Heimskringla - 21.04.1920, Blaðsíða 1

SenditS eftir vert51ista til
Royal C'rown Soap, Ltd. ■
654 Main St., Winnipeg ISZIlbllOir
/--------
Vefðlann
gefin
fyrir
‘Coupons’
Sendit5 eftir vert51ista til
i Royal Crowa Soap, Ltd
umbuoir 654 Main st.t Winnipeg
XXXIV. AR.
WINNPEC, MAMTOBA. MIÐVIKUDAGINN 21. APRÍL, 1920.
NÚMER 30
CANADA
BANDAKIKIN
Sambandsþingið. Firníiu menn biSu bana í felli-
Pingio befir nú set*S því nær 2 by] gem ?e[sagi yfir su8urh]uta
mánuÖi og hefir sára litLu afkastaÖ aalldankjanna á mánudaginn.
enn sem komiÖ er. Mestur tíminn
gengiÖ í aÖ svara fyrirspurnum frá Yfirvöldin í ríkinu Nevada ha'fa
andstæÖingunum, og allir, sem böfÖað sakamiál á hendur kvik-
nokkuð þekkja til, vita að þær myndaleikkonunni frægu. Mary
hafa enga þýðingu nema tíma- Pickford, í samlbandi við hjóna-
eyðslu. j skilnað hennar. Er henni borið
Kosningalögin eru ennþá fyrir a brýn að hún hafi fengið hjóna-
neðri málstofunni. Var vísað til skilnað með svikum, hafi logið að
nefndarinnar aftur til breytinga og ( tóttinum, og mútað fyrri manni
frekari yfirvegunar. sinum Owen Moore, til þess að
GrandTrunkkaupsamningarnir:staðfesta sö°u sína- sem var tess
komu til umræðu á föstudaginn. j efnis aS ^au bæði ættu lögs#gnar-
Lagði stjórnin þá fyrir þingið til heimili { Nevada og ætluðu að eiga
löggildingar. Urðu um þá langari þar framvegis, þar sem Cali-
umræður. Meðal annara talaði
McKenzie King í fulla tvo tíma á
móti kaupunum og þjóðeign járn'
brauta, og virðist sem sú muni af-
staða liberala við næstu kosningar.
J. H. Bumham, stjórnarþing-
maður fyrir East Peterboro, hefir
borið fram þingsályktunartillögu
um að banna kosningasjóði. Sagði
hann að þeir væru vénjulegast ti‘1
Iþess notaðir að kaupa með fylgi
manna. T. d. gat hann þess, að
helzti ibindindisfröimuður Ontario.
séra Beri. Spencer, hefði lýst því menn á böndurn ser og er
y*fr að annar bannlagabardagi £! spauglaust gaman.
Ontario mundi kosta bannvini
$5,000,000; og að svo hefði
bændaflo!kkurinn safnað 100,000
dala í kosningasjóð. Engum þing-
manni ætti að líðast að eyða meiru
en 200 til 300 dölum í kosningar,
og stórir sjóðr til atkvæðakaupa
gerðu hreinleik í pólitíkinni ó-
mögullegan. , .áji
fornia hefir verið og er heimaríki
beggia þeirra. En til þess að geta
fengið hjónaskilnað í Nevada,
varð annaðhvort þeirra að búa
þar að minsta kosti í sex mánuði.
Mary var þar í 1 0 daga og Moore
í viku. Rúmri viku eftir skilnaði
inn giftist Mary svo Douglas Fair'
banks, og er hann einnig kærður
um að hafa verið aðill að svikun-
um. Fari svo að Mary verði fund-
in sek og hjónaskilnaðurinn dæmd
ur ógildur, þá héfir hún tvo eigin-
það
Hon. McKenzie King, leiðtogi
liberala, æflar að ferðast um Vest-
ur-Canada strax og þingið er úti.
Ætlar hann að halda ræður í
Winnipeg, Regina, Edmonton,
Callgary, Vancouver og Victoria og
ef til vill víðar. I för með honum /D j r> „l 1 i\
I manna (Kailroad Brotherhood)
verður ifranski leiðtoginn Ernest^ Qg ber& verkfalllsleiStogarnir yfir.
