Heimskringla - 12.12.1918, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 12. DES. 1918
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
almenn hjá fólki. Mishepnan að fá
bót á hinu og þessu, er heldur skoð-
uð orsakast af ónægilegri takmörk-
un. Einstaklingar eða auðfélög,
sem hrúga saman stórgróða og
borga á sama tíma lægsta kaup-
gjald verkafólki sínu, eru helztu út-
breiðendur jafnaðarhreyfingarinn-
ar í Canada. Slík félög og einstak-
lingar eru þeim kröfum fólksins til
sífeldrar uppörvunar, að stjórnin
taki í taumana með auknum tak-
mörkunum — stemmi þannig stigu
fyrir fjárglæfrabraski og stórgróða.
Auðfélög sem þessi eru hinir
raunverulegu Canada Prússar. Ev-
rópu samnafnar þeirra hafa fram-
leitt þá Keir Hardie, Hyndman,
Jaures, Bebel og Kropotkin, sem
svo örugglega hafa stutt frelsis-
hreyfingar fólksins; vakið þá
hreyfingu, sem nú nær um heim
allan. Áframhaldandi brask slíkra
auðfélaga, bæði hér og í Evrópu,
getur á endanum leitt oss gegn stór-
alvarlegri og lítt viðráðanlegri
hættu fyrir þjóðfélagið.
Sóttin mikla.
(Pramh. frá 1. bls.)
barnaskóliann
inun eigi nema einn maður af öllu
starfsfölki landssírrta - stöðvarinniar
hafa verið uppi stndandi, en daginn
eftir voru einn eða tveir kiomnir í
viðbót. Miðstöðinni nnun alt af ihafa
veriö haldið opinini n-ema part úr
einum degi, en ibjónustutíminn var
styttur, vegn-a b>ess að sömiu stúlk-
urnar, eða ®ama stúlkan, urðu að
vera á stöðinni allan daginn. Sendi-
sveinaleysi hefir mjög bagað 1-ands-
símiastöðina, og eigi verið hægt að
seinida út um bæinn skeyti bau, >er
tekið Ihiefir verið á móti. Loftskeyta-
stöðin hefir starfað að meistu, og
heftr bó forstjórinn verið veikur, en
bó daglega að kalla má náð merk-
Uistu blaðaskeyitum.
Venjuleg stöf bæjatbúa hafa legið
í kaldakoli. Fiestir rúmifastir, en
beir, seim uppi 'stóðu, imátu ineir —
sem betur fer — að sleppa niður at-
vinnu vsinni, til þess að vinna ]>að\
sem mest lá á, að hjúkra og 'hlynna
að 'hieimilunum — bæði riíkum og fá-
tækum — sem ekki áttu ineina heil-
brlgða hönd.
Hjálparvana.
Það reyndnst fleiri dyr lokaðar, en
dyr söluibiúðanna. l*eir, sem á fót-
ttm voru fóru, er leið á vikuna, að
taka eftir því undarlega fyrirbrigði,
að dyr íbúðarlhúsa ihér og hvar um
bæinn voru harðilæstiar uim Ihábjart-
an daginn. Og það kom þá í ljós, að
í einstaka húisuríf’var engiin mann-
eskja uppistandandi, allir veikir, og
en.ginn sem gat hjálpað. Sömuleiðis
giaf >að 'líta sjúká fioreldra >og óvita
börn svöng í rúminu, en enga mann-
oskju til að hjúkra eða ifæra björg.
Svo mögnuð var sóttiin orðin og út-
breidd. Og engir ikunningjar komu
að vi'tja, ])ví þeir voru líka veikir.
Hjúkrunarnefndin.
Fyrir forgöngu Lárusar H. Bjarna-
onar koins.t hún á laggirnar 8. þ.m.,
og tók þegar að staría undir stjórn
hans. Verkefnið var mikið, en mann-
aflinn, sem Ihún fékk til umráða, að
sama skapi ónógur. i>ó náðist strax
til nokikuð margm mianna* er þegar
voru igerðir út til þess að ganga á
hiilli iiúsa og veita ihjálp, þar sem
börfiin var brýnust. I*að er eigi of-
öiælt, að þessi tilstofnun ihafi bjarg-
&ð mörgum mannslífum, margir
hafa fengið ihjúkrun og ibata, sem
ella heffðu orðið herfang dauðans
vegna ónógrar eða engrar aðhlynn
ingar. Og nú var enigin stofnun, ©r
fóik, sem leinhvern hafði að senda,
Sá't snúið sér til og fengið hjálp.
