Heimskringla - 07.04.1920, Blaðsíða 1

Sendift eftir verSlista til
Hoynl CrouB Sonp, Ltd.
654 Main St., Winnipegr
Og
umbúíir
Sendi® eftir vertSlista til
Itoynl frown Sonp, Ltd.
654 Main St., Winnipegf
XXXIV. AR.
\tTNNIPEG, MANITOBA. MIÐVIKUDAGBW 7.APRIL1920.
NÚMER 23
CANADA
Sambandsþingið.
Járnbrautabúskapur stjórnarinn-
ar befÍT ekki veriS á'batasamur áriS
sem leiS. Tekjurnar af járn-
brautakerfinu voru 94 miljónir,;|
Slátrarar í Hamilton Ont., gerSu
verkfalll á fimtudaginn, og heimta
iO próaent launa'hsekkun. Vinnu-
veitendur bjóSa 15 prósent.
Tveir morSingjar^ Fedor Belan
og William Boyeíf, voru dæmdir
af lffi í Montreal á laugardaginn.
n _____„„ 4„:íc Þeir höfSu drepiS mann, er Petr
sem er IL miljonum meira en ano v >
1918, en kostnaSurinn óx tpeira, Shulman hét’ lil fJár- Er dauSa'
svo aS 12 miljóna, tekjuaukinn dómunnn var uppkveSmn ráku
varS aS 14 miljóna d^la tekju-! morSingjarmr npp skelhhUtiir, og
halla, Iþegar öll kurl voru komin til ^áfu haS sem'skýringu aS dómar-
grafar. KostnaSurinn af starf- inn hðfSi veriS svo hlæSileSur á
rae’kslu kerfksins var 108 miljónir svlPmn’ er hann settl UPP svörtu
dala og er þaS 24 miljónum meira húfuPa’ Aftaka hínna dómfeldu
' -a ' j „ __ i á aS fara fram 18. júní í Montreal.
en anS a undan, og er paö mestj 1
aS kenna hinni miklu launahækk-j Borgin Regina hefir samþykt aS
un, sem starfsmenn járnbrautanna jfæra klukkuna fram um einn tíma
1. þ. m. "Daylight Saveing”
afhaldi þar í borginni.
fengu á árinu. VarS sambands- I
stjórnin aS fara í þeim efnum eft- er (
ir hinum svo nefnda McAdoo
launataxta, sem fyrrum fjármála-
ráSgjafi innleiddi fyrir sunnan
landaimærin. í járnbrautakerfi
þjóSarinnar er hér aSeins tailin
Canadian Nortlhern fnitercolonial
og Transcontinental brautirnar.
BANDARIKIN
RíkijjaingiS
Þykti 9. þ.
í New York sam-
m. aS gera þingræka
Var $6,500,000 tap á C. N. R. en alla JafnaSarmenn þingsins, fimm
aS tölu, 'fyrir óþjóShollustu og
$7,500,000 á hinni. Nú er sér-
stakur búskaparreigningur fyrir
Cirand Trunk Pacific og sýnir
bann 5 miljóna dala tekjuhalla svo
alla befir 1 9 miljóna dala halli orS-
i8 á þjóSegnarkerfinu áriS 1919.
J árnbrautámála ráSgjáfinn Hon.
Dr. Reid sagSi, aS eini vegurinn
til aS bæta úr þessu ástandi væri
aS hækka flutningsgjöldin.
Vegna þessa ömurlega fjár-
hagsástands brautanna getur stjórn
in ekki látiS halda áfram meS
Hundsonslflóa jámbrautina á þessu
stjórnmálastefnu, sem færi í bága
viS hag og heiSur ríkisins. Rimm-
an um jafnaSarmennina hefir staS-
iS í þrjá mánuSi í þinginu, og átti
upptök sín í því aS forsetinn, Mr.
Sweet, neitaSi jafnaSarmönnum
um aS fá aS taka sæti sín í þing-
inu er þingiS kom saman eftir
kosningarnar. Rannsókn fór þessu
næst ifram og hafSi dómsmála-
nefnd þingsins hana meS höndum.
