Heimskringla - 18.11.1915, Blaðsíða 2

BLS. 2
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 18. NóVEMBER 1915.
Landbúnaður og Sveitalíf.
_ ^ ''
^ :,W#'
VHwy/'/
Rita<5 af S. A. Bjarnasyni, B.A., B.S.A.; H. F. Danielssyni, B.S.A.
og S. J. Sigfússyni, B.S.A.
Starfssvið sveita-
kyrkju
nnar.
Mikið hefir verið starfað að fram-
förum í öllu, sem við kemur sveit-
inni, á siðari árum. En margar
raddir heyrast um það, að kyrkjan
styðji ekki að þeim framförum einsjspyrja nokkurn
maður venst^ við fullkomleika í
verklegum efnum, þá verður and-
inn fullkomnari; þá verður smekk-
urinn betri. Ruskin segir: “Smekk-
ur er ekki að eins vottur eða tilvís-
an siðferðisstigs þess, er maður
stendur á, — það er eina siðferðis-
stigið. Fyrsta, síðasta og nákvæm-
asta prófspurning, sem hægt er áð
mann er; ‘Hvað
mikið og stæði í hennar valdi að
gjöra. Menn vilja að notaðir séu all-
ir kraftar og öll meðul til að vinna
að framfaramálunum og þar af leið-
andi fá kyrkjuna til að leggja fram
sin'a krafta.
Til þess að koma á betri skilningi
i þessum atriðum, er það orðið al-
títt, að boða sveitapresta á þing til
þess að ræða um ýms erfið við-
geðjast þér bezt?’ ” — “Segðu mér,
hvað þér geðjast, og eg skal segja
þér, hvernig þú ert. Farðu út á götu
og spyrðu þá, sem þú mætir, hvað
þeim geðjist bezt. Svari þeir þvi
hreinskilnislega, þá þckkir þú þá,
— likama og sál”.
Tennyson kunni að meta áhrif
þau, sein fegurðin hefir á hugsunar-
háttinn. Hann varð aldrei þreyttur
fangsefm, er snerta framfarir í sveit- , .* . . . . ,,,, . , ....
? , ’ ... . I a að bryna fyrir folki, hversu mikils
inni í andlegum og veraldlegum efn-
um. Eitt þannig lagað þing var hald-
ið á Manitoba Agricultural College
á síðastliðnu sumri. Komu þangað
120 prestar af fimm mismunandi
trúarskoðunum og ræddu mál sín i
nokkra daga. Prestarnir voru hæst
ánægðir með þetta þing og viður-
kendu, að það gaf þeim betri og
virði að fegurð í listverkum væri.
Hann hélt því fram, að minning
þeirrar þjóðar, sem ekki yki fegurð
heimsins, yrði óljós í hugum eftir-
komandi kynslóða. Það má því
telja áreiðaniegt, að ytra útlit og
gildi allra hluta umhverfis oss er
iniklu ráðandi að móta hið andlega
iif vort.
dýpri skilning á starfi þeirra; þeir
fundu, að meginatriði starfs þeirra j Hr. Finnbogason segir: ‘‘Það,
var eitt og hið sama. I sem vér sjáum, fer mjög eftir þvi,
Sá, sem þetta ritar, sendi fyrir-i hvaða hugniyndir eru efstar á baugi
spurn til búnaðarháskólans þess j í meðvitund vorri í svipinn; af því
tfnis, hversu margir íslenzkir prest-! er auðsætt að ráði skapið hugsun-
ar hefðu sótt þingið, og fékk það j um, þá ræður það sjón vorri og
svar, að boð hefði verið sent til Lút- heyrn”. Á öðrum stað segir hann:
erska kyrkjufélagsins að eins, en
einhverra ástæða vegna hefði því
ekki verið svo inikið sem svarað.
