæðum,
þessu er fyrirfarandi tollur afnum-1 5ttulrl) hversu góðir organistar sem
■nn, er í mörgum tilfellum var fast i þeir væru
Hér var ekki verið að ræða um
vetur lieiman frá Reykjavík. Getur
Mr. Árnason þess, að Brynjólfur sé
æfður söngkennari, og lýsir starfi
hans þar heima. Um það hlaut Mr.
Árnasyni að vera kunnugra, en bæði
greinarhöf. eða öðrum hér. Getur
hann þess líka, að Brynjólfur hafi í
huga að halda “konsert, en það
muni geta dregist vegna þess, að
ekki sé hægt að fá hér i bænum það
hljóðfæri, sein Brynjólfur hafi not-
að inest heima.
Hneyxla þessi ummæli vin vorn
Mr. Pálsson, og segir hann að verið
sé “með þessu að lítilsvirða bæ vorn
í auguni ókunnugra manna úti um
allan heim”. En til þess að Winni-
peg skuli halda heiðri óskertum,
kemur liann bænum til varnar, með
píljuurt/elið í Tjaldbúðinni, og seg-
að helmingi við þenna toil; svo eig-
iniega hefir. tollurinn ekki hækkað
nema um helming á þessum vörum.
Það, sem þær ættu því að stíga upp
þess vegna, er ekki svo afar tilfinn-
anlegt, ef ekki væru fleiri ástæður
til verðhækkunar. En þær eru marg-
ar, og þar á meðal flutningskostnað-
ur frá útlöndum, sem hækkað hefir
að mun, sem stafar af hættu fyrir
verzlunarskip á sjónum, að komast
ferða sinna, vegna herskipa, sem
víða eru á sveimi.
vingarðinum forðum, er möglaði yf-
ir því, að þeim, sem kom um ell-
eftu stund, var goidið sama kaup og
honum. — “Sér þú ofsjónum "ýfir þvi
að eg er góðgjarn?” spurði vín-
garðsherrann.
Píus páfi X.
Pius X. páfi andaðist í Rómaborg
snennna morguns á föstudaginn var,
þann 20. þ. m. Varð lungnabólga
honum að bana. Nokkurn undanfar-
inn tíma sögðu fréttir frá Rórn, að
liann væri ófrískur og var kent um,
að stríðið hefði háft illar verkanir
á heilsu hans. Vildi hann aftra þvi
svo sem hann gat og koma á friði
eftir að það var byrjað, en um sein-
an var það orðið þá. Fyrst, er leit
út fyrir að í stríð mundi fara, gjörðu
ýmsir málsmetandi menn í Evrópu
áskorun á hann, að aftra því; vildu
láta kyrkjuna í heild sinni, kaþólska
og prótestantiska, mótmæla stríð-
inu og fyrirbjóða þjóðunum, að taka
nokkurn þátt i þvi. En einhverra
orgel, stór eða smá, eða gæði þeirra orsaka vegna vildi páfinn ekki
eða dýrleika. — Ervitt hefði verða við hessum tilmælum. Hefir
-Air 141,0 máske óttast Austurríki, eða þá hitt,
Bryniolfi getao oroio þao lika, ao . . t, ,9
J J , . ao hann vildi ekki vera með pro-
fá pípuorgel þetta léð til samkomu-1 testöntum, og álitið, að með því
Athugas. við deilugrein
Jónasar Pálssonar: “Margur fær af
litlu lof,
Grein þessi, sem hér um ræðir,
birtist í síðasta blaði Heimskringlu,
No. 47, fyrir tilmæli höfundarins.
Finnur hann að við Heimskringlu
fyrir hvað hún hafi sagt Lm söng-
mál Islendinga í Winriipeg, “á rit-
stjórnartímabili * núverandi rit-
stjóra”. “Hinir ósvífnustu sleggju
dómar reka hver annan frá ritstjór-
anum”. Stóran mun telur hann í
þessu efni vera milli Hkr. og Lögb.
haida út um bæinn, því oss hefir
skilist, að það yrði ekki hreyft stað
úr stað, rétt eftir vild.
Svo er hér auðvitað ekki verið að
laka svari bæjarins, út af þessum
orðum Mr. Árnasonar, heldué er hér
verið að hiaupa á mann — herra
Brynjólf Þorláksson — og reyna að
gjöra hann auðvirðilegan, “lítils-
virða hann í áugum ókunnugra
manna út um allan heim”. Eru það
iniður sæmilegar viðtökur af hendi
stéttarbróður, er býr hér fyrir.
