Heimskringla - 02.09.1915, Blaðsíða 4

BLS. 4
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 2. SEPT. 1915.
HEIMSKRINGLA.
(StofnutS 1SS6)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
írtgefendur og eigendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
Ver'5 blaUslns I Canada og Bandaríkjunum $2.00 um áritS (fyrlrfram
borgab). Sent til íslands $2.00 (fyrirfram borgab).
Allar borganir sendist rábsmanni blabsins. Póst e5a banka ávís-
anir stýlist til The Viking Press, Ltd.
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri H. B. SKAPTASON, Rábsmabur.
Skrifstofa:
720 SHERBROOKE STREET, WINNIPEG.
P. O. Box 3171 Talslml Garry 4110
Skýrsla Mathers nefnd-
arinnar.
Nú er hún komin skýrsla Math-
ers nefndarinnar, eins og sjá má af
égripi því af henni, sem hér er í
blaðinu. Vér gátum ekki verið að
taka skýrsluna alla; hún var svo
löng, að hún hefði náð yfir tvö eða
þrjú blöð og þá hefði margur verið
orðinn leiður að lesa, að ætlan
vorri. Enda hafa menn fylgst svo
með máli þessu í enskum og íslenzk-
um blöðum, að mönnum er það
nokkuð kunnugt.
Og nú eru blöðin að segja, að
bráðlega muni höfðuð sakamál á
móti þeim, sem ákærðir eru. Og
sé það gjört, þá er tæplega heiðar-
legt eða leyfilegt af blöðunum, að
leggja dóma á einn eða annan, sem
sakborinn er. Pað mætti þá segja,
að þau væru að reyna að hafa áhrif
á réttvísina og snúa dómi hennar
eða spilla máli sakborinna manna,
Hið fyrra mun óleyfilegt; hið síð-
ara ódrengilegt.
En þess mega menn geta, að það
er leiðinlegt, að aðalvitnið, Mr. V.
W. Horwood, er að eigin játningu
meinsærismaður og meðsekur í glæp
um þeim, sem framdir hafa verið;
svo að nefndin sjálf verður að af-
saka það, að hún hefir tekið vitnis-
burð hans eða þeirra gildan. — Og
þó að vér segjum þetta, þá erum vér
ekki í neinn máta að áfella neíndina
sem vér vitum að alt eru valinkunn-
ir menn. Vér finnum til með henni
og skiljum svo vel, að henni hefir
þótt leiðinlegt,
Sjö hundruð þúsund dollarar er
nokkuð mikið í hana á einu ári. —
Og hverjir fá svo þetta alt saman úr
henni? Vér höfum sagt það áður,
að “á skal at ósi stemma’’. Hvers
vegna er það ekki með lögum talinn
glæpur, að veita mútur eða taka
mútur úr þessum óseðjandi og ó-
tæmandi sjóði? Er heiður og æra
manna svo litilsvirði, að þetta sé
falt á hverri stundu, hverjum þeim,
sem kaupa vill? Ekki er furða, þó
menn steli, þcgar þúsundir munna
cru opnir að gleypa og síhungraðir!
Fáráður er málleys-
inginn.
Einhver “Eg er” (samanber: "Eg
em sá, sem eg em”) skrifar í Lög-
bergi 26. ágúst á móti ritstjórnar-
grein þeirri, er vér rituðum í Heims-
kringlu: “Fáráður er mállei/singi í
frarnandi landi”. Vér vitum ekki,
hvaða sveinsstauli þetta er og hirð-
um ekki heldur. En það gleöur oss
stórlega, að hann telur oss með ill-
gjörðamönnum, því að lof hans hefð
um vér hneysu talið.
Maðurinn skrifar nærri hálfan
þriðja dálk á móti greininni, og
hrekur þó ekki eitt einasta atriði í
henni. Hann er að reyna að tala um
það sem skeði hér vestra fyrir nærri
30 árum, þegar hann var nýlega úr
reifum kominn á íslandi. Hann veit
ekki af baráttunni um skólamálið,
sem hér hefir staðið árum saman.
Hann þekkir ekki bygðir Frakk-
anna, kynblendinganna og útlend-
að nota bófa þessa inganna hér í þessu landi. Hann
sem vitni hvern á móti öðrum
hvern með öðrum.
