Heimskringla - 14.03.1918, Qupperneq 3

WINNIPEG, 14. MARZ 1918
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA
En er tfmar liðu, óttuðust kon-
ungar Pólverja veldi Kósakkanna.
Pólverskir höfðingjar kvörtuðu um,
að þrælar þeirra hlypi brott og leit-
uðu sér athvarfs f Ú'kranfu. Pól-
verjar voru rómversk katólskir og
helti ]>að olíu í eldinn.
Kósakkar höfðu réttinn til þess
að tilnefna .foringja sína frá ómuna
tfð. En konungur Pólverja hrifs-
aði þessi réttindi af þeim og reyndi
um leið að gera þá rómversk kat-
ólska. Þá gefðu Kósakkar uppreist.
Voru miklar óeirðir með Kósökkum
<>g Pólverjum um nær því heila öld.
En að lokum urðu Kósakkar að
Keygja odd af oflæti sínu fyri Alexis
Jkeisara Mikailovitsj, árið 1654.
VI.
Sfðasti flokkshöfðinginn.
Bogdan Kmelnitskí var korinn
íoringi árið 1648 af Za porogi. Hann
var að kyni Lettlendingur og ihafði
fengið heilmikla skólamentan eítir
því sem !þá var títt. Hann hafði
gengið í klausturjskólann f Kiev og
sfðar stundað nám hjá presti af
Kristsmunka flokki.
Auk móðurmáls síns kunni hann
latínu, pólversku, tyrknesku og
írönsku. Hann gekk f her Kósakka
«g tók þátt í tyrkneska strfðinu
1620—21. Var hann þá fangaður af
Tyrkjum og sat um tvö ár 1 prfeund
1 Miklagarði.
Jægar er hann fekk frelsi sitt afb-
tar, gekk hann í lið með Za porogi-
Kósökkum og gerðfet foringi þclrra.
Xét hann greipar sópa um tyrk-
neska bæi á strönd Svartahafs og
hvarf heim aftur með afar mikið
herfang.
Átta eða níu árum síðar gekk
hann í þjónustu Pólverjakonungs.
En meðan hann var f brottu frá
heimili sfnu, var kona ihans hernum
in og sonur ihans drepinn af þól
verskum aðalsmanni.
l>ar sem ihann fekk enga upprefen
mála sinna, hvarf Ihann aftur f lið
Kósakkanna og gerðist leiðtogi
þeirra, þótt ihann neitaði að bera
ioringja nafn. Leitaðist ihann nú
við að gera bandalag við Tartara-
höfðingjann f Krfm.
Hernaður mikill gaus nú upp við
Pólverja og veitti Tartarahöfðing-
inn ýmsum lið. Snemma í hernaði
þessum 'biðu Pólverjar mikinn ósig-
ur. Allir fbúar Úkraníu rfeu upp
og hófu uppreist gegn þeim.
Kmelnitskí, sem gripið hafði til
vopna til að hefna sín fyrir rang-
indi, er ihann hafði sjálfur verið
beittur af Pólverjum, sá nú að hann
var orðinn leiðtogi víðtækrar stjórn-
miálahreyfingar, er hratt honum
lengra og lengra út f straumiðu við-
þurðanna.
Árið 1648 vann hann aftur úrslita-
sigur yfir Pólverjum, og reyndi þá
að fá herlið sitt til að hverfa heim
aitur. En þar sem nú Za porogi
voru druknir af sigurvinningum
sfnum, heimtuðu þeir að nú væri
haidið beinleiðis til Varsjá, og land-
3ð þar í kring lagt í eyði.
1 bardaga einum, þar sem Tar-
taraihöfðinginn barðist f liði Kós-
akkanna, varð Kmelnitskf þess var,
að konungur Pólverja var í mjög
mikiíii hættu staddur, svo við lá,
að hann yrði tekinn fangi af Tar-
törum, og gekk í milli, því hann gat
ekki til þess vitað, að kristinn þjóð-
höfðingi lenti í íhöndum Móslema
cða Múhameðstrúarmanna.
En af þessu reiddfet Tartarahöfð-
inginn og mikill ófriður reis þá
upp. Árið 1651 áttu Kósakkar aftur
í höggi við Pólverja. En þá neitaði
Tartarahöfðinginn að ljá þeim lið
sitt og dró herafla sinn allan und-
an. Varð það til þess, að Kmel-
nitskí beið mikinn ósigur.
