Heimskringla - 11.05.1916, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 11. MAÍ 1916.
HhlMSKHlNULA
BLS. 3
Hvað er í vændum ?
Eftir H. G. Wells.
(Framhald).
Þriöji flokkurinn.
Þriðji iflokkurinn er mjöf; óákveð-
inn. Það eru peningamennirnir, —
allir sem spara; allir okurkariarnir,
allir þ.eir, sem lifa á tekjunum al
peningum sínum. Hagur þessara
manna dregur þá 'til þess, að verða
andvíga öllum nýjungum, öllum
breytingum, öllum umbótum, allri
þeirri komandi endursköpun mann-
félagsins. Flokkurinn er stór og
'fjölmennur, en í samanburði við
hina tvo ;er hann rýr og má sín lít-
ils. f ihonum eru allar tegundir
manna, sem ekkert eiga sameigin-
legt, nema þetta: að þeir lifa fyrir-
hafnarlaust á tekjunum af pening-
uin sinum.-----------
Og hverjir sigra þá?
Allir þessir flokkar gjöra nú alt
sem þeir geta til þess, að halda
prisunum niðri og berjast á móti
kauphækkun verkamanna og standa
á móti því, að peningarnir falli í
gildi, og reyna að hverfa aftur til
gullsins, sem mælikvarða (gold
standard). Þeir verða allir ákveðn-
ir i þvi, að standa á móti endur-
sköpun þjóðfélagsins, — á móti allri
fjölgun emhættismanina; á móti þvi,
að ríkið taki undir slg land eða járn-
brautir, eða hvað sem er, tU þarfa
ríkisheUdarinnar. En á móti sjálf-
um sér og stefnum þessum hafa þeir
sina eigin samvizku, ef hún annars
rumskast, skoðivn og sannfæringu
alþýðunnar og endurminningar um
hollustu við ríkið og mannfélagið,
sem dauði hinna föllnu sona þeirra
á vigvellinum hefir vakið, og mörg
önmur öfl.
— Þá hafa þeir einnig á móti sér
nauðsyn og kröfu tímans, sem þeir
lifa á.
Hin bráðasta nauðsynin að ráða
fram úr verður sú, að koma öllu í
lag aftur, — að sjá ráðin til þess, að
allir þeir fari að vinna aftur, sem í I
stríðið hafa farið, eða unnið hafa á
verksmiðjunum við skotfærgajörð,
fallbyssu og vopnasmíðar, — að
koma þeim til þess, að framleiða
fæðu eða klæðnað eða aðra nauð-J
synlega hluti, og fyrir Breta, að
vinna vöruna, sem áður hefir verið
seld til annara landa og ná aftur
verzluninni, — sem nú hefir niðri
legið.
Þarna koina heim aftur, ekki þús-
undir eða hundrað þúsundir, held-
ur milliónir manna, sem teknar voruj
frá sinum daglegu störfum. Þeiri
vita, að þeir hafa til góðs unnið af'
þjóðinni, sem þeir börðust fyrir, og
allir þeirra hæfileikar eru skarpari
orðnir við breytinguna að fara að,
heiman út í hið ólgandi, svellandi
lif á vigvöllunum. Þar liafa jieir
haft himvbeztu fæðu; þeir hafa van-j
ist við vopnahurðinn við háskann
og að ganga rólegir móti dauðanum
i öllum myndum. — Þeir hafa engar
tálmyndir eða sjónhverfingar um
stjórn stríðsins af hinum æðri flokk-
uin, eða um hreysti prinsanna, jarl-
anna ,eða lávarðanna. Þeir vita svo
vel, hvað það er létt að vera hug-
rakkur og hvað þrautirnar eru þung-
ar. Þegar þessir menn allir koma
heim, þá munu þeir vissulega taka
eftir þvi, þegar landeigendurnir,
lögmennirnir, peningamennirnir og
okurkarlannir byrja aftur sinn leynd
ardómsfulla pólitiska dans:—að
hleypa leigunni upp og kaupinu nið-
ur; eða þegar þeir fara aftur að
veifa hinum rauða fána framan í ír-
ana og Walesmennina og vekja upp
aftur hatrið milii þjóðflokkanna og
trúflokkanna.
