Heimskringla - 02.06.1920, Blaðsíða 1

SenditS eftir vertSlista til
Rojal Crovrn Soap, Ltd,
654 Main St., Winnipeg
Og
umbúðir
og
umbuðir
SendiC eftir vertSlista til
Royal Crown Soap, Ltd.
654 Main St., Winnipegr
XXXIV. ÁR.
WINNIPEG. MANITOBA. MIÐVIKUDAGINN 2. JÚNI.1920.
NÚMER 36
Björn Haildórsson.
Veturinn hafSi vœnst, aS fá hann,
Vakinn beið, aS ráSast á hann
Ellihruman, uppgefinn —
VoriS réSi^ og rúmstokkinn
Móti heli og honum varSi —
“Vík þú,” kvaS hún, "enn eg á
hann.
Aldrei, vetur, skalt þú fá hann!
Bý unvmög í mínum garSi.
Hann var þér ei handgenginn
HeimamaSur þinn —
Hann skal falla r faSminn.minn!”
Þetta varS,1 og VoriS hlaut hann,
Vöggubarn sitt lífs og dáinn
Hennar fyrstu laufum laut hann,
Lyndis-sköpum hennar náinn.
Hugumstór viS bót og baga,
Björn var alla sína daga
Ein af sálum sunnanstorma,
Sem aS ís frá landi yraka,
Þegar fjarSa-djúpin dorma
DauSa-svaefS í Grænlands klaka.
Fardaganna fyrirmaSur,
Frjáls í hug og landnáms-glaSur.
Sífelt mun hans Islands-andi
Undan fara sumri í landi,
Þeymikill og þrekvaxinn —
Þegar af vorhug þrútnar hlynur,
Þýtur foss og hlákan dynur,
Kenni eg rausn og róminn þinn
Úti í glaumnum, gamli vinur!
18.—’20. Stephan G.—
( Voröld.)
Kosningar í Manitoba.
Samkvaemt auglýsingu frá stjóm-
arráSi Manitoba fylkis fara kosn-
ingar fram hér í fylkinu miSvi'ku-
daginn þann 30. þ. m. I fylkinu
eru nú 55 kjördæmi, en eigi verS"
ur kjördagur haldinn á þeim tíma
* tveimur nyrstu kjördæmunum,
Le Pas og Rupertsland, en sagt aS
þar verSi kosning haldin einhvem-
tima í ágúst. Brown fjármála-
ráSgjafi. sem er þingmaSur Le Pas
manna, ætti því næstum aS geta
haft tíma til aS læra Indíönsku og
Eskimóamál fyrir þann tíma, svo
hann gæti talaS sjálfur viS kjós-
endur sína og flutt þar hátíSaræS-
una þegar þeir slátra haustseln-
um.
CANADA
VeriS er aS undirbúa sérstaka
skemtiferS fyrir skólakennara,
bæSi austan frá hafi, frá Englandi
og Bandaríkjunum og héSan úr
MiSríkjunum. Gert er ráS fyrir
uS fariS verSi þvert yfir álfuna,
stansaS á ýmsurn stöSum á leiS-
mni, og svo fariS vestur yfir fjöll.
Er vestur á ströndina kemur verSur
fariS meS skemtibátum upp og
uiSur meS ströndinni. Sérstakar
járnbrautarlestir verSa vistaSar
'fyrir skemtiför þessa, og þannig út-
’búnar aS,ferSafólk getur haldiS til
í þeim allan tímann þar sem stanz-
aS er.
Gert er ráS fyrir, aS ferSakostn'
aSurinn nemi um $200 alls_ Til-
gangur þessa ferSalags er aS kynna
9kólakennurum þetta miþla megin-
land( svo þejr fái aS sjá meS eigin
augum, hvaS þaS hefir til aS bera,
°g geti betur frætt ungdóminn um
kosti þess. Auk þess sem ferSin
verSur hin ánægjulegasta, ætti hún
aS'vgeta háft mikla þýSingu í því
ab innræta unglingum ást og virS-
ingu fyrir landi sínu og þjóS. LeiS-
angur þessi 'hefst um miSjan júlí,
en þeir, sem ætla aS taka þátt í
bonum verSa aS gefa sig fram eigi
síSar en um miSjan júní. FerSa-
áætlun frá Winnipeg er á þessa
Wpg. 14. júlí meS C. P. R.
leiS:
allur af borSviS hefir brunniS. Er
tjóniS metiS á fullar 2 miljónir
dollara.