Voru' fram leidd fjöldi vitna, sem
báru þaS aS hinir kosnu jafnaSar-
; menn hefSu veriS á móti hluttöku
BIl. <
HemaSarandinn er aS deyja í Bandaríkjanna í stríSinu og talaS
þinginu, aS því er séS verSur, því tynrMex* um herinn. JafnaSar-
þegar Major H. M. Mowat Union-! menn neituSu síSan kæruatriSun-
liberal frá Toronto, bar framl um, en sögSu aS stefna jafnaSar-
frumvarp um heræfingaskyldu 1 manna um allan heim væri á móti
fyrir unga menn, fékk þaS fóstur
hans mjög illar viStökur. Enginn
af ráSgjöfum stjórnarinnar vildi
)já því liSsyrSi, og jatfnvel MiS-
Winnipeg-Andrews, sem er annar
mestur hernaSarmaSur þingsins,
kvaS enga ástæSu til aS búast viS
öSru stríSi, sem Canada yrSi aS
taka þátt í. Var frumvarp Mo-
wats svo moldaS meS litlum sökn-
uSi.
Engin stórtíSindi hafa gerst á
þinginu ennþá, jáfnvel ekkert stór-
stríSi. Ymsir af leiSandi mönn-
um Bandaríkjanna töluSu imáli
jafnaSarmanna, þar á meSal
Charles F. Hughes, forsetaefni
republikkáflokksins viS síSustu
kosningar, en ált um þaS var þaS
úrskurSur rannsóknarnefndarinnar
aS þeir skyldu gerSir þingrækir, og
aS jáfnaSarmanna flkokurinn yrSi
ekki viSurkendur sem flokkur viS
kosningar í New York ríkinu. Sam'
þykti þingiS svo nefndarálitiS eftir
fjögra daga umræSur, ogþær bitr-
rjfrildi komiS á daginn, enda ber ar heitar- MeSal 4>«irra. sem
þess aS gæta aS Sir Sam. Hughesj töluSu máli jafnaSarmanna, var
er veikur og ekki á þmgi. j Coh Roosevelt, sonur Roosevelts
heitins forseta. Hann sagSist hafa
óbeit á þessum ákærSu þingmönn-
um, en þaS væri ranglátt gagnvart
kjósendum þeirra, aS svifta þá
þingmenskunni; þingiS hefSi ekki
rétt til aS taka fram fyrir hendurn-
ar á kjósendunum og segja hverja
þeir ætti aS kjósa og mættu ekki
kjósa; eins kvaS hann jafnaSar-
mannastefnuna viSurkenda lög-
mæta stjórnmálastefnu um heim
allan. AtkvæSi féllu þannig aS
109 þingmenn voru meS því aS
gera jafnaSarmennina þingræka,
aSeins 28 voru því mótfállnir.
JafnaSarmennirnir ætla aS skjóta
málinu til hæstaréttar í Washing-
ton. ,
Samlbandsstjórnin ætlar nú aS
lara aS stuSla aS moskusuxa- og
hreindýrarækt hér í Canada, sam-
kvæmt ráSleggingum Vilhjálms
Stefánssonar, og hafa 3 eyjar norS-
antil í Hudsonsflóanum VeriS á-
kveSnar sem heimkynni þessara
dýra fyrst í staS. Eyjarnar eru
Southampton Island, Mansel Is-
íand og Coats Island, og hafa þeg-
ar veriS gerSar ráSstafanir til þess
aS flytja bæSi moskusuxa og
hreindýr þan^aS.
v Otlbú Nova Scotia bankans á
Rideau Street í Ottawa var rænt
um hábjartan dag á fimtudaginn
áf þremur vopnuSum mönnum.
Engir voru í bankanum nema tveir
bankaþjónar og ráku ræningjarnir
þá niSur í kjallara. En ekki var
ránsfengurinn mikiil, aSeins 1000
dollarar. Ræningjarnir hafa ekki
náSst ennþá. Þetta er fyrsta
bankarániS í höfuSstaS Canada,
sem sögur fara af, og því næsta
merkilegt.
Manitoba er nú búin aS fá nýja
fylkislögreglu undir forustu Col.
i- G. Rattray. 1 lögregluliSinu
eru 55 manns og er verksviS þess
aS gæta laga og réttar í norSvest-
urhluta fylkisins.
ætla aS eySa hveitibrauSsdögun-
um í Monte Carlo.