Þetta þing var hið fyrsta sinnar
tegundar i Manitoba; en búist er
við að það verði haldið árlega, sök-
“Þegar vel liggur á manni, dansar
hugurinn undir eins þangað seín
blómin gróa, sólin skín og vonin og
vorið býr”. ,
Það mun vera áreiðanlegt, að þeg-
ar hugurinn er ekki þrælbundinn
um þess, hversu vel það hepnaðist, við eitthvert vist efni, má rekja á-
ekki einungis í því að gefa víðáttu- hrjfin aftur á bak og segja: Þegar
meiri skilning á fyrirmyndar sveitar ; maður situr þar sem blómin gróa,
héraði, heldur líka í því að sýna sðiin sþin 0g vonin og vorið býr. þá
ýms þjóðfélagsöfl, seni æskilegt cr i{emst maður í gott skap og meiri
að glæða og auka. fegurð býr í huga manns eftir en áð-
Sumir, menn kunna að halda því l;r Það fœrir ijós og yl inn { áá]
fram, að kyrkjunni komi einungis matlns og gjðrir mann að betri
við strang andleg mál, en að hið
veraldlega liggi utan hennar tak-
marka. Sem svar við því, vil eg
fyrst teggja fram fáeinar spurning-
ar: Kemur það ekki kyrkjunni við,
að styðja að vegabótum, svo að fólk
eigi auðveldara með að ferðast
langar leiðir til kyrkjunnar? Kyrkju-
legu hjálpræðis kvenfélögin sýna i
verkinu, að jiað er í verkahring
kyrkjunnar, að rétta fátækum eða
lasburða hjálparhönd. Hvers vegna
ekki að vinna að því öllum árum,
að kenna því fólki að hjálpa sér
mann
manni eftir þvi, sem maður verður
lengur undir þannig löguðum áhrif-
um. Þess eru dæmi, að þessi áhrif
vinna öflugar á þennan veg, heldur
en þann, sem Dr. Finnbogason held-
ur fram. Þcgar Gunnar reið niður
með Markárfljóti, alráðinn í að fara
! af lan.di burt sem útlagi, má nærri
geta, að hugsanir hans hafa verið
Jiungar og ömurlegar; en þrátt fyrir
jiað, dróg fegurðin huga hans að
, sér, eins og lýsir sér í orðum hans;
“Fögur er hliðin, svá at mér hefir
I hon aldri jafn fögur sýnzt,, — bleik-
betri skólar, betra kyrkjulíf, betri
vegir, meiri samvinna og félags-
skapur og yfir það heila auðugra og
betra líf i sveitinni. Þá myndu all-
ir viðurkenna hin miklu og góðu á-
hrif kyrkjunnar og styðja hana af
alefli.
H. F. D.
Fréttagreinar og
smávegis.
Tímabærar bendingar—Nóvember
Skýli fijrir jarðyrkju verkfæri.—
Bændur eyða árlega sem nemur mill-
íónum dollara í verkfæri af öllu
tagi. Þetta stafar oft af illri með-
stjórnarinnar eða til búfræðisskól-
] anna, og biðjið um nöfn og áskrift
j þeirra manna hér í Vesturlandinu,
i sein hafa grætt stórfé á þessum “bú-
[ peningi”. Vér efumst ekki um, að
j þér munið kaupa eitt eða tvö bý-
flugna “bú” til að byrja með á
j r.æsta vori.
Búpeningurinn á vetrin.— Hest-
arnir þurfa að hafa hreyfingu og
mátulega mikið af fóðri til þess að
þeir þrífist sein bezt. Ef þeir eru
iðjulausir og ofaldir, verða þeir of
linir til vorvinnu. Varist allar
snöggar breytigar í mataræði eða
brúkun. Mjólkurkýr á vetrin borga
sig betur en flest annað. Gefið þeim
fóðurbadir og græna “feed”, rófur
og hvað annað, sem er vökvakent og
nærandi. Þurt fóður er óholt og
minkar mjólkina. Kindur þrifast
bezt á heyi, höfrum og garðávöxt-
um. Smárahey, baunagras, baunir
og linseed eru ágæt fyrir ær, sem
j bera seinni part vetrar. Svínin þurfa
| að hafa þurt og mátulega heitt hýsi.
Þá notast þeim betur fóðrið. Ef illa
fer um þau, þá borga þau ekki það
sem fóðrið kostar upphaflega, þó að
liirðingin sé ekki tefcin til greina.
Gyltur með hvolpum þurfa að vera
í hlýju fjósi og ættu að fóðrast á
smáraheyi, maís, næpum og öðrum
garðávöxtum. Þurmeti, svo sem
ygg eða hafrar, eru ágæt fæða, eink_
anlega malað (chipped).
