Heimskringla - 19.08.1915, Qupperneq 5

WINNIPEG, 19. ÁGÚST, 1915.
HEIMSKRINGLA.
BLX £- !
liann sjónum?------ Það gat enginn
fengið að vita, er sá hann. Fram-
gangurinn allur var laus við alt yf-
irlœti og fas. Hann var stiltur vel í
orði, og það var margra óra verk,
að verða honum vel kunnugur.
“Látlaust fas og falslaust hjarta,
— finst ei annað betra skrailt —
með þessu réði hann skrúði skarta
skirt var yfirlitið bjarta, —
hið ytra þar hins innra naut”.
Lengst af, þá tíð sem hann dvaldi
vestra, hélt hann til á tveim heimil-
um hér í bæ; framan af árum hjá
Eyjólfi Olson, er var vinur hans og
sýslungi, en síðari hlutann hér hjá
frænda sínum Þorsteini kaupmanni
Þórarinssyni. Nokkurn tíma dvaldi
hann utan bæjar, vestur i Álfta-
vatnsbygð. Urðu heimili þessi hon-
um einkar kær, og allir, sem innan
þeirra veggja bjuggu. Var svo líka,
að hann batt ekki trygð við eitt í
dag og annað á morgun. Kveður
hann nú þessi heimili og alla, sem
þar búa, og þakkar þeim liðinn
dag.
Og svo erum vér þa að rísa á fæt-
ur til þess að fylgja honum til
hinsta bústaðarins, er verður síð-
asta heimilið, og geymir hans jarð-
nesku leyfar um ókomna tíð. Yfir
hvílurúmið það blessum vér öll, og
biðjum guð að geyma þess og gefa
honum sinn frið, sinn eilifa, heilaga
og algóða frið.
Svo kveðjum vér þig þá, vinur.
í anda réttum vér þér höndina yfir
djúpið. Vel sé þér að hitta þá, sem
á undan þér eru gengnir, vini og
samferðamenn. Guðs ljós og máttur
umvefja þig á hinum nýbyrjaða
degi, og veita þér skýrari sjón, dýpri
skilning, æðra yfirlit, á æfinnar ei-
lífa vegi.
Friður og blessan drottins sé með
þér og oss öllum að eilífu.
Rögnv. Pétursson.
i * * *
Vér höfðum að vísu áformað, að
setja dánarfregn Jóns sál. Dalmanns
i blaðið; en er vér heyrðum hús-
kveðju þá, er síra Rögnv. Pétursson
flutti að heimili hins látna, svo
snildarlega, rétta og röggsamlega i
öllum atriðum, að J>að tók því langt
fram, er vér mundum hafa sagt í
því efni, — þá kom oss ásamt um,
að láta ræðuna koma fyrir almenn-
ingssjónir, sem fullnægjandi, ásamt
mynd hins framliðna.
Winnipeg, 16. ágúst 1915.
Vinir hins látna.
Búlgaría.
Nú um tima hefir hver maðurinn
spurt annan, hvað Búlgarar inyndi
gjiira. Báðir flokkarnir hafa verið
að reyna að fá Búlgara með sér.
Með Þjóðverjum vilja þeir ekki
berjast, þó að Jiýzkir hafi máske far-
ið fram á Jiað i fyrstu, þá hafa Jieir
fljótt fallið frá því; en þá hafa þeir
beðið Jiá að vera hlutlausir og Búlg-
arar hafa ekki tekið því fjarri.
Bretar og Frakkar og Rússar hafa
leitað til þeirra og viljað fá lið-
veizlu þeirra. Með þeim eru Búlgar-
ar til með að berjast og hefðu fyrir
löngu verið komnir á stað, ef það
hefði ekki verið fyrir Grikki. Þeir
eða konungur Grikkja Konstantin
hafa staðið þar öfugir á móti. En
ásteytingarsteinninn er land, sem
Grikkir og Serbar tóku af Tyrkjum
i stríðinu seinast. Það er norður-
parturinn af Makedóníu og landið
norður af höfðunum við Grikk-
landshaf, austur af Soloniku, eða
Tessaloniku. Land þetta byggja
Búlgarar og er illa með þá farið af
báðum, Grikkjum og Serbuni. Og er
þetta alt náttúrlegt og eðlilegt, að
Búlgarar vilji leysa bræður sína og
frændur úr ána'uð. Þetta er það, sem
allur heimur er nú að berjast fyrir.
