Heimskringla - 12.12.1918, Blaðsíða 1

Heimskringla - 12.12.1918, Blaðsíða 1
Opíí í kveldin til kL 8.30 >HV Tennur Þurfk Aðgerðar Sj áið mig DR. C. C. JEFFREY "Hinn varkári tannlæknir” C*r. LoKan Avf. of Mnln St. VOLTAIC RAFMAGNS ILEPPAR I*æg:llefrtr ok holllr fleppnr, er varna köldu ok kvefl, ltna rIk*nrverkl »k halda fðtunum jafn heltum Mumar eg vetur, örva blöftrAnlna. Alllr lettu af brúka þA. Bezta tegundln koatar 90 cent. — NefniÚ ntærb. Peoples Specialtíes Co. Dept. 17. P.O. Box 1S36. WINNIPBQ XXXIIÍ. AR. WINNIPEG, MANITOBA, 12. DESEMBER 1918 NÚMER 12 Almennar fréttir. Fjármála ráðherra sambands- stjómarinnar birti nýlega skýrslu yfir öll hemaðar útgjöld Canada frá því fyrst aS ófriSurinn hófst. StríSskostnaSur Canada í alt, aS 30. nóv. þ.á., er sagSur vera $1,068,000,000. AS 31. marz næsta ár verSur hann eftir ágizkun í kring um $1,290,000,000. ViS þetta verSur aS bæta þeim stríSs- útgjöldum, er eiga sér staS eftir 31. marz næstkomandi og sem »agt er muni nema eitthvaS kring um $300,000,000. Árleg eftir- launa byrSi stjómarinnar verSur um $30,000,000 og ef til vill rúm- lega þaS. 1 lok marzmánaSar 1914 var ríkisskuld Canada $336,000,- 000 — í sama mánuSi næsta ár verSur ríkisskuldin komin upp í $1,500,000,000. Til þess aS mæta þessum mikla stríSskostnaSi hefir Canada góSa ástæSu aS leggja fram kröfu um skaSabætur fyrir margvíslegt tjón, er leitt hef- ir af stríSinu og ekki sízt af völd- um kafbáta hernaSarins þýzka. Sprenging mikil átti sér staS þann 9. þ.m. í rafverkstæSi einu í 'bænum Shawinigan Falls í Quebec fyl'ki. Um 300 manns voru viS vinnu í verkstæSinu, þegar þetta kom fyrir og aS því er fyrstu frétt- ir sögSu fórust 1 1 verkamenn. Margir aSrir meiddust meira og minna. Þann 7. þ.m. var mikiS um dýrSir í Bandaríkjunum í tilefni af því, aS þá var þar yfir öli ríkin haldinn hátíSlegur hinn svonefndi “Bretaveldis dagur”. Var dagur sá tileinkaSur brezkri þjóS og þannig minst hennar umfangs- miklu hluttöku í stríSinu. Margir af helztu mönnum Manitoba fylkis og Winnipeg borgar fóru suSur til St. Paul til þess aS vera þar viS- staddir viS þetta hátíSlega tæki- færi. Skal þar fyrst fræga telja þá Sir James Aikins fylkisstjóra, Hon. Ed. Brown fjármálaráSherra, Hon. T. H. Johnson dómsmála- ráSherra, F. H. Davidson borgar- atjóra í Winnipeg og C. F. Gray til- vonandi borgarstjóra hér. Ásamt þeim fóru og margir aSrir hátt- standandi og málsmetandi menn héSan úr fylki. Skemtu þeir sér hiS bezta sySra og dáSust mjög aS þeim mikla hlýhug er þeir urSu þar varir viS í garS hinnar brezku þjóSar. Sýnir þetta Ijóslega, aS BandaríkjaþjóSin gangi ekki í neinni blindni um hve yfirgrps- mikla þýSingu þátttaka Breta hafi haft í heimsófriSnum.