Þarna eru glæðurnar að innan-
landsófriðnum í hverju einasta landi
i Evrópu. í Rússlandi er það land-
eigandinn og lögmaðurinn; i Frakk-
landi landeigandinn og peningamað-
urinn, sem lifir á leigunni af pen-
ingum sínuin; í Þýzkalandi er það
“Junkerinn” (aðalsmaðurinn) og
hin konungborna fjölskylda eða hin-
nr mörgu smáfursta-ættir, sem mestu
ráða og ómannúðlegastar eru; en
svo kemur þar til uppbóta hið prakt-
iska skipulag, ef það verður rétt
notað, og menning landsins.
En hvort mun nú meira ráða i
iöndum þessum — hugsjónir og vit
e0a erfðakenningar og sjálfselska
einstaklinganna? Hvort mun hrun
(bankruptcy) hinnar vestrænu
'nenningar valda algjörðum bylt-
ingum, eða verða stöðug, ólgandi
hfcyfing, með látlausum umbrotum,
sem þó seint 'verða að gagni og geta
Vargð í flciri aldir? Eða vetður þctia
reQluleg endursköpun manrifélags-
lr>s innan nokkurra áraluga til full-
i'Oinnara, rétlsýnna og fatsiella á-
stands? Og að Itíkum, hljóta byltiiig-
öt þeSsar naiíðsynlega að fara á
Mndan endursköpun þcssari i einu
''öa öltum þessara latlda?
Og 'dð iwé iriiklti legtí getxir fieitri-,
"l'inn JrantTéHÍ hugsjóhir þiéé, iem
til fiesSa þurfa? — Þetta er hin slóra
sPurning, scm þessar spámannlegu
rannsóknir vorar hafa látið oss ad
lokum komast að.
Mesti fjöldi manna eru að segja,
að með stríði þessu sé lokið öllu
einstaklingsfrelsi eða "individual-
ism”. Að breyta sem manni sýnist,
er dauðadæmt. Hvað sem öllu öðru
líður, þá mun koma upp eftir stríð-
ið ríki, þar sem alt verður lögum
bundið með ákveðnu skipulagi. —
Einstaklingarnir ráða þar miklu
minna, en rfkisheildin meira. Ríkið
verður meira sósíalistiskt. — Með
þessu eru nú allar líkur. En svo eru
mörg önnur atriði, nú óglögg nokk-
uð, sem búast má við að vinni á
móti þessu og ef til vill beri að
meira eða minna leyti hreyfingu
þessa ofurliða. í ritgjörð þessari
verður reynt að fara meðalveg á
milli þessara tveggja afla, og geta
sér svo til, hvort meira megi í Ev-
rópu árið 1930, — ráð einstakling-
anna eða hins opinbera.
Spámenn þeir, sein halda íram
Sósíalisma, byggja spádóma sína á
þremur sönnunargreinum:
í fyrsta lagi benda þeir á, að fyrir-
tæki eða framkvæmdir einstakling-
anna standi langt að baki fram-
kvæmdum Ríkis-sósíalisma þess, er
öllu ræður á Þýzkalandi, og benda
einnig á háska þann, sem eignir
einstakra manna eru undirorpnát
og stríðið hefir leitt í ljós.
í öðru lagi benda þeir á hin mý-
mörgu tilfelli, er Bretar hafa neyðst
til að taka upp praktiskan Sósíal-
isma, — stríðið hefir knúð þá til
þess.