Þetta varð honum einkum tilfinn-
anlegt sakir þess, að þetta feikna
Gigtveiki
Vér læknum öll tllejll, þar sem
liðirnir er ekki allareiðu eydd-
irs með vorum sameinuðu að-
ferðum.
Taugaveiklun.
Vér höfum verið eérlega hepn-
ir að lækna ýmsa taugavelkl-
un; mörg tillelli voru álitin
vonlaus, sem oss hepnaðist að
bæta og þar með bæta mörg-
um árum við æfi þeirra sem
þjáðust af gigtinni.
Gylliniæð.
Vér ábyrgjumet að lækna til
tullnustu öll tilfellil af Gyllini-
æð, án hnffs eða svæfingar.
Vér bjóðum öllum gestum,
sem til bæjarins koma, að
heimsækja
MINERAL SPRINGS
SANITARIUM
WINNIPE3G ,MAN.
Ef þú getur ekkl komið, þá
skrifa ©ftir myndaþæklingi
og öllum upplýsingum f
högg ikom rétt ofan á annað, er
hann hafði verið sleginn í einka-
málum sínum. Konan hans, sem
liann unni hugástum, hafði flúið
frá iheimili þeirra með ráðsmanni
hans.
Hann lét hengja þau bæði, en
upp úr því sótti ihann 'þunglyndi
mikið. Samt sem áður leitaðist
hann við að draga saman fylgis-
menn sína, sem fi'emur fór fækk-
andi, til þess að tryggja frelsi og
velferð áhangenda sinna.
Hann kvaddi nú til alls ihcrjar
þings. Sýndi hann fram á, að þeir
skyldi kjósa yfir sig æðsta valds-
mann eða konung, þar sem það væri
augljóst, að Kósakkar væri ekki
nógu mannsterkir til þess að
standa einir uppi.
Nokkurn tíma voru þeir á báðum
áttum hvað gera skyldi. En loks
kom þeim saman um að bjóða
Rússakeisara þjónustu sína, og var
því boði tekið með fögnuði. Keis-
arinn skuldbatt sig til bess aftur á
móti, að staðfesta öll arfgeng einka-
réttindi Kósakikanna.
Þeir skuldbundu sig til, að hafa
ávalt 60,000 æfðra hermanna til
taks, cr kefearinn þynfti á að halda,
að göra enga samninga við crlendar
þjóðjr, að gefa engum landflótta
bændum abhvarf, cr tfl þeirna kæmi
fná Rússlandi hinu mikla.
Skömmu eftir að friður þessi var
saminn, dó Kmelnitskí. Reis þó upp
cnn einu sinni óstjórn í Úkraníu.
Za porogi reyndust keisaranum lýð
hollir. En sumir með foringjum Kós>
akka hölluðust til Pólverja, aðrir
til Tyrkja.
Það var ckki fyrr en nokkurum
árum síðar, að yfirráð Rússa yfir
Úkraníu-héruðum voru orðin ör
ugg. En frá þeim tíma hefir það
verið stjórnarstefna keisarastjórnar-
innar á Rússlandi, að
frefei Kósakkanna og draga völdin
úr höndum 'þeirra.
Uppreistir, eins og txl. sií, sem
Mazeppa ihóf, voru stöðugt að brjót-
ast út. Á ef-tir þeim urðu Kósakkar
að þola feikna gripdeildir og fjárlát.
Tilraunir voru þá líka hvað eftir
annað gerðar til þess að koma her-
iiði Kósakkanna undir yfirher-
stjórn Rússa.
inn stökkva af bjarginu út á eyna í
eifinni miðri.
Þaðan steypti hann sér niður á
eifarbotninn og Kósakkarnir é eftir
honum. Og þann dag í dag oru þeir
enn að synda .fram og aftur niðri í
vatninu, án þess menn sjái. En
Pugatsj-bjargið stendur þarna ein-
mana og horfir niður fyrir sig ofan
í æðisgenginn elfarstauminn.
Dóri Eggertsson dáinn
VII.
Afdrif Za porosfi.
Þegar stríð brauzt út 1735 milli
Rússlands og Tyrklands, og Rúss-
ar lögðu Asov undir sig, bafði þessi
flokkur Kóeakkanna til ekki færri
en 28,000 ihermenn. Stöðvunum á
milli Don og Dnieper héldu Kósakk-
ar fyrst og stóðu eins og veggur
fyrir Tartörum.