Allur síðari hluti greinarinnar
ber þetta með sér. Inngangurinn,
þar sem verið er að seiiast langt
yfir skamt til ritstjóra Hkr., út af
þvi, að blöðin hafi flutt á liðnum
væri hann að sýna þeim einhverja
óijósa viðurkenningu, sem eftir
siðareglu kyrkjunnar var glæpur.
Eftir að stríðið byrjaði, og hann
sá, hve stórfengilegt það var að
verða, iðraði hann þess, að ekki
héfði hann reynt sitt til að sporna
við því i byrjun. Lét hann halda
einlægar bænasamkomur í Róm og
biðja um frið. Sjálfur baðst hann
fyrir nær því alla daga, að ófriðn-
um yrði létt. Áreynslan, áhyggjurn-
ar og meðfædd hryiling á stríði og
blöðúthellingum fóru með heilsu
hans. Á fimtudagiifh lá hann með
óráði. Hitaveikin var upp á það
megnasta. Um nóttina bráði af hon-
um og segir hann þá: “Nú fer eg að
hugsa, eftir þvi sem nær enda dreg-
ur, að almættið með sínum óum-
ræðilega kærleika ætli að varðveita
Bezt er því að búast fyrir sem
bezt og gjöra sér sem ljósasta greiri
fyrir því, að heimilin þurfa að bú-
ast til varnar gegn skorti og at-
vinnu bresti er yfir getur dunið og
haldist um iangann tíma. Það
tjáir ekkert hálf verk. Þess fyr sem
á þvf verki er byrjað þess betra.
▼erk sem fyrirfram voru ákveðin og
nú er byrjað á.
Uppí þessa upphæð hefir verið
tekið $25,000,000 lán er samið var um
í júní s.l. og borgast hefir inn tii
ríkisins. Eru þá eftir $43,500,000 er
hafa verður saman með sköttum.
Um inál þetta urðu fáar umræður
því allir virtust á eitt mál sáttir
með það, að láta ekki hætta vinnu,
á verki því sem það opinbera hefir
umsjón með, og eins að landinu
bæri skylda að leggja sitt til í her-
kostnað alríkisin^.
Tóku því báðir flokkar í þinginu
máli þessu vel. ^
Herskatturinn verður lagður mest-
ur á munaðar voru, aðflutta og inn-
HERSKATTUR A EFTIRFYLGJ
ANDI VÖRUM.
1. —Kakao og sjókkólaði í kökum
eða vökva, á pundið.....4y2c
2. —Kakao eða sjókkólaði í dupti,
....................Vt verðs
3. —Kaffirót á pundið........6c
4. —Kaffi, brent eða malað...5e
5 —Kaffi grænt á pundið.......3c
6. —Te, ef flutt frá Engl. eða þaðan
sem það er frainleitt...Frítt
7. —Niðursoðin mjólk, allar fæðu-
tegundir tilbúnar úr mjólk,
osfrv...................3%c
8. —feætir ávextir, niðursoðnir, á
pundið.................2V2c
9. —Jeily, Jam.’mincemeat osfrv. ,33Ac
10. —Biscuit, sæt brauð osfrv Viverðs
11. —Aiiur sykur af beztu tegund, á
hver 100 pund..^......$1.93
12. —Sykur af lakari tegund..88c
13. —Sykur efni (óhreinsað) .. 88c
14. —Brjóstsykur, gum, sykurhnetur
jeily powders osfrv pundið Vic
................og 1-3 verðs
15. —Vindlar og vindlingar...$3.50
.... ...........og Vi verðs
16. —Skorið tóbak á pundið...60c
17. —Neftóbak á pundið.......60c
18. —öl, mjöð og bjór í tunnum á
gailonið................30c
19. —öl, mjöð og bjór í flöskum á
gallonið............. 42c
“Hinn núverandi ritstjóri Lögb. hef-
ir verið vandari að virðingu sinni i
þessu efni”, o. s. frv.
'Eil þess svo að færa sannanir á
mál sitt, vitnar hann i umgetningar,
er komu í blöðunuin um samkomu,
sem haidin var í fyrra haust, löngu
áður en núverandi útgefendur tóku
við Hkr. Á það að sýna hlutdrægni
vora, og vera inngangur að því, sem
á eftir átti að koma, — “fyrirboði
annars meira”. Svo kemur þetta
“annað meira”, en eftir nýár og þá
í Lögbergi, og ritað af manni, sem
var að öllu leyti óviðkomandi biað-
inu.
Alt þetta er núverandi ritstjóra
Hkr. að kenna, eftir því sem skilja
verður hugsana-samband þessarar
ritsmíðar.