í þriðja lagi kemur nauðsynin
bæði fyrir Breta og Bandamenn,
þegar stríðið er búið, — nauðsynin
eða nauðsynjarnar, sem heimta fyr-
irtæki og verk, sem enginn einstak-
ur maður getur komið í fram-
kvæmd. En allar þessar sannanir
hvíla á því, að menn sjái það og
skilji, að almenningshagurinn eigi
að sitja í fyrirrúmi fyrir liag ein-
staklinganna og stétta eða flokka
mannfélagsins. En ]iað mun reynast
mjög varasamt að treysta því. En
þó er það mjög sennilegt, að sam-
eiginlegur háski mannfélagsins
haldi vakandi hugmyndinni um
sameiginlegan hagnað þjóðarinnar;
og vér erum nú komnir að þeirri
niðurstöðu og sannfæringu, að
Þjóðverjar muni undir verða f stríð-
inu, en ])ó ekki eyðilagðir. Og liegar
stríðinu er lokið, verða þeir ineð
nægum lífskrafti og nógu gramir í
skapi til þess, að lialda við hinu
þýzka sambandi, og láta sér í heil-
an mannsaldur eða meira ekki úr
minni líða sameiginlega hættu
þeirra og vera viðbúnir að mæta
henni framvegis. Allar þessar gi"ein-
ar þurfum vér vandiega að athuga.
Veikleiki og styrkur Þýzkalands.
Það var veikleiki Þjóðverja, sem
olli stríðinu, en ekki styrkur. En
veikleiki ]>eirra er fólginn í keisára-
valdinu, aðalsmannavaldinu og hin
um áköfu og sterkú þjóðernishug-
myndum þeirra: því að keisara- og
aðals-valdið vildi byggja allan upp-
gang Þjóðverja á hnefaréttinum; en
hinar sterku þjóðernisbugmyndir
þeirra gjörðu allan uppgang óþol-
andi öllu mannkyni. “Margfalt held-
ur skulum vér deyja”, sögðum vér.
Og hefði Þýzkaland ekki verið ann-
að og meira en þetta þrent: keis-
araættin, aðalsmannavaldið og “na-
tionalisminn”, eða hinar sterku
þjóðernishugmyndir þá hefði þetta
hrunið og að engu orðið á einu ári
fyrir reiði og fyrirlitningu heims-
ins.
En styrkur Þjóðverja hefir frels-
að ]>á frá algjörðri eyðileggingu. —
Þýzkaland var hvorttveggja í einu:
hið ramm-fornasta ríki f Evrópu,
en þó um leið hið nýtfzkulegasta.
Það var land Hohenzollern-ættar-
innar, furstans, sem taldi sig frá
Caesar, með örninn svarta fyrir
merki. En um leið var Þýzkalaiul
rfki vísindanna og ríki Sósíalist-
anna. Og það eru vísindin og Sós-
íalisminn, sem hafa f meira en hálft
annað ár stöðvað arm hefndar-j
manna Belga og varnað þeiin að |
vaða yfir landið. Og þó að Þjóð-
verjum bregðist sigurinn, þá beraj
þeir af öllum, hvað útvegi og niður-j
skipun (organization) snertir.
Og það er ætlun mín, að Þjóð-J
verjana bili nú þolið og uthaldið,
svo að þeir verði að láta af hönd-
um hvert einasta fótmál af landi'
annara þjóða, 'sem ]>eir hafa unnið,
og tapi öllum nýlendum sínum, og
verði að leggja niður hermanna-
valdið og keisaraveldið. En þá á-
nægju geta Þjóðverjar haft, að vera
valdir að meiri breytingum hjá
mótstöðumönnum sínum, en þeir
sjálfir verða fyrir. Þýzkaland Hoh-
enzollern-ættarinnar fékk banasárið
yið Marne, og Þýzkaland það, sem
vér nú erum að berjast við, er Þýzka
land Krúj>j)anna. I’að e,r að eins
eins og hefði það tekið af sér grím-
una, sem blindaði það. En Bi'etland
og Rússland og Frakkland eru að
taka miklu meiri breytingum og
stakkaskiftum, efi þetta Krúpp-
anna land. Og ]>að er efnmitt ]>ess
•Vegná, sem Bandamenn geta vonast
eftirv a'ð vitmá * sigur. ! Bandamenn
kasta nú öllu hinu gamla og byfja
á nýjan leik, og reisa sér nýjar bygg-
ingar, mynda ný sambönd, sem
hvorttveggja mun standa örugt
löngu eftir að friður er á kominn.