Lapointe, sem telja má með allraj mbnnum þeirra . brýn aS þeir géu
blóðsugur á verkamannáfélögun'
Járnlbrautarverkfallið, semstað-
ið hefir undarifarnar tvær vikur í
Bandaríkjunum, er enrtþá í al-
gleyimingi; því er ekki fyr lokið á
einum stað en það byrjar á öðruin.
Einkennilegast við verkfall þetta
eru kröfur verkamanna, því þær
eru frábrugðnar hinu vanalega um
launahækkun og styttri vinnutíma.
Hér eru engar kröfur gerðar ti'l
vinnuveitendanna aðrar en þær að
viðurkenna hin nýju verkamanna-
sambönd (Unions), sem klofnað
hafa úr garnla sambandinu. Verk-
fallið er því gegn hinum svonéfndu
járnbrautar-
mællskustu mönnum þingsins og
jáfn vígan á ensku sem frönsku.
Sir Robert L. Borden er vænt-
anlegur til Ottawa nú um mánaða- menn
mótin. Er hann sagður cdl hress sem
orðinn, en þó óvíst að hann taki
við stjórnartaumunum.
46 dauðadæmdir morðingjar
hafa verið náðaðir hér í Canada á
síðastliðnum 4 árum. Fjörutíu
þeirra eru nú að taka út lílfstíðar-
fangelsi, 5 í 1 0 eða 20 ára fangelsi
og einn hefir fengið mál sitt tekið
fyrir að nýju. ] 0 af þessum saka'
mönnum voru dómféldir í Ontario,
9 í Manitoba, 6 í Quebec, 6 í Al-
berta, 5 í British Columbia, 4 í
Saskatdhewan, 3 í Nova Scotia og
1 á Prince Edward Island, New
Brunswick og Yukon. A sama
tímabili 'hafa 44 morðingjar verið
líflátnir, svo rúmlega helmingur
hefir verið náðaður.
Sambandsstjórnin hefir upphaf-
ið innfllutningstoll á heyi frá Banda
ríkjunum, til þess að ráða fram úr
heyvandræðuim í Manitoba, sem
víða kváðu vera mjög tilfinnanleg.
Olíulfundurinn í Daup’hinhérað-
inu í Manitoba virðist vera miklu
víðtækari en haldið var í fyrstu.
Hefir olíubeltið verið rakið 20
mílur norður af Dauphin og alla
leið suður fyrir Amaranth, sem er
tæpum 5 0 mílum sunnar. Ábýlis-
jarðir á þessu svæði hafa hækkað
geisimikið í verði; bónijanum á
landinu, sem olían fanst á, hafa
verið boðnar 40 þúsundir dala fyr-
ir það, en hann ekki viljað selja.
Var það metið á $3000 áður.
um, hálaunaðir, og þeim sé haldið
sem þrælum. Vilja því verk'falls-
fá Union sína viðurkenda
óháða bræðrasambandinu.
Járnbrautarfélögin kváðu vera til-
leiðanleg til að semja við verk-
fallsmenn, en hinir hálaunuðu yfir-
menn bræðrasambandsins hafa í
í hótunum að kalla allsherjar verk-
fall, ef það verði gert; vita sem er,
að verði verkfallið sigursælt, er
veldi iþeirra og launum lokið. Hér
eru því verkamenn á móti verka-
mönnum, en ekki verkamenn og
auðfélög, eins og venjulega héfir
verið.
Til þess að mótmæla hinu háa
verði á fatnaði, hafa rnenn víðs-
vegar um Bandaríkin myndað hina
svonefndu “Overalls” klúbba, og
er tilgangur þeirra að knýja niður
verð á fatnaði með því að með-
limirnir hætti að kaupa sér föt og
gangi í Overalls. Prestar, kennar-
ar og blaðamenn gangast fyrir þess
um samtökum og gætir iþeirra mik-
ið í ^ansas og Missouri ríkjunum.
