Heimskringla - 12.10.1916, Blaðsíða 4

BXS. 4.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. OKTÓBEB lyift
HETMSKTJTNGLA
(Stofnuð iss«>
Kemur út á hverjum Fimtudegi.
Útgefendur og eigendur:
THB VIKINQ l'RESS* LTD.
Vert5 blatSsins í Canada og Bandaríkjun-
um $2.00 um áritS (fyrirfram borga«). Sent
til lslands $2.00 (fyrirfram borgab).
Allar borganlr sendist ráðsmanni blafl-
sins. Póst eða banka ávísanir stýlist til The
Viking Press, Ltd.
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri
S. D. B. STEPHANSON, ráðsmaður.
Skrifstofa:
720 SHERHROOKE STREET., WINNIPEC.
P.O. Box 3171 Talntml Garry 4110
ÉR SKULUM ALDREI SLIÐRA
SVERÐIÐ fyrri en Belgía í fullum
mæli er búin að fá alt, sem hún
hefir í sölur lagt og meira; ekki
fyrri en Frakkland er trygt og óhult fyrir á-
rásum fjandmannanna; ekki fyrri en rétt-
indum hinna smærri þjóða í Evrópu er áreið-
anlega borgið, og ekki fyrri en hervald Prússa
er brotið og að fullu eyðilagt.—ASQUITH.
------o———
Þýzkir sjá sitt óvænna.
—o—
Það hafa verið að ganga sögur um það
í blöðunum, að Mr. Gerard, sendiherra Banda-
ríkjanna í Berlin, sé á leiðinni frá Þýzkalandi
til Washington. Maður sá virtist hafa haft
mikið að gjöra í Berlin, og hlýtur því erindið
að vera áríðandi. Enda segja fréttirnar, að
hann sé sendur af Vilhjálmi blóð til þess að fá
nú Wilson forseta Bandaríkjanna til að leita
um sættir milli þeirra, sem nú eru að berjast.
Á Þýzkalandi hefir nú staðið yfir Sósíal-
ista þing, og hefir sem eðlilegt er stríðið ver-
ið aðal-umræðuefni manna á þingi þessu. —
Kom það í ljós í ræðum manna, að hvorugir
myndu geta sigrast á öðrum, Þjóðverjar eða
Bandamenn. — Þetta sýnir, eins og för sendi-
herrans til Washington, að Þjóðverjar eru nú
farnir að sjá það, að þeir eru ekki eins miklir
menn og þeir héldu að þeir væru. Þeir eru nú
alveg óvissir um það, hverjir sigra muni á
endanum. Frá þeirra sjónarmiði er það mjög
eðlilegt, að þeir geti ekki eða vilji ekki hugsa
sér, að þeir verði undir, og að þeir Iíti þeim
augum á bardagann, að þeir haldi einlægt
sínu, þó að þeir séu að tapa á hverri viku og
hverjum degi. Vér höfum heyrt þetta hvað
eftir annað í hópi sjálfra vor; — hinir þýzku
Islendingar hafa haldið því fram, bæði hér og
heima á Islandi; því að í augum þeirra eru
Þjóðverjar svo stórir og hámentaðir, hreinir
og fullkomnir, að þar getur enginn komist í
samjöfnuð við.
Þessar skoðanir komu nú fram á Sósíal-
ista fundinum. Einhver helzti maður þeirra,
Karl Kautsky, hélt því fram, að þetta væri ó-
þarfa eyðsla, að eyða þanmg fé og blóði
manna, þegar hvorugur gæti unnið á öðrum.
Hann sagði, að það væri létt að koma á friði.
Þeir þyrftu ekki annað, Þjóðverjar, en að
lýsa því yfir, að þeir skyldu skila aftur lönd-
um þeim, sem þeir hefðu tekið; sleppa því,
að leggja undir sig Belgíu; skila Serbíu aft-
ur; viðurkenna alþjóðadómstól í málum, er
snertu samband þjóðanna, og gjöra samein-
ing við Breta um, að takmarka herbúnað á
sjó og landi. — En aðal-hugsunin, sem lá á
bak við allar þessar yfirlýsingar, var sú, að
fyrst að Þýzkir gátu ekki brotið þá undir sig,
þá væri sjálfsagt að semja frið og láta alt
vera klappað og klárt. Ef að menn fara að
brjóta þessar hugmyndir til mergjar, þá get-
ur komið margt í ljós, sem nú er verið að
reyna að breiða yfir.