Af stríði þessu hefir hver einasti
skynberandi maður lært og skilið
betur en á mörgum mannsöldrum
friðar og spektar, hvað Þjóðverjar
voru langt komnir, þegar þeir örk-
uðu út í stríðið, — langt komnir að
sjá og skilja hættuna af einstakl-
ingsfrelsinu, og í öðru lagi, hversu
bráðnauðsynleg og ómissandi var
vísindaleg meðferð allra opinberra
mála.
Margsinnis hafa þessir stóru ó-
kostir, sem fylgja einstaklingsfrels-
inu, verið augljósir og sýnilegir, —
bæði í Evrópu og í Ameríku, síðan
stríðið byrjaði, og væri nokkurt
Sósíalista trúboð til, cða væru Sós-
íalista-félögin nokkuð meira en
pólitiskar bakdyr til valda og metn-
aðar, þá myndi þetta rekast með
sleggjum inn í höfuð manna, svo að
þeim yrði það ljóst. Og skulum vér
nú tína til helztu atriðin:
Veikleiki einstaklingsfrelsisins.
Hið bezta sýnishorn af þvf, hvað
alt gengur á afturfótunum, þegar
einstaklingarnir ráða, er ólagið á
flutningi öllum á Bretlandi nú sem
stendur, og verði á vörum landsins.
Það er nú engin ástæða til ]>ess, að
fæða eða eldiviður skuli vera mikið
dýrari í landinu, en á friðartímum.
Það cr hér um bil liin sama ekru-
tala ræktuð, og hinar sömu vörur
keyptar frá öðrum löndum. Og vér
höfum jafnvel meira af <útlendum
vörum, en vanalega: því að vér höf-
um tekið hernámi vörur þær, sem
áttu að fara til Þýzkalands. Það,
sem neðansjávarbátar Þjóðverja
hafa sökt af vöruskipum, er varla
teljandi. En alt fyrir það hefir verð-
ið hækkað stöðgut á matvælum öll-
um, kolum og öllum öðrum nauð-
synjum.
Af þessu leiðir aftur, að alt sem
unnið er, hækkar í verði. En svo er
aftur önnur hlið á þessu, sem stríð-
ið snertir: Það er til dæmis ekki
nóg, að búa til vopn og skotfæri, —
það þarf einnig að koma þessu frá
sér til vígvallanna. En nú er ekki
hægt að koma vögnum áfram á
brautunum. Þetta stafar af því, að
brautirnar eru á valdi einstaklinga,
í staðinn fyrir á valdi þjóðarinnar.
Það eru félög, sem eiga brautirnar,
og þau hugsa um það eitt, að
pressa út úr þeim svo mikla pen-
inga, sem inögulegt er, í sinn eigin
vasa Hvert félag hefir sfnar brautir
og ræður öllum flutningi úr þeim.
sveitum. Allar brautirnar kpjna injj
í Lundúnaborg og þar hafa félögin
mikið og dýrt land, sem þau íiafa
undir brautarsp.br og'vöruhús og
kolahlaða. Og í hvað litlum bæ
sem er, ]>á eru tvö félög, sitt í hvor-
uin enda bæjarins. Og vagnár félag-
anna fylla svo ui>j) strætin, að þeir
stöðva alla umferð og eyða svo mikl-
um tíma, að kostnaðurinn á flutn-
ingunum'verður tífalt dýrari, en ef
eitt félag gjörði þetta, því þau þurfa
helmingi fleiri vagna og hehningi
fleiri menn, en ef að eitt væri félag-
ið. En síðan stríðið byrjaði hefir
stjórnin tekið við allri yfirstjórn a
þessu, og var þó ilt úr að greiða,
sem sjá má á mílnalöngum vagna-
lestum, sean standa hér og hvar, —
hlaðnar vörum, um alt landið, og
komast enn ekki áfram.
Hér geta menn séð hina óleysan-
legu flækju, sem eðlilega verður,
þegar vinna skal að jafn stórkost-
legum störfum án fyrirhugaðrar
reglu eða niðurskipunar og hugsa
ekki um neitt annað, en að fá nóga
peninga í vasann.
Aðra stórgalla hefir strfðið leitt í
ljós á þessu fyrirkomulagi Breta,
sem bygt er á einstaklingsfrelsinu,.
en ]>að er fyrst skorturinn á sam-
bandi milli hagnaðar einstakling-
anna og velferðar almennings. Hvað
hagnað peningamagnsins snertir,
þá lætur hann sig cngu skifta, hvort
hann leggur j>eninga sína i fyrir-
tæki hcima á Englandi eða í öðr-
um löndum. Honum er sama, hvort
vörur hans eru unnar í Lundúnum
eða í Timbuctoo. Þannig var því
varið, þegar stríðið byrjaði, að þá
sáu Bretar það fyrst, að mikill hluti
iðnaðarins var kominn út úr land-
inu, af því, að það borgaði sig ekki,
að vinna vöruna heima. Hefir mikið
verið talað um tiibúning litarefna
í þessu tilliti. En þó að skortur sé
hjá oss á litarefnum, þá er þó miklu
verri skorturinn á “zinc” og vörum
öllum, sem úr málmum þeim eru
gjörðar.
Eitthvað mánuði eftir að stríðið
byrjaði, var stjórnin í mestu vand-
ræðum að fá ]>etta efni, sem er al-
gjörlega ómögulegt að vera án við
tilbúning skothylkjanrja. Einstakj-
ingsfrelsið liafði liórft á, að Bélgtr
og Þjóðvcrjár vóru farnir að hreinsa
allan zinc-málm, og þaðan varð að
fá alt zinc, sem Bretar ])U.rftu, að
mestu.Jeytj. Það, bjargaði reyndat'
Bijetum, að fyrir hendingu höfðu
or'ðið eftir ein eða fvnér verksiiiiðjur,
séiíi h’rein,Suðu mábií ]>enna. En þó
var átakanlegra, ■ hvað máltninn
ftjáKan sþerbb .Þdgar ,ein<(takljngsi
frelsið ræður, seljja, hje^
bjóðenda, — hvaðá maður sem er,
og hvaðan sem hann kemur úr
lieimi gctur komið og keypt, ef hann
liefir nóg í buddunni. Þegar svo til
þurfti að taka, ]>á kom það uj)p, að
þýzk eða meira og minna þýzk fé-
lög voru búin að ná haldi á málm-
um öllum f sumum nýlendum
Breta. Þessi félög gjörðu hvort-
tveggja, að selja málminn afardýrt,
eða tefja fyrir flutningi hans og af-
grciðriu, t:l þass að gjiira Bretum
sem eiiioast fyrir. Þetta er að eins
lítið sýnishorn af ótalmörgum, sem
sýna það, að iðnaður meðal Banda-
manna er flækja ein, sem stjórnað
er af einstökum mönnum, sem allir
eru smámenni, skammsýnir, óvfs-
indalegir, og hugsa ekki um neitt
annað en eigin hagnað. — En á
Þýzkalandi er það alt annað; þar
er þetta sameignar-búskapur og er
stjórnað með tilliti til velferðar rík-
isins. Þarna kemur Þýzkaland fram
sem jötunn einn, sem tröllaukinn
peningajötunn og keppinautur, og
móti þessu trölli verða þeir að
kej>j>a, þessir smáu og lítilfjörlegu
j)eningamenn og milíónaeigendur
Breta og Ameríkumanna. Þýzka-
land vann að þessu sem ein heild. |
Og eins var með rafaflið; l>ar, sem
ánnarsstaðar, þurfti heila þjóð til;
að kepj>a við ])á, minni kepjnnaut-
ar komu ekki til greina. Það var til
dæinis Þýzkaland, sem lýsti með
rafljósum hvert einasta herbergi í
Lioge í Belgíu, og var því ekki að
furða, þó að þeir væru kunnugir,
]>ogar ]>eir komu pangað. Hið sama
var víðar f Belgfu og hér og hvar á
Frakklandi.
