Heimskringla - 10.05.1917, Blaðsíða 5

■WINHIPEG, 10. MAÍ 1917.
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSÍÐA
kynt. Eg á margia góða vini í
hópi þeirra, sem bendlaðir liafa
verið meira og minna við áfengis-
sölu, síðan bannlögin öðluðust
gildi.
En þar sem mér nú hefir verið
fengið embætti í hendur, sem er í
þvf fólgið að sjá um að lögunum
sé hlýtt, þá lýsi eg yfir þvf fyrir
öllum, vinum mínum og andstæð-
ingum, andbanningum og bann-
mönnum hér í umdæmi mínu, að
eg álft það sjálfaagða skyldu mína
að sjá um að bannlögunum sé
hlýtt, eins og hverjum öðrum lög-
um ríkisins, öldungis án nokkurs
manngreinarálits.
Samkvæmt yfirlýsingu þessari
rak hann embætti sitt, og tók
einkum mikla rögg á sig áfengis-
sölunni til útrýmingar. Hann
hlífði engum, sem hann sannfærð-
ist um að sekur væri um lagabrot
i þessu efni. Hann hóf gegn þeim
aðför að lögum, jafnvel þó það
væri góðir kunningjar hans. Hvað
sem ananrs er, virðingu fyrir lög-
unum verður hver maður að bera,
sem. heita vill góður borgari; því
hélt hann stöðugt að mönnum.
Sökum þessarar drengilegu fram-
komu„ röggsamlegu embættis-
færslu og göfugmannlegu lotning-
ar fyrir löggjöf ríkisins, jafnvel þó
hún bryti bág við sannfæringu
sjálfs hans, óx hann svo f áliti
allra, bannmanna og andbann-
inga, að hann varð öllum þeim
höfði hærri, er haft höfðu siama
embætti á hendi á urtdan honum.
Og óleyfileg áfengissala mátti
heita að hyrfi.
Hessu ágæta fordæmi finst mér
fullkoimlega þess vert að halda á
lofti nú, þar sem einmitt þetta er
orðið brennheitt spurnaratriði með
þjóð vorri: “Eigum vér að sjá um
að bannlögunum sé fylgt, eða eig-
um vér að láta brjótai þau fyrir
augum vorum?” Getur þeim
mönnum verið' nokkuð ant um lög-
hlýðni þjóðar vorrar yfirleitt, sem
heizt vilja sjá lögum þessum
traðkað?
Andbanningar alls staðar í
heimi styðja málstað sinn lang-
mest .með einni ástæðu. bað er
NÝ
UNDRAYERÐ
UPPGOTYUN
Eftir tíu ára tilraunir og þungt
erfiði hefir Próf D. Motturas upp-
götvað meðal, sem er saman bland-
að sem áburður, og er ábyrgst að
iækna hvaða tilfelli sem er aí hinum
hræðilega sjúkdómi, sem nefnist
Gigtveiki
°g geta allir öðlast það.
Hví að borga lækniskostnað og
íerðakostnað í annað loftslag, þegar
Lægt er að lækna þig heima.
Verð $1.00 flaskan.
Burðargjald og stríðsskattur 15 cent
Aðal skrifstofa og útsala
614 Builders Exchange
(Dept, 8)
Winnipeg, Man.
frelsis-skerðingin, er bannlög hafi
í för með sér. Sökum fáeinna ein-
staklinga, er neyti áfengis sér til
mikilla meina, sé öllum þeim liin-
uin mörgu bannað, er vel kunni
með að fara, að njóta þess, er þeim
þyki mikiís um vert, sé þeim eigi
til tjóns, heldur að eins til sak-
lauss fagnaðar.
Eg neita því ekki, að þeir hafa
nokkuð til síns máls. Það iiggur
nokkur frelsisskerðing 1 því, að
fjöldi fólks neiti sér um eitthvað,
einungis sökum þess að það verð-
ur mörguim að fótakefli.
En slík frelsisskerðing felst í allri
löggjöf. Mér skilst, að öll lagaboð
muni fela í sér svo og svo mikla
frelsisskerðing. Lög eru maumast
gera skyldu sína og forðast að mis-
beita frelsi sínu í nokkurum hlut.
til vegna hinna mörgu, sem ávalt
Lög eru ekki samin vegna þeirra,
er opin hafa augu fyrir velferð
sinni og heildarinnar, og breyta á-
valt samkvæmt. En lög eru gerð
vegnia barnanna. óvitanna, sem
eigi þekkja velferð sína né heildar-
innar og eigi hirða mikið um hana.