Hugsum oss ræningjaflokk, sem brýzt inn
í sveit eina, rænir öllu föstu og lausu, drepur
unga sem gamla, svívirðir konur og meyjar
og gjöreyðir landið. Hinir, sem þannig var
farið með, höfðu ekkert til saka unnið. En
nú rísa upp vinir þessara manna, sem rændir
voru og drepnir, og fara að berjast við ræn-
ingjaflokkinn, og sjá þá ræningjarnir, að þeir
geta ekki haldið löndunum. Þeir vilja því láta
sleppa öllu, ef þeir skili landinu aftur, og
þykjast vel gjöra. — En hvað er um morðin
og ránin og friðrofin, og alla hina óteljandi
glæpi? Eiga þeir að sleppa með það? Eng-
in þjóð, ekkert ríki eða mannfélag getur þol-
að annað eins, hefir aldrei þolað og mun ald-
rei þola. Enginn heimur, ekkert þjóðfélag
eða hópar þjóða geta þolað, að nokkurri þjóð
eða þjóða-hóp geti haldist annað eins uppi.
Þá væri sannarlega áþreifanlega helvíti ríkj-
andi á jörðu. — Þetta er þýðing hinnar þýzku
menningar, hins þýzka materíalisma, hinnar
þýzku hugmyndar um, að þeir séu “super-
men” og eigi að drotna yfir öllum heimi, og
að fyrir þeim eigi ailar aðrar þjóðir réttlaus-
ar að vera.
Móti þessum öflum og maktarvöldum er
allur hinn verulega mentaði heimur nú að
berjast. Til þess að hnekkja því, að þessar
hugmyndir fái yfirráð í heiminum, fara landar
nú að láta lífið eða særast og bera örkuml
hópum saman, og sannarlega ætti hver æru-
kær og viti borinn íslendingur, að fyllast
gremju við yfirgangsmenn þessa, sem hvorki
skeyta guðs eða manna iögum. Þeir mega ,
ekki fá frið, ef að heimurinn á óhultur að |
vera, fyrri en búið er að brjóta bak þeirra og
sjá um, að þeir rísi ekki upp á næstu manns-
öldrum. Þetta stríð verður til varnaðar eftir-
komandi kynslóðum. Menn verða betur við-
búnir að taka á móti slíkum mönnum, og það
verður meira gætt hugmynda þeirra, sem
valdið hafa slíku stríði; því að hugmyndir
og fýsnir liggja til grundvallar þessa stríðs, j
sem annft-a, og eiginlega er allur þessi bardagi
um hugmyndir. Vér viljum segja, að það sé
vald myrkranha og dauðans, sem er annars
vegar og vald ljóssins og Iífsins hins vegar.
Og það er ekki eingöngu á Þýzkalandi, sem
postular myrkranna og kennifeður ránanna,
griðrofanna, materíalismans og tvöfeldninnar
eru, því að þeir eru í öllum löndum, þó að
uppspretta vísinda þessara sé á Þýzkalandi;
og vér verðum að varast þá og fylgja þeim
ekki, því að þeir eru og verða æfinlega á móti
oss, og koma fram í mörgum og ókennanleg-
um myndum.
En hvað aðal-málið snertir, þá eru Þýzk-
ir, ótalmikill fjöldi þeirra, búnir að játa, að
þeir geta ekki unnið, og með hverri viku
verða þeir veikari og veikari. Þeir réðust á
nágrannaþjóðirnar óviðbúnu. Þeir hafa haft
þessa stefnu síðan á dögum Friðriks mikla, er
hann stal og rændi pólsku löndunum af Rúss-
um, >og Schlesíu af Austurríki. Og sérstaklega
hafa Þjóðverjar búið sig undir þetta alla tíð
síðan þeir rændu Lauenburg, Holstein og Slés-
vík af Dönum 1864, eða full 50 árin.
Og það fer að styttast þangað til þeir
taka út gjöldin, og eru þegar byrjaðir eða í
þann veginn.