Einstaklings-fyrirkomulagið (in-
dividualism) er því botnlaus hræri-
grautur, sem ómögulegt er annað
Úr Vöruhúsinu og á borö þitt.
án þess að nokkur mögulegleiki sé á því að það missi
nokkuð af bragðgæðum eða krafti—þessu er fyrirbygt
með hinum nýju fyrirtaks umbúðum sem
BLUE RIBBON
er nú jmkkað í.
■Gömlu blý umbúðirnar voru að vissu nægar—en það var
þó hægt að finna að þeim.—Hver húsmóðir þekkir þær—
þær rifna hæglega og hættir við að riðga. Það var vegna
siðvenju að fólk gjörði sig ánægt með þessar umbúðir.
Hinar nýju “BLUE RIBBON” umbúðir eru fyrirtaks te
umbúðir. Sterkar, hreinar, þægilegar.verja riki, útiloka
vætu—í einu orði—
FYRIRTAKS UMBÚÐIR FYRIR FYRIRTAKS TE.
Eins og á'Sur, ábyrgð að peningunum verður skil-
að aftur ef alt er ekki eins og það á að vera fer
með hverjum pakka. Spyrjið matvörusalan.
Ameríku, sem cinlægt eru falir, —
hvaða veldi eða ríki óvinanna, sem
vildi kaupa þá. Spurningin er ekki
um neitt annað, en hvað þeir kunni
að kosta, og að farið sé að því með
lagi. Og þó að Þjóðverjum brygðist,
að kauj>a upp mcnn á Frakklandi
og Englandi, þá hefir þeim lukkast
það betur sumstaðar annarsstaðar,
svo sem á Sjiáni. Allur ]>orri blaða
Franska nefndin sem komin er að kaupa hér uppá margar miljónir.
Hér er mynd af itSna^ar og verzlunarnefnd Frakka, sem kominn er til
Ameríku til atS kaupa fyrir 160 miljónir dollara, járn og: stál og vélar og
annaó fleira, sem afhendast skal þegar stríóinu er lokió.
en að illa fari, og þar að auki er sá
hinn 'stóri ókostur við ]>á hug-
mynd, a'ð allir einstaklingar eru fal-
ir fyrir j>eninga. En liver sá, sem
peninga liefir að kaupa fyrir, hannj
hefir öll ráðin. Og í hinni löngu
baráttu Þýzkalands við keppi-
nautana undir einstaklings fyrir-
komulaginu, hafa Þjóðverjar ekki
einungis lagt kapp á að kaupa all-
ar meginstoðirnar undir fjárhags-
fyrirkomulaginu sfnu, heldur einn-
ig sálir og samvizkur mótstöðu-
manna sinna. Hinar vestlægu ])jóð-
ir Evrópu hafa stært sig af prent-
frelsinu og frjálslyndum blöðum.