Hænsnarækt.—Setjið á vetrarfóð-
ur að eins beztu fuglana, og seljið
alla karlfugla, sem eru ónauðsynl. í
hópnum. Sjáið til að húsið þeirra sé
bjart, loftgott og saggalaust. Þessi
atriði eru miklu meira áríðandi en
hiti. Hænsni þurfa ekki heitt hús,
en það verður að vera þurt, bjart
og rúmgott. Leitið upplýsinga við-
víkjandi fóðurtegundum, — því það
borgar sig margfaldlega.
Jarðvegurinn og áburður. — Alt
kál, kartöflugras, lauf, strárusl, fjós-
mykja o. s. frv, ætti að geyma fyrir
áburð. Enginn getur í fljótu bragði
Fjölbreyttur skógur til prýðis í kringum húsið
sjálfu og gjóra það efnalega sjá.f- ir ai{rar enn slegin tún, — ok mun
stætt ef þess er kostur? Stendur eg ríða heim aftnr og fara hvergi”.
ekki kyrkjan a sterkari grundvelli, Það er því víst, að fegurðin er eitt
þar sem velmegun i efnalegu tilliti j ÞýSinKarnie.sta atriöiö, því fegurð
vmhverfis mann framlciðir fegurð í
á sér stað. — Geti menn frain-
Icitt nægilega mikið úr skauti jarðai-
innar, verða þeir síður neyddir til
í<ð hafa allar klær í frammi til að
klóra sig áfram. Kemur það ekki
kyrkjunni við, að alið sé upp, fólk,
sem hefir sterka sál i hraustum lik-
ama, og hjálpa ,til að það geti orðið
svo, með því að koma á leikfimis-
æfingum á meðal æskúlýðsins? —
Gjörir kyrkjan alt sem í hennar
valdi stendur, til að bæta sveitaiíf-
ið og auka velsæld fólks? Ætti ekki
kyrkjan að vera gróðrarreitur sam-
vinnu og félagsskapar, þar sem
menn læra að vinna saman og kom-
ast þess vegna betur áfram í efna-
legu tilliti? Er það ekki samkvæmt
stefnu kyrkjunnar að hvetja menn
til að gjöra alt, sem í þeirra valdi
stendur, til þess að greiða fyrir
sköpunar-öflunum: framleiða fall-
egri og stærri dýr og jurtir og láta
tvö strá gróa þar sem áður grcri
citt?
Þessi spursmál svara sér sjálf ját-
andi. Hið andlega og veraldlega í
manninum er svo tengt og fléttað
saman, að verði annað fyrir ein-
liverjum áhrifum, þá koma þau á-
hrif fram á hinu. Sé maður efna-
lega sjálfstæður, afli þeirra efna á
heiðarlegan hátt og sé reglusamur og
vandaður í verkum og framkomu,
þá hefir liann stór skilyrði til að
vera góður maður, hafa stóra og göf-
uga sál. Auki maður alla ytri fegurð,
fegurð umhverfisins, þá hefir það á-
hrif á liugann og framleiðir fegurð
i hugsnn. Með öðrum orðum: Ef
hugsun og verki, en það leiðir aftur
til siðfágunar og siðgæðis. Þar sem
fegurð á að geta búið, verður reglu-
semi og hagsýni að vera með í spil-
inu; en það leiðir til farsældar í
öllum skilningi.
ferð, en oftast af því, að öll verkfæri
standa úti í rigningum og snjóum.
Það kostar $1000.00 að kaupa al-
geng jarðyrkju-áhöld á búgarði
hverjum að jafnaði. Engin þörf ætti
að vera, að kosta til svona miklum
peningum oftar en einu sinni á tíu
árum. En vanalega eru áhöldin
slitin, ryðguð og fúin eftir 5 ár. Það
margborgar sig, að reisa skýli með
vatnsheldu þaki til að skýla bindara,
sáðvél, herfum, plógum, kerrum,
vögnum, sleðum, og svo framvegis.
Þó að það kostaði $200 til $300, þá
mundi það horga sig á f.vrstu tveim-
ur árum.
Geymslukjallari fyrir garðávexti.