Tíu miljónir dollara í gulli eru
nýkomnir frá Englandi til New
York, og önnur gullsending, 16
smálestir aS þyngd, er á leiS yfir
hafiS.
MaSur aS nafni W. B. Bast, til
heimilis í bænum Lyons, Kansas,
skaut nýlega til bana systur sína,
Mrs. George Regan, og gaf þaS
sem ástæSu,, aS hún hefSi veriS
svo slæm móSir aS hún hefSi ekki
verSskuldaS aS lifa. Dætur kon'
unnar, fjórar talsins, á aldrinum 5
—12 ára, voru leiddar fram í rétt-
inum og báru allar glögg merki
illrar meSferSar og misþyrminga,
og sýknaSi því kviSdómurinn Bast
af morSinu.
BRETLAND
Heimastjórnarfrumvarp Ira var
samþykt viS aSra umræSu í neSri
málstofunni 1. þ. m. meS 324 at-
kvæSum gegn 98, eftir aS Lloyd
George hafSi lýst yfir því, aS gefa
Irum sjálfdæmi í heimastjórnar-
málinu væri sama og gefa Irlandi
lýSveldi, og þaS væri meira en hin
brezka þjóS væri viSbúin aS veita.
Asquith hélt langa og snjalla ræSu
á móti frumvarpinú, og kvaS þaS
ómögulega samsuSu, sem aldrei
gæti náS hylii ira eSa orSiS aS
gagni fyrir landiS. Vildi aS Irland
fengi samskonar heimastjórn og
sjálfstjórnarnýlendurnar Canada
og Ástralía. VerkamannaleiStog-i
arpir voru sömu skoSunar og As-
quith, en alt um þaS bar stjórnin
stóran sigur úr býtum. Irlands-
ráSgjáfinn MsPherson, sem orSiS
hefir fyrir hörSum dómum af hálfu
Ira, hefir lagt niSur embætti sitt og
í hans staS hefir komiS Sir Hamar
Greenwood, áSur aSstoSar innan-
ríkisráSgjafi. Hann er Canada-
maSur. Vænta Irar gott af stjórn
hans.
* Á föstudaginn langa brendu Ir-
ar 20 skattgreiSsluskri'fstofur
brezku stjórnarinnar á SuSvestuT
Irlandi og eySilögSu þar allan list-
ann yfir skattgreiSendur til ríkis-
sjóSsins. HöfSu brezlku yfirvöld'
in gert gangskör aS því aS taka
tekjuskatt af Irum, en svona sner-
ust Irar viS þeim fyrirmælum.
Mary Pioford og Douglas Fair-
banks, bezt kunnu kvikmyndaleik-
endumir í Bandaríkjunum voru
gefin sama í heilagt hjó/iaband í
Los Angeles 1. þ. m. Gifting
þessi hefir vakiS mikiS umtal,
mest fyrir þá sök, aS þaS eru aS-
eins fáir dagar síSan aS Mary
skildi viS fyrri eiginmann sinn,
Owen Moore, og tæpt ár síSan aS
fyrri kona Fairbanks skildi viS
hann, og gaf sem ástæSu vinfengi
hans viS ónfangreinda leikkonu, er
nú virSist litlum efa bundiS aS hafi
veriS Mary. Mr. og Mrs. Fair-
banks eru nú á leiS til Evrópu, og
Bindindishreyfingin á ekki upp
á háborSiS hjá Bretum. Á fund-
um, þar sem rætt er um vínbann,
eru þeir venjiilegast í miklum
minnihluta, sem því eru fylgjandi.
Á einum silíkum fundi í Hamstead
komst merkur Londonprestur,
Rev. B. G. Bourchier meSal ann-
ars þannig aS orSi: “GuS varSveiti innl'
konunginn og bjór fyrr hina ensku
þjóS”. Prófessor Stephan Lea-
cock, einn af merkustu fræSimönn-
Um Breta^ skrifar í Times meSal
annars á þessa leiS: “1 Banda-
ríkjunum og Canada eru nú gild-
andi þau örgustu þrælalög, sem
nýi tíminn þekkir — vínbannslög-
in.” — Og á öSrum staS: “ViS
fáum frá Bandaríkjunum músa-
gildrur og bifreiSar, og þessa
hvorutveggja er þörf; en svo fá-
um viS þaSan líka, ofstækisfulla
bindindispostula, en þeir eru ó-
heillagéstir og hefSu betur aldrei
komiS.”
um kynni aS hljótast í framtíSi im.