En blöðin ganga einlægt kaupum
og sölum, og skoðanir þæri, sem þau
flytja.-------
Og nú er ]>að óhrekjandi, að á
Bretlandi sjálfu eru l>eir blaðaeig-
endur þó nokkurir, sem Þjóðverjar
myndu græða á að kauj>a fyrir
tvær miliíónir punda hvern þeirra,
og það var ekki einstaklingsfyrir-
komulaginu að þakka, heldur ein-
hverri liundaheppni, og föðurlarids-
ást þessara manna, að þeir voru
ekki búnir að kaupa þá m#ð vægu
verði, áður en öll verzlun milli þjóð-
anna varð óleyfileg og bönnuð.
Það hittist svo á, að lávarður
Northcliffe var maður, sem elskaði
föðurland sitt. Og það var Bretum
heppni, því þeir gjörðu ekkert til
að afstýra því. Það var ekkert það
við einstaklingsfyrirkomulagið, sem
hamlaði því, að Þjóðverjar keyptu
öll Harrhsworth blöðin,;—- Timos,
Daily Mail og ótal önnur blöð og
rjt fimtn árum áður en stríðið byrj-
aði, til l>ess að rugla liugsun maiuia
og eyðileggja einingu og safriband
þ'jóðarinnar; viririá á móti cða
dreþa hin mestu velferðarmál Breta
og fjötra vflja og. áfornj. aflrar jtjóði
arjnnar. s , i-, róori .. i
>:j Og það enj.^Ekj íl>töði^,
ingamenn sem margir eru nú að
heimta að komi fram og stjórni
Bretlandi. Þeir eru verstir að því
leyti ,að með framkomu sinni hafa
þeir vakið svo óafmáanlegt van-
traust hjá erfiðismönnunum. Og
aldrei hefir það ástand verið jafn*
vont og nú, í verksmiðjum og á iðn-
aðarstofnunum prívat manna, bæði
í Ameríku og í Vestur-Evrópu. —
Verkamennirnir búast við og vita,
að þeir eru ræntir og sviknir dag
eftir dag, og fyrirlitning þeirra fyr-
ir húsbændutn sínum er takmarka-
laus. Allar siðgæðis hugmyndir
þeirra eru sundurgrafnar og eitrað-
ar með þessu vantrausti. Það er því
alveg þýðingarlaust fyrir Lloyd Ge-
orge, að reyria að lækna þetta átu-
mein aldarinnar með hálfrar eða
heillar stundar mælsku. Og ]>egar
Bretaveldi í nauðum sínum leitar
til verkamannanna, sem öld fram af
öld hafa verið aldir ui>p með ]>essu
einstaklingsfyrirkomulagi, þá verð-
ur uppskeran eðlilega eftir því, sem
sáð hetir verið. Bretaþjóðin verður
að berjast með okið utn hálsinn. Og
liver einasta reglugjörð stjórnarinn-
ar er skoðuð og rannsökuð í krók
og kring, til að vita, hvort ekki finn-
ist felhellan í henni.
(Framhald).
“Sinn Fein,> félagið
Aðal-augnamið þessa félags var það
að útbola öllu ensku af írlandi.
á Spáni gengur nú út á það, að
kenna Spánverjum að verða óvinir
Breta og Bandamanna. Spánverjar
hafa selt sig Þjóðverjum.
En það eru fleiri gallar við ein-
staklingsfyrirkomulagið en þetta,—
Því að ]iað leiðir menn til landráða
og til að svíkja skyldu sína. Eiginn
hagur einstaklinganna kemur ó-
vönduðum mönnum til að ræna
eignum þjóðarinnar og kreista og
merja auð fjár út úr vösum almenn-
ings. Mátti sjá ]mð á því snemma í
stríðinu, er einstakir menn náðu
haldi á lyfjum ýmsum, og lileyptu
uj)j) verðinu, til liess að verða ríkir
af, — létu inenn borga tvöfalt eða
tífalt meira vcrð fyrir meðul, sem
nauðsynleg voru til að bjarga lífi
inanna, eða firra þá kvölum. Er ]>að
ólíklegt, að menn nokkur.ntíma
verði l>ess vísari, hverjir cða hversu
margir söfnuðu auði sínum þannig,
og aldrei fá menn að vita tölu
þeirra karla, kvenna eða barna, scm
liðu og dóu af því, að peningana
vantaði, til þess að borga fyrir hin
dýru lyf, sem blóðsugur þessar
heimtuðu.