Til þess að koma í veg fyrir, að
frelsinu sé misbeitt af svo og svo
mörgum, sjálfu/m sér og mannfé-
lagsheildinn i til ómetanlegs tjóns,
eru þeir, sem kunna að neita sjálf-
um sér um alla ofnautn, án þess
skipað sé fyrir um það með lögum,
fúsir og viljugir til þess að leggja
bönd á frelsi sitt, öðrum til vel-
ferðar.
Banniög eru að verða almennari
og almennari og fá meiri og meiri
viðurkenningu í mannfélögunum
vegna verndiinarinnar, er þau láta
reynslulausum. unglingum í té og
mönnum, sem hneigðir eru til of-
nautnar. Fyrir slíka og þvílíka
leggur gróðafíknin sffeldar snörur,
til þess að afla sér ávinnings, —
hirðulaus um afleiðingarnar.
Til eru lyf, sem eru þess eðlis, að
þeiriiai verður ekki notið að nokk-
urum mun, nema til þess að
nautnin verði að vana og áfergju.
Þau lyf hefir flestum mennlngar-
þjóðunum komið saman að girða
um með lögum, svo að almenning-
ur manna eigi glæpist á. að spilla
ur manna eigi glæpisí á þeim, að
spilla með velferð sinni.
Eg vil nefna önnur eins ]yf og
ópíum, morfín og kókein.. Það ér
alls engin frelsisskerðing í almenn-
ingsáljtinu, þó þessi lyf sé bannað
að selja, nema samkvæmt iæknis-
ráði. En sé það holt og sjálfsagt,
einstaklingum og mannfélögum til
velferðar, sé unt að beita þeim
löguim, án þess brotin sé nokkur
siðferðileg meginregla eða framin
nokkur hættuleg frelsissvifting, þá
má með sönnu segja, að með réttf
jafn-miklum megi banna sölu vín-
anda eða áfengis, nákvæmlega f
sama tilgangi. Því öllum hugs-
andi imönnum verður það betur
og betur ljóst, að áfenginu verður
að skijia í flokk með þessum vara-
sömu lyfjum og gera jafn-liátt
undir höfði.
Það er ætlunarverk hverrar
stjórnar f öllum lýðvaldslöndum,
að veita lífi, eignum og frjálsræði
borgaranna sameiginleg.a vernd.
Til þess einmitt að leysa slíkt ætl-
unaverk af hendi, er hugmyndin
um áfengisbann meira og meira að
ryðja sér til rúms í heiminum.
Þessum þrem frumóðulum mann-
anna til varðveizlu, verður oft að
skerða einstaklings frelsið. Ann-
ars myndi þessi þrjú verðmæti
mannkynsins fara forgöi'ðum.
Ef maður, er býr í þéttbýlli borg,
notar frjálsræði sitt til að geyma
inikið af sprengitundri á heiinili
sínu, getur það oi’ðiA sjálfsögð
skylda að skerða lietta frelsi, sök-
um þeirrar hættu, sem það hefir f
för með sér fyrir nágrennið. Sama
eðlis eru lagabönn um þrælahald,
fleirkvæni og vinnubrögð barna
o.s.frv. öllum slíkum lögum er
torvelt að fá hlýtt til fullnustu, þó
þau sé mainnfélögunum bráðnauð-
synleg, og öll lög eru meira og
minna brotin.
En öll eru þau til velferðar. öll
lög hafa velferð mannfélagsins og
heill að markmiði. Þau miða til
þess að kenna hinum tornæmu og
hirðulausu að laga sig eftir því,
sem heildin álítur .affarasælast, og
reynst hefir heilladrjúgast.
Og á því leikur enginn vafi, að
mönnum hefir yfirleitt reynst það
margfalt affarasælla og heilla-
drýgra að neita sér um áfengi,- en
að venja sig á n.autn þess.
-----o-----
Furðuleg umuiœli.