—A/iS heim- komu sína lýsti C. F. Gray tilvon- andi borgarstjóri því yfir, aS hann akoSaSi skyldu Canada aS halda hátíSlegan “Bandaríkja dag” á næsta sumri. Sagt er hinir áSur ákveSnu prísar á hveitikorni hér í Canada muni haldast þangaS til í lok á- gústmánaSar næsta ár. Einnig verSa þangaS til viShafSar sömu ráSstafanir hvaS snertir skiftingu Canada kornsins á mtlli banda- þjóSanna. Til heima notkunar þarf Canada sjálft átta miljón bushels af hveitikorni og 600,000 tonn af hveitimjöli hafa banda- þjóSirnar pantaS héSan, er malaS verSur hér heima fyrir. Til inn- flutnings eSa útflutnings hveiti- korns og hafra þarf aS fá leyfi hjá stjórninni, en ekki gildir þetta hvaS snertir baunir, flax, bygg eSa rúg. Forvígismenn bindindisfélaga í Canada sendu nýlega erindreka til Ottawa til þess aS leggja aS stjóm- inni aS láta núverandi vínbannalög haldast unz þau séu borin undir þjóSaratkvæSi. Er stjórnin'beSin aS ákveSa kosningadaginn um þau meS aS minsta kosti sex mán- aSa fyrirvara, og til þess mælst aS þetta verSi ekki fyr en allir Canada hermenn nú erlends séu heim komnir, svo þeir eigi kost á aS láta í ljós vilja sinn í þessu þýSingar- mikla velferSarmáli þjóSarinnar. Sambandsstjórnin hefir fyrir nokkru síSan ákveSiS aS lána öll- um fylkjunum til samans fjárupp- hæS er nemur $25,000,000, meS því markmiSi, aS fé þessu sé variS til húsabygginga. VerSur láninu skift á milli fylkjanna þannig, aS miSaS verSur hlutfallslega viS í- búatölu þeirra. Eftir því verSur skerfur Manitoba fylkis eitthvaS $1,800,000 -- og nægir fjárupp- hæS sú til aS byggja 600 hús fyrir $3,000 hvert, eSa 900 hús fyrir $2,000 hvert. AugnamiS stjórn- arnnar meS láni þessu er hiS bezta og verSi vel á lánstyrk þessum haldiS af fýlkisstjórnum ætti þaS aS koma aS góSum notum. -----o------- Böndin berast að Yilhjálmi. ' Kurt Eisner, forsætisráSherra Bavaríu, tilkynti í ræSu þann 6. þ. m., aS innan skamms myndi hann byrja aS birta skjöl utanríkismála stofunnar þýzku, er hefSu inni aS halda nægar sannanir fyrir því, aS Vilhjálmur fyrv. keisari Þýzka- lands, hefSi veriS orsök stríSsins. Má meS sanni segja, aS böndin berist nú aS honum úr öllum átt- um, þar sem hans eigin þjóSar menn taka svo álvarlega í streng- inn. AS svo komnu hafa banda- þjóSirnar ekki formlega krafist af stjórn Hollands, aS hún gefi hann þeim á vald, en aS líkindum verS- ur þessa ekki lengi aS bíSa. — SíSustu fréttir segja hann nýlega hafa gert tilraun aS fremja sjálfs- morS og einn af yfirforingjum hans hafa særst viS aS varna hon- um frá þessu. Fylgir frétt þeirri, aS Vilhjálmur sé mjög niSur- beygSur í seinni tíS og auSsjáan- lega þrunginn hrygS og gremju. Skaðabótakröfur Brezka ríkisins Frétt frá Lundúnaborg í lok síS- ustu viku segir skaSabótakröfur brezka ríkisins á hinu komandi friSarþingi muni nema átta bljón- um punda sterling. Engin vissa er aS svo komnu fengin, hvort kröfur þessar verSi samþyktar af friSar- þinginu og verSur tíminn einn aS leiSa þaS í ljós. En þar sem þær virSast sanngjarnar í alla staSi, er þó engin ástæSa til aS efa aS svo verSi. SkaSabótafé þessu verSur skift á milli hinna ýmsu hluta brezka ríkisins, aS líkindum 'hlut- fallslega eftir stríSskostnaSinum. Um þá skjftingu hefir friSarþingiS ekki neitt aS fjalla. ------o ... Friðarþingið. A'f seinni fréttum aS dæma, virSist nokkurn veginn víst, aS friSarþingiS muni sett verSa í kring um þann 1 7. þ.m. og haldiS aS þaS muni standa