------o------
Óvinirnir heima.
Staðhæfing Bourassa, að þetta mikla stríð
sé ekki Canada stríð og snerti ekki Canada,
verður meiri og meiri óhæfa og ósannindi eft-
ir því, sem lengur líður. Á því augnabliki, er
Þýzkaland rauf friðinn og sendi herskara sína
inn á Belgíu og Frakkland, nágranna Breta,
þá var Bretaveldi um leið ófriður og bani ráð-
inn; Bretar voru þá í meiri hættu, en þeir
nokkurntíma hafa séð á allri æfi sinni. Og þó
að Bretland hefði farið að ráðum hinna sár-
fáu Breta, sem friðnum héldu á lofti, og hefðu
staðið hjá meðan keisari Þjóðverja framdi
vilja sinn á nágrönnum sínum og braut þá
undir sig og tók af þeim löndin og auðinn í
stórkostlegum mæli, — þá hefði röðin kom-
ið næst að Bretum, og von bráðar hefðu kúl-
urnar og vopnin orðið að skera úr því, hvort
Bretar mættu halda frelsi sínu, eða nýlendur
Breta, hinar sjálfstæðu, fengju að halda frelsi
sínu og sjálfstjórn. Það hefði verið óhugs-
andi og ómögulegt fyrir Canada, að verjast
oki Þjóðverja nema með blóðugu stríði.
Hitt er að vísu ljóst, að Canadamenn gátu
sagt, að sig'varðaði ekkert um þetta; þeir
gátu lúpað sig niður og látið hina aðra hluta
Bretaveldis hafa alla baráttuna: Brezku eyj-
arnar, Indland, Ástralíu, Nýja Sjáland, Suður-
Afríku, Nýfundnaland og allar hinar aðrar ný-
lendur. Og með því að úthella straumum
blóðs hefðu lönd þessi öll getað fylgt Bretum
og Bandamönnum til sigurs. Þeir hefðu getað
brotið á bak aftur riddara og aðalsvald Þjóð-
verja. En hvaða álit hefði þá allur heimurinn
haft á Canada nú og um aliar komandi tíðir?
En það var engin hætta á því, að Canada
myndi skríða í felur og láta aðra berjast fyrir
sig. Canada stjórn brá óðara við og hét Bret-
um því, að standa með þeim til hins ítrasta.
0g landsbúar tóku í sama strengmn og tugir
þúsunda af Canada mönnum buðust sjálfkrafa
fram til baráttunnar, og landslýður allur lagði
rausnarlega fram fé til allra þarfa og skar
ekki við nögl sér. Canada menn sýndu undir
eins, að þeir voru af göfugu bergi brotnir, !
æðri sem lægri, og svo hitt: að þeir sáu og
skildu, að þetta var Canada-stríð eins og Bret-
lands og Frakklands og Rússlands og Serbíu,
— það var alheimsins stríð.
En hafi það verið Canada-stríð frá byrj-
un, þá varð það miklu fremur svo, þegar tím-
ar liðu. Þegar hin fyrsta sveit Canada-manna
var komin á vígvölluna, þá svall þeim hugur,
öllum hinum vopnfæru mönnum, sem heima
sátu; þeir knúðust til að fara líka. Þeir
hugsuðu til hinna hugprúðu landa sinna, sem
á undan voru farnir, að þeir væru nú komnir 1
í háskann og voðann og fjöldi þeirra var far- |
inn að falla. Það var ekki lengur spurningin
um það, að koma Belgum til liðs eða hinum
hraustu og hugrökku Frökkum, eða að berjast
fyrir frelsi og mannréttindum þjóðanna, eða
að mæta hinum tryltu fjandmönnum Canada
og Bretaveldis, — heldur var það, áem mestu
réði einmitt þetta: að koma Canada-mönn-
um til liðs, sem blóðugir hnigu til jarðar á j
vígvöllunum í tuga og hundraðatali í þessu j
grimma og trylta stríði. Það voru bræður
þeirra, sem voru að falla, og það gátu hinir
ekki staðið, sem heima voru. Nú voru í veði
líf þúsundanna af Canada-mönnum, og ein-
lægt voru þeir að falla. — Þessi hugsun hreif
hvern einasta mann, sem hjartað hafði á rétt-
um stað, að fara nú sern fyrst að hjálpa þeim,
sem á undan voru farnir, og hefna þeirra, er
fallnir voru.