Margir ihefðu áreiðanlega farið á mis
við læknislhjálp og meðul, mat og
hjúkrnn, ef eigi hefði verið kornið
Bbipuiagi á, að veita fyrst hjálpina
bar sem hennar var hrýnust þörf, án
tillits itil alLs 'aninars.
Á 'hjúlkrunar skriístofunni var|búðiin bafði. En þe.gar á leið vik-
hekni að hitta, nætur og daga, pen-juna, tóku lyfjaseðlar fyrir lungna-
feritrát meðan sóttin var sem skæð-
ust. (Sömúleiðis landlœknirinn og
Guðmunidur Hiannesson prófessor.
Hinir ihafa allir legið fremur stutt
— 'sumir ekki nema 1—3 daga — að
undanteknum iþeim Halldóri Han-
sen, Stefiáni Jónssyni og Jóni Krist-
jánssyni, sem allir voru þungt
haldnir og Jóni Ihéraðslækni og Kon-
ráð Konráðssyni.
Það ræður að lfkindum hve gífur-
iegt erfiði læknanna hefir verið
þessa daga. l>ó að eigi sé gert ráð
fyrir að meira en tuttugiasti ihver
sjúklingur Ihaifi notið iæknishjálpar
daglega að meðalitaili — en það mun
vafalauist of lágt reiknað — iþá verða
liæknisvitjainir samt 500 á dag, ef
rétt er sem fullyrt er, að tveir þriðju
hlutar bæjarbúa ihafi legið isamtím-
is. l>að gæfi ranga liugrnynd um
störf læknanna, að segja að þeir
hafi unnið frá morgni til kvelds. Nei,
þeir hafia Ihamast frá morgni fram á
miðjar nætur. Vér ihöifum t. d. góðar
heimildir fyrir því, að Matthías Ein-
arsson hafi venjulega verið á þönum
frá kl. 7 á morgana 'til kl. 2 á nótt-
umini og stundum lengur, og má það
heita þrekvirki. Maggi Magnús
hefir verið næturlæknir Hjúkrunar-
skrifstofunnar, en jafna verið og í
sjúkravitjunum mestan hluta dags-
ins.
Hjúkrunarnefndini hefir oftast
getað lagt læknunum til bifreiðar,
og hefir sú ráðstöfun mjög flýtt fyrir
þeim. Yfirleitt hafa bifireiðarnar
verið hinar þörfustu og er t.d. senni-
legt, að miargt fólk hefði alls ekki
komist á sjúkrahús, ef þeirra hefði
ekiki notið við.
Sjúkrahúsin.
f uppihafi vSÓttarplágu nnar tók
bæjarstjóriniin Ihálfan f.ranska spít>
alann á leigu til að leggja iþiar inn
Stóð þá til að verja Landakotsspít-
Stóð þá til að verja aLndakotsspíL
alann sýkinni, en það mistókst
vegna óihlýðni sjúklings eins á spít-
alanurn, sem orðinru var rólfær og
fóit út i bæ og flutti veikina. Var
þá rýmt svo til á spí alanum, að
hægt varð að fflytja þangað manga
sjúklinga. En þessar ráðsta,canir
urðu þó ihvergi nærri fullnægjanrii.
Víðsvegar um ibæinn var enn þá
fjöldi fólks, sem iniauðisynlega iþurfti
að 'komast á sjúkráhús, og alt af
bættist við. Tók ihjúkrunarnefndin
Jrlá suðuráJmu biarnaskólans fyrir
lyfjaþúðina algerlega mörg nauð-
synleg lyfjiaefni.
Starfsfóilk .lyfjiaiþúðarihnar veikt-
ist sneanma, og lyifsalinn sjálfur
veiktist um síðustu helgi. Var ó-
vant fólk fenigið til afgreiðslunnar
og gekk Ihún því eigi eins greiðlega
og ella, og eininiig spilti það nokkuð
fyrir, að miargt af þessu hjálparfólki
var danskt, og igekk eigi sem bezt að
skilja isuma meðalagesti eða gera sig
skiljanlegt.
Mest biagaði !þó iskortur á fólki,
sem gat blandað ffyf eftir seðlum,
því að lyffjafræðinigarnir voru nálega
alffir veikir. Voru iæknanemiar frá
háskólanum fengir tiff þessa starfia,
en svo seint gekk afgreiðslan samt,
að oftjþ urfti fóik að bíða eftir á-
ríðandi lyfjum í heilan isólarhring.
Auðvitað hefir lyfjabúðiini verið
opin alffar nætur.