yfir í aS minsta kosti þrjá mánuSi. Undir- búnings ráSstefnur eru þegar byrj- aSar í París og taka Canada full- trúarnir þátt í þeim. Er nú mikiS um dýrSir í höfuSborg Frakklands og streymir fólk þangaS úr öllum áttum. GististöSvar allar þar aS verSa troSfullar og máltíSir og annaS selt óheyrilega háu verSi. Allar járnbrautar lestir er til borg- arinnar koma, flytja henni stóra hópa af aSkomugestum, bæSi úr ýmsum stöSum innan lands og eins utanlands frá. SkipiS “George Washington” meS Wilson Bandaríkja forseta um borS og sendi'herra sveit hans til friSarþingsins, hefir hrept tölu- verSa storma og ilt veSur á leiS- inni yfir um. Ekki er þó kafbáta- hernaSinn þýzka aS óttast í þetta sinn og er þaS stór bót í máli. Sagt er aS skipiS muni lenda viS hö'fn á Frakklandi á föstudaginn kemur, og verSur tekiS á móti því a'f herskipum bandaþjóSanna. ÁS- ur friSarþingiS byrjar er ráSgert aS Wlson ferSist eitthvaS um or- ustusvæSin og hin áSur hernumdu héruS. Eftir ágizkun munu um 5,000 erindrekar mæta á friSarþinginu frá hinum ýmsu löndum. -------o----- Frá Íslandi. f síSasta blaSi var sagt frá því, aS nokkrir menn hér í bænum hefðu sent símskeyti til fslands, undirskrifaS af Heimskringlu og Lögbergi. Á föstudaginn, þann 6. þ.m., kom svolátandi svar frá stjórnarráSi fslands: Reykjavík, Dec. 3, 1918 Heimskringla, Lögberg, Winnipeg. Eruption stopped. Death rate epidemic like Canada. No help needed. Thank your Benevolence. Eggerz. Á íslenzku: Eldgosin hætt.. DauSsföll sýk- innar söm og í Canada. Engin hjálp þarfnast. Þökkum velvilja yÖar. Eggerz. -------o----- Þjóðaratkvæðið um fullveldi fslands. (ísafold 26. okt.) Fréttir eru aS korna, þegar þetta er ritaS, úr 19 kjördæmum af 25 af atkvæSagreiSslunni 19. októ- ber. Þær fréttir eru þann veg, aS hiklaust má dagurinn heita “laug- ardagur til luk'ku” fyrir land vort, því þjóSin hefir, eins og vita mátti, greint svo vel sóma sinn, aS nær 93% af þeim, er atkvæSi greiddu, hafa sagt já, en 14.-15. hver kjós- andi nei. — AtkbæSagreiSslan í einstökum kjördæmum hefir veriS á þessa leiS: Já. Nei IsaifjörSur 248 95 SeySisfjörSur 204 2 Vestmannaeyjar 457 4 Reykjavík 2398 243 Strandasýslu 385 8 Akureyri 248 17 Rangárvallas. 441 13 A.-Skaftafellss. 297 2 Dalasýsla 335 13 Vestur-lsafj.s. 294 52 Borgarf j arS ars. 386 18 Árnessýsla 556 138 Gull'br. og Kjósars. 903 26 Skagaif j arSars. 640 13 Mýrasýsla 330 27 Húnavatnssýsla 550 10 SuSur-Múltsýsla 667 35 Vestur-Skaftafells. (Dyrhóla og Hvamms- * 'hreppar) 98 Eyj a f j ar8 arssýsla 5 32 34 AuSir og ógildir seSlar hafa orS- iS alls 171, svo aS 1 6 í fyrtöldum kjördæmum hafa alls greitt at- kvæSi 9,524. Þátttakan viS þessa atkvæSa- greiSslu er auSvitaS langt frá því aS vera eins mikil eins og vér hefS- um óskað og bezt hefSi veriS. En þaS er nú svona, aS viS almennar atkvæSagreiSslur um land alt, hvort heldur eru landskosningar eSa annaS, mun aSsókn kjósenda aldrei verSa líkt því eins mi'kil og viS kjördæmakosningar. En beri maSur saman, hvernig landskosningarnar t fyrra voru sóttar í þessum kjördaemum og svo