Og eftir því sem vikur og mánuðir líða og
herdeildir Canada fjöiga á vígvöllunum, og
listarnir hinna föllnu og særðu verða lengri,
verður þetta stríð, með hverri viku og mán-
uði, meira og meira Canada-stríð, því að nú
kemur bróðurbandið blóði helgað, sem teng-
ir fólkið saman, og sorgin eftir hina föllnu,
sem einlægt Iegst þungt á fleiri og fleiri heim-
íh landsbúa. «
Af hinum ungu mönnum, sem í blóma
æskunnar og þroska fullorðinsáranna fyrir
tveimur árum eða skemri tíma yfirgáfu heimili
sín til að ganga í herinn, eru nú meira en 200
þúsundir komnir yfir hafið og víst 150 þús-
undir á vígvellina á Frakklandi eða í Belgíu.
Einstaka á Grikklandi eða í Afríku, og yfir
150 þúsundir eru að æfast hér heima.
Er það nú virkilega mögulegt, að hér í
Canada séu menn, sem neiti því, að þetta sé
Canada-stríó bé svo, þá er tími til kominn,
að hið opinbera gefi þeim gætur, tali til þeirra
með bróðurlegri tilfinningu og vekji bróður-
hugann og kærleikann, sem hver Canada-
maður á að bera til annars, og minni þá á,
hvað þeir séu skyldugir þessum bræðrum sín-
um, sem farnir eru, — skyldugi r Iandinu,
mannfélaginu og eftirkomendunum. — Þetta
myndi óefað vinna marga, og fá þá til að
hugsa djúpt og alvarlega um málin.
— En hvað snertir vesalmenni og óþokka
þá, sem misbrúka einkaréttindi þau, sem þeir
njóta, sem borgarar landsins, með því, að pré-
dika í ræðu eða riti á móti því að ganga í her-
inn, — þá er hin einfaldasta aðferð við þá,
að setja þá fyrir herrétt og leiða þá út á völl
og skjóta þá.
Canada-mennirnir á vígvöllunum eru að
leggja fram líf sitt fyrir land sitt, og þessa
menn, sem telja þá viti fjarri að gjöra það,
og það er ákaflega hart fyrir þá, að þola þttta
— það er ákaflega hart fyrir alla þeirra vini
og skyldmenni, og þegar menn fara að minn-
ast þeirra á vígvöllunum, flakandi af sárum
og örenda, þá hlýtur vinum þeirra að svella
þungur hugur í brjósti til hinna, sem he'ina
sitja og hæðast að sorgum þeirra.
— Vér tókum þessa grein úr einhverju
merkasta blaði hér í Canada, “Toronto Mai
and Empire”, til þess að sýna, hvað hugur
manna er farinn að verða heitur, og er ein-
lægt að verða heitari og heitari eftir því sem
fleiri falla af Canada-mönnum, sem út hnfa
farið að berjast. Og er þó sem þeir séu fyrst
að byrja á vígvöllumim. Er það nú viðkvæði
á Frakklandi, að lofa Canada-menn fyrir hug-
rekki og hreysti. En það er dýrkeypt og kost-
ar margra manna líf.
------o------
Eftir stríðið.
Lávarður Northcote, auðmaður og eig-
andi og útgefandi fjölda blaða á Englandi,
hefir verið á Frakklandi um tíma og ritar nú
þaðan:
“England verður alt annað land, þegar
hermennirnir koma heim og með atkvæðum
sínum heimta launin fyrir allar þær þrautir,
sem þeir hafa orðið að þola.