Þegar opnað er eitthvert andlegt
og kirkjulegt tímarit, eiga allir svo
sem að sjálfsögðu von á einhverju
til fyrirmyndar. Sfzt af öllu á
maður þar von á að sjá nokkuð, er
brýtur bág við almennar siðferði-
reglu r.v
Hvarvetna ætti prúðmenska í
rithætti iað vera gildandi regla.
Lesendu.m verður vanalega hverft
við, þegar er þeir sjá stórkostlega
brotið gegn henni á prenti. Menn
taka sér það býsna nærri, er prúð-
menskan er virt vettugi í dag-
legri umgengni, og allir kannast
við, hve hættuleg slík brot ávalt
eru góðri sambúð.
Hvergi ætti prúðmemska í rii-
hæíti iað vera jafn sjálfsögð og í
kirkjulegum tímaritum; Þau ætti
að ver.a beint til fyrirmyndar í
þeim efnum. Enda eru áhrif þeirra
öll undir þvf komin, að prúð-
menska í hugsunarhætti og rit-
máli sé þar ávalt augljós. Hún má
ekki vera nein uppgerð né tildur.
Ef hún er það, fer hún ávalt út
um þúfur, um leið og eitthvað
kemur fyrir, sem mislfkar. Þá kem-
ur iirúðmensku skorturinn og
lundfrekjan þeim mun sterkar í
ijós, sem hún hefir lengur verið
bæld niður.
Eg er þess fullvís, að margur hef-
ir hrokkið við, eins og liann hefði
verið stunginn, við að lesa einar
tvær línur, er standa á 22. bls. f
miarz-hefti Sameiningarinnar. Þar
er ekki um langt mál að ræða,
heldur að eins fáein orð. En vel
get eg trúað því, að höfundurintt
ætti eftir að iðrast þeirra. Hveis
vegna? Þau hefði verið hneyk«li,
þó einhver ruddi í hópi Vestur-
íslendinga hefði látið sér um
munn fara. Hneykslið margfald-
ast, þegar hugsað er út f, hver það
er, sem talar, og á hvaða véttvangi.
Þar er verið að benda á ritgerð,
sem stóð í síðasta Skírni eftir Guð-
mund Finnbogason. Það eru vin-
samleg ummæli um Vestur-íslend-
Eg set Peninga
i vasa ydar
MEÐ ÞVl AÐ SETJA TENNUR
I MUNN YÐAR
ÞETTA ER ÞAÐ, sem eg virkilega geri fyrir yður, ef þér komið til mín og
látið mig gera þau verk, sem nauðsynleg eru til þess að tönnur yðar
verði heilbrigðar og sterkar. — Eg skal lækna tann-kvilla þá, sem þjá
yður. Eg skal endurskapa tönnurnar, sem eru að eyðast eða alveg farnar.
Eg skal búa svo um tönnur yðar, að þær hætti að eyðast og detta burtu. Þá
getið þér haft yfir að ráða góðri heilsu, líkams þreki og starfsþoli.
Expression
Plates
Hellt “set” af tönnum, búlts tll
eftir uppfynðlngu mlnnl, sem
egr hefl sjálfur fullkomna'B,
sem gefur yBur í annaö slnn
unglegan og eölilegan svip á
andlltltS. Þessa “Bxpression
Plates” gefa yBur elnnig full
not tanna yöar. Þær líta út
eins og lifandi tönnur. Þær
eru hreinlegar og hvítar og
stærB þeirra og afstaBa elns
og á “lifandi" tönnum.
$15.00.
Varanlegar Crowns og
Bridges
Þar sem plata er óþörf, kem-
ur mitt varanlega “Bridge-
work” aö götSum notum og
fyllir autSa stat5inn í tann-
garöinum; sama reglan sem
vitShöftS er í tilbúningum á
“Bxpression Plates” en undir
stötSu atritSitS í "Bridges” þess-
um, svo þetta hvorutveggja
gefur andfitinu alveg etSliIeg-
an svip. Bezta vöndun á verki
og efni — hreint gull brúkatS
til bak fyllingar og tönnin
vertSur hvlt og hreln "lifandi
tönn.”
$7 Hver Tönn.
Alt erk mltt ábyrfgst nð vern vnmlnð.
Porcclain og Gnll
fyllingar
Porcelaln fyllln^ar mínar eru
svo vandaSar og Rott verk, at5
tönnur fylta*' þanniqr eru ó-
þekkjanlegar frá heilb>igT5u
tönnunum og endast eins lengri
og tönnin.