útgefendur hafa ihugsað sér að
senda alt sem óselt er aff uppilaginu
heim. Verður hún eftir það lítt fá-
| anleg hér uim slóðir og þá eigi með
sama verði og áður, ef senda þarf
eftir henni heim. Ættu þvf alffir,
sem Ihugsa sér að eignast bókina, að
panta hana sem fyrst. Snotrari jóla-
gjöf er ekki hægt að hugsa sér íyrir
jafnlftið verð.
Svo er annað, að öf nokkur metn-
aður er til Ihjá oss fslendingum hér,
þá ætti það að koma í ljós gagnvart
ENGILL DAUÐANS.
Hann hefir fylgt sóttinni miklu og
v.arpað skugga dýpstu sorgar yíir
fjölda heimiffia. — Bftirfarandi eru
nöfn hinn.a dánu:—
Effiín Laxdal, Kriistín Erffendsdóttif,
Solveig Vigfúsdóbtir, Stefanía Guð-
mundsdóttir, Sigfiús Bergmann Jón
Sigurðsson, Jóhann Kristjánss., Þor-
steinn Júiíus Sveinsson, Geir Þórðar-
son, Olga iStrand, Margrét Siigurðar-
dóttffr, Kristján Hall, Jósefína Haffl,
Guðm. Magnússon, Bjarni M. í>órð-
arson, Torfihildur Þ. Holm, Margrét
Jónsdó-ttir, Sig. Guðmundsson, Ein-
ar Guðmundsson, Lára Magnúsdótt-
ir, Sigr.. Þ. Jónsdóttir, Helga Vigfús-
dóittir, Magniús Arnason, Ásta Ólöf
Guð'triundsdó11ir, Sigr. Magnúsdótt-
ir, Halldóra Guðmundsd., Jóhannes
Maignússon, Þórður G.Jónsson, Gróa
Bjarniadót'tir, Kristín Guðmsdóttir,
Aðalsteinn Hj,art.arsoni, Friðbergur
Stefiánsson, Á'ifiheiður A. Egiisson,
Hjálmtýr Sumarliðiason, Jón Krist-
jánsson, Þórdís Þ. Benedikts, Ingi-
hjörg Jónsdó'ttir, Kristín. Magnúsd.,
Valdamar Otteseni, Jónína Bárðar-
dóttir, Jón Nikulásson, Þóna Jóns-
dóttir, Lilja Miagnúsdóttir, Jóh. Júl.
Maignússon, EMn Helga Magnúsdótt-
ir, Guðibjörg .Guðmundisdóttir, Dan-
fel Sigurðsson, Jón Erlendsson, Inigi-
bjöng Jónsdóttir, Guðrún ólafsdótt-
ir, Viliborg Rögnvaldsdóttir, Guðm.
. H. Erlendisson, Sigurjón Skarpihéð-
j insson, Þórður Jóns'son, Guðrún Sig-
!j.Úkrahæl:..°R I1>angað! urðardóttir, Þorl. Ágústsson, Gest-
Lengst pei3ur Arnadóttir, Sigr. ólaifsdóttir,
I Rosenkyffde (danskur), Þóna Her-
miannss'on, Marg.rét Kriistimundsd.,
! Pálff Maitthííassoni, Guðm. Björnisson
öl'lu því, er snertir sögu sjálfra vor
Ihér. Vér ættum að ffláta það sjást,
að ibeztu bóka-útgáfur vonar hér —
og þaer eru ekki svo margar — ættu
að geta it>orið sig án þess að leita
þurfi á annan markað með þær. Til
minna er ekki hægt að ætlast. Ágóði
af íslenzkum bókum getur aldrei
orðið neinn, en kostnað ættu þær að
geta borið, eigi sízt ef fólk vildi sýna
rétta ihugsun í því efni. í trúnaði
sagt er það engu vestur-íslenzku
heimili tiff sæmdiar, að Iþar finnist
ekki að minsta kosti ljóðmæli Krist-
ins Stefiánssonar og Stepihans G.
Sbephanssonar, jafnvel þó það kynni
að vera orðinn bæjarvani iað llta
aldrei f ff>Ók. Áður en bókin verður
öll send iburtu ættu menn aðlsenda
pantanir fyrir íhenni og láta það eigi
þuufa að vera sagt sfðarmeir, *ð éigi
hefði Isffendingar vestra viljað launa
Ijóð góðiskálda sinna svo miklu, að
eiga ]>au.
R. P.
rtím og annar útíbúnaður.
stóð á því að fá !þangað, fólk til að
hjúkra, en það tókst þó að lokum.
I fyrraikvöld var búið að flyitja
þangað 53 iungnia'bóffgusjúklinga og: Gu^imundsosn, Martha Gíslason,
eflaust 'hefir eitthvað ibæzt við í, gunonína
gær. Fiestir isjúklingarnir, sem í: Qtlresen
'hafia verið fluttir,
Guðleifsdóttir, Oddgeir
Inga Jónsdóttir, Fred. Júl.
Jansen, Guðríður Nikulásd., Guðrún
voru rnjög veikir og f injög mikilli I Vi,g.fúsdóttir, j,0hansen (morskur),
lífshættu. En mjög margir ,haf,a Bor&ström> Ein. Guðm,Sson,
fengið svo mikinn bata, að 'þeir
mega teljast úr allri hættu.
Þórður Sveinsson læknir hefir ver-
ið yfirlæknir í bamiaskólanum og
notað aðallega Iþá lækn ingaraðferð,
að baða sjúklingana úr heitu vatni
og lá'ta þá drekka heitt vatn. Síðan
hafia þeir verið dúðaðir í ulffardúk-
um og ffátnir svitna. Engin meðuff
eða sáralítil hafa verið notuð. Hefir
þes.si aðferð reynst mjög vel, enda
sögð mjög mikið notuð vestan hafs,
aðalega í hyrjun veikinnar, til að
draga úr tienni. Ættu þeir, sem enn
eiga eftir að leggjast í inflúenzunni,
að hafia þetta ráð og sjá hversu það
gefst.
Lyfjabúöin.
Því er auðsvarað, hvar uimfferðin
hafi verið mest sóttardagana. Miikið
höfðu læknarnir að gera. En meðul
þurftu eigi að eins þeir, sem lækna
%var vitjað til, heldur einnig allir
hinir ffiítið veiku. Meðalatrúiini er
svo mögnuð og vaninn sá að brúka
iríeðu! svo rfkur, að eigi þarif nemia
lítinn ffasleikia til þess, að fólk vilji
'hafa meðul við honum.
Strax í byrjun fyrri viku var að-
sóknin orðin svo mikil, að lyfjabúð-
in var troðfull út Úr dyrum af mieð-
alagestum. Framan af vikunni var
mest beðið um ihitalyf og hóistiasaft,
og þraut brátt alt kínin, sem lyfja-
ingahjálp veitt fátækum til meðala-
káupa og annara brýnus’u nauð-
synja. — SkrifstoEan sá einnig um
flutmiriig sjúkra á spítalana, og hefir
létið útbýlt.a 'Sjiúkrafæðu ókoypis á
tveim stöðum í bænum. Eins og
köta iná nterri hafa býsna rniklir örð-
hiVffoikiar verið á því, að veita alla þá
þ.'álp, si>m um hofir verið beðið. *
Kvcnfólik vantar tilfinnianlega, eins
°g ræður að lfkindum, þegar hjúkr-1
hnarstarfscmin á f hffut.
Veslings læknarnir.
Flestir munu vf,st þykjast ffiafa At't
0rðuga daga undanfarið, hvort sem
Bjúkir ihiafa verið oða heilibrigðir.
En þó munu tæplega fáir ihafa ver-
jafn liart ffeiknir og iæknarnir,
Se,m sóttin beit ekki á.
Þeir Ma' thías Einarsson og Þórð-
úr Thoroddsen munu altaf hafa haft
bólgumeðuium að streyma inn og
voru engin meðuff afgreidd eftir seðl i
í miarga daga, örinur en lringna-
bólgumeðöl, aðafflega kamfóru-
hlanda. Margir lyfseðlar urðu eigi
afgreiddir vegna þess, að efni í lyfin
þrutu, og nú sem stendur vaubar
Sveinn Þórðarson, Kristhjörg Gunn-
arsdóttir, Ingveldur Jóinisdóttir, Siig-
urfbjörg Hinriksd., Eriðgeir Sveina-
son, Marius Hánsen, Jón Jónsosn.
Kvæðabók Kristins
Stefánssonar.
Ailir iþeir, sem nokkuð hafia fylgst
með fslenzkum málum hér veistra
kannaist bæði við höfundinn og ljóð-
mæli Ihans mörg, er birtust hér í
blöðunum fyrrff á árum. Það eru
eitthvað tvö ár síðan að ffjóðmæli
þessi komu út í mjög vandaðri út-
gáfiu, að höfundinum nýlátnum.