—Búpeningurinn þrífst vel á næp-
um, rófum o. s. frv. En þær þurfa að
geymast ófrosnar og órotnaðar til
þess að þ*ær komi að notum. Hvort
sem þær eru geymdar í kjöllurum
eða moldarhúsum (pits), þá verður
að sjá svo til, að loft komist að
þeim og geti streymt í kringum þær
til að verja rotnun. Bezt að hita-
gjört sér hugmynd um verðmæti á-
burðar fyrir rýran eða lúðan jarð-
\eg. En setjum svo, að hver ekra gefi
af sér -5.00 virði meira af korni, eða
4 til 5 tonnum meira af rófum, þá
sést bezt, hve inikill hagur er í því,
að hirða vel allípi áburð. öllu rusli
af jurtatagi a>tti/ að hrúga upp jafn-
ótt og það fellur til. Gamla torf-
hnausa úr skurðum, mold úr lækja-
hotnum og tjörnum, er gott að setja
saman við hin efnin í hrúgunni, því
]>essi inold hefir mikið frjómagn. —
Þegar hrúgan er orðin nógu stór, að
vorinu til, er gott að hylja hana með
iugi af algengri mold, sex þumlunga
þykku. Þessi aðferð flýtir fyrir því,
að samstypan fúni og ver því að hún
þorni og brenni á meðan hún er að
“gérast”. Þegar áburðurinn er orð-
inn nægilega fúinn, má flytja hann
á akurinn og dreifa þar. Bezt er að
gjöra það að haustinu til, áður en
akurinn er plægður.
Eini timinn til að fá uppskeru af
illgresi er þegar ekkert korn er að
riðið, sem kyrkjan þarf að vinna að, ] frostmarki (zero).
Bóndabær og hlaða með gróðurseltum vaxandi skógi.
Af þessu sézt, að eitt stærsta at-1 stigið sé sem jafnast og sem næst|vaxa í akrinum. Bændur ættu að fá
eina uppskeru af því i haust og aðra
að vori fyrir sáning. Þá má búast
við, að akurinn verði hreinn á
næsta sumri. Og að það verði minna
“illgresi meðal kvistanna”.
* * *
Hvað kostaði framleiðsla af bush-
eli hverju af hveiti á hverri ekru af
gömlum akri? »Á haustplæging? Á
vorplæging Eða á sumarplæging
(summer fallow) ? yitir þú það ekki,
hvernig veizt þú þá, hvert akuryrkja
borgar sig?
* * *
Nú er tíminn til að reikna út fóð-
urgildi hverrar tegundar fóðurs
þess, sem maður hefir á hendi eða
þarf að kaupa, og finna út, hvað
er það, að glæða og auka fegurðar-
tilfinninguna, — auka ytri og innri
fegurð. Er þá hendi næst að byrja
rneð því að hafa smekklegt og fag-
urt umhverfis kyrkjuna; láta síðan
umbæturnar verða víðtækari og
auka fegurð og reglusemi á heimil-
unum. Þetta þýðir það, að prcstur-
inn verður að vera leiðtogi fólksins
í andlegum og veraldlegum efnum.
Hann þarf að vera kunnugur þörfum
þess og geta bent því á þá stefnu,
sem það þarf að taka, til að efla
framfarir í efnalegu, menningar-
legu, þjóðfélagslegu, siðferðislegu
og andlegu tilliti.. — Þá mundu
verða betri heimili, betri búskapur,
Búið nndir vorannirnar. — Nú
dregur að þeim tíma, sem þér getið
farið að lesa verðlista og velja alls-
konar útsæði fyrir næsta ár. Kaup-
ið fræ og nýgræðinga af áreiðanleg-
um og velþektum kaupmönnum —
beina leið með pósti, ef hægt er.
Þannig er ábyrgst að útsæðið sé nýtt
og óskemt. Leitið upplýsinga um
beztu tegundir af garðávöxtum og
nýgræðings aldinaplöntum, sem geta
þrifist í yðar nágrenni, og pantið
snemma. Gleymið ekki blóma- og
skrautrunna fræi.
Hýfluyur. — Borgar það sig, að
leggja rækt við býflugur? Leitið
upplýsinga til tilraunastöðva ríkis-

•'fl
N|[
tir Vöruhúsinu og á borð þitt.
án þess að nokkur mögulegleiki sé á því að það missi
nokkuð af bragðgæðum eða krafti—þessu er fyrirbygt
með hinum nýju fyrirtaks umbúðum sem
BLUE RIBBON
TEA
er nú pakkað í.
Gömlu blý umbúðirnar voru að vissu nægar—en það var
þó hægt að finna að þeim.—Hver húsmóðir þekkir þær—
þær rifna hæglega og hættir við að riðga. Það var vegna
siðvenju að fólk gjörði sig ánægt með þessar umbúðir.
Hinar nýju “BLUE RIBBON” umbúðir eru fyrirtaks te
umbúðir. Sterkar, hreinar, þægilegar,verja riki, útiloka
vætu—1 einu orði—
FYRIRTAKS UMBÚÐIR FYRIR FYRIRTAKS TE.
Eins og áður, ábyrgð að peningunum verður skil-
að aftur ef alt er ekki eins og það á að vera fer
með hverjum pakka. Spyrjið matvörusalan.
nota skuli til að fá sem mestan arð
fyrir sem minsta peninga.
* * *
Hvernig stendur á þvi, að margir
bændur hafa mikið safn af bókum
og blöðum, sem ekki koma við bú-
skap, en hafa ekkert, sem fjallar um
búskap, sem þó er þeirra atvinnu-
vegur?
Æskulýðurinn.
Inngangsorí).
Framvegis verður dálkur í blaði
þessu, sem tileinkaður verður tesku-
lýðnum, og skiftast nokkrir piltar
á um, að safna saman efni í hann.
Áformið er það, að velja efnið þann-
ig, að það verði bæði til skemtunar
og uppbyggingar fyrir börn og ung-
linga.
Reynt verður að hvetja æskulýð-
inn til að kynnast sem bezt hag og
háttum landsins og þjóðar þeirrar,
er hann tilheyrir. Ennfremur, að
skilja sem bezt afstöðu sína gagn-
vart umhverfi því, er hann lifir í,
og setja sér eitthvert markmið til að
stefna að; einhverja göfuga hug-
sjón til að berjast fyrir. Annars læt-
ur hann hrekjast stefnulaust og æfi-
kjörin verða komin undir hending-
um og tilviljunum. Þessa stefnu ættu
foreldrar að vera fúsir að styrkja,
því þeir reyna að láta vonirnar,
sem þeim brugðust rætast á börnun-
um sínum. Yfirleitt hafa allir mik-
inn áhuga fyrir þeim málum, sem
snerta æskulýðinn, þvi á honum
hyggjast framtíðarvonir þjóðfélags-
ins. ,
Tilraunir verða gjörðar til að
örfa hugsun æskulýðsins fyrir hinu
fölskvalausa og verulega; vekja eft-
irtekt hans á öllu fögru umhverfis
hann i hugsun og verki. 1 sambandi
við þetta verður reynt, að opna augu
Iians fyrir fegurðinni, sem maður á
kost á að njóta úti á landsbygðinni
og þeim möguleikum til fullkomn-
unar í siðferðislcgu, þekkingarlegu
og menningarlegu tilliti, scm sveitin
hefir að bjó'ða.
Alt miðar þetta til að auka og efla
íramfarir og menningu vors ís-
lenzka æskulýðs, sem á að mynda
lialdbezta þátt kanadisku þjóðar-
innar.
Sveitin.
Fögur er sveitin, frjálst cr þar að
búa,
framtak og göfgi þar vel dafna kann.
Þeim einum holt er hennar bygð uð
fltia
liéýómadýrð og kveifarskap sem
ann!
Yaxandi þroskun í dáðum og dtygð-
um, drengskap og trygðum
sveitina blómgar, manninn gjörir
m a n n.
Br. .1.
| Spur ningar og svör.
V.______________________
“Cutworms”
Spurningar hafa borist viðvíkj-
andi “cutworms”. Þessir maðkar
hafa gjört mikinn skaða á ökrum og
í görðum víðsvegar, og eru liklegri
til að magnast á næsta ári, ef ekki
er hægt að stemma stigu fyrir þeim.
Svar. — Til þess að eyðileggja
þessa “orma” þarf fyrst og fremst
að skilja til hlýtar lífsferil þeirra og
lífsskilyrði. Þeir eru komnir út af
fiðrildum (moths), sem fljúga um
nætur. ’Oft sa>kja þessi fiðrildi að
lampaljósi eða eldi, og hafa flestir
séð þau flögra i kringum ljósið á
hlýju suinarkveldi. Kvenfiðrildið
verpir eggjum sínum um mitt sumar,
á illgresi, kornstangir, grös o. s. frv.
Þegar unginn kemur úr egginu lifir
hann til hausts á þessum plöntum og
grefur sig svo i jörðu og biður vors-
ins. Snemma sumars, þegar nýgræð-
ings hveitiplöntur, kálhöfuð, næpur
og tomatoes o. fl. fara að spretta,
ræðst hann á þær að næturlagi og
stýfir legginn í sundur nálægt jörðu
og eyðileggur um leið plöntuna.
Ormurinn yinnur á nóttunni og gref-
ur sig í mold yfir daginn. Sumar
tegundir jiessara oivna skríða upp í
ti é og eyðileggja allan laufskrúða, en
|>að ber sjaldan við hér í Vestur-
landinu, og þarf því ekki að lýsa
þeim meira. f alt munu vera sextán
til tuttugu tegundir af “cutworms”
hér í Canada; en þó að þær séu dá-
litið ólífcar, þá eru þær nógu sam-
hentar í eyðileggingar aðferðum
sinum. Sömu meðulin má nota til að
eyðileggja allar þær tegundir, sem
hér er að finna, og eru þau sem hér
skal greina:
1. Að brenna alt rusl og illgresi á
ökrum og i görðum seinni part
sumars; eins að slá alt illgresi
í nánd við akra og senda það
sömu leið.
2. Að plægja snemma á haustin þá
bletti, þar sem vart hefir orðið
við orminn. Þannig grefur maður
upp eggin og einnig þær jurtir,
sem gætu orðið honum að fæðu.
3. Vefja pappír utan um legginn á
plöntunum, þannig, að ormurinn
nái ekki til að naga þá (þessa
aðferð má nota í kálgörðum).
4. Aðalaðferðin við akra, sem eru
fullir af orminum, er að nota
paris green og bran. Eitt pund
af paris green skal setja saman
við hundrað pund af bran og
væta mátulega, svo að bran-ið
niolni í liendi manns, en verði
ekki að leðju. Á að gizka eitt
gallon af vatni er nægilegt. Eitt
pund af sykri eða púðursykri
(molasses) ætti að leysa upp í
vatninu, þvi það gjörir sælgæti
þetta miklu aðgengilegra fyrir
orminn, svo að hann snertir ekki
við nýgræðingnum á ökrunum,
en étur heldur eitrið. Eitrinu >
skal strá’ á akurinn eða í garðinn
seint að kveldinu, rétt áður en
myrkrið fellur á, því að þá fara
ormarnir að leita sér að fæðu.
50 til 100 pund af eitrinu ver
nægilegt fyrir eina ekru af landi.
og einn maður ætti að geta kom-
ist yfir 8 til 10 ekrur á dag (þ.
e. 10 klukkustunda vinna). En
ýmsar aðferðir má nota til að
dreifa eitrinu, svo sem: Kasta
því á víð og dreif af vagni, þann-
ig, að keyrt er yfir akurinn og
maður stendur með skólfu i
vagninum og mokar citrinu út á
báðar siður. Eða j>að má nota
sáðvél (hjólböruvél), sem einn
maður ekur á undan sér, líkt og
þegar hann er að sá korni eða
grasfræi. í görðum er hægt að
fleygja eitrinu iir hendi sér. Orm-
urinn étur eitrið og liggja svo
dauðir næsta morgun ofanjarðar.
5. í görðum getur hænsnahópur
oft eyðilagt orminn.
(i. Eða hægt er að tína hann upp og
eyðileggja.
Það er mjög áriðandi, að eyði-
le88ja “cutworms”, og væri ráðlegt
að fylgja öllum þessum rcglum sem
nákvæmast. Þó að eitur sé borið í
akurinn snemma sumars og ormur-
inn augsýnilega eyðilagður, ættu
bændur samt að fylgja varúðarregl-
um nr. 1. og 2. hér að ofan. Það
fyrirbyggir vandræði síðar meir.
Tiltölulegur kostnaður er lítill, ef
tekinn er til greina ágóðinn af þvi.
að hafa óskemda uppskeru.
—B.—•