“1 skotgröfunum ber margt á góma, en
málefni það, sem mest er talað um, er lands-
spursmálið. Þeir ætla nú ekki að koma heim
aftur og fara að þræla, sem verkamenn eða
leiguliðar, heldur sem sjálfstæðir menn og
eigendur að blettum þeim og bújörðum, sem
þeir lifa og vinna á. Með eigin augum hefir
fjöldi þeirra séð og lært mikið af búskap
smábændanna á Frakklandi. Mig skyldi ekki
furða, þó að fólkið heima á Englandi og póli-
tisku mennina væri farið að gruna, að hreysti
og hugprýði hermannanna og félagsskapur
foringja og hermanna hefði brotið niður ali-
an stéttaríginn, þenna gamla múrvegg milli
æðri og lægri, ríkra manna og fátækra, og
við það bætist, að milíónir hermannanna eru
frá öðrum löndum, úr öðrum álfum, frá mann
félagi, sem hefir alt aðrar hugsanir og hug-
myndir, en vér hér heima.
“Það er albúið, að það verði eitthvað
líkt því, er hermenn Grants komu heim úr
Þrælastríðinu. Þá réðu þeir kosningum öll-
um í Bandaríkjunum um fjórðung aldar. Eins
munu brezku hermennirnir koma heim úr
skotgröfunum og frá sjúkrabörunum og vögn-
unum, og heimta launin með atkvæðum sín-
um. Og þá gjöra þeir svo mikla breytingu á
Englandi, að það verður alt annað land, —
svo breytt, að núverandi auðmenn og land-
eigendur, og jafnvel verkamanna-foringjar
geta ekki gjört sér hugmynd um það, og
munu í fyrstu stara á allar þær atfarir með
undrun og skelfingu”.
Kristinn Stefánsson
Framhald frá 1. bls.
ist hann nokkrum ungum mönnuin,
er voru á líku aldursskeiði eða
nokkru yngri. Bazt með þeim vin-
átta, er entist æfilangt. Mætti þar til
nefna ’þá tvo Brynjólifssonu, Magnús
iögfræðing og Skapta, meðal annara, |
er vér síður þekkjum til. Madltu þeir
það báðir margsinnis, að betri dreng|
hefðu þeir eigi fyrir hitt. I)áði það
hver hjá hinum, er ríkast var hjá
þeim sjálfum : Fjör og gáfur, dreng.
iyndi og vinfestu og hreinskiftni i
öllu, og þess utan frelsisþrá og rétt-
lætistilfinning svo djúpa, að þeir
gátu óvægnir verið öllu ofríki og
kúgunarvaldi, hverju nafni sem það!
nefndist. Hefir Kristinn kveðið til j
þeirra beggja og lýsir sér þar úr j
hvaða þeli vináttu-samband þeirra |
var spunnið.
Til Magnúsar segir hann í kvæði,
er hann orti til hans árið 1905:
“Svipinn kenni’ cy, sá var mér
sól um tvenna morymi.
Sé ey enn i auyum þér
eldinn brennu forna.
Þinn er andi að tápi oy trygð
tröll í vandaflœkjum,
jió að fjandinn, flónska’ og lyyð
fylli land með klxkjum.
Hörð er gjóla um hrakfalls-skarð
hröktum óláns lýði.
Engann kól né úti’ hann varð
er i skjól j>itt flýði.
Og til Skapta kveður hann, er. þau
hjónin, Skapti og ikona hans, lögðu
af stað til íslands 20. des. 1908:
“Þú velur slundum ekki blíða blæ-
inn,
að bera knör þinn, sú hefir orðið
raun.
Og einurð þín hún entist tengur cn
daginn,
og aldrei sá eg hana blása’ i kaun.
Og þú vilt heldur slá hinn ramma
slaginn,
en slyppur taka ósigursins laun.
Og þig er aldrei þokuloftið kringum,
þar þykir máske hvast og skýjafar,
sem vekur ys á okkar draumaþing-
um,
með öldnum hreim af þvi, sem forð-
um var,
en mi til muna er okkur fslending-
um
lir eigu gengið, — dautt og kulnað
skar.
Eg veit þið finnið færra, er gengur
öfugt,
en fjúk-sagnanna orðasveimur ber,
og fleira, sem er stórt og gott og göf-
ugt,
en grunar suma i fjarlægðinni hér,
og lífið ekki eins hörkufult og höf-
ugt
og hræðslukenda vanþekkingin sér”.
Voru það svipbrigði mikil, er þeir
hurfu honuin af leið, og fann hann
tiil þess að sæti þcirra myndi löngum
autt verða um ókomnu árin, sem fs-
lendingar eiga hér fyrir höndum.