Oss finst, sem vér þurfum tæplega
að bera þessar sakir af oss, — ef
um sakir er að ræða. Það mun flest-
um vera Jjóst, að vér getum ekki
borið ábyrgð á því, sem vér höfum
ekki sagt, né heldur á því, sem kem-
ur í Lögb., eða birzt hefir hér í
blaðinu áður en vér komum að því.
Ep hvað sem þvi líður, þá eru þó
aðfinslur Mr. Pálssonar alveg út í
hött, í því sem hann er að finna að
þessum ritgjörðum. Hann áiítur, að
hr. Theodor Árnasyni hafi alt of
mikið verið hælt fyrir framkomu
hans á fyrstu samkomunni, sem
hann hélt hér í bænum, en i sömu
andránni segir höf. þó, “að gott eitt
hefði um þá samkomu mátt segja”.
Grein sú er samin af ungri
stúlku hér i bæ, er lagt hefir fyrir
sig píanó-kenslu, og hefir verið á-
litin ein með þeim fremri meðal
vor íslendinga í þeirri grein, ungfrú
Sigrúnu Baldwinson. Var hún á
samkomunni ásamt Mr. Páisson, og
þáverandi ritstjóra Hkr. Var það
ekki hennar mál einnar, að sam-
koman hafði tekist vel, heidur alira
sem þar voru.
Aðfinslan við greinina, sem kom
út i Lögb. og höf. minnist á, er líka
jafn fráleit. Sú grein er aðeins nokk-
ur orð frá hr. Theodor Árnasyni um
hr. Brynjólf Þoriáksson organieik-
ara, er hann kom hingað til bæjar í
, ’ mig frá því, að'horfa upp á þann
tíma helzt til mikið lof um einstaka hryIlingaleik> sem nú er háður í
menn, — er fyrirsláttur, til þess að Evrópu”.
fólki sýnist annað en er með tii- Þetta voru einhver seinustu orðin
ganginn. hans. Fyrir miðjan morgun var
hann dáinn.
Vér erum þess fullvissir, að Mr.
Pálson hefir verið sér þess meðvit- |
andi, að hann var að gjöra Mr.
Þorláksson meira rangt til með
Þótt pafavaldið, sem betur fer, sé
ekkert iíkt því, sem það var á fyrri
öldum, er páfinn samt einhver mest-
ur höfðingi í Noðurálfunni. Þó
þessu, en honum sjálfum sómdi, er ekki stjórni hann löndum eða ráði
sjálfur hefir notið hlunninda blaða- j rjkjum, einsog í gamla daga, nær
meðmæla um langt skeið, — og því j veldi hans samt eða kaþólsku kyrkj-
hnýtt þessum formála framan við
greinina, þar sem hann læzt vera
að taka ofan í við blöðin. En það
felur ekki tilganginn. Síðari hluti
inn er ofljós árás á einn mann til
þess að geta skoðast sein aðfinsla
við blaða-ritdóma.
Það eitt, sem vér höfuin sagt
unnar út um allan heim. 1 flestum
löndum þessarar jarðar eru fleiri
eða færri, sem lúta páfastólnum í
Róm. Á Bretlandi er nær þriðjung-
ur marina kaþóiskur, að Irum með-
töldum. Svipuð eru hlutföllin í Can-
ada, Bandaríkjunum, Þýzkalandi og
Sviss. Kaþólsk lönd eru: Spánn,
ítalía, Frakkland, Portúgal, Austur-
ríki, og öll Suður-Amerika og Mex-
fræða eldra fólk, er sat í mjög mik-
illi fáfræði. Um það leyti gekk kól-
eran þar og eyddi bygðum og bæj-
um; var þá Jóseph Sarto sístarf-
andi daga og nætur, að líkna þeim
sjúku og fátæku, er fáir hirtu um.
Árið 1875 var hann skipaður kan-
oki við dómkyrkjuna í Treviso, auk
þess forstöðumaður guðfræðisskól-
ans þar og yfirheyrslumaður presta.
Þrem árum síðar dó biskupinn í
Treviso og var Sarto þá kjörinn
biskup í hans stað, og árið 1884
skipaður biskup í Mantua, er þótti
eitt hið alira erviðasta biskupsdæm-
ið á Italíu.
Árið 1893 veitir Leó XIII. houm
kardínála tign, og er hann þá sæmd-
ur nafnbótinni “rómverskur greifi”.
En við stöðu þeirri var hann ekki
búinn. Til þess að taka við tigninni.
Jiurfti hann að fara til Róm, kaupa
tignarklæðin, “rauða hattinn” o. fl.,
er til samans útheimti um $8,000.09.