En eitt er það, sem oss er ekki
ljóst og vér aldrei höfum getað
gjört oss fulla grein fyrir, þó að vér
höfum svona nokkurnveginn reynt
að fylgja málinu, þrátt fyrir það, að
það var leiðindaverk. Þetta, sem
oss er óljóst að miklu, er það:
og veit ekki, að fransk-katólskir menn
ráku nú nýlega alla enskutalandi
prófessora af Ottawa háskólanum.
Einir 3 af 43 urðu eftir, sem ensku
gátu talað. — Ilann veit ekki, að
stjórnin varð að skerast í leikinn.
Hann ætti nú að vera búinn að sjá
það, ef að hann hefir skilið ensk-
una, sem vér vitum ekki um. Og vér
Hvaö varö af stuldinum? t hvers c^ums* um> a^ hann geti svona þol-
eöa hverra vasa lendir hann, þessar ar)leBa bjargað sér á ensku máli.
sjö hundruÖ þúsundir dollara? — Ekki að vér viljum taka fyrir það,
Af skýrslu nefndarinnar er helzt að lan8t frá; en vér efumst um það.
sjá að það hafi alt lent í kosninga-! ^g maðurinn sér ekki, að vér
sjóð Konservatíva. Er mögulegt að Þurfurn að eiga viðskifti við ensku-
ná því aftur? Þetla er stórkostleg talandi menn á hverjum degi; við
upphæð. j enskutalandi yfirvöld, lögmenn,
Það virðist hálf undarlegt, að l^Ena, sveitarstjórnir; lesa ensk
annar eins fjárglæframaður, og vér hlöð, læra fræði öli á enskum bók-
vitum ekki hvað, eins og þessi Kelly unl’ 8ar>ga r gegnum enska skóla,
er, skuli hafa látið eitt hundrað l|tskrifast af enskum háskólum; lifa
þúsundið á eftir öðru renna í gegn ensEu Hfl með enskum nágrönnum,
um greipar sínar í kosningasjóð
Konservatíva, í staðinn fyrir að
taka toll af eða láta eitthvað verða
eftir í vösum sínum. Mikill dánu-
maður má hann vera við Konserva-
tíva, hann Kelly! Og sama er að
segja um alla þessa menn, sem sak-
aðir eru um stuldinn. Stálu þeir
fyrir ^jálfa sig, eða stálu þeir fyrir
félögum og vinum. Hann sér ckkert
af þessu. En hví í dauðanum fer
maðurinn að skrifa um það, sem
hann ekki þekkir, nema af því að
hann er blessað flón!
Vér sjáum ekki ástæðu til þess, að
rita frekar um þetta. Greinin sýnir
sig sjálf, sem vér rituðum: “Fáráð-
ur er málleysingi í framandi landi”,
Friðurinn í Bandaríkjunum í voða.
Glæpsamlegt að vera óviðbúinn. Blekkingar friðarpostulanna
eru falskur draumur.
(Ilöfund að:
Eftir EDWAfíD LYELL FOX.
“Bakviö tjöldin bardaganna á Þýzkalandi).
aðra? Sóru þeir meinsæri af mann-' ver ætlum, að það þurfi meiri
kærleika eða hvað? — SaJt fékk sína
peninga, 24 þúsund dollara að sagt
var; Shankland fékk 15 þúsund
dollara “on account”; Horwood
fékk peninga, Elliott fékk peninga.
En hinir? Stálu þeir fyrir sjálfa sig,
eða stálu þeir fyrir aðra. Nefndin
kemst að þeirri niðurstöðu, að þeir
liafi stolið fyrir kosningasjóðinn.
Það væri garnan að vita, hvort hann
væri Iöggiltur, þessi sjóður eða fé-
lagið, sem hefir hann með höndum,
eða hvort það væri löglegt að út-
býta fé úr slíkum sjóðum. Ef að
liann er löglegur, þá ætti náttúrlega
að vera eftirlit með honum, og aug-
lýsa almenningi öll hans útgjöld
upp á hvert einasta cent, hvert þau
fafi, hverjum þau séu borguð og
fyrir hvað þau séu borguð.