Þannig er síSasta tilkynning full'
trúaráSs friSarþingsins til Hollands
stjórnar út af framsalsþrætunni.
Hollendingar hafa þannig bjargaS
keisaranum frá því aS vera dreg-
inn fyrir lög og dóm alþjóSaréttar-
ins, en þó aSeins meSan hann er
innan vébanda HoMands. Fari
keisariiVr út fyrir þau má hann eiga
þaS víst aS bandamenn hafi hend-
ur í hári hans. I Höllandi verSur
hann aS lifa og deyja.
SkæSar orustur hafa staSiS milli
Pólverja og Bolshevikihersveit-
anna rússnesku undanfarna daga
nálægt landamærunum. Hafa
Pólverjar boriS hærra hlut í þeim
viSskiftum og nú hefir rússneska
stjórnin sent sendinefnd meS friS-
arivmleitunum til pólsku stjórnar-
innar, en þó Pólverjar séu þess al-
búnir aS ræSa um friS, þá vilja
þeir ekki gefa vopnahlé, því þeir
segja , aS beiSni Bölshevika um
vopnsihlé sé ekki gerS til þess aS
semja megi um friS, heldur til aS
gefa þeim tíma til aS draga saman
meiri her og heibúnaS, er þeir svo
ætla aS yfirvinna pólska herinn
meS. Orustunum heldur því á-
fram þó fulltrúar beggja þjóSanna
séu aS rökræSa um friSinn.
Milflar skærur eru víSsvegar um
Tyrkjaveldi hiS forna milli Tyrkjá
og bandaþjóSanna, sem þar hafa
hergæzlu. 1 Litlu-Asíu og Arm-
eníu eru sífeldir bardagar og veitir
ýmsum betur. Konstantínópel er
undir hergæzlu Frakka og Breta,
og hafa þeir þar fjölmennan her.
Ög jafnvel í hinum helga bæ Jerú-
salem er alt í báli og brandi. Á
föstudaginn lenti í blóSugum bar-
daga á strætum borgarinnar milli
GySinga og MúhameSstrúarmanna
og biSu 200 manns bana og margir
særSust. Bandamenn hafa sýni-
lega 'fult í fangi meS aS verja
þjóSir þær, sem þeir eru aS leysa
undan ánaúSaroki Tyrkjans.
Frakkar hafa sent herliS inn á
Þýzkaland og tekiS borgir;
Frankfurt on Main og Dartmst
Franski herinn er undir stjórn
Degoutté hershöfSingja. Þessi
hersending er til þess aS fá ÞjóS-
verja til þess aS draga burtu her
sinn frá “hlutlausa beltinu” á aust-
urbakka Rínelfar og uppfylla á-
kvarSanir friSarskilmálanna í þeim
efnum. Franska stjórnin hefir
fyrirskipaS þessi herför upp á sitt
eindæmi.
Japanar hafa tekiS borgina
Vladivostock hershöndum og drif-
iS rússneska setulSiS á burtu. Jap-
anska flaggiS blaktir nú yfir borg-
manns veikir þar. Einnig er hún
á EiSum; liggur Ásmundur skóla-
stjóri og meirihluti nemendanna. I
Vestmannaeyjum er veiikin held-
ur í rénun. .
Jón Blöndal héraSslæknir Borg-
arfjarSarhéraSs vaTÖ úti 3. þ. m.
HafSi hann fariS ríSandi heiman
aS frá sér þann dag og ætlaS upp
aS SvignaskarSi. SíSan hefir ekk-
ert til hans spurst, og hyggja menn
aS hann hafi druknaS í Hvítá.
Hesturinn er ófundinn. Jón lækn-
ir var ágætur drengur og vinsæll.
Vélbáturinn Ceres fórst viS Vest-
mannaeyjar 2. þ. m. Á bátnum
voru 4 menn og druknuSu allir.
FormaSurinn hét Magnús Hjör-
leifsson.