En Sarto biskup var engu ríkari en
meðan liann var sveitarprestur, því
eftir því sem tekjur hans uxu, eftir
því veitti hann meira fátækum.
Komu þá nokkrir vinir hans auðug-
ir honum til hjálpar og fengu hon-
um farareyrinn. Með kardinálatign-
inni varð hann Patriark Ferieyja.
Árið 1903 var hann kjörinn páfi
við dauða Leós XIII. Tók hann
páfavígslu 9. ágúst 1903. Ekkert
hugboð hafði hann um það áður, að
hann yrði kosinn í þetta æðsta sæti
kyrkjunnar, því Jiegar hann lagði af
stað frá Feneyjum, keypti hann far-
seðil fram og aftur. Enda tók hann
kosningu nauðugur. Við fyrstu at-
kvæðagreiðslu stóð Rampolla kard-
ináli næstur tigninni; hafði hann
verið skifari Leós páfa XIII. En
Austurríkiskeisara og Vilhjálmi
Þýzkaiandskeisara geðjaðist ekki að
honum; fanst hann myndi ekki
styrkja Þririkja sambandið, milli
ítalíu, Austurrikis og Þýzkalands.
En sú venja hefir haldist frá fornri
tíð, að keisari Austurríkis hefir haft
vald til að samþykkja eða hafna
páfavali kardinálanna, og í þettat
sinn notði I^ancis Joseph Jiað vald
og neitaði að samþykkja kosningu
Rampolla. Var þá Sarto kardináli
kosinn nálega i einu hljóði.
Sagt er, að Pius X. léti Jiað verða
eitt sitt fyrsta verk, eftir að hann
var seztur i páfastólinn, að afnema
Jietta vaid keisaranna, að blanda
sér inn í páfa-kosningu.
Svo er sagt, að Pius páfi hafi ekki
verið jafn fyrirrennurum sínúm i
því, sem að stjórnkænsku laut. Kom
það líka i ljós í deilunum við Frakk-
land, er lyktuðu með afnámi ka-
þóisku kykjunnar þar sem rikisstofn
unar. En hann var betri maður en
Leó, — meiri maður og sannari og
sjálfum sér .samkvæmari. Við allar
tignar-athafnir kyrkjunnar og 1
skipunum viðvíkjandi kyrkjusið-
um, bar hann langt af honum. Ekki
leið hann, að farið væri i mann-
greinarálit í þvi tilliti, hverjum
leyft væri að vera við guðsþjónust-
ur i páfahöllinni. Var það til siðs,
að selja aðgöngumiða að þessum
samkomum dýru verði. Sið þenna
ári frá öllum Jiessuin ríkjum til páfa-
fjárhirzlunnar, svo að tekjur henn-
ar eru engu minni en konunganna
og keisaranna.
Þegar páfaskifti verða eru það
því ekki ósögulegri viðburðir, en
þegar konungaskifti verða i ein-
hverju landi. Og af því lslendingar
eru svo löngu gengnir úr páfakyrkj-
unni og því orðnir ókunnir þeim
siðum, sem tíðkast við þær athafn-
ir, setjum vér hér lýsingu af páfa-
kosningu, einsog hún fer fram nú,
og hefir raunar ávalt farið fram. En
fyrst má geta nokkurra atriða úr
æfi þessa nýlátna páfa, er af mörg-
um var talinn einhver mesti merk-
ismaður þessara tíma, og sá mann-
úðlegasti og alúðlcgasti, er á páfa-
stóli hefir setið um margar aldir.
Pius X. var fæddur 2. júní 1835 í
þorpinu Riese við Trevisto í greifa-
dæmi Feneyja. Foreldrar hans voru
bændafóik og voru börnin átta. Hét
faðir hans Giovanni Battista Sarto
(Jóhannes Sarto), en móðirin Mar-
grét. Réttu nafni hét hann sjálfur
Giuseppa eða Jóseph.
Sóknarprestur foreidranna kendi
Jóseph undir skóla og kom honum
til menta. Átti hann lengi vel ervitt,
þvi efni föður hans leyfðu ekki, að
veita honum nokkurn styrk. Alt,
sem faðir lians gat veitt honum,
voru tvennir skór á ári og einn
kiæðnaður. Árið 1850 innritaðist
liann við háskólann i Padua, eitt
frægasta mentasetur ítaliu. Las hann
þar heimspeki, guðfræði og forn-
máiin. Árið 1858 er hann vígður til
sóknarinnar Tombola sem aðstoðar-
prestur gamals prests Jiar, er þá var
lagstur i kör. Gat hann sér góðan
orðstír sakir Ijúfmensku sinnar og
lærdóms. Árið 1867 er hann kjörinn
æðsti prestur við kyrkjuna í Salz-
ano 1 Treviso • liiskupsdæmi. Þar
varð hann fyrst frægur fyrir iærdóm
og samvizkusemi í köllun sinni.