En sé það nú satt og rétt, sem
nefndin segir — og vér efumst ekki
um —, að þeir hafi stolið þessum
700 þúsund dollurum fyrir kosn-
i.’igasjóðinn, er þá ekki mál komið,
að fara að líta eftir buddu þessari?
mann til að hrekja hana en þenna,
sem út er dreginn. En oss þykir
leiðinlegt, að eyða skotum á óðins-
hana og grátitlinga.
Yfirvoíandi hætta.
Vér tökum hér grein um hættuna,
sem vofir yfir Bandaríkjunum, og
kemur nú fyrsti hluti hennar. Aðal-
lega stafar hættan fcá Japan, ef að
Þýzkir verða nú undir. Ef ekki, þá
dragast ekki lengi fundir Vilhjálms
og Bandaríkjanna. Það má ekki taka
það svo, sem vér viljum hnútum
kasta að Bandaríkjunum. Vér vilj-
um sóma þeirra í öllu, og sízt að
þau séu undir fótum troðin. En það
þarf meira en að hrópa friður, frið-
ur, á þessum dögum. Þau hafa hróp-
að: friður, friður löndin, sem nú
eru eitt brunaflag; en friðurinn
kom ekki. — Sósialistar landanna,
þar á meðal þessar 4 millíónir Sósí-
alista á Þýzkalandi, hafa hrópað:
friður, friður. En nú drepur hver
þeirra vopnaða og vopnlausa menn,
konur og börn, sem hann getur yfir
komist. — Lesið, vinir, greinina;
hún skýrir sig sjálf.
“\ér erum óviðbúnir striði og
flestir af oss vita þaö. En vitiö þér
hvaö það þýðir? Mr. Fox segir, aö
vér lifum i aldingöröum óvitanna.
En hvað eigum vér að gjöra?” —
Þannig spyr ritstjóri mánaðarblaðs-
ins McBride, sem gefið er út í New
York, og er því Bandarikjablað. —
En hér á eftir kemur greinin.
Alla tíð síðan stríðinu lauk milli
Spánverja og Bandaríkjamanna, höf-
um vér lifað i aldingörðum óvit-
anna. Með afstöðu vorri á hnettin-
um höfum vér verið fyrir utan hinn
pólitiska heim þjóðanna. Vér höf-
um aldrei getað trúað því, að striðið
myndi berast að ströndum vorum,
og er því alt öðruvísi varið en Eng-
landi, Frakklandi og Rússlandi og
Þýzkalandi, sem máttu búast við því
á hverju ári. Að þessari trú vorri
hafa stjórnmálamennirnir hlynt á
allar lundir. Og þeir gjörðu það í
þeim tilgangi, að þeir slyppu við að
tyða nema sem allra minstu fé úr
ríkissjóði á herinn og flotann, svo
að þeir gætu fengið sem mest til
opinberra verka til að geðjast kjós-
cndum sínum.
Þessir menn hafa fengið mestan
styrk sinn frá draumsjónamönnun-
um, mentuðum og ómentuðum, frá
draumsjónamönnum, sem hafa spilt
meira áhrifum Bandaríkjanna á
stjórnmál heimsins, en nokkurt
slríð hefði getað gjört. Það er þess-
um draumsjónamönnum að kenna,
í:ð England hefir brotið rétt vorn,
sem hlutlaus þjóð, að verzla við
aðrar hlutlausar þjóðir, og að Þýzka
lend hefir virt að engu rétt Banda-
rikja þegna að sigla um höfin, sem
dæmi má sjá af Gulflight og Lúsi-
taniu. Það er þeim að kenna, að
rnillíónir dollara hafa tapast í Mexi-
kó og þúsundir manna hafa látið
þar lífið. Það er draumsjónamönn-
unum að kenna, að ryki hefir verið
kastað í augu vor, hvað Japan snert-
ir. — Þeir tala svo mjúklega um
“bræðralag manna” draumsjóna-
mennirnir; þeir eru svo fullir af
lærdómi, er þeir eru að tala um það,
að þjóðirnar séu svo fátækar, að
þær geti ekki farið í stríð, og að
verzlunarhagur og viðskifti banni
það.