fullveldisþjóSaratkvæSiS 19. okt. verSur munurinn afar mikill. Landskosningarnar sóttu aS eins tæp H/1% (27.4) þeirra, er á kjörskrá voru. En atkvœSagreiSsl- una núna hafa þó sótt milli 48 og 49 af hundraSi—eSa tæpur helm- ingur allra þeirra, er á kjörskrá voru. — Naumast mun þaS of djarft ályktaS aS meS nei-atkvæS- unum séu taldir nokkurn veginn meS tölu andstæSingar fullveldis- sáttmálans í þessum kjördæmum. Minsta kosti mun áreiSanlegt, aS til skila hafi veriS haldiS öl'lum at- kvaeSum af því tagi hér í höfuS- staSnum og á IsafirSi, þar sem nei- in kváSu aSallega stafa frá Stokks- eyri. — VerSi niSurstaSan lík í þeim kjördæmum, sem eftir eru, má gera ráS fyrir, aS ekki fari fjarri því,. aS já-in verSi um 14 þús. og nei-in eitthvaS kring um eitt þúsund eSa rúmlega þaS,, eSa rúm 3% af öllum kjósendum landsins. 1 I ■o- Frá Kötlugosinu. HlaupiS eySir 4 bæjum. KötlugosiS byrjaSi um nónbil 12. október meS vatn og jökul- hlaupi yfir Mýrdalssand, austan Hafurseyjar. HlaupiS geisaSi fram j Hólmsá, sópaSi burtu Hólmsárbrú ! meS steinstólpum. Fólk flýSi Hrífunesbæinn, en bæinn sakaSi þó ekki. HlaupiS fór í KúSafljót meS miklum jakaburSi og gerSi megnan usla á MeSallandi. Eydd- ust þar bœirnir Sandar, Sandasel, i Rofabær og Melhóll. Fólk komst1 alt af; flýSi sumt aS LeiSvelli, en I ta'liS aS jörSin Sandar eySileggist j meS öllu. Hross frá Söndum hafa mörg 'fundist dauS í íshronnum og I mörg vantar. Rúmlega 70 kindui fundust dauSar, flestar frá Sönd- um, og margt fé vantar. í Álftaveri gerSi hlaupiS einnig tjón. 1 Skálmabæjarhrauni fyltst kjallar, en fólkiS flýSi í fjárhús. i Frá i-roltsbæjum flýSi fólkiS aS HerjúlfsstöSum. Umhverfis Hraun bæ og víSar eru háar íshrannir. — Manntjón varS hvergi. Talsvert af vi'kri, sandi og ösku hefir falliS yfir Skaftártungu og allar sveitir Vestur Skaftafellssýslu austan Mýrdalssands. 111 beit, en fénaSur þó óvíSa á gjöf néma í Landbroti. Þá hefir og falliS mik- il aska innan til í örælfum, en eink- um í Svínafelli. Eru þar hagar slæmir. I SuSursveit hefir 'falliS no'kkur aska, svo aS fénaSur hefir lá'tiS illa viS jörS. GosiS virSist heldur í rénun, þó vottur af öskufalli í næstu sveitum viS Kötlu alla daga frá því gosiS hófst og til 18. okt. Þann dag þykt 'loft, svo ekki sást til Kötlu, en dynkir heyrSust og þann 20. heyrSust enn miklir dynkir austur í Öræfum. Ðf askan fýkur ekki bráSlega eSa þvæst af, er auSsjáanlegt, aS eySa verSur miklu af fénaSi í V.- Skaftafellssýslu, meS því aS hey- fengur var lítill í sumar. BjargráSa hefir veriS óskaS í skeytum frá hreppsnefndum þar í sýslu. í nótt hefir falliS aska hér lítiS eitt og mstur mikiS í lofti. Fjarri fer því, aS Katla sé búin aS ljúka «ér af. Fregnir aS austan herma, aS aldrei hafi hún látiS ver en núna um og eftir helgi. Horfur eru æSi ískyggilegar þar eystra aS ýmsu leyti, en allraverst þó, aS bændur voru ekki búnir aS koma frá sér nærri öllum fénaSi, er þeir ætluSu aS lóga í haust, og þar viS bætist nú grasbrestur vegna öskuifallsins. Gísli Sveinsson, sýslumaSur í Vík, símaSi landsstjórninni í fyrra- dag og baS