Lét hann endurbæta kyrkjuna af
Hkr. um Mr. Þorláksson, er oss létt ico. ógrynni fjár er sent á hverjnjaf,ók pius með u,lu-
að færa sönnur á. Því þótt vér höf-
um ekki þekkingu á söngfræði, og
sKulum vér játa það, þá eru þó þeir
menn til, sem eiga yfir þeirri þekk-
ingu að ráða, og eru .nógu óhlut-
drægir tii að segja sanngjarnlega frá
því, sem gjört er.
Það, sem vér sögðum um sön^inn
hér fslendingadaginn, höfðum vér
eftir öðrum, því vér vorum ekki hér
í bænum þann dag. Meðal annara,
sem vér áttum tal við um sönginn,
var Dr. Thorbergur Thorvaldsson;
sagði hann, að sér hefði fundist
flokkur Brynjólfs fara betur með
lögin, er sungin voru, en hann hefði
heyrt æfða leikhúsflokka gjöra og
það austur í Boston. — Vel má vera,
að vér höfum talið fleiri í flokkn-
um en voru þann dag; en um það
munum við þá báðir jafnfróðir, við
Mr. Pálsson, er hvorugur var þar
staddur, hvað margir þar voru.
Um sönginn á Sumarmálahátið-
inni í Onítarakyrkjunni er það eitt
að segja, sem vér sögðum. Engir
geta óviljandi misskilið það, að ver-
ið vílr að tála um islenzka sam-
komu, gat því ekki verið nema um
íslendinga að ræða. Verða þá orð-
in: “óefað var söngurinn einsgóð-
ur og bezt hpfir verið hér í bæ”,
ekki tilfærð nema upp á samkomur
fslendinga, og er þá samlíkingin
ekkert gífurleg.
Oss þykir fyrir því, að Mr. Páls-
son skyldi fara til og skrifa þeSsa
áminstu grein. Því út úr henni verð-
ur ekki annað dregið en tilræði við
orðstír og tilvonandi vinsældir Mr.
Þorlákssonar, og jafnvel Mr. Árna-
sonar líka. í henni lýsir sér sama
hugarfar og hjá verkamanninum í
Þegar páfi deyr
er það samkvæmt fornum venjum
kunngjört með miklum serimoní-
um, og auglýsir Cardinal Camer-
lingo eða herbergisvörður það. Býst
hann hátignarskrúða og fylgja hon-
um kardinálar, prelátar og hirð-
menn páfans, og ganga ailir í fylk-
ingu til herbergisdyra hins dauða
páfa. Slær þá herbergisvörðurinn
með siifursprota á dyrnar, lýkur
þeim upp og gengur að rúminu, þar
sem páfinn hvílir, snertir við höfði
hans og brjósti, krýpur á kné og
kallar hárri röddu: “Dominus papa
noster mortuus est” (þ. e.: Vor
herra páfinn er dáinn).
Er þá herbergisverði fenginn
signetshringur páfa, “fiskimanns-
hringurinn”, og önnur innsigli og
skjöl aðiútandi dauða hans. Að þess-
ari athöfn lokinni, er líkið tekið og
smurt, klætt páfaskrúða og flutt í
Sistine kapelluna frægu, en þaðan í
Basilica kyrkjuna. Er það látið
standa þar í nokkra daga og er þú
almenningi leyfð aðganga. Þyrpist
Jiangað múgur og margmenni, krýp-
ur við líkbeðinn og kyssir á fætur
liins framliðna páfa. Meðan likið
stendur uppi eru sungnar messur í
öllum kyrkjum borgarinnar uppi-
haldslaust og beðið fyrir framliðn-
um.
Páfa-kosningin.
Á þriðja degi eftir að páfinn and-
ast kemur kardinála-ráðið saman í
fundarsal páfahallarinnar og velur
þrjá úr sínum hópi til þess að taka
við stjórn “hins hcilaga ríkis” þang-
að til fram hefir farið kosning og
nýr páfi skipaður. Allir þeir, sem
fyrir kjöri eru, verða að vera kard-
inálar, og er einn tekinn í stjórnar-
nefnd þessa frá hverri hinni æðri
kierkastétt, erkipresta-, erkidjákna-
og erkibiskupa-stéttinni. KVeður
nefnd þessi svo alla kardinála um
sínu eigin fé, iagði stund á að upp- heim allan saman til fundar i páfa-