Þessir draumsjónamenn búast
kjólfrökkum, stíga í ræðustól, með
vatnsflöskur á borði og Bandaríkja-
fánann að baki hinn 4. júlí og flytja
þrumandi ræður um það, “að þjóð-
in þessi (Bándaríkin) þurfi aldrei
stríð að óttast, því cð þeir geti sigr-
að allan heiminn”. En það hættu-
legasta við þetta er það — þó að nú-
verandi stríð kunni að raska því —,
að margir hafa trúað þeim, og það
r.ienn, sem vanalega eru góðri skyn-
semi gæddir.
William Jennings Bryan var einn
jjeirra manna, sem taldi stríð óhugs-
andi, og virti einskis allar bending-
ar um það, að vér ættum að vera við
stríði búnir. Og jjó að Norðurálfan
væri á vígvöllinn komin með meira
eða minna þaulæfðum skörum her
mannanna, þá hélt hann því fram,
að vér þyrftum enga æfða hermenn,
því vér gætum á svipstundu kallað
til vopna millíón hermanna. — En
með millíón hermanna þurfum vér
fimtiu þúsund vel .æföra foringja.
En núí dag höfum vér 5,015 reglu-
lega herforingja, og eru þar í taldir
mennirnir úr forvarða-flokkunum
(scouts) frá E'ilipseyjum. En Bryan
gat ekkert uin það, að vér myndum
lierforingja þurfa. Vér höfum ekki
skotfæri til þcss aö berjast lengur en
tvær vikur. Það var Woodrow Wil-
son, sem sagði við árslok seinast,
að jiað hefði ekki varnað Evrópu-
þjóðunum að fara i stríðið, að þær
voru undir jiað búnar, og hvers
vegna ættum vér þá að fara að búa
oss í stríð? Þetta og það, að þjóðin
hefir þann hugsunarhátt, að það sé
fyrir neðan sig að fara í strið, vek-
ur hjá mönnum falskar vonir um,
að öllu sé óhætt og ekker.t að óttast,
og þetta sitrar um allan líkama þjóð-
arinnar sem deyðandi eitur.
Wilson og Bryan eru friðarpost-
ular. Bryan notar friðardrauma sína
sem pólitiskan fjársjóð. Og sem
dæmi þess njá færa það til greina,
að hann sagði af sér embætti sínu,
þegar júní-skjalið frá Washi.ngton
var sent til Þýzkalands. Þjóðverja í
Berlín rak í rogastans, er þeir fréttu
það; forseti Bandaríkjanna vissi
ckki, hvernig hann átti að snúa sér,
og alþýða Bandaríkjanna varð alveg
forviða af undrun, þegar það frétt-
ist, að skjalið, sem sent var til Ber-
Iinar, var þá friðsemdarskjal, þó að
Bryan hefði ógnað það sein ófriðar-
skjal. Sjómálaráðgjafi Bandaríkja
Haniels er friðarvinur og eins er
David Starr Jordan. Þá eru Sósíal-
istarnir i Bandaríkjunum friðarvin-
ir, og það æstir, svo að þeir vana-
legá fara með hrópyrði um hermenn
Bandaríkja, svo sem Jack London,
er segir:
“Þér ungu inenn! Hið lægsta tak-
mark lífsins er það, að vera her-
maður. Enginn maður getur dýpra
fallið en að gjörast hermaður, —
neðar en það geta menn ekki kom-
ist. Haldið drengjunum frá hernum.
Þar er viti að vera. Niður með her-
inn og niður með flotann!”
Þetta er aðferð fjölda Sósíalist-
anna. E!n miklu hættulegri en þeir
eru þó friðarpostularnir, því að orð-
um þeirra er meiri gauinur gefinn.
Og sumarið sem leið sagði Dr. Jor-
dan, litlu áður en stríðið byrjaði:
“Þaö liggur í augum uppi, að það cr
ómögulegt, að verulegt stríö komi
upp meöal þjóöanna í Evrópu”.
Og menn tóku orð Dr. Jordans
trúanleg. En svo kom stríðið, og nú
lieyrum vér aftur: Þetta er sein-
asta stríðið. Það er svo voðalegt, að
það er ekki hugsandi, að annað
komi nokkurntima á eftir. Ein-
liverntíma fá menn þó vitið aftur.
Bandarikin verða á undan með frið-
arfánann og breiða friðinn út yfir
lieim allan.