Ef að Búlgarar fá tryggingu fyrir
Jivi, að fá land Jietta, þá segjast Jieir
verða komnir á stað innan 24 kl,-
stunda með allan sinn her. Fyrir
þessu vilja Jieir berjast og engu
öðru.
En hinn 16. Jiessa mánaðar tekur
Venizelos við völdum á Grikklandi
og mcð honum flokkur hans, og þá
er vonandi að úti sé um ráð Jieirra
Það sem svalar þorstanum
1 merkur og pott
tlösku hylkjum
Fáanlegt hjá þeim *»• m þú kauplr
af et5a hjá oss.
E. L. Drewry, Ltd., Winnipeg.
HORFNIR FRÆNDUR.
Sama er frumsýni
sevagaldurs
fjötruC rími’ etia frjáls.—
Lesmál og ljótimál
læt eg falla
hvers i annars arma.
i.
VÉR lesum fivstir okkar æfisögn
við upptendraðan Ijóma samtíð hjá,
sem sér ei mitt í manna- og hunda-þvögu
það mark, er göfgust hugsjón stefndi á.
Og seinna margoft sagan breytir, glcymir
þvi sannasta, er var í fari nuinris;
og þó er hún það eitt — já, eitt, sem geymir
hvert orð og verk, sem hrekst af sjó til lands.
Eg heilsa ei, eg ætla ekki að kveðja
— við áður höfðum það svo margoft gjört.
í sólarljósi sjálfan mig að gleðja
eg sækist til, þá nótt mig hylur svört.
Hjá ykkur naut eg áður gleðibjarma;
hann enn sem fyrrum skin við minni sjón.
í minninganna ástarljiifu arma
minn óður fellur. — Minnist við þig, Frón!
En eg, er lworki samtið eða saga,
sem segi þessar linur: — minning — þrá,
sem vildi reyna að halda þvi til haga,
sem hjartað geymir liðnum dögum frá. —
Eg hefði sjálfsagt meira átt að erfa,
svo orð mín geymdu stærra hngarsvið,
en fornar stoðir fiina skjótt og hverfa
hjá framtíð þeirri, er rótar öllu við.
B a r n i S skríkir móti skrípamyndum hinnar skrítni
þrungnu tilveru. Baðar út höndum og biður um meira
—meira.-----------
M a S u r i n n hvessir fránar sjónir móti útsýninu. — Þarna
---lengst út við sjónhringinn — sér hann markmiÖ sitt. --
.Áfram! Lengra! Áfram! — Eg skal! Eg skal!--------------
Öldungurinn stynur að stormviðri lægðu. Horfir
sljófum augum á markmiðið út við sjónhringinn. Hallar
höfði að svæfli og andvarpar: “Eg gat ekki gjört meira”.
II.
Eiríkur rímnaskáld frá Uppsölum í Svarfaðardal, Pálsson.
Man eg það, afi, er þú komst til mín að kveldi dags, settir
mig á kné þér og kvaðst við mig. Þá voru skuggar skamm-
degisins langir — langir eins og kvöldið í kvöld. En þú
kvaðst þá niður með kvæði og söngst þá burtu með söng:
“Inni frændur eru tveir,
eiga góðar náðir:
Eiríkur og Þorsteinn, þeir
þykja skrítnir báðir”.
Og þú, gráhærði þulur, hlóst með mér, glókollinum.
Gleði lífsins var þér gefin í fyllra mæli, en öllum þeim,
sem eg hefi þekt: Glaður í fátækt, glaður við skipbrot
vildarvona þinna og — glaður í sorg.