Gull innfyllingar oru mótaöar
eftir tannholunni og svo inn-
límdar meö sementi, svo tönn-
in veröur eins sterk og hún
nokkurntíma áöur var.
Hvafia fannlwknlngnr,
•em l>ér þarÍBÍst. »tend-
nr hön yður tll boba
hér.
Vottorö ok metSmœll I
hundraöntall frá versl-
nnarmönnum, Iðgmönn-
um og preatum.
Alllr nkoðnðlr koHtnnðnrlaiiNt. — l»ér eruft mér ekkeit mknld-
bundnlr þA eg hafl jgeflð yfiur rAIÍleggtngar vlövfkjandl tönn-
yðar...KomlV eða tiltaklö ft hvnða tfma I>ér vlljið komn, 1
gegnum talnfman.
Dr. Robinson
Birks Building, Winnipeg.
DENTAL SPECIALIST
inga og er vel látið yfir. En svo et-
þessi böggull látinn fylgja skainm-
rifi:
“í annan stað lætur vor góði
gestur blað sitt flytja í ritdóms
formi fúlar skammir og staðlaus ó-
sannindi um kirkjufélag Vestur-
íslendinga eftir einhvern J. H.”
Lesendur Heimskringlu kunna
iað renna grun í, við livað er átt.
Ritdómur þessi stóð í Heims-
kringlu ekki alls fyrir löngu, prent-
aður orðrétt upp úr Skírni. Hann
var uim bók, er nefnist Trú og
þekking, eftir þann, er þetta ritar,
og er ritaður af biskupi íslands,
síra Jóni Helgasyni. Er víst ekki
til isvo fáfróður lesiandi íslcnzkra
blaða hér vestan hafs, auk heldur
á tslandi, að þurft hafi eins augna-
bliks umhugsunartíma, er hann sá
J. H. undir greinni, til að láta sér
hugkvæmiast hver höfundurinn
væri. Enginn læs íslendingur
gekk þess dulinn.
En ritstjóri Sameiningarinnar
gerir sér það upp, að hann viti
ekki, hvern hér er um að ræða.
Hann þykist sitja á svo háum
tindi, að hann þekki ekki smæl-
ingja eins og J. H. niðri á láglend-
inu.
Margar hugleiðingar vekur það
sjálfsagt upp í huga viturra
manna. En sleppum þvf.
Meira er um hitt vert, hver um-
mæli hinum háa herra þóknast að
viðhafa um þenna meinlausa rit-
dóm. Hann lýsir yfir því mjög liá-
tíðlegia eins og lionum er lagið, að
liann sé:
Fúlar skammir og staðlaus
ósannindi.
Það er hvorki meira né minna.
Svona prúfeimannleg einkunnarorð
blæs aindinn honum í brjóst að
velja.
Og ekki þóknast honum með
einu orði að rökstyðja þessi um-
mæli sín. Þau 'standa þarna ber
og nakim. Eigi með einu
orði ieitast við að gera þess
einu orði ieitast við að gera þoss
grein, f hverju þær fúlu skimuniri
og þau staðlausu ósannindi sé |
fólgin. Lesendum Sameiningar-
innar á að vora það nóg, að þetta
þóknast honum að segja, er f há-
sætinu situr. Innblástur hans
eiga þeir að taka góðan og gildan.
Ummæli þessi eru þeim mun
furðulegri, sem farið var lofsamleg-
um orðum f ritdóminum um
kirkjufélagið, að eins iniklu leyti
og unt var. Þar stendur þetta:
“Kirkjufélag iaiula vorra vestan
liafs er stofnað í bezta og göfug-
asta tilgangi og það hefir vafalaust
unnið mikið starf og virðingar-
vert til viðhalds og eflirígar krist-
indómi landa vorra þar í dreifing-
unni og um leið til viðhalds ogj
styrkingar fslenzku þjóðerni |
þeirna. Að guðfræðilegur skoðana-
munur geri vart við sig innan þess
félagsskapar, er ekki nema’eðlileg
ur hlutúr. Það kirkjuféiag hefir
aldrei verið til, þar sem allir starfs-
inenn þess litu nákvæmlega sömu
augum á trúmálin.”