Þetta er fásinna! Orðatiltækið:
að þetta sé seinasta stríðið, hefir
kveðið við eftir að heita má hvert
einasta stríð í sögu mannkynsins. —
Það var árið 1860, að senatorar
Bandaríkjanna komu fram með til-
Iögu þá, að afnema flota Bandaríkj-
anna. Litlu seinna kom þrælastríð-
ið. Eftir Krímstríðið 1855 reit sagn-
fræðingurinn Buckle sögu menning-
arinnar og gat þess, að aldrei framar
myndi stríð verða í heiminum. Og
Iivenær sem friður hefir verið sam-
inn milli þjóðanna, þá eins og læð-
ist þessi háskalega hugmynd um
meðal þjóða mannkynsins: — Nú
eru þó stríðin búin! Það er óhugs-
andi, að nokkurntíma framar fari
menn að heyja stríð og slátra hver
öðrum!
Hættan af Panamaskurðinum.
Þessari hugmynd hefir Evrópu-
slríðið gefið harðan skell. Það hefir
sýnt og sannað, að friðarhreyfing-
arnar geta ekki haldið þjóðunum frá
því að berjast hver við aðra. Og
þetta er mjög mikilsvirði, þvi að
stríðið kemur einmitt nú, þegar
Panamaskurðurinn er opinn til um
ferðar. Hryllingar stríðsins hafa
látið menn missa sjónar á þessu.
En Panamaskurðurinn hefir komið
oss í nánara samband en áður við
Evrópu og Japan. Og hann hefir
myndað ógnarfulla skýjaflóka, sem
lyftast munu hátt á himin upp, þeg
ar stríð þetta blindar ekki lengur
sjónir vorar. Má hér geta orða Lew-
is Nixon um skurðinn, og er hann
maður, sem mest þekkir til her-
skipasmíða um heim allan. Hann
segir svo:
“Vér verðum einhverntíma að
berjast fyrir skurðinum, nema vér
séum fúsir til að selja af hendi meg-
inið af réttindum vorum og tökum
þá stefnu, að afla oss eigna, efla þær
og bæta og gefa þær svo útlendum
niönnuin”.
Af því vér vorum óviðbúnir, seld-
um vér af hendi rétt vorn til Breta,
hvað skurðinn snerti árið 1913. Þó
var England ekkert að ógna oss.
Það var aðeins lagaspursmál milli
vor og þeirra. En vér þurftum að
Kaupa hjálp Englands, kaupa Breta
til að halda Japönum aftur.
Að vér séum óhultir fyrir stríði
frá Evrópuþjóðum sökum afstöða
vorrar, er vitleysa ein. Vér mundum
aldrei fara að berjast við Evrópu-
þjóðir í lönduin Evrópu. En vir
yrðum neyddir til þess, að berjast
við þær í álfu þessari. Getur oss ekki
komið neitt slíkt til hugar, þegar
vér hugsum oss Evrópu jijóðirnar,
sem rúmast ekki fyrir í löndum sín-
um, — hina bláfátæku, rifnu og sí-
liungruðu verkamenn og nauðsyn-
ina fyrir þá að fá meira land eða
deyja? Og svo er Monroe-kenning-
in. Aðalatriði hennar er það, að vér
séum herrar og húsbændur yfir
Vesturálfu þessari. Hún segir Ev-
rópu þjóðunum, að þær geti engar
nýlendur fengið, hvorki í Norður-
tða Suður-Ameríku. Og ef þær reyni
það, þá sé Bandaríkjamönnum að
mæta, — þeir fari þá á móti þeim,
eða þessari þjóð, og berjist.
Með öllum sínum mikla og voða-
lega herafla hafa Evrópu þjóðirnar
að eins einn tólfta hluta af öllu landi
lseimsins. En land vort hér, her-
mannalaust, með lítinn og illa búinn
flota, hefir umráð yfir helming alls
liins óunna, ótekna lands í heimin-
um. Hve lengi ætlið þér að þetta
geti haldist? Og hafi mannkynssag-
an ekki sýnt oss það tvímælalaust á
umliðnum tímum, þá sýnir þetta nú-
verandi stríð oss, að Norðurálfan er
oiðin vön því að taka það, sem hún
þarfnast, eða vill eignast. Og hún
þarfnast og vill fá lönd í Suður-
Ameríku. Þjóðverjar komast hvergi
að á Austurlöndum og hvergi í Suð-
urálfu. En Suður-Ameríka er þeim
opin og þar vilja þeir að leita og þar
eiga heima.