Hallgrímur kvað af hálfum sér holdsveikina. Þú kvaðst
lífsstríðið alt frá þér.
t
En fyrir innan “prjóna”-kyrtil kæti þinnar, lá und, er eng-
inn sá. Hún var frá æskudögunum, þegar andi þinn hrópaði
eftir meira ljósi, meiri þekking, meira víðsýni, en heimadal-
irnir gátu veitt. En enginn svaraði. Aðeins blágrýtis björg-
in bergmáluðu þrár þínar.
Myrkrið og þögnin veittu þér sárið, og sjálfur dauðinn lok-
aði því ekki til fulls. - Það mun ætíð sjást, ef vel er gætt,
gegnum ljóðlínur verka þinna.
Enginn var sá í “Dalnum", að eigi kvæði hann stökur þín-
ar, og ætti bögu frá þér um bæ sinn. En margur var sá, er
hélt báðum höndum föstum fyrir aftan bakið, þegar bjarg-
ar þurfti.---------
Man eg það, afi, er eg sýndi þér fyrstu kvæðin mín. Þá
var sólbjartur sumardagur og eg fór til kirkju. Við sátum
fyrir neðan túngarðinn á Völlum, og eg las og las. Hvað
eg þóttist þá mikill maður! — “Einhverntíma gerirðu bet-
ur en þetta”, mælti afi, að loknum lestri.
Nú eru 20 ár liðin síðan sumardaginn góða, og kvæðin
þau löngu, löngu brend. — Önnur komin í staðinn, sem
ekki hafa enn verið brend. En — hefi eg þá gert betur,
afi?
Hannes kaupmaður frá Gimli, Hannesson.
Mannúð, hreinskilni og drenglund sátu hjá þér, reifabarn-
inu, frændi, og signdu þig mátt sínum. Og kraftur þeirra
fylgdi þér æ trúlega síðan, að öllum verkum þínum, sem
bæði voru mörg og stór, í heimsálfunum tveimur.
Þú varst einn af frumherjum brautryðjendanna íslenzku,
sem landkostanna leituðu í vestri. Þrítugan hamarinn
kleifstu til að 1 i f a, og láta a ð r a lifa. Og með dugn-
aði, erfiði og sparsemi tókst þér það vel, svo alla æfina
varstu veitandi, en eigi þurfandi.
Karlmensku barstu á báðum öxlum, og varstu orkumaður
í hvívetna; enda þurfti bani, alt-eyðandi, að byrla þér
eiturdrykk, áður þú sigrast lést. Svo fór og Sinfjötla, að
eigi fékk hann eitrið staðist, þótt styrkur væri.
Barnslegt blíðlyndi og hjartnæm hugulsemi, bjó í sál þinni
síungri, og sjaldan hefi eg fundið hlýrri yl til mín anda, en
frá þér.. En skapi gastu skift, sem frændur fleiri.
Stóð eg við dánarbeð þinn, þar sem dætur þínar og hús-
freyja grétu yfir þér. En þótt sorgin væri sár, þá voru það
friðartár yfir fögru lífsstarfi, sem höfug hnigu yfir hvílu-
rúm þitt í hinsta sinn: Þakkartár — sigurtár.
En á heimilinu þínu, fjarri banabeð þínum, dvaldi
blint gamalmenni, sem því eigi mátti klappa kinn þinni,
hina síðustu stund, sem minningarvott um ljúfmensku þína
á liðnum tímum. Frá því látnu flyt eg þér þökk, ekkju
þinni og börnum, fyrir ástríki og aðhlynningu í sambúð
fjölda ára. — Lengi lifi lof þitt og minning, frændi!
Þorsteinn smiður frá Upsum, Þorsteinsson.
1 síðasta sinni, er eg sá þig, faðir, austanhafs, fylgdi eg þér,
ásamt fóstra mínum á Syðra-Hvarfi, upp á Sprengi-
brekkuna ogútí Hvarfið. Þar kvöddumst við
og skildum: Þú, sem þektir lífið langt fyrir skamt og varst
að missa s j ó n a r á því, og eg, 9 ára gamall drengurinn,
sem var að byrja að s j á og skilja hinar hreyfingarminstu
sveiflur þess. - Þá þekti eg ei kendir föðursins, sem flytur
burt frá barni sínu ungu, en — nú myndi eg skilja þær.
Aftur sá eg þig gamlan og blindan, fyrir vestan hafið, þá
20 ára gamall unglingur. Þá fyrst lærði eg að þekkja föð-
urhjartað, sem eigi getur gleymt.
Marga bæi og baðstofur bygðir þú, sveitungum þínum til
skýlis, fyrir lágt endurgjald, og kirkjur reistir þú, sem áttu
að vera guðshús og máske urðu það. En efi lék þér
á, hvort nokkur baðstofan myndi þér nógu s t ó r, þegar
þú værir alblindur orðinn, þótt k i s t a þín myndi rúmast
vel í kirkjunni og komast ofan í garðinn á kostnað
annara beina.
Nú eru baðstofurnar flestar endurbygðar og kirkjurnar
breyttar. Svo fer um flest vor störf. En sagnir þær, úr ís-
lenzku þjóðlífi, sem þú ritaðir, og sem komust á framfæri,
ásamt merkum fornmunum, er þú safnaðir, munu lengi
geyma minning þína og nafn. Því alt, sem vér vinnum
göfugt í þarfir annara, stendur óhaggað, þegar eigin hags-
munir hafa fyrir löngu til moldar gengið.
Hversu sannlega tókstu ekki í trú þinni undir með Milton,
þar sem hann spyr sjálfan sig að, eftir að hann er orðinn
blindur: “Ætlast guð til eins mikils verks af þeim, sem
ljóssins er neitað?” Og lætur svo þolinmæðina hugga sig
í sjónleysinu og svara sér þessum orðum: “Guð þarfnast
hvorki verka mannsins, né hæfileika hans. Þeir, sem þola
mótlætið bezt, þeir þjóna honum mest------------Þeir þjóna
honum einnig, sem aðeins líða og bíða”.
Dauða seldan, sá eg þig greiða hið hinsta lausnargjald.
Bros lék þér um auglit að enduðu lífsstarfi. Haustnætur-
kulið breyttist í íslenzka vornæturblíðu. — Alt var bjart.
— Alt fullkomnað. — Sáttur sofnaðir þú við alt og alla.
Friður sé með íslenzku holdi þínu í erlendri mold!
III.
Það er íslenzkt, andlegt útsýni, norðlenzk einkenni og svarf-
dælskt ættmót, sem tengir dularböndum grafreitinn á Völl-
unum miklu vestra, við kirkjugarðinn litla á Völlum
eystra.----------
Að Uppsöl u m skal stefna, Eiríkur frændi! En við
mætumst allir, ásamt n a f n a mínum og f ó s t r a, fyrir
neðan Hálsinn, í þinghúsinu á Tungunum, ef ------ H e 1 j a r -
d a 1 s h e i ð i verður fær.
Hve litil nóta í lífsins undra-hljómi,
er líf hvers eins, oy varir skammu stund,
unz tónninn þrýtur fyrir danðans dómi
i djúpri þögn, og höfgum jarðar blund.
En það er gjöfin heil, og ekkert annað
vér eigum til, með oss að leggja á borð,
ef lengra verður leitað fram og kannað
það land, sem þekti ei nokkurt spádóms orð.
En kannske augun minki meir en stækki,
hvert myndblik hér, sem bregður fyrir sýn,
og andinn stöðugt hefji sig og hækki
til himins þess, er fegri vorum skín.------
Þá fel eg ykkur, frændum mínum öllum,
að fyrirbúa mér þar lítið skjól,
sem blasi móti fjörðum, ám og fjöllum
með fegurð landsins kæra, sem mig ól.
Þorsteinn Þ. Þorsteinssson.
konungs og drotningar Sofíu, syst-
ur Vilhjálins.
Radoslavoff heitir forsætis ráð-
lierra Búlgara, og lýsti hann þessu
yfir fyrir nokkrum dögum, sem hér
er sagt að framan.
Sagði hann þá, að það væri til-
hæfulaust, að Búlgarar hefðu ágirnd
á Miklagarði. Sú borg væri svo
slór og hefði svo mikla þýðingu
sökum legu hennar þarna á þjóð-
götum mannflokkanna, og haldi
hennar fylgdi svo mikil ábyrgð, að
það væri ekki fyrir smáþjóð eina
af. stýra henni, eins og Búlgarar
væru.
En það væri eitt mál, sem Búlg-
arar væru fúsir að berjast fyrir, en i
Jiað væri að auka lönd sín svo, að
allir Búlgarar gætu verið undir
einni stjórn.
Ef þess er krafist, að vér berj-
umst einir, Jiá erum vér fúsir til
þess; ef þess er óskað, að vér berj-
umst í félagi með Grikkjum, Serb-
nm og Rúmenum, þá erum vér einn-
ig fúsir til þess. En fyrir það verð-
um vér að fá Makedóniu-löndin,
sem Serbar fengu.
Búlgaría er albúin að fara á stað,
og fer undir eins og vér fáum fulla
tryggingu fyrir, að fá það, sein all-
ur heimurinn er nú að berjast fyrir,
nefnilega: að hver ein þjóð ráði
sér sjálf, án þess að vera undir
i drotnunarvaldi annara þjóða.
Flestir af bræðrum vorum búa í
Jieim löndum Makedóníu, sem Serb-
ar fengu. Þar eru 1,500,000 Búlg-
£.rar og þeim löndum var oss hátíð-
lega iofað fyrir Balkanstríðið.
Vér höfum fengið tilboð frá báð-
um málspörtum. Bandamenn biðja
oss að berjast með sér. Þeir vita, að
hermenn vorir eru hraustir og hug-
prúðir. En Þjóðverjar, Austurríkis-
n enn og Tyrkir óska aðeins, að vér
stöndum hjá og séum hlutlausir. —
Vér erum tregari til þessa siðara,
Jiví vér vitum ekki hvað ske kann á
komandi árum og álítum það ekki
hvggilegt, að binda hendur vorar.
Utan vorra eigin landa búa nú
millíónir Búlgara og mikill fjöldi
þeirra er i næstu sveitunum við oss.
500,000 eru reyndar i Bessarabiu,
austur af Rúmeniu; 300,000 eru í
Rúmeníu; en 1,500,000 i Makedóníu
— sem Serbar fengu mestan hlut-
ann af og Grikkir nokkurn. Þessar
sveitir langar oss til að fá, og vér
erum svo áfram um það, að vér vilj-
um alt í sölurnar leggja til þess.
Meira en 600,000 Búlgarar eru
flóltamenn frá Serbum og Grikkjum,
sem flúið hafa heim til vor. Helm-
ingur íbúa höfuðborgarinnar Sofiu
cru þessir menn. Það er oss ekki
nóg, að fæða þá og klæða heima hjá
oss, vér verðum að fá löndin, sem
þeir áttu og flúðu af.
Nú eru hermenn vorir betri en
nokkru sinni áður, og forirrgjasr
vorir eru útlærðir á herman raastóí-
um Norðurálfunnar. Vér höfúra;
safnað vistum, vopnum og skotTær-
um til lengri tíma. Aldreí tieSm'
Jijóðin verið eins vel undirhúiní ag;
nú. Vér bíðum en erum albúoir a®
fara á stað innan 24 klukkusöintlai,
hvenær sem vér fáum þessi* filB-
vissu sem vér þráum.
Þannig litur stjórnarförmaðtnr
Búlgara á málið.
ÁGRIP AF REGLUGJÖRL’.
um heimilisréttaríönd í Caisaá®
NorðvesturlandinUo
Hver, sem hefir fyrir fjölshyltíw m&F-
sjá eöa karlmaöur eldri en 18 á'm,
ur teklö heimilisrétt á fjóröucjr ik&4
section af óteknu stjórnarlanát t
sœkjandi veröur sjálfur aö Iioma
itoba, Saskatchewan og Alberta.
landskrifstofu stjórnarinnar, etfá ttnA*
irskrifstofu hennar í því héraöt; lí um-*
boöi annars má taka land á öllnA
landskrifstofum stjórnarinnar («31 «^Bldfc*,
á undir skrifstofum) meö vissum oill^
yröum.