Það virðist þuría býsna við-
kvæmar tilfinningar tii að kalla
þetta fúlar skammir.
En svo getur ekki höfundur rit-1
dómsins hjá því komist, að nefna
í þessu sambandi það, sem öll-
um er nú kunnugt orðið, og nú-
verandi ritstjóri Sameiningarinniar
hefir gert- sitt til að auglýsa:
Þröngsýni kirkjufélagsins og ó
frjálslyndi í trúmálum, og hverju
það hefir til leiðar komið. Má bú-
ast við, að það sé þetta, sem geng-
ið hefir Sameiningunni til rifja.
En fremur hafa þessi ummæli
verið óheppilega valin og lélega
vegin, Því nuamast hafa verið
færðar gleggri sönnur á nokkurt
mál en það. Og sannanirnar hafa
komið úr þeirri átt, sem ávalt er ó-
lygnust, sakaraðilja sjálfum.
Eg þóttist þess fullvís, að um-
mæli þessi um ritdóminn myndi
verðia rökstudd í næsta blaði, og
beið þess að segja nokkuð til mót-
mæla, unz fyllri skýring væri kom-
in. En sú leið hefir orðið árang-
urslaus. Apríl-blað Sameiningar-
innar er komið og ]sar er engin
frekari grein þess ger, við hvað
stóryrði þessi hafi að styðjast.
Eg finn mig sakir þess neyddan
til iað skora á háttvirtan ritstjóra;
Sameiningarinnar og forseta
kirkjufélagsins að skýra frá því
ljóst og skilmerkilega, í hverju .
hinar fúlu skammir og hin stað-
lausu ósannindi ritdómsins sé
fólgin. Mér er málið skyit, þar sem
bókin, er um var verið að ræða, er
eftir mig, og mín viar persónulega
minst.
Höfundur ritdómsins er fjarver-
andi í annari heimsáifu og fær því
ekki borið hönd fyrir höfuð sér.
Svo mun til ætlast, að gífurmæli
þessi verði honum til meiðingar,
að minsta kosti meðan þeim er
ekki vfsað heim aftur. Fyrir því
krefst eg þess fyrir hans hönd, og
mína, að almenningi s^ gef-
ið til kynma, hverjar heimiídir sé
fyrir þeim. Gætum við þá fremur
borið hönd fyrir liöfuð okkar, ef
ástæða verður til, þegar það liefir
verið gjört.
Dýr hefir ierðin átt að verða dr.
Guðmundi Finnbogasyni hingað
vestur, ef hún hefir átt að kosta
það, að hver sú bók og hver sá
maður, sem ekki er þeim háa
herra kirkjufélagsins til geðs,
mætti ekki fá anniað en skammir
í riti því, sem hann hefir meðgerð
með. Það verður ekki betur séð af
þessum ummælum forsetans, en að
það hafi verið beint til þess ætl-
ast, að “hinn góði gestur” seldi
frumburðarrétt sinn fyrir kirkju-
félags baunirnar.
' F. J. B.
-----o-----
Cr bænum.
Einar Skafel frá Mozart er einn
hinna efnilegu íslenzku náms-
manna. Hann hefir stundað náim
hér við háskólamn' í vetur og ver-
ið í efsta bekk mentamáladeildar-
innar og hefir nú tekið fullnaðar-
próf við háskólann." Stærðfræði
hefir verið aðal-námsgrein hans og
má búast við, að hann hafi leyst
nýafstaðið próf vel af hendi, eins
og vitnisburður mun brátt sýna,
er skýrsla verður birt. Um leið og
hann hafði lokið prófi, fór hann
vestur til Buchanan, Sask. Þar
æ'lar hann að kenna fram að jól-
um. Við skóla-uppsögn—Convoca-
tion—verður hann fjarverandi og
útskrifast því in absentia, eins og
]>að er kallað á skólamálinu. Eftir
næstu jól ætlar liann að lesa til
kennaraprófs við háskólann í
Kaskatoon.