Monroe forseti ætlaði, að Monroe-
kenningin myndi koma í veg fyrir
vandræði frá Evrópu þjóðum. En
nú einmitt verður hún orsök til ó-
friðar og styrjalda. Áður fyrri og
t.lt til skamms tíma var það óhugs-
andi og ómögulegt fyrir nokkra Ev-
rópuþjóð, að reyna að taka land
þar með nokkurri von um góðan
framgang. Og ollu því hinir erfiðu
og ókleyfu flutningar.. En nú eru
skipin orðin svo stór, að á þeiin má
heila herflokka flytja, hvar sem fara
skal. Og tvær þjóðir hafa flota, sem
hvor um sig er stærri en floti Banda-
ríkja, en það er England og Þýzka-
land, og að fáum árum liðnum
verða flotar Japana og Frakka
stærri en vor. Alt til þessa hefir
liver þjóðin í Evrópu varnað annari
að taka sér land í SuðUr-Ameríku;
en nú breytir stríðið öllu þessu,
þegar því lýkur. Alt til þessa var
vélagjörð lítil og menn þurftu ekki
efni til vélanna og höfðu ekki vinnu
fvrir þær. En nú er alt annað. Alt
til þessa hafa þjóðir Austurlanda
verið sofandi. En nú er Japan
vaknað og hellir nýlendumönnum
inn í Suður-Ameríku. Skriðan er
farin að síga. Og vér verðum ann-
aðhvort að gefa upp umráð vor yf-
ir álfu þessari, sem er fjórði hluti
heimsins með helmingi auðæfa allr-
ar jarðarinnar — með öðrum orð-
um: fella niður Monroe-kenning-
una — eöa þá berjast.
Vottorð sögunnar.
Atburðir mannkynssögunnar end-
urtakast. Arið 1810 höfðu stjórn-
málamenn Bandaríkjanna mjög líkar
skoðanir og menn hafa nú sunnan
línu. Þá var öll Evrópa í einu báli
á móti Napóleon og Frökkum. Og
Þá var það, að John Randolph frá
Virginíu barðist fyrir því af kappi
niiklu, að minka her Bandaríkj-
anna bæði á sjó og landi og mælti
þá þessi orð, sem vér minnumst:
“Hvað ófrið snertir, þá höfum vér,
lof sé guði, dýpi mikið, þar sem At-
lantshaf er, svo djúpt og breitt að
það getur varið oss allri hættu.
Stríð er óhugsandi”.
En tveimur áruin seinna !agði ó-
vinaherinn út á þetta djúpa haf og
breiða og fór yfir það, og áður en
árið væri liðið höfðu hermenn
Breta brent að grunni niður stor-
byggingu þá, sem Randolph hafði
flutt í ræðuna með stóru orðin og
sjálfbyrgingsskapinn, sem um tíma
jók svo sjálfstraust Bandaríkja-
manna, að á hvers manns vörum
voru orðin Randolphs: “We can
lick all crealion!” og mörg önnur
þessu lík.
Hinn 20. maí 1810 mælti Potter í
ræðu sinni á móti hermanna laga-
frumvarpinu: “Bretland hið mikla
hefir enga menn aflögu, til að senda
hingað á land upp. Og þó að Bretar
befðu mennina, þá mundu þeir ekki
vera þau flón að gjöra það”.
En ári seinna fórust Dawson frá
Virginiu þannig orð: “Vér höfum
alt, sem vér þurfum, öll verkfæri,
vopn og vistir, sem nægja til þriggja
ára stríðs — við allan þann herafla,
sem nokkur þjóð getur hingað sent”.
En þegar hið óæfða og illa búna
lið vort var á flótta rekið við Blad-
ensburg og Hvíta húsið í Washing-
ton stóð í björtu báli, þá reit Dolly
iDóróthea) Madison á þessa leið:
“Úli sá eg smáhópana af hermönn-
unum ráfa í ýmsar áttir, eins og
þeir hefðu engin vopn eða hefðu
tapað móði og áræði til að berjast
fyrir eigin arni ^ínum”.