Á ríkfeárum Katrínar miklu var
Za porogi tvfetrað; höfðu þeir þá
enn einu sinni fylst óeirð og víga-
hug. Rússncskir ihermenn eyddu
borgarvígjum þeirra mcð lítilli fyr-
Irhöfn; hafði þá líka mikill fjöldi
þeirra dregið sig inn í Tartara þorp
í grendinni.
Með þá, sem lögðu vopn sín nið-
ur, var farið mildilcga, og þeim
leyft að ihalda löndum sínum. All-
miklir útflutningar urðu til Tyrk-
iands, þar sem þeir settust að á
ströndum Asov-ska hafsins, eða í
Kúban-dalnum. Þar vair safnað f
Svartahafs iherdeildina 1792, sem afl-
aði sér mikillar frægðar tveim árum
slðar í stríðinu við Pólverja.
Um lok 18. aldar var þessi Za
porogi Kósakka flokkur nær því
horfinn úr sögu. Utan um sögu
þeirra fór þá að hlaðast margvísleg-
ur ævintýra skáldskapur.
Áttu 'þeir að hafa vbrið töframenn
iniklir, eins og fleiri goðsagnahetjur
kring um Kiev. Þegar cr 'þeir nálg-
uðust skrín, sem fjársjóðir voru
geymdir f, opnuðust þau af sjálfu
sér. Þeir gátu steypt sér í vatn og
komið upp aftur, án þess að hafa
vöknað.
Tuttugu tungumál áttu þeir að
hafa kunnað. Þeir áttu sjónauka,
er þeir gátu séð mcð blutl í mörg
þúsund mílna fjarlægð. Árangurs
laust reyndi kefearafrúin, Katrín II,
að uppræta þá með fangelsisvtet,
drekkingum og aftökum.
Sagnirnar segja, að loks hafi þess-
ir Za porogi orðið leiðir af að eiga í
stöðugum ófriði og ihafi komið sér
saman um að binda enda á tilvem
sína. Hafi þeir þá riðið allir í ein
um hópi fram á Pugatsj-bjargið, sem
gnæfir 175 feta hátt.-öldungis þver-
gnýpt yfir vinstri olfarbakka Búg-
fljótsins.
Poringinn steig fyrstur af hest-
baki, signdi sig, sneri sér austur,
vestur, norður og suður, gekk fram
á bjargið, laust það af alefli, svo að
hnefafarið sást glögt. “Látum öll-
um mönnum verða vitanlegt, hvers
konar foringja Za porogi óttu!”
Fylgismenn hans sendu steinin
um kveðjur sínar, stigu hestum
sínum á bak, riðu fram á bjarg-
þröminn, með foringjann í farar-
broddi. Slíkur reiðmaður heíir vfet
sjaldan uppi verið. Hann lét hest-
Dauði manns hefir frá alda öðli
verið talinn eitt heilagasta fyrin
brigði tilverunnar. Svo—eins og
gamalt latínskt orðtæki segir: ekk-
ert skal mæla öðruvísi en vel til
þeirra dauðu. Þrent ber til sýni-
lega: söknuðurinn, sem knýr oss til
til að líta yfir alla bresti, skugga
og brot f fari þeirra: undrunin yfir
því, að sá, sem liifði, balaði, vildi og
vann, sé gjönhorfinn og að cngu orð-
inn; og ótti við eitthvert ægilegt
afl, sem öllu þessu valdi; síðar
trúin á annað Jff, að sá liðni sé í
raun réttri upp stiginn til æðri til-
veru—rétt eins og sofandi maður
lifir og sér f svefninum (draumlífi).
Þetta dot ur mér síðast en ekki
sízt í hug í sanrbandi við fréfall
frænda míns og návinar, Halldcrs
Eggertssonar.
Halldór iheitinn var merkilegur
rnaður, ef ekki alveg einstakur niað-
ur. Hér í bessu fjárgripalandi, þar
sem liver maður sýnist um það citt
hugsa að moka og moka bagnaði í
safnhauga—virtfet hugur hans og
hvatir stefna að alt öðru. Andi hans
var ekki landsins andi, þótt hér
væri alinn 'fró barnæsku. Ágimdin,
som svartblettar og svfvirðtr svo að
sogja hverja athöfn héi\ — i.versu
liáieit nöfn seon é ]>cim hanga (líkt
takmarka | og skrautöskjur utan um eiturpill-
ur) kom aldrei nálægt ihans dyrum.