Samkvæmt danska blaðinu Poli-
tiken frá 16. marz s.l. og hingað lief-
ir borist, hefir danski presturlnn
Arboe Rasmussen, er málaferlin
spunnust út af, sem sagt var frát
hér í blaðinu, og vann um síðir al-
gerðan sigur fyrir hæstarétti, feng-
ið 13. marz í votur konunglega veit-
ingu sóknarprestsembættisins í
Vaalse-söfnuði í Láland—Falsturs
bisk-upsdæmi. Síðastliðið sumar
tók hann við brauðinu sem settur
prestur. Upphaf beirrar iöngu
deilu var ]>að, að 3. des. 1910 flutti
hann erindi í stúdentafélaginu
danska, sem alt óveðrið reis út af.
Nvi er það loks til lykta leitt, og
hefði átt að vera fyrir löngu. — 1.
maf 1916 var presturinn algerlega
sýknaður af trúvillukærunni, sem
á hann var borin, af hæstarétti. En
biskuparnir dönsku, sem sjálfir
höfðu stefnt málinu fyrir hæsta-
rétt, voru ekki af baki dottnir, þú
þeir biði ósigur. Með allskonar
brögðum reyndu þeir að gera
þenna sigur ónýtan, en gerðu með
því þann feikna ósigur, er þeir
sjálfir höfðu beðið, enn áþreifan-
legri. “Gott er það samt sem áð-
ur, að málið er nú til lykta leitt, og
lyktar með sigri fyrir frjálsiyndið
í kirkjunini og mannfélaginu,” bæt-
ir blaðið við. F. J. B.
Prófin f undirbúningsdeildinnf,
eða milliskólunum, byrja 12. júní
og standa yfir til 22. júní.

R. J. Patton « SfrfræWnKnr um
Optometrist and Optician a 1 1 a nuKnaNjllk- tlóitin. Kullkom- Inn f»thftnn ftn r. —
Afiur yflr jfcierauKiiR- lifttlh hann ako$a
deihllnni hjft Mnton, n iikii yAar Aftur en l>aK er of aelnt
21 I Enderton Building M
Hornl Portaice ok HarKrave
HVAÐA GAGN ER í ÞVÍ
AÐ REYNA AD SPARA?
Það hefir ekkert gott í för með sér að reyna að eins
að nurla saman sem mestu fé. Nirfinglegt athæfi
er að safna fé að eins peninganna vegna.
Söfnum fé'Voru eins og við á svo vér getum
varíð því vel.
$500 upphæð er hægt fyrir hvern algengan mann að
verja þannig, að fé þetta efli varanlega lífsánægju
hans og velmegun hans. Gæti hann þannig búið í
haginn fyrir sig með því að eyða $1 í hitt og þetta
1 fimm hundmð tilfellum?
Fyrirhyggjusamur maður gorir sér ljósa grein fyrir þvf,
hvernig hann á aö verja fé sínu—til þess aö bæta heim-
iliskjör sín, gera endurbætur á eignum sínum eöa f
starfi sínu, undirbúa sig betur hvaö þekkingu og æf-
ingu snertir undir einhverja sérstaka iön, o.s.frv. Hvert
innlegg I sparisjóðinn er í huga þess manns partur af
fyrirfram borgun fyrir það, sem hann þráir að hljóta.
Færið yður í nyt sparisjóðsdeild Western bankans, 811
Main St. Þar fáið þér 4 prct. vexti af sparisjóði, sem
draga má út með ávfsun, og 5 prct. af fé, sem lagt er inn
fyrir lengri tíma. Einnig bjóðum vér viðskiftareikn-
inga með góðum skilmálum. Markmið vort er að gera
alla ánægða. Einnig erum vér reiðubúnir að gefa við-
skiftavinum vorum allar upplýsingar ókeypis viðvíkj-
andi öllu, sem að sparisjóðs reikningum lýtur og við-
víkjandi áreiðanleika og fjárhagslegri afstöðu’vorri.
Komiö inn til vor og ræðið máliö ítarlega viö oss.
WESTERN BANKERS
611 MAIN STREET PHONE MAIN 4323
?1.00 opnar parisjóös reikning.

n*' • Vér borgum undantekningarlaust
Kjomi hæsta verö. Flutningabrúsar Iagöir
til fyrir heildsöluverö.
Saetur og Súr Fljót afgreiösla, góö skil og kur-
17’ ' ■ teis framkoma er trygö meö þvf aö
Kevotur verzla viö
SÆTUR OG SÚR
DOMINION CREAMERY COMPANY
ASHERN, MAN, OG BRANDON, MAN.