aS hiS ítrasta væri gert til þess aS senda tunnur og salt austur, svo aS bændur gætu skor- iS fé sitt. KvaS hann horfa til etór-vandræSa ef ekki kæmu þess- ar vörur,< því aS jarSlaust væri af öskufalli og bændur margir hefSu orSiS aS taka allar skepnur á gjöf þegar. —StjómarráSiS brá þegar viS og hefir leigt björgunarskip- iS Geir til fararinnar. Mun hann fara austur bráSlega og er ráSgert aS koma tunnunum á land í Skaift- árósum. KötlugosiS heldur. áfram, og kvaS þaS aldrei hafa veriS magn- aSra en fyrst í þessari viku, á mánudag og þriSjudag. ösku- fall töluvert eystra, og útlit hiS allra ískyggilegasta. Drotningin í álögunum. »»» Eitt sinri var hún fögur sem foss í sólarglóð, og frjáls sem skáldsins draumur um ókveðið ljóð. Með drotningarljómann um leiftur-haddinn sinn hún laugaði brjóstið sitt við nyrsta brimsæinn. — En álögunum örðugt er að verjast. — Svo komu þeir — og lögðu ’ana álögin á: að altaf skyldi ’ún frelsið og sólskinið þrá, en sitja þó í böndum í hellis-skúta hám með hjartað þreytt af sorgum og óuppfyltum þrám.— — Því dapurt er í álögum að dvelja. — En aldirnar liðu. — I álögum hún beið, — og ísköld hellisnepjan sem feigð um brjóstið leið, og drotningarljóminn, sem hátt um heim ’ún bar, var hjúpaður í myrkri og blakti sem skar. — I álögum er ömurlget að sitja. — Og tárin hennar hrundu sem hagl á flekkað lín — því hjartablóðið frýs þar, sem sólin aldrei skín. Þó vissu menn, að djúpt inni bar hún sér í barm það bál, sem stundum seiddi’ enni geislablik á hvarm. — En ömurlegt er álögin að bera. En — í d a g á hún að losna álögunum úr, og undir fætur troða sitt gamla fangabúr. I d a g á hún að ganga úr hellis-skúta hám, og hjarta s*tt að verma á uppfyltum þrám. — Því yndi er úr álögum að komast. — I d a g á ljóminn aftur að dreifast henni frá, og drotningartignin að skína af hennar brá. — Og fögur skal hún verða sem foss í sólarglóð, og frjáls sem skáldsins draumur um ókveðið ljóð. — — Og aldrei meir í álögum sitja. — 19. október 1918. — Isafold. Jón Björnsson. Sóttin mikla. (Eiftir “Mong’unbl.” 17. nóv.) Arifj, sem nú er að líSa, rnun lengi í minnuiin Ihiaft, sem ár friðarins. Óiskin, sem allar þjóðir Iheims ihafa borið fyrir brjósti, hefir gengið oft ir. Sverðin eru sliíðruð á vígvelli Evrópu. Hver hafði spéð þvf, að sa’o mikil tíðindi gerðist ihér á meðal vor, að menn mintu.st naumast á vopnah'lé- ið, byHinguna þýzku og landflótta þess Iþjóðhöfðingja, ®em mest hefir verið um rætt síðustu árin, þeirra vegna? Hver hefði epáð þvf, að svo viðburðaríkir dagar hiðu vor, að vér gleymdum Kötlu, spúandi eldi og ei- myrju yfir nál'ægar sveitir? Nú inefnir enginn Beykvíkingur Kötlu, fremur en liún 'hefði 'ald'rei verið til. Og engir fánar svifu að hún á þriðjudaginn var, til þess að fagna friðnum. 