Þá voru ýmsir eldri menn og kon-
ur, er stundar-atvik höfðu orðið þess
valdandi, að kynni hans af þeim
höfðu orðið náin, og sýna kvæði
hans, hvc vel hann skildi þr-ekraun
þá, er þeim var búin í lifsbartátt-
unni hér og hve vel þeim auðnaðist
að yfirstíga þá raun. Myndaðist hjá
honum sam-hugur til þeirra, og virð-
ing; og lotning fyrir þeim og togan-
um, sem í íslenzka eðlið er spunn-
inn. — 1 eftinmælum um Jóhönnu
Pálsson segir hann:
“Lifað æfi langa fékkstu.
.Leiðar þinnar seinast gekkstu
sjúk og hrum, þín sáru sporin
siðsta viljakrafti borin. —
Aldrei varst með hálfum huga,
heldur þeim að vinna’ og duga
Ilutað gaztu hjartanlega,
hrygst og grálið innilega;
elskað líka heitum huga,
harma lézt ei yfirbuga
þig en Ijósblik lífsins bjarta
lagðir varmt að þínu hjarta.
Þá var líf f)itt laust við efa,
Ijúft að þra og fyrirgefa.
Þú útt itök ennþá víða
undir lögum rúms og tiða.--•--
Þegar einhver er að hugga
einstæðing, sem býr í skugga,
birtist þú rneð bros í augum,
boriti eftir minnistaugum,
einsog fórstu fyrr á árum
feginsglöð að hlú að sárum.
óbreytt þú og íslenzk varstu,
aldrei liinuð klæði barstu.
Hefðir ált í hinsta sinni
hvíld að fá hjá m ó ð u r þinni.
Ættrót þín var utar sprottin,
en við sjálfan bræðslupott-
i n n.
Þú gazt atdrei skjallað, skriðið,
skarn og sorann ekki liðið;
brendir árla og eins að kveldi
illgresið á hugareldi.”
Þá vini hans frá eldri eða yngri
árum og -enn eru á dí fi, á eigi við að
nefna. En þess geta þeir vitni bor-
ið, að hugur hans breyttist aldrei til
þeirra, þó tímarnir liðu.
llm hann hefir verið sagt, að hann S
hafi verið fárra vinur, að hann hafi|
dregið sig mjög ’í hlé og lifað út afi
fyrir sig, og fólk eigi náð að kynn-í
ast honum. Var það satt, að hann
lifði al-l-mjög út af fyrir sig, ef það
heitir "út af fyrir sig”, að draga sig
burt úr háreystinni. En vini átti
hann marga, eignaðist fleiri og fleiri
eftir því sem árin liðu og flesta und-
ir aldurslokin, — fleiri -en hann
vissi uin, Eftir þvi sem hann li-fði
lengur, eftir því eigrvaðist hann fleiri
vini. Er það óbrigðult merki um þá,
sem kostina eiga mesta. 'Arin leiða
persónuna í ljós; en fólk, ósjálfrátt.
virðir og metur mest það, sem -bezt
er og sannast, er það fær loks komið
auga á það.
Árið 1884 breyttist hagur hans til
sælla muna. Fram til þessa hafði
ti.minn gengið i atvinnu-Jeit og erv-
iði og árin liðið, án þess þau bæri
niikinn -árangur. Þá um suinarið
kvæntist hann og gekk að eiga heit-
mey sína, ungfrú Guðrúnu Jónsdótt-
itr, bónda frá Máná í Þingeyjarsýslu,
Árnasonar, og Rebekku Guðmunds-
dóttur. Var Jón faðir Guðrúnar föð-
urbróðir sira Árna á Skútustöðum.
Voru þau gefin saman hér í
bænum af síra Jóni Bjarnasyni mið-
vikudaginn þann 13. ágúst. Varð
hjónaband þeirra hið ástúðlegasta
frá fyrsta til hins síðasta, og var það
svo jafnt báðum sem öðru að þakka.