Annað sýnishorn af gæðum og
gildi einstaklingsfyrirkoinulagsins
er það, þegar brezkir inenn selja
skip sfn í stórhópum til manna ut-
anríkis, liegar landið ])arfnast skip-
anna meira en nokkru sinni áður;
eða þegar menn flytja auðsafn sitt
og atvinnugreinar úr Englandi til
Ameríku, til þess einkum, að forð-
ast skattana á Bretlandi.'Sem þá
grupar að inuni verða hálr. Eng-
lendingar, sem farið hafa til Ame-
ríku á fyrri tíinum, hafa verið alt
aðtír m'eriti en liessír, og má þar þá
fyrst telja þá, scm fóru vestúr héðaii
á skijiinu Mayflowér. Það vön)
ípcnn, ,sQiij jflýðu undan ofsóknum,
^fji, eiguiypg frændur eftir, en fóru
að íiiæta ^þrajitum og erfiðleikum.
JEn j yerstir. era þó | þeir .hTnir
, ‘‘'rötúiti” 'iðiVaÖárhöfðihgjar'og‘ péfí-
Nafnið “Sinn Fein” þýðir: vér
einir. Var félag þetta stofnað á ír-
landi árið 1905. Höfu þeir þogar
krossferð á móti öllu, scm enskt var
á írlandi. Fyrst var að útreka
enska málið, enskan hugsunarhátt
og alla enska siðu. Enskan var að
breiðast út um landið, f ölluin borg-
unum og í norðurhluta landsins, og
nú voru Bretar búnir að setja stór-
kostlegar verksmiðjur á stofn á ír-
landi, sem gáfu tugum og lnindruð-
um þúsunda atvinnu fyrir hótt
kaup; en þar var mest enska töluð.
Alt ]ietta hötuðu Irarnir í Sinn
Fein félaginu. Þeir vildu útbola
inólinu, vörunum og verzlun í hönd-
um Breta eða enskutalandi ínanna,
og þogar Sinn Fein félagið var sett
á stofn, þá flyktust í það tugir þús-
unda af Irum, og þó mest hinir
yngri menn og konur.
Hjá þeim, sem málum þessum eru
ókunnugir, vill stundum verða
ruglingur ó hinum írsku flokkum.
Hinir írsku sjálfboðaliðar eru af
þremur flokkum. Fyrsti flokkurinn
eru Ulster Volunteers, og er Sir Ed-
ward Carson foringi Jieirra. Annar
flokkurinn eru: National Volun-
teers, og stýrir John Redmond þeim
flokknum. Þriðji flokkurinn kallar
sig Irish Volunteers, og var forinað-
ur hans prófessor Mac Neill: en nú
er sagt, að hann liafi skotnn verið
í uppreistinni. Þessi seinasti flokk-
urinn leggur til mest af mönnum í
Sinn Fein félagið, því að þeir vilja
gjöra írland að ríki út af fyrir sig,
og hata Breta. AJ þeim voru þvf
margir í uppreistinni.
Eln persóna (fyrlr daglnn), fl.50
Herbergi, kveld og morgunveríur,
$1.25. MáltítSir, 35c. Herbergi, ein
persóna, 60c. Fyrirtak í alla stabi,
ágæt vínsölustofa i sambandi.
Tnlstml Garry 2252
ROYAL OAK HOTEL
Cha's. GiiHtafsson, elgandl
Sérstakur sunnudags mitSdagsverti-
Ut)r. yin .og vindlar á boröum fri
klukkan eitt til þrjú e.h. og frá sex
tijl jába. aö |cyeldlnu,
$S3 MARKET ST. WIXIflPBG