En um þetta þarf ekki lengi að
tala. Það eru nú mörg ár síðan, en
ástandið er líkt nú og þá. Enn er
hinn sami vitfirringslegi hroki hjá
þingmönnunum, — og enginn mað-
ur er við neinu búinn. Vér kennum
börnum vorum að elska föðurlandið,
en hirðum ekki um sannleikann. Á
skólanum var oss kent, að vér hefð-
um unnið stóran og mikinn sigur
árið 1812. En sannleikurinn er sá,
að Bretar höfðu að eins 55,000 her-
menn; en vér höfðum 527,652, eða
nærri 10 á móti einum Breta. En
oss veitti sannarlega ekki af þeim, af
því að árið 1810 höfðu þeir verið á
þinginu Randolpharnir, Pottarnir
og Dawsonarnir og margir þeirra
líkar, -— alveg eins og vér höfum nú
á þingi menn, sem eru að berjast
móti öflugum her og flota.
Margt er fleira líkt hjá oss þá og
nú. Þá var verzlun vor tept og hindr-
uð eins og nú. Þá var Bretland með
þjóðunum i Evrópu, að berjast
móti .einum fjandmannahóp; — þá
var hvað eftir annað brotinn réttur
á oss sem hlutlausri þjóð. Skip vor
voru tekin og flutt á hafnir inn eða
eyðilögð. Og nú hata Þjóðverjar
oss af því, að vér höfum selt og flutt
skotfæri. til Evrópu þjóðanna, og
vér höfum orðið að fylgja flutnings-
lögum og ákvæðum Breta.
Og þegar vér ætluðum að kaupa
þýzku skipin, sem flúðu undan
Bretum inn á hafnir vorar, þá voru
Bretar svo einbeittir, að vér þorð-
um ekki að halda áfram með kaup-
in og auka flota kaupskipa vorra.
Þá hefir Bretland svo aukið tölu
efna þeirra, sem bannað er að flytja,
að það hnekkir stórlega verzlun
vorri, einmitt þegar vér hefðum get-
að grætt sem mest á henni.
Og Þjóðverjar sökkva skipum
vorum og deyða borgara vora, hvar
á sjó sem er. — En England tekur
farminn af skipum vorum og fer
með sem Bretunum sýnist. Þetta á-
stand á sér nú stað af því, að friðar-
pstularnir voru að prédika fyrir
oss sí og æ, að aldrei gæti nokkurt
strið fyrir komið og þess vegna
vorum vér alveg óviðbúnir. Málið
verður í fám orðum þetta: “Ef þú
getur greitt duglegt liögg af hendi,
þá getu þú heimtað rétt þinn; en
getir þú það ekki, þá verður þú saur
að eta”. (“If you have the punch,
you back up your rights, and if you
haven’t the punch, you ‘eat dirt’.”
Það var þýzkt fréttablað, sem á
prenti fór þessum orðum uin Lúsi-
taníu, er þeir höfðu sökt henni:
“Oh, give America a little money
and she will forget it’.’. (Oh, gefum
Amcríku skildinga, þá gleyma þeir
þessu). Þannig hugsa þjóðir Evrópu
til Bandaríkjanna í Ameríku. En
hvaða áhrif hefir þetta nú á Monroe
kenninguna? Vér heyrum oft talað
um hina fornu vináttu Frakka til
vor og Breta nú á scinni tímum.
Og Þjóðverjar eru náttúrlega vorir
elskulegu vinir. Þetta voru alt góðir
vinir vorir meðan vér vorum ekki í
vegi þeirra. Frakkar voru svo góð-
ir vinir vorir, að þegar vér höfðum
hendur fullar í þrælastríðinu. sem
alveg ætlaði að slíta oss i sundur,
þá brutu þeir Monroe-kenninguna.
Vér mæltum á móti; en Frakkar
sintu því engu, en fóru með her
manns inn í Mexikó, til þess að
setja Maximilian þar á keisarastól.
En þegar þrælastríðinu lauk, þá
höfðum vér nóga hermenn, sem vér
hefðum getað sent til Mexikó. En
þegar Frakkar sáu, að vér höfðum
hnefann til höggs reiddan, — þá
brugðu þeir við og höfðu sig sem
fyrst burt úr Mexikó.
(Framhald).