GuSm. Kamban hafir hlotiS hrós
mikiS í dönskum blöSum fyrir hiS
nýja leikrit sitt “Vér morSingjar”,
sem nú er veriS aS leika á Dagmar
leikhúsinu í Kaupmannahöfn. —
Þetta er nútíma leikrit um afbrýS-
issemi hjóna sem unnast.
NorSlendingamót var haldiS hér
í bænum aS kvöldi þess 5.. Var
þar fjölmenni mikiS og fór mótiS
hiS bezta fram.
Þýzkt félag hefir nú veriS stofn-
aS í Reykjavík og er tilgangur þess
aS efla og viShalda samúS á milli
ÞjóSverja og lslendinga. For-
göngumennirnir aS þessari félags'
myndun eru: Dr. Alexander Jó-
hannesson, dr.' Jón Þorkelsson,
Bjami Jónsson frá Vogi, Einar
Arnórsson próifessor, GuSmundur
Hannesson prófessor, Matth. ÞórS
arson þjóSmenjavörSur, og latínu-
skólakennararnir Jón Ófeigsson og
Þorleifur H. Bjarnason.
SíSustu fréttir frá Danmörku
segja aS Kristján konungur ha'fi |
látiS undan í deilutn sínum viS j
ZaiHleflokkinn og jafnaSarmenn.
LiéberáSuneytiS falliS og Dr.
Friis hefir í samráSi viS alla stjórn-
málaflokka myndaS bráSabirgSa-
stjórn. Kosningar eiga aS fara
fram 22. ágúst. Allsherjarverkfall-
iS afturkallaS.
ISLAND
ÖNNUR LÖND.
Vilhjálmur keisari má vera i-
friSi á Hollandi um sína daga, en
Hollendingar verSa aS bera á-
byrgS á háttalagi hans og gerSum,
og bæta þann skaSa, sem af hon-
Rvík 1 0. marz.
Inflúenzan er komin til Reykja-
víkur oghafa um 70 manns veikst,
aS því er til hefir spurst, og hefir
höfuSstaSurinn veriS settur í sam-
göngubann, og allar samkomur,
brúSkaupsveizlur og fundahöld
bönnuS innanbæjar. Veikin er
væg enn sem komiS er.
Á SeySisfirÖi hefir inflúenzan
stungiS sér niSur og eru um 100
Rvík 4. marz.
Frá Alþingi.
Aukaþinginu var slitiS 1. þ. m.
eftir tæpra fjögra vikna setu. En
ef dæma ætti éftir fjölda málanna,
sem rædd voru á þinginu, og lag-
anna og ályktananna, sem sam-
þyktar voru, þá hefir þingiS af-
kastáS meiru en búast mætti viS.
Samþykt voru á þessu þingi 19
lagafrumvörp og I 2 þingsályktun-
artillögur. Samtals voru lögS fyr-
ir þingiS 15 stjórnarfrumvörp,
voru 8 samþykt en 7 urSu ekki út-
rædd; 27 þingmannafrumvörp, en
af þeim voru 2 feld, 1 0 óútrædd, 4
var vísaS til stjórnarinnar, en 1 1 |
samþykt. Framkomu samtals 1 7
tillögur til þingsályktunar, en af
þeim voru 2 teknar aftur og 3 óút-
ræddar.. — Fossamálinu var vísaS
heim til stjórnarinnar aftur til frek-
ari yfirvegunar og hörmuSu þaS
fáir. Stjórnarskrá konungsríkisins
Island var samþykt óbreytt. ÞaS
frumvarpiS sem mestum umræS-
um olli og fram náSi aS ganga var
um fjölgun þingmanna fyrir
Reykjavík. Stjórnar frumvarpiS
fór fram á aS fjölga þeim um 4,
svo höfuSstaSurinn hefSi 6 þing-
menn alls, en þinginu fanst nóg aS
fjölga þeim um 2, svo nú verSa
þeir fjórir allls. Þingsályktunartil-
laga var samþykt um endurskoSun
kosningalaga og kjördæmaskipun-
ar.