Eigi svo að hann væri hjóræna
nein eða heimótt, sem liti í draumi
á lífsins iflaum. Heldur reyndi að
“bjarga sér” rétt eins og sá næsti.
En hitt: starfsaðferð han.s í við-
skiftanna stríði liafði ekki á sér hið
algenga Kainsjmerki okkar lands.
Þess vegna varð vafalaust mér og
öðrum margsinnis á hainn litið lfkt
og ofvaxið barn, sem væri vand-
ræðalega inn skotið í þennan um-
bTobaheim. Svo fásinnisfull, sem sú
skoðun má vera, ábti hún ]>ó við
ærinn sannleik að styðjast. Hallr
dór var barn hrerri menningar—
ekki endi'loga þekkingar, en hugar-
fars—þar sem maður mætir ínanni
eins og systkini sama heimilis; en
ei óvini 'frá öðrum herbúðium. Því
var og Halldói' iheitinn gvo ferlega
fjarlægur stríðshug öllum og ill-
mensku, að fyr hefði hann hrakn-
ingutm sætt en hann iléti senda sig
til vígvallar. Það er of fátt af þess
hábtar börnum á vorri tíð; of margt
af kýttum tröllakrökkum, — sól-
fælnium dvergsálum, sem leikur
hugur á iþví einu, að leita saðning-
ar á centabungri. Gg á eg þá hvorki
við eibt land né eina kynslóð.
Hann var vaimenni. Ekki mein-
leysingur; þvi hann var ófeiminn
að segja meiningu sína, hver sem í
hlut átti. Heldur hitt: hann mátti
ekkert aumt sjá.vildi aðölluhlynna
og öllum og öllu gott gera. Satt var
það, að hann skorti helzt frekju-
kapp til að halda fram málstað sfn-
um móti öðrum. Þiví hann var ó
vanalega friðsanmir, prúður og frá-
bærlega vingjarnlegur; eigi að eins
í viðmóti, heldur og í hugarfari. En
alls eiigi skorti hann einurð til að
standa þar að málum, sem ihann á
leit sannast og bezt. Og kom þar til
aðstoðar einlægni hans, sannleiks-
ást og samvizkusemi. Þessu til
sönnunar ier það kapp, er hann
lagði á að útbreiða kenningar Past-
ors Russels eftir að hann hafði kom-
i'st að því, að þar væri sannleikann
að finna í trúarefnum. Gelkk hann
þar auðvitað í berhögg við alla sína
ættmenn og óstvini, trygðalið og
tengdafólk, sem fyrirdæmdi slíka
fásinnu; og varð mörgum öðrum
Iöndum að hneykslun og háði. En
hvað mundi slík mótstaða vinna á
sanna sálarþrá annað en auklnn
sigurhug? Enda voru þau og óhrif-
in af mótstöðunni á hug Halldóra
heitins. Án þess að sýnast neitt
einstakiega trúhneigður, tók hann
þessa kenningu fþeim trygðatökum
að undTum sætti. Og geri og þó ráð
fyrir, að það 'hafi verið tilviljun ein.
Hitt aðalið: að þetta bjó í skapi
vegna hæfifegs mismunar á eðiis-
fari. Hann lét sér annara um minn
hag, en nokkur annar maður utain
forcddra; og tel eg það til trygða-
festu eingöngu; — sama trygglynd-
ið við hugmiál sibt, eins og í trúar-
efnum, hvað sem ölhim hagnaði
leið. Hann var ekki álitinn neinn
sérlegrir skarpleiksmaður. Og þó
skildi hann eðlisfar mitt miklu bet-
ur en flestir aðrir, er eg hefi kynst,
—svo ólíkt sem það var hans eigin
eðli. Annað er og merkilegt. Hann
var sízt áliitinn neinn sérlegur ráð-
deildarmaður. Þó var eins og hvert
einasta ráð ihans mér til handa
hefði elnhverja sérstaka blessun í
för með sér. Hvera vegna? Yar það
vegna 'þexs, að það var upp sprottið
aL svo einstaklega góðum, alúðleg-
um og einlægum hug?
Önnur lýsing á Halldóri heitnum
er þessi: Hann r-ar sérlega fríður
maður á æskuárum, svo að til var
tekið: svlpurinn var hreinn, skær
og hugþekkur, líkt og á fögru
'bami. Með aldurs þroska dvínaði
að víisu og hvarf bamsblærinn af 4-
sýndimni; en hreinieikinn hélzt alla
tíð, — benti á, að ekkert llt væri
inni fyrir. Enda varog svo eigi; sræ
vart hygg ef að finnfet fullorðinn
maður á vorri tíð hjartahrcinni en
Ha'lidór heitinn var: sálarlffið eins
h 'iðskært og maímorgun. Eigi var
og svo að eins inni fyrir; heidur
svaraði viðmót og frainganga öll
sáiarfarinu: eimliver einiægasti,
bezti og blíðasti 'húsfaðir: eins og
barn mcð börnum slnum; s\”o örláb
ur og gestrisinn, þó oft væri eigi af
mjög miklu veitt, að undravert
var, — óhófslauist ]>ó. Geðpiúður,
svo að hann virtfet varla eiga skap-
skifti til; eða ]>á hafði ]>að einstaka
taumbald á tilfinningum sínnm, að
mjög fágætt mun. En vel kunni
hann að gera greinarmun vina og
óvina. Hann var, sem eg á drap,
livorki neinn sérs akur fræðimaður
né frábær að viti. En alt uin það
kauseg mér engis inannvs fylgd frem-
ur en hans. Hann var ekki fyndinn,
en 'skemtinn; ekki liæðinn, en glett-
inn. Ekkert vsérstaklega einkenni-
legur; en hafði afbragðs skyn og
“smekk” fyrir alt einkennilegt, til-
komumikið og afbrigðilegt. Hann
var vart 'fæddur til að vera forustu-
maður; en einlægur fylgjari af-
burðamanns. Og má þar að vlsu
til teljast trygð hans við skoðun ]>á
í trúarefnum, er liann tók upp full-
orðinn. Eitt í samræmi við það
var yfirlætfeleysi hans; svo að nær
var einstakt, — einkum þá litið er
til iandsiðs og nútízku.
Hann hafði ýmsa kosti, sem eg
hafi og ögn á drepið. Og má segja,
að koistir hans fælust fremur innra
en skinu hið ytra. Það var gull í
jörðu; fremur en gi-óðurmagn í
mold. Kostir hans voru hugarfars-
kostir fremur en hæfileika. — Og
er slíkt sálarfar fremur lofað á-
lengdar en í nálægð, sem eðlilegt
er. Því gullið sem glóir, er það
eina, sem í augun skín. Og gyllast
sumir furðanlega af endurljóman-
um frá gullblendingi ]>eim, sem þeir
hafa að sér safnað, oft með sora
og öllu saman. En þess háttar gull-
blendings-hrúgur átti Halldór aidr-
ei til. Og átti hann því sízt þeiim
sæmdum að fagna né almennlngs
skrumi, sem vafalaust hefði annars
orðið. Fremur hitt þá, að honum
væri ámælt fyrir skort á framtaki —
vegna þess að matartirúgur hans
voru stundum minni cn margra
hinna. Hins ekki gætt, að eraökin
var: of mikil samvizkusemi. Yerk-
lægnin hins vegar einstök í flestum
greinum, cins og hann átti ættir til
(í báða liði), og veiikifylgni að sama
skapi.
En þótt ihann hefði ýmislegt til
að bera, var þó eitt að honum:
hann var of mikið góðmenni. Sízt
svo að skilja, að eg álasi honum
fyrir það; það heyrði sálarfari hans
til að vera sem næst skuggalaus—
eins og heiðloftið um hádaginn. En
]>að eru einmitt skuggarnir, sem
menn óttast og tigna. Hann duld-
ist eigi; og var sízt aí öllu viðsjáll.
Alt of göfugnr til þess að gruna
nokkurn mann um svik og klæki;
og því eigi jafnfær um að forðast
slfkt eins og þeir, sem svo eru sjálf-
ir. Því kvað og svo að orði, að
hann hefði verið of mikið góð-
menni; ef ekki að mannkostum, þá
að minsta kosti til metafengs og
gróða, — sem eru aðal kepþikeflin í
mannlegu félagi. En dygðirnar til
að hijóta þá hamingju eru: tvö-
VARIST GOPHURINN
þeir gjöra áhlaup á hveitiakra ySar
og eySileggja þá ef þér ekki brúkiS
Gophercide
EigiS ekkert á hættu, kaupiS “GOPHERCIDE”
STRAX, sósiS hveitiS í því, og stráiS svo eitr-
aSa korninu kringum holur Gopheranna. ÞaS
. mun bjarga hveiti uppskerunni.
Lyfsalinn eSa kaupmaSurinn hefir “GOPHER-
s CIDE” eSa getur útvegaS þér þaS
BÚIÐ TIL AF
NATIONAL DRUG & CHEMICAL CO. OF CANADA, LIMITED
MONTBEAL
Westem Branches: Winipeg, Regina, Calgary, Edmonton,
Nelson, Vancouver and Victoria
hann þreyttan og þjáðan. Líkt og
sáruppgefinn maður, sem að Joikum
legst til hvílu, en á ervitt með að
festa svefntnn; hrekkur upp hvað
eftir annað, eins og 1 aðsóknar-
draum, — unz sfðasti friðurinn fell-
á vangann, og augun lókast í blíð-
um blund. Þá hefir svefndfein
náð valdinu yfir öllum aðsóknar-
vættum. Svolciðfe sýndfet manni
dánardfein benda hinum framliðna
frænda mínum úr fjarlægð með frið-
andi fagnaðarboði, n^eðan þjáning-
anna nöðrur nistu bann og sýktu
sál ihams með kvölum.
Hann lifir. Allir lifa, þótt líkams-
böndin slakui. Og eg hefi spurt
sjálfan mig, hvort ekki gæti ábt sér
stað, að sálin græði þá sérstakan
flugmátt, þegar tökunum er slept á
stappi og striti daglegs lífs. Á sinn
hátt eins og svefninn vekur nýtt afl
ti'l starfa; eða hvílandi maður gríp-
ur huganflug, sem þeiin istritandi er
synjað. Þannig er eg ekki íjarri
þvf, að s(il hans hafi senit mér hug-
arköll við og við meðan hann lá á
banabeði; aflið OTðið því máttugra
til flugsins, ®em meir dró úr starfs-
þróttinum. Að minista kosti þótt-
tet eg hvað eftir annað verða var ná-
lægðar hans, þar <sem eg fór—, löngu
áður jafnvel en mig gruniaði neitt
um feigð og síðustu för. Einkum
kendi eg þess þá, er eg var í kyrð og
ekkert glapti fyrir. Síðustu dagana
bar þó minna á þessu; eins og h.ug-
skeytin væru þá farin að missa
nrátt. — En í kirkjunni varð eg s\’o
greinilega var nélægðar hans. Eg
sat framarlega, ineðan á ræðunni
stóð; en aðrir nánustu ástvinir inst.
Alt í einu fann eg þann framliðna
kalla til mín mjög skýru hugar-
kalli: “Komdu innar!” Það gerði
eg og, er kallað var til liksýningar.
Þar sá eg hann síðast; svf^hreinan
að vanda, — en ferlega kvalafölan
og tekinn, svo að fáa framliðna hefi
eg séð jafn sóttihrakta sem hann. —
— Mér er tregt um að trúa þvi, að
einstaklingseðlið hverfi um andlát
eða eftir, um langa hríð; fremur en
lfkami manns tapar lögun sinni, þ6
að hjartað hætti. En í andlátinu
sjálfu funa sálaröflin upp í björt-
um blossa, þ.e hin dýpri “andlegu”
öfl. Og vitum vér uan þúsundir
dæma, ' óhrekjandi, er deyjandi
menn vitja annara i hugarheim-
sókn um langar leiðir.
En í enn öðrum skilningi lifir sá
liðni. Þeir lrfa kring um okkur; á
heimilunum fyret og fremst; einnig
í verkum sínum. Þeir reika í kring
um oss eins og hálflifandi reykjar-
myndir i andrúmslofti minning-
anna. Sorgin gerir þessar myndir
hryllilegar eins og lifandi lfk, — eða
INMITT NO er bezti tími aí
gerast kaupandi a3 Heims-
kringlu. Frestið því ekki til
morguns, sem þér getií gert í dag.
Slíkt er happadrýgst.