SKYLDUR—Sex mánaöa 4bú9 OB'
ræktun landsins á hverju af þremu®*
árum. Landnemi má búa meö viesum
skilyröum innan 9 milna frá heimillu*
réttarlandi sínu, á landl s?m ekkl
minna en 80 ekrur. Sæmilegt ívörm-
hús veröur aö byggja, aö undanteknv
þegar ábúöar skyldurnar eru /ullnœgÖ*
ar innan 9 mílna fjarlægö á öðrfp’
landi, eins og fyr er frá greint.
1 vissum héruöum getur góöur ©C?
efnilegur landnemi fengiö forkaupa-
rétt á fjóröungi sectiónar meÖfraaE
landi sinu. Verö $3.00 fyrir ekru hverjm*
SKYLDUR—Sex mánaÖa ábúV Q
hverju hinna næstu þriggja ára ©ftto
aö hann hefir unniö sér inn eigaar*
bréf fyrir heimilisréttarlandi sinu, o&
,uk þess ræktaö 50 ekrur á hinu seiauar
landi. Forkaupsréttarbréf getur lanð*
nemi fengiö um leiö og hann tekam
helmilisréttarbréfiö, en þó meö viiisu®
skilyröum.
Landneml sem eytt hefitú hefcnllle**-
rétti sínum. getur fengiö helmliterétt-
arland keypt í vissum héruöum. Ver#
$3.00 fyrir ekru hverja SKVLKUJt—
VerÖur aÖ sitja á landinu 6 mánuöt ai
hverju af þremur næstu árum, rækta
50 ekrur og reisa hús á landinu, sem om
$300.00 vlröi.
Bera má niöur ekrutal, er ræktaef
skal, sé landiö óslétt, skógi vaxiö eöe
grýtt. Búþening má hafa á landinu
staö ræktunar undir vissum skilyröunR-
W. W. CORY,
Deputy Mlnlster oí the YntertOiTí
Blöö, sem flyija þessa auglý«in»iJ
leyfislaust fá enga borgun fyrtr.
Ein persóna (fyrir daginn), $1.5©
Herbergi, kveld og morgunveröuir,
$1.25. Máltíöir, 35c. Herbergi, ei*
persóna, 50c. Fyrirtak í alla staöi,
ágæt vínsölustofa í sambandi.
Tnlslni! Gnrry 2252
R0YAI OAK HOTEL
Chas. GustafnMon, eigandl
Sérstakur sunnudags miödagsýerö-
ur. Vín og vindlar á boröum frá
klukkan eitt til þrjú e.h. og frá »ex
til átta aö kveldinu.
2K3 MAUKET STREET, WINNIPEG
Rafmagns — heimilis — áhöld.
tlughes Hafmagn.** Eldavólar
Thor Hafmagns L>vottavé«ar
Red Rafmagns Þvottav *1 *.r
Harley Vacuum (iólf Ht -.n*arar !
Laco Nitrogen og Tungsten Lamp*
1 ar.
v.« iiiaKii> “Flxtures”
Unlversal” Applíances
J. F. McKENZlE ELECTRIC
CO
283 Kennedy Streel
Phone Main 4o<>4 Wtt>n*p«g
Vlögjöröir af öllu tagt fljótt og vel \
af hend! l**istar
BrúkaÖar sau ivelar meí iafl-
ingu verö! . n> r Stnger véltur,
fyrlr penlnga út 1 nd eöa tll le'íijn
Partar i allar te». ídlr af vé>u2a;
aögjörö á öllura teg lurn af Pbop-
nographs ð m.iög lár veröl
J. K. HRYANS
531 SARGENT AVE.
Okkur vautar du«rit*aM og
*rr k >maia
I.
ÍHE CAKAiJ*
STANDARD LOAN CO,
Aöal Skrlfstofa, Wlnnlpeg
$100 SKULDABRÉF SELD
Tilþæginda þelm sera hafa smá upp-
bæöir til þess aö kaupa, sér i hag.
Upplýsingar og vaxtahlutfall fæst (
; á skrifstofunni.
J. C. Kyle, ráö«maÖur
428 MmIu Street, U lonlpeg