Þessa daga stendur yfir fundur
í Ottawa milli fulltrúa frá brezku
Vestur-Indíum og stjórnarfor-
manna hér í Canada. Efni fund-
arins er a.S ræSa um nánara sam-
band milli Canada og brezku
nýlendanna hér í álfu, einkum aS-
lútandi verzlun og vöruskifti.
ir berast fáar af hvaS þar er aS mjög til fóSurs skepnum. — Nú gaer (29. apr.). aS iSulaus stór-
gerast. Á mánudaginn höfSu eru, eins og kunnugt er, skipaferSir ■ hríS hafi veriS þar nyrSra í marga
j landsetar Sligo lávarSar beSiS frá Danmörku teptar vegna verk- daga, og lægi nú ekkert annaS
hann aS gefa eftir eitthvaS af falla, .en þaSan átti Willemoes aS ^ fyrir á næstunni. þar um slóSir, en
[ íandi sínu fyrir hagagöngu, en er fara meS farm til NorSurlandsins! almennur niSurskurSur á sauSfé.
því var neitaS brutu þeir niSur um þetta leyti. Ef hann tefst lengi, |
girSingar, ráku út kýr lávarSarins getur þaS haft alvarlegar afleiSing-
j en ráku sínsrr inn. Sló þá í bar- ar. Og í annan staS stafar ekki j
j daga út af þessu og var barist meS minni hætta af ísnum, sem ef til vill
hverju sem hönd á festi, en laujc heftir allar skipagöngur til NorSur-
| lestinni vestur. Regina, þar tafiS
) í 8 klukkustundir og skoSaS sig
um í bænum. Moose Jaw 4 kl.
Medicine Hat 2 kl. Calagry einn
dag. Banff. Vestur í Kletta-
fjöllum 3 daga. Lake Louis á
háfjöllunum 3 daga. Field 2
daga. Clacier 1 /i dag. Syca-
mous 1 J/2 dag. ÓákveSiS er
hvaS lengi verSur staSiS viS á
ströndinni. Til baka verSur far-
iS meS norSurbrautinni frá Prince
Rupert, og stanzaS á öllum feg-
ustu stöSum í fjöllunum þar norS-
urfrá. Umsókn um aS fá aS verSa
meS í þessu ferSalagi skal send til
‘The Hands Across The Sea”
Dept. of Education, Winnipeg.
Þegar athugaS er hvátS víSa verS-
ur fariS og allur 'fæSiskostnaSur er
borgaSur meS þessum $200, virS-
ist skemtiferS þessi vera afar ódýr.
Gaman væri fyrir nokkra íslenzka
kennara-aS slá sér saman og verSa
meS í hópnum.
Eftir síSustu fregnum aS austan
er búist viS aS fjárlögin muni eigi
fara orSalaust í gegnurti þingiS.
Sagt er aS einhverjir úr stjórnar'
flokknum muni greiSa atkvæSi á
móti þeim, en hvaS margir er óvíst
enn.
Bóndi aS nafni Constant de
Breukea viS Btllicum pósthús í
Sask., var tilkynt núna í vikunni
aS honum hefSi hlotnast arfur í
Belgíu er næmi $1,500.000.00
Bóndi þessi var fátækur og sagt
aS hann hefSi naumast haft til fata
né matar. Haún hafSi flutt þang-
aS vestur fyrir nokkrum árum og
numiS sér heimilisréttarland, en
orSiS fyrir vanhöldum og upp-
skerubresti og fariS í skuldir. Ó-
trúlegt er aS hann þurfi aS-kvíSa
fyrir fátæktinni úr þessu.