Nýja stjómin á ekki upp á há-
borSiS hjá blöSunum. “Tíminn”,
blaS f* framsóknarflokksins, sem
gerSi bandalag viS Heimastjórnar-
menn um stjórnarmyndunina og er
því stjómarblaS, segir um hana
meSal annars: “Veikari stjórn
hefir aldrei sezt aS völdum á Is-
landi, því aS hún hefir alls ekki já-
kvæSan meirihlutastuSning aS
baki sér. — Sundurlausari og and-
stæSari menn hafa aldrei staSiS aS
nokkurri stjóm á Islandi. — Aldrei
hefir veriS stofnaS til srtjómar-
myndunar á óeSlilegTÍ grundvellil
- Hún (stjórnin) er stjórnarfars-
legur ómöguleiki undireins og tími
er til aS bæta úr.” — Þá eru and-
stæSingablöSin Isafold, Frón,
MorgunblaSiS og Vísir ekki á-
nægS meS stjórnina. Lögrétta
ein virSist ánægS.
SigurSur Eggerz fyrv. fjármála-
ráSherra er orSinn endurskoð-
andi Landsbankans í staS Eggerts
Briem hæstaréttardómara.
SigurSur Jónsson fyrrum ráS"
herra, er kominn í yfirmatsnefnd-
ina í staS núverandi atvinnumála-
ráSherra.
\
Símslit. Landsímlnn er enn slit-
inn, bæSi austan, norSan og vestan
lands, svó aS hvorki berast hingaS
veSurskeyti eSa erlendar símfregn-
ir, og er þess varla aS vænta 'aS
gert verSi viS símann meSan veSr-
áttan skánar ekki.
Fádæma ótíS hefir veriS hér
undartfariS og fer altaf versnandi.
1 gær skiftist á stórhríS, slydda og
rigning. I nótt var aftakaveSur
og í morgun hefir gengiS á meS
dimmviSriséljum.
\
Austan þingmennirnir. úr Ámes-
og Rangárvyillasýslum, eru hér enn,
geta ekki komist heim vegna ó-
færSar á fjallvegum.
“FjaUa-Eyvindur var leikinn í
gærkvöldi. Leikendur flestir hin-
ir sömu og síSast. Allur inngangs-
eyririnn, um 1 1 00 krónur, sendur
ekkju höfundarins í Kaupimanna
höfn.
Bátur sekkur. 1 gær var upp-
skipunarbátur hlaSinn hér viS
steinbryggjuna meS heyi og fóSur-
bæti og átti aS fara inn í Gufunes.
En vegna veSurs var hætt viS aS
leggja af staS og báturinn bundinn
viS e.s. “SuSurland", meS öllu, er
í honum var. En í morgun var
hann sokkinn og er þaS tilfinnan-
legur skaSi. Báturinn var mann-
laus.
Gísli Sveinsscn sýslumaSur og
alþm. 1 iggur rúmfastur í þungu
kvefi.
M.þ. Keflavík kom inn í gær"
kvöldi kl. 9 meS 4000 fiskjar.
Baeftir höfSu veriS ákaflega stop-
ular, en fiskur virtist mikill þegar
gaf.* Á heimleiSinni fékk Kefla-
vík versta veSru og misti skipsbát-
inn, fiskikassar brotnuSu og fleira,
en skipverja sakaSi ekki.
StórhríSar og frost mikil hafa
veriS síSastliSna viku á NorSur-
landi. Og munu nú vera óvenju
mikil harSindi um land alt.
Bjöm Ólafsson skipstjóri er ný-
kominn frá Englandi meS enskan
botnvörpung, sem á aS ganga héS-
an til veiSa í vertíSinni.
Dyrhólavitinn hefir nýlega biIaS
svo aS ekki logar á honum fyrst
um sinn.
Útigangshross ? SíSan harSna
fór um hefir mátt sjá hross á rangli
hér um göturnar, t>g á kvöldin hafa
þau hamaS sig hingaS og þangaS
undir húsveggjum og görSum.
Flestir þessir hestar munu vera úti-
gangshross, sem enginn hirSir um.
Lögreglan hefir nú tekiS þá, sem
náSst hefir til og var þaS góS ráS-
6töfun. ^
Gí&li ísleifsson er settur skrif-
stofustjóri í fjármáladeild stjómau-
ráSsins. Var hann fulltrúi þar áS-
ur. Fulltrúastarfann hefir Magnús
Gíslason cand. jur. hlotiS.
I