Var það þó eigi svo, að annað dragi
sig algjörlega í hlé og hyrfi ifyrir
hinu. Heldur þroskuðust þau hlið
við hlið, svo að persónuleiki hvors
j um sig kom æ betur og betur i ljós
| eftir þvi sem aldurinn óx, og mun
; það eins dæmi vera. Hvort átti sínar
i hugsanir, en þau lifðu og unnu sam-
j an og höfðu bæði -lag og vilja á því.
að gjöra úr samiífinu og samvinn-
unni óaðskiljanlega eining. Mun
þroski þeirra aldrei hafa verið meiri
en undir það, að skilnaðinn bar að
höndum, né samhugurinn og kær.
leikurinn innilegri og dýpci en þá,
— eftir 32. ára sainbúð.
Þröngur var efnahagur þeirra um
mörg ár, og lögðu þá bæði á sig erv-
iði, og hún oft meira en heilsan
leyfði. En með þessari stöðugu
vinnu og fyrirhyggju, 'komust þau
undir efni nokkur, svo að sjálfstæði
þeirra var borgið; enda kusu bæði
það siðast, að þurfa nokkuð til ann-
ara að sækja. Þó var fjarri því, að
þau settú sér það takmark, að safna
aiuðæfum og li'fa til þess eins. Því
jafnskjótt og þau sáu fyrir, að þau
gætu séð ókomnu árununn borgio,
léttu þau af sér -erviðinu, einsog hjá
varð komist, er bæði voru búin að
fá nóg af, og hún eigi sízt. Og svo
hefir verið öll síðari ár.
í kvæði er hann orti sumarið 1909,
eftir 25 ára sambúð þeirra hjóna og
n-efnir: “Við”, minnist hann sam-
búðarinnar og ástúðarinnar á veg-
| inuin farna:
“Við litum hinn forna, farna veg
í fjarsýn andans, þú og eg.
En enn ertu hjá mjr við mannlifs
mar
og minningafjöldinn sem kemur þar.
Þó hárið sé grátt, sem hafi' í það
fent,
er lieilt okkar skip, og við höfum
lent.
Það líður á daginn. Við títum með
ró
á tjósblikið hallast að vestursjó.
fíg blóm okkar fá hinn bleika lit,
og bráðum heyrum við vængjaþyt.
fíg svanurinn flýgur til sólfjalla-
lands,
er sumarið veifar kveðju til hans.
fíg tnttugu og fimm ára samverusól
er sezt í sinn marbláa drottningar-
stól.
Og enn þá skin dagurinn okkur í
kring,
því alvara’ og trygðin slógu’ um
hann hring.
Þú ber enn þinn forna brúðarkranz
úr blómstrum frá sumri þíns innra
manns.
fíg sátt við hið liðna, við litum með
ró
á tjósblikið hallast að vestursjóJ* í
Frainan af árum átti hann all-
stóran þátt í félagsmálum, en leiddi
þó hjó sér deilur, og var honum ekk
ert leiðara en flokkarigur. Einsog
við mátti búast, fylgdi hugur hans
hinum frjálslyndari stefnum, og
studdi eindregið skoðanafrelsið. —
Leiddi það og til þess, að hann ifór
meira einförum, jiví alstaðar var þvi
ekki vel tekið, né það rétt skilið. —
Þátt átti hann í blaðaútgáfum. Var
það einkum öldin, er Jón Ólafsson
gaf hér út (1891—’2). Voru Jieir Jón
vinir og studdi Kristinn hann í
fleiru en þvi, órin, sem Jón var hér
vestra. Um það leyti byrjaði Krist-
inn líka að koma meira fram fyrir
almenningssjónir sem skáld. Fóru
]iá að sjást kvæði eftir hann í blöð-
unum, og upp fró því hefir eigi svo
komið hér út blað eða tímarit, að
ekki ætti hann í Jieim fleiri eða færri
kvæði og ritgjörðir. 1 fjórða árgangi
“Aldarinnar” ritar Eggert Jóhanns-
son, er ]>á var tekinn við ritstjórn
hennar, hlýlega grein um hann og
getur lielztu æfiatriða hans; fylgir
ritgjörðinni mynd. 0,g í þriðja bindi
“Nýju aldarinnar” (1899), er gefin
var út i Reykjavík, ritar Jón ólafs-
son um hann og birtir mynd hans i