1 stað þes drúptu fánar á miðri stöng, sem sýnilegt tákn drepsóttarinn.ar, sem diauðinm 'hefir fengið að vopni, 1 okikiar af- skekta landi. Utan úr 'heimi hafa 'borist öðru hvoru síðan i sumar fregnir af inflú- enzunni, sem geisað hefir víðsvegar um Evrópu, og nú upp iá síðkastið einraig vesban ihaifs. En það virðist svo, sem 'að menn hafi eigi álitið veikina jafnskæða og raun er á orð- in. Inflúenzan, isem mienn ihafa étt að venjast síðustu árin, hefir verið mjög melnlaus, og fólk hefir talið hana lítið verri en slæmt kvef. Og það virðist mega ætla, iað læknar vorir sumir hafi eigi álitið, að veru- leg hætta gæti sbafað af herani, því að annars mætti það heita ófyrir- gefanlegt skeytingarleysi að Ihafa eigi betri viðbúnað lundir komu hennar hingað, ein gert var, eða gera eigi ráðstafanir til að tefja svo fyrir veikinni, að mikill meiri ihluti hæj- arbúa sýktst ekki saimtímis, og vandræðira Iþar af leiðandi yrði óvið- ráðanleg. Á miðvikudaginn annan en var roá tölja að þriðjumgur hæjarhúa hafi verið. orðinn veikur. En næstu daga breiddist veikin svo mjög út, að um síðustu ihelgi mun ýkjulaust mega telja, >að tæpur þriðjungur bæjarmanna hafi verið á uppréttum fótum. Þá dagana var því líkast, sem alt líf væri að fj.ara út í ibænum. Göturnar voru að kalla mátti auðar af fólki, og ætíð voru það sömu and- litin' sem sáust, Iflest eldra fólk. 1 byrjun þessarar viku ifóru að sjést ný andlit, sjúklingar, sem gengnir voru úr greipum sóttarinnar. En um sama ley.ti fór hinn hryggilegi förunautur inflúenzunnar, lungna- bólgan, að færast í aukana, og með henni fjölgaði mannsiétunum. “Lokað.” Um það leyti, sem Morgunblaðið hætti «ð 'koma út, var mjög tekið að brydda á því, iað sölubúðir væru lok- aðar allan daginn, og inargar lok- aðar öðru hvoru vegna 'þess, að eigi var nema einn miaður uppistand- andi í hverri búð. Og smiám saman urðu lokuðu búðirnar fleiri og fleiri. Stór verzlunarhús, ens og t.d. Vöru- húsið, hafa verið iokuð í meira en viku. iBakarfin urðu að loka flest- öll, iþví að bakararnir Hágu veikir og ekkert var til að selja. Þó hafa bak- arí Vald. Petersens á Laugavegi 42, frú Kristinar Símonarson og Al- þýðúbrauðgerðin getað selt brauð daglega, eftir því sem vér vitum bezt. Og mjólkursölustaðirnir hafa ætíð gebað afgreitt mjólk í bæinn, enda hefðu þeir sízt af öliu mátt missa sig. Síðastliðinn laugardag var, að þvi er komlst verður næst, ekki fimla hver sölubúð í bænum’ opin. Og þar sem opið var, var alls eigi mikið að gera, jaifnvel i matarverzlunum. Aifgreiðslutími bainkanna var styitt ur að miklum un. Þar ihefir síðast- liðna viku að eins verið opið 1 til 3, og ibýsna féliðað. í Islandsbanka hafa t. d. sumia dajjana að eins 3 menn verið við afgreiðslu, þar á meðal sá ihankastjórinra, sem nú er heirna; en í Landshankanum hafa alt af verið nokkru fleiri. Stjórnar- réðið Ihefr verið lokað suma dagana, og ftestar eða allar opinberar skrif- stofur. Aifgreiðslutími póststofunra- ar var styttur að miklum mumi, og sú stofnun, sem mest var um vert að opin 'héldist, landssíminn, varð einnig að teggja árar f bát. Um miðja fyrri viku varð að ihætta af- greiðslu símasamtala út ^im land, og skömmu sfðar var einnig hætt að afgreiða símskieyti. Verst var ásitand- ið á laugardagirara var, því að þé (Framhald á 5. bls.)

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.