Hefir bókin verið til 'sölu isíð'an hjá
öllum bóksöffum íslenzkum hér í bæ
og útgefendum. Kvæðin eru öll
kveðin hér vestra, því höfundurinn
kom hingað ungur að aldri, eitthvað
17 ára gamall í fyrst aðal veisturfara-
ihópnum, er hingað fluttist, árið
1873. Ljóðmællin eru því vörður, er
í víðtækiara skilningi, er þjóðarbrot-
ið íslenzka ihér ve»tra hefir reist upp
til minja um koinu sína, landnám
og félagMf fyrsta miannsaldurinn hér.
Ættu þau því að vera fyrsta bókin,
sem Vestiur-fsffendingar keyptu. Þau
eru sield afiar ódýrt, $1.75 í bandi, eru
í stóm 8 bláða broti og yfir 300 blað-
sfður að stærð. Þegar það verð er
borið samian við bækur, sem nú eru
að iheiman sendar og það geypiverð,
sem á þeim er, þá er þetta tæuur
þriðjungur verðs. Lítil kver eru seld
á $2.50 og þar yfir, en ef um vandað-
ar bækur er að ræða, að efni og frá-
gangi, kosta þær um $5 og yfir það.
Bókin er enn á m'arkaði hér, en
BORÐVIÐUR
SASH, ÐOORS AND
MOULDINGS.
Við höfum fullkomnar birgSir af öllum tegundum
Verðskrá verSur send hverjum þeim er {>ass óskar
THE EMP’RF SASH & DOOR CO., LTD.
Henry Ave fnst. Winnipeg, Man., Telephone: Main 2S11
Imperial Bank of Canada
STOFNSETTUR 1875 — AÐAL-SKRIFSTOFA: TORONTO, ONT.
HöfuSstóll uppborgaSur: $7,000,000 VarasjóSur: . .
Allar eignir .... $108,000,000
$7,000,000
125 útibú í Dominion of Canada. SparisjóSsdeild í hverju útibúi, og má
byrja SparisjóSsreikning meS því aS leggja inn $1.00 eSa meira. Vextir eru
borgaSir af peningum ySar frá innlegs-degi. — ÓskaS eftir viSskiftum ySar.
Ánægjuleg viSskifti ugglaus og ábyrgst.
Otibú að Bankanum er nú Opnað að
RIVERTON, MANITOBA
The Brunswick
ALLAR HIJÓMYÉLAR í EINNI VÉL
Kostar
$62 til $350
Skilmálar
Rýmilegir
Tímabær Gjöf alt Árið.
| AFIÐ sönglistina á heimili yðar t>essi jól, og
hafið hana á hæsta stlgi.
Brunswick hljómvélin spilar allar hljóm-
plötur, svo þér hafið ekki aÓ eins eina sort
til þess að velja úr.
Ultona Reproducer er sá partur af Brunswick
hljómvélinni, sem fært hefir hana árum á undan öllum
keppinautum sínum, enda er hún nú viðurkend af
söngfróðum Winnipegmönnum, sem sú eina sanna
hljómieikavél.
Hljcmplötur — Partar — Viðgerðir
Ef þér eigið litla garnla hljómvél, þá finnið oss
upp á skifti fyrir nýja Brunswick vél.
Komið til vor eftir Hljómplötum
(allskonar), pörtum og viðgerðum,—
Hrein viðskifti. — Sanngjarnt verð.
'HiE
PtlONOORAFH 5Í10P
LTD.
323 PORTAGE AVE WINMPEG
>7‘UflMiStCt
PHONE
MAIN JOJJ

CANADIAN N ORTHERN RAILWAY
Þénustu ViSbúnir HraSskreiS ar Lestír GóSur ASbúnaSur

VETRAR AUSTUR 1
FFRRAMANNA
FARGJÖL^ CANADA
—TIL— Ferðalög |
VANC0UVER, VICT0R1A %
“ STRÖND og CALIFORNÍA MeS tímalengingar hlunnind- um á sextíu daga farbréfum.
UmboSsmenn vorir mur.u leiSbeina ySur viSvíkjandi VetrarferSum YSar, setja ySur lægsta fargjald, útvega SpyrjiS umboSsmann vom og
ySur svefnklefa á lestunum og önnur þægindi — og senda ySur eftir Canadian Northem brautunum, — sem hann mun fúslega gefa ySur
liggja um lægstu skörS Klettafjallanna. allar upplýsingar.
CANADIAN NORTHERN RAILWAY
BRAUTIN MEÐ HINUM MIKLU ÞEKTU YFIRBURÐUM