í New York hefir og fjölmennur
“Overalls” klúbbur myndast, mest
megnis af blaðamönnum og rithöf-
undum, og gengu þeir í skrúð-
göngu eftir Brodway á föstudaginn
klæddir í “Overalls”, og þótti það
nýstárlegt á þeim stað. Nú kvað
kvenþjóðin ætla að fara að dæmi
karlmannanna og mynda “Ging-
barrí’ klúbba, sem rneinar að þær
ætla að skifta nýtízkukjólunum
fyrir lérefts- eða strigakjóla.
Hamton Gary, fyrrum yfirkon-
súll Bandaríkjanna í Kario, hefir
verið útnefndur af Wilson forseta
sendiherra Bandaríkjanna í Sví-
þjóð.
Roger C. Sullivan, demokrata-
leiðtoginn í Illinois ríkinu, andaðist
að heimili sínu í Chicago 15. þ. m.
59 ára gamall. Það var honum
meira en nokkrum öðrum að
íþakka, að Wilson náði forsetaút-
nefningu 1912, er hapn sneri kjör-
mönnum frá Illinois, sem kosnif
höfðu verið til /fylgis við Camp
Clark, í lið með Wilson við sjö-
undu atkvæðagreiðslu. Tveim ár-
um seinna sótti Sullivan um sena-
torskosningu í Illinois undir merkj-
um demokrata, en Wilson forseti
var honum andvígur, skoðaði
hann “of spiltan”, og náði Sulli-
van því ekki kosningu.
"brKnd-
Lloyd George og Frenoh lá-
varður, landstjóri á írlandi, voru
báðir fundnir sekir um morð á
fyrsta stigi af kviðdómi í Cork á Ir-
landi á laugardaginn var. Orsak-
irnar, sem hér liggja á baki eru þær
að borgarstjórinn í Cork, MacCur-
tain, var myrtur nýlega á mjög
níðingslegan hátt, tekinn um há-
nótt upp úr rúminu af grímu-
klæddum mönnum og skotinn fyr-
ir framan konu og börn. Stjórnar-
lögreglunni hefir Verið kent uto
morðið, og þess vegna er það að
kviðdómurinn fann Lloyd George
og French láv^rð seka um morð-
ið, auk þriggja yfirmanna stjórnar-
lögreglunnar.
Stjórnin hefir unnið þessa síð-
ustu daga fjórar aukaikosningar til
þingsins, og hafa þessir sigrar gert
hana miklu fastari í sessi en áður,
og gefið vissu um að varanlegt
bandalag verði milli Unionista og
Llöyd George liberala héðan í frá.
En hvaða nafn hinn sameinaði
flokkur tekur upp er ennlþá óafráð-
ið. Sumir tala um Miðflokjdnn
(Centre), en það er ólíklegt flokks
heiti.
Frumvarp er fyrir brezka þing-
inu um að hækka aldurtakmarkið
fyrir atkvæðisrétti og kjörgengi
kvenna upp úr 2 1 árs í 29. Halda
margir þingmenn því fram í fullri
alvöru, að 2 1 árs gamall kvenmað-
ur ,sé ekki nógu þroskaður til að
bera ökynbragð á pólitík, þó jafn-
gamall karlmaður sé það.
Jellicoe aðmíráll hefir verið út-
nefndur landstjóri Breta á Nýja
Sjálandi.
French lávarður hefir beðist
lausnar sem landstjóri írlands frá
næstu mánaðamótum.
--------x--------
ÖNNURúLÖND"
Ríkið Sonora í Mexico, sem
sagt hefir sig úr lögum við ríkja-
sambandið, hefir beðið Banda-
ríkjastjórnina um viðurkenningu á
sjálfstæði ríkisins, og er búist við
að sú beiðni verði veitt. Að
minsta kosti hefir Bandaríkjcistjórn
in neitað Carranzastjórninni um
leyfi til að flytja her og vopn yfir
járnbrautir Bandaríkjanna,' sem
liggja inn í Sonora. Ríkið Sinaloa
hefir gert bandalag við systurríki
sitt, Sonora, gegn árásum Carranza
manna.
Uppreisn er nú alskæð í lýð-
veldinu Guatemala í Mið-Ameríku
Var forsetinn, Estrada Cabrera,
rekinn úr höfuðborginni ási.Tit
ráðgjöfum sínum og gerðu upp-
reisnarmenn þann að forseta, s?m
Charles Herrara heitir. Nú hafjr
4
hinn burtflæmdi forseti safnað liði
og er seztur um höfuðborgina, sem
verst af hreysti mikilli. Nú háfa
Bandaríkin skorist í le^kinn og eru
að reyna að miðla malum. Síð-
ustu fréttir segja að Cabrera hafi
lagt niður völd.
Ósamlyndi segja frönsku blöðin
að eigi sér stað milli Frakka og
Breta í Tyrklandi. Héfir yfir-
hershöfðingi Breta, Milne, neitað
að taka skipunum frá d’Espérey
franska hershöfðingjanum, sem er
yfirforingi hins sameinaða hers
bandamanna, og kalla frönsk blöð
það hina mestu óhæfu. Ensk
blöð viðurkenna að rígur sé milli
hershöfðingjanna, en eru annars
fáorð um sakirnar.
Hákon Noregskonungur hefir
haft 700 þúsund krónur í laun und-
anfarin ár, og svo var ráð fyrir
gert í Ifrumvarpi frá stjórninni, sem
lagt var fram í þinginu í febrúar,
að að yrði óbreytt næsta fjárhags-
ár. En stjórnin hefir tekið það
frumvarp aftur, og er fullyrt að
hún ætli að hækka launin upp í 1
miljón á ári. Er sagt að konungur
hafi ekki komist af með laun sín
síðustu árin, vegna dýrtíðarinnar,
og mun það ekki talið sæmandi,
að láta hann borga með sér úr eig-
in vasæ
Enver pasha sem um langt skeið
var voldugasti maður Tyrkja, er
nú útlagi Bandamanna og mundi
lítillar vægðar eiga að vænta, ef
hendur yrðu hafðar í hári hans.
Hann er nú se9tur að austur í Kur-
distan og hefir þar 70 þúsundir
manna undir vopnum. Hefir
hann gert bandalag við Bolshevika
í Rússlandi, að því er sagt er, og
við uppreisnarmenn í Afganistan,
og hygst að koma Bretum í hann
krappan þar eystra. — Það er haft
éftir honum, að yfir heiminum vofi
stórkostlegasta stjórnarbylting, er
sögur fari af. Og hann kveðst al-
staðar hafa undirbúið uppreisn
gegn veldi Breta. Slík uppreisn
sé þegar hafin í Anatoliu og Siliziu,
en Bagdad sé umkringd og veldi
Frakka í Sýrlandi sé á völtum fót-
um. Og innan skamms segir hann
að öll Asía muni loga í uppreisnar-
báli og varpa af sér ánauðaroki
Norðurálfunnar. — Enver pasha
er ákafamaður og harður í horn
að taka. Hann hatar Breta af öllu
hjarta, og þarf ekki að efast um
það, að hann geri alt sem í hans
valdi stendur til að kollvarpa veldi
þeirra í Austurlöndum. En það
héfir verið reynt fyr og ekki tekist,
og hætt er vð því, að stóryrði En-
vers fái litlu um þokað.
ISLAND
‘ Rvík 24. marz.
Inflúenzan hefir útbreiðst víða
um land, en væg hefir hún enn sem
komið er verið víðasthvar og í
sumum héruðum er hún því nær
um garð gengin. Um útbreiðslu
hennar er þetta kunnugt:
Reýkjavík 23. þ. m. Veikin hef-
ir gert vart vð sig í 1 7 5 húsum. En
tltölulega væg. Enginn dáið.
Breiðist ekik hratt út. Þó hefir
hún stungið sér niður í nærsveitun-
um, bæði í Mosfellssveit og suður
með sjó.
Haifnarfjarðarhérað 22. þ. m.
Veikin í 1 5 húsum. Er í byrjun
og breiðist óðum út.
Seyðisfjarðarhérað 16. þ. m.
Veikin 30 Húsum á Seyðisfirði.
Mjög væg. Samgöngubann sett
um Hólsfjöll og Akarfjarðarheiði.
Innan Norður-Múlasýslu einstök
héruð sóttkvíuð í samráði við
lækna.
Reyðarfjarðarhérað 1. þ. m.
Veikin á 6 heimilum í Reyðarfirði.
Inn-Reyðarfjörður sóttkvíaður auk
Eiða- og Skriðdalshreppa.
Berufjarðar-, F áskrúðsfj arð ar-
og Norðfjarðarhéruð ósýkt.
Keflavíkurhérað 1 3. þ. m. Lækn
ir tilkynnir, að tveir menn, sem
komið hafi úr Reykjavík áður en
bann var sett, hafi sýkst grunsam-
lega. — 1 5. þ. m. eru þar 20—30
sjúkir. -■— Samgöngubann hefir
verið sett á sýslumótum Gulilbringu
og Árnessýsla.
Hólmavíkurhérað 1 4. þ. m. 1
Hólmavík er kvefpest mjög lík in-
flúenzu. Hiti 38—39 stig, bein"
virkir og höfuðverkur. 7 manns
liggur. Veit ekki hvaðan getur
komið. Samgöngur við Hólmavík
bannaðar. l^. þ. m er sama veiki
komin á einn bæ í nágrenninu.
Frá Vestmananeyjum hefir ekk-
ert skeyti komið nýlega vegna
símabilunar, en ætla má að veikin
sé þar að mestu eða öllu um garð
gengin.
ísafjarðarhérað 1 0. þ. m. Isa-
fjörður, Eyrarhreppur, Hólshrepp-
ur lýstir í sóttkví til bráðabirgða,
vegna þess að véfbáturinn Faxi
kom frá Reykjavík (ifór þaðan 6.
marz. — ] 1. þ. m. Enginn hefir
sýkst grunsamlega.
Þingeyri sóttkvíuð vegna þess
að Faxi kom þar við. ALlir heil-
brigðir á Faxa, eftir símskeyti frá
Bíldudal.
Bráðabirgða samgöngubann
milli N.lsafjarðarsýsilu og Stranda-
sýslu.
Þistilfjarðarhérað 11. þ. m.
Veikin er aðeins í Skeggjastaða-
hreppi. Að minsta kosti 3 bæir
sýktir. Veikin mjög væg. Sam-
göngubann vð Skeggjastaðahrepp
og auk þess á vesturtakmörkum
Þistilfjarðar.
Vopnafjarðarhérað 11. þ. m.
Iniflúehzan í 12 húsum á Vopna-
firði. Óvíða í sveitinni. Skóla,
kirkju og samkomuhúsum lokað.
Samgöngur milli sveita hindraðar.
Póstar teptir.
Hróarstunguhérað 11. þ. m.
Alls 5 heimili hafa tekð veikina, 2
í Eiðahreppi, 3 í Hróarstungu-
hreppi. Öll heimili einangruð sér"
staklega og alt héraðið í heild
sinni.
Kauphækkun. Samkomulag hef-
■ orðið milli vmnuveitenda og
verkamanna hér íbænum um kaup-
hækkun, þannig að tímakaup
verður fyrst um sinn kr. 1.30.
Símslit eru enn á símanum til út-
landa einhversstaðar á Shetlaods-
eyjum, og er búst við því að enn
verð langt þar tl að aðgerð verður
lokið, en þangað til verða loft-
skeytatæki notuð, til að koma
skeytum áfram á þeim kafla. sem
bilunin er. Er því von um að
skeyti komist framvegis daglega
héðan til útlanda og eins hingað.
Marahláka og rigning var hér
seinni partinn í gær. Um miðaft"
an fór að hvessa ákaflega af land-
suðri, en gekk í útsuður seint á
vö’kunni. Flughálka var á götun-
um og ilt umferðar, þegar dimma
tók. Fólk var eins og fjaðrafok á
hálkunni, rennandi og dettandi, og
má mikið vera ef enginn hefir slas-
ast.
Ágætur afli. Botnvörpungarnir
Luneda og Rán komu inn af veið-
um í fyrradag og höfðu veitt um
60 smálestir hvort. Þau veiða
bæði í salt oglögðu út aftur í gær.
ísfiskssala. Nýlega hefir Vín-
land selt afla sinn í Bretlandi fyrir
1 400 sterlingspund og Ethel fyrir
1 800 pd. st.
Heyleysi er sagt yfirvofandi
víða um land og fellir óumflýjan-
legur lengur, ef batinn er nú ekki
kominn. I Þingeyjarsýslum og
Eyjafjarðar munu heybirgðir einna
beztar. Menn eru þar vanir hörð-
um vetrum og treysta lítið á úti-
gang, eiga' og ekki stóð.
13 prentarar úr Gutenberg prent
smiðju liggja nú í inflúenzu.
Starfsmenn hafnarskrifstofunn-
ar liggja fjórir í inflúenzu, þar á
meðal hafnarstjóri og hafnargjald-
keri.
Verðlaun úr styrktarsjóði Krist'
jáns konungs níunda, hafa nýlega
fengið fyrir fratpkvæmdir og dugn
að í búnaði, Friðrik Magnússon á
Staðarfelli í Dölum og Magnús
Sigurðsson í Hvammi undir Eyja-
fjöllum.
Verzlunarstaðinn Keflavík, með
húsum, lóðum og öllum mann-
virkjum hefir H. P. Duus-verzlun
selt Matth. Þórðarsyni, áður út-
gerðarmcinni í Sandgerði og seinna
erindreka fiskifélagsns erlendis.—
Öll egnin var seld á 350.000 kr.,
borgað út í hönd. Matth. Þórðar-
son tók við eigninni 1. marz s. 1.,
og hugsar hann sér að reka þaT
verzlun eins og áður hefir verið
gert, og ennfremur útgerð.
Verið er að prenta íslenzk-
danska orða'bók eftir Sigfús Blön"
dal. Er búist við að þrír prentar-
ar verði við það í íþrjú ár og verða
verkalaun setjaranna 45,000 kr.
með núverandi kaupi. Prentsmiðj-
an Gutenberg leysir verkið af
hendi.
----------x----------
Islendingadagurinn.
í íislendingadagsnefndinni fyrir
l>etta ár eru:
Thorsteinn S. Borgfjörð.
Gunnl. Tr. Jónsfíon.
Ólafur Bjarnason. \
Th. Johnson.
.1. J. Vopni.
Halldór Halldórsson.
Halldór Sigurðssón.
Sigfús Anderson.
Sig. Björnsson.
Nikulás Ottenson.
Benedikt Ólafsson.
Alex Johnson-
Forseti nefndarinnar er Thorst.
Borgfjörð, varaforseti Th. Johnson,
ritari Gunnl- Tr. Jónsson og féhirðir
Ólafur Bjarnason.
í nefndir var þannig skipað:
Prograuisinefnd:
Thorst., S. Borgfjörð.
Gunnl. Tr. Jónsson.
J. J. Vopni.
Halldór Halldórsson.
íþróttanefnd:
Th. Johnson.
Sig. Björnsson-
Alex Johnson.
Benedikt Ólafsson.
Garðnefnd:
Sigfús Anderson.
isikulós Ottenson-
Halldór S^gurðsson.
Ólafur Bjarnason.
Ritstjórar Lögbergs og Voraldar
voru kosnir heiðursmeðlimir nefnd-
arinnar. Ritstj. Heimskringlu þurfti
^kki heiðursins með því hann er í
nefndinni.
----------x-----------
Voröld og djöflarnir.
Kona sem var á gangi á föstudag-
inn segist hafa mætt stórum hópi af
drísildjöflum sem hafi orðið hræddir
og flúið úr ritstjóra Heimsk. þegar
elduiinn kviknaði þar. Sagt er að
Tryggvi sé miklu hreinni rnaður síð-
an. — Voröld.
J
Djöflarnir sentust svínin í,
svínin höfðu ei gott af því;
finst það í sögum sönnurh.
Svoleiðis djöflar, segja menn,
séu til með það kanske enn,
að sendast í svín úr mönnum.
?
Djöflarnir Tryggva flýðu frá.
fréttakona þá hlaupa sá;
sig hún til Sigga þandi-
Vældi hún þar með vota kinn, 1
“varaðu þig nú, Siggi minn,
þvf ekki mun á bætandi.’
torsteinn Skelkur.
t
1