E
hans; og mundi ejálfsagt hafa tekið , - —
alveg sömu tökum hverja hugisjón, | feWn*- á-girnd og ódygð.
sem liann hefði fest ástfóstur við. |
Það eru annarar rortar menn cn
hann, sem mest ber á og mest um
brjótast í mannlegu félagi; en það
eru tryggu mennirnir, einlæfeU,
sönnu og hugarhreinu, sem að lok-
um ráða sigrum hugsjónanna. Af
þeim var Halldór Eggertsson einn.
Mín kynni af Halldóri heitnum
byrjuðu skömmu eftir að eg kom til
þessa lands. Varð hann mér svo
samrýmdur, að fáir hafa mér betur
orðið; eigi vegna frændsemi ein-
göngu, — (heldur (að líkindum)
Eg kom hvað eftir annað að isótt-
arsæng hans meðan hann lá síð-
ustu leguna. Það sýndist liggja
yfir 'honum einhver dvali alla tíð
frá því hann lagðist. Hvorki ör-
vænting, kvíði né hugarvíl, þótt
hann yrði þess furðu fljótt var, að
hann mundi varla aftur upp
standa. Stillingin, sem var eitt að-
al-einkenni hans í lífinu, vék sízt af
öllu frá honum á dánardægri. Og
reyndi þar þó ærið á. Því þraut-
irnar voru afskaplegar, — Manni
sýndist eins og svefnró hafa gripið
þá heilagar eins og verur frá öðrum
heimi. En er frá líður, dvína þær
og deyfast, eftir vcðurlagi á minn-
inganna lofti. En sumar minningar
lifa takmarkalausa tíð, æ-nýjar og
æskuskýrar iíkt og sífögur sólaký
um vorlangan vonamorgun; — yfir
ástanna dölum; yfir trúarinnar
tindum. Þess vegna man móðirin
svo vel viðburðina úr lífi liðins
barns síns; þess vegna muna þjóð-
irnar cain þá eftir sólgyltum atburð-
um úr elztu fornöld.
Það má vel segja, að lífið sé á-
vöxtur upp af dauðans rót. Vér iif-
um af þeim liðnu, og í þeim liðnu.
Þeir eru andrúmisloft vort og ljós-
dreifir. Því í gegn um sjónarmóðu
umliðinna atburða er það, sem
hugsjónanna ihiminbjarmi berat til
vor. Það má segja, að heilagur lffs-
ilirnir hærri tilveru angi upp úr
hverju einásta leiði: að þeir dauðu
standi cnn að starfi, með oss, rétt
eims og meðan vér horfðum á þá
og heyrðum. Það er svo langt frá,
að það séu að eins einhvcr verk
þeirra, sem geymi gagn og gildi.
Nei, ekki verkin sjálf, heldur sá lífs-
máttur, sem magnaði verkin, og
byrgir ódauðlegan neista af þeirra
lífi. Þvi það er ekki i dauðanuui,
sem við deyjum. Heldur erum við
að smá-deyja aiia tíð í verkum vor-
um. Líkt og svampur, sem smá-
drekkur til sín allan vökvann í
skálinni; eða öllu heldur: líkt og
barnið, senn smátt og smátt sýgur
til sín magn og þroska móður sinn-
ar. Því lifum vér sizt í dauðum
heimi; heldur al-lifandi og ódauð-
ieguin. Eftir ‘því verður sá liðni
jafn lifandi og ihinn, sem vér heyr-
um og sjáum. Sá lifandi að falla
fyrir feigðar- og eyðingar-björg alla
sína ævi; — þar sem sá liðni er upp
að rfea í eiimi umliðins starfs, ótæm-
andi tíð.
Halldór frændi minn var friðsam-
ur í lífinu. Og hann er það liðinn.
Eg sé hann sitja sofnaðan í hús-
bóndastólnum heimili sínu; eins
og blessunar-vætt börnum og kom-
andi vinum. Störf hans voru hvorki
stórtæk né samfeld. En drengskap-
ur angar upp úr hverju spori hans,
hvar sem hann fór. Og hver ein-
asta minningarmynd hans er hrein
og skær eius og heiðviðrteský.
Þ. B.
BIÐJIÐ KAUPMANNINN UM
PURITY FLOUR
(GOVERNMENT STANDARD)
Ekki “Stríðs-Hveiti”
Aðeins Canada “Stríðs-tíma” Hveiti
Bæklingur í hverjum poka til leið-
beiningar konunum.
'
PURITV FtOUR
More Bread and Better Bread