Skógareldar geisa enn í Austur
Canada og eySileggja svo þúsund-
um ekra' skiftir. Margir smábæir
bæSi í Quebec og Nova Scotia eru
brunnir til kaldra kola. Afar
miklir þurkar hafa gengiS undan-
fariS, svo aS ómögulegt hefir veriS
aS stöSva brunann eSa varna þess
aS eldurinn breiddist út. Fjöld:
af sögunarmylnum og fjarskinn
BRETLAND
Sjómenn og aSrir er vinna aS
vöruflutningi biSja nú um aS
vinnutími sé færSur niSur í 8 k!.-
tíma á dag. RáSstefnur hafa ver'
iS haldnar milli verkveitenda og
verkamanna og er búist viS aS til
samkomulags leiSi. En jafnframt
er gert ráS fyrir aS flutningsgjald
alt hækki aS miklum mun frá því
sem nú er.
UndanfariS hefir rannsókn staS-
iS yfir út af "Indversku morS'
unum svonðfndu, er framin Voru í
vor sem leiS. En svo stóS á aS
uppþot meSal alþýSu manna í
Punjab héraSinu á Indlandi átti sér
staS veturinn 1919. Her var þar
til staSins og átti aS slökkva ó-
spektirnar, og fyrir hernum var
hershöfSingi nokkur. Dyer aS
nafni; þykir ‘hann skjótráSur í
meira lagi. ASal uppþotiS var í
bænum Arnítzar í Punjab. Hinn
10. apríl hafSi múgur og marg-
menni safnast saman á öllum
helztu götum bæjarins, en þó eigi
fariS meS ófriSi. KallaSi þá Dyer
út herliSiS og lét skjóta á mann-
fjöldann fyrirvaralaust og halda
uppi skothríSinni um nokkra
stund. Svo þúsundum skifti voru
særSir og drepnir. ASfarir þess-
ar kærSu svo Indverskir höfSingj-
ar fyrir stjórninni, og lét hún þá
rannsaka máldS, og var hershöfS-
ingjanum vikiS úr embætti. Nú
hefir máliS veriS athTugaS af þing-
nefnd undir formensku Hunters
lávarSar, og hefir nefndin kveSiS
upp þann dóm í málinu, ”aS Dyer
hershöfSingi hafi gengiS lengra en
ástæSur hafi veriS til, í því aS láta
skjóta og halda uppi stöSugri skot-
hríS á mannsöfnuSinn, og sé hann
í alla staSi víta verSur fyrir þá
frammistöSu”. Deilum miklum
hefir úrskurSur þessi valdiS á Eng-
landi. Skiftast í áliti um þetta
helztu dagblaSin. Segir “Tele-
graph aS meS þessum dómi sé
Dyer gert mjög rangt til, en aftur
segir "Times” aS treysta megi
stjórninni til þess aS hafa sýnt
sanngirni í þessu efni. "Daily
News er einna harSorSast. Segir
athæfi líkt og þetta sé bæSi landi
og þjóS til hinnar mestu óvirSu, og
þetta verk Dyers sé meS þeim
svörtustu blettum, er falliS hafi á
stjórnarfarssögu Breta á Indlandi.
Sendinefnd frá Bolshevistum í
Rússlandi situr nú í Lundúnum og
er að semja um vörukaup til Rúss-
lands og vöruskifti á milli
Rússlands og Bretlands. Megnri
mótspyrnu mætir þaS af hendi
margra í þinginu brezka aS ciga
nokkur kaup viS sendinefnJ Rúasa
stjórnar. Vjlia þeir láta halda á-
fram hafnbanni þar og leyfa eng-
an flutning þangaS af nokkurri
tegund. Líkur eru þó til aS ein-
hverskonar samningur takist. Sagt
er aS nefnd þessi hafi þegar samiS
viS ýmsa minniháttar verzlunar-
menn á Englandi um vörusend-
ingu, og í orSi kvaS vera aS bæSi
Lloyd George og Curzon lávarSur
hafi tal af nefndarmönnum áSur
en þeir leggja af staS heim aftur.
Send hafa veriS herskip til lr-
lands herliSinu til styrktar. Frétt-
svo aS bændum veitti betur.
lands um óákveSinn tíma, ef hann
| legst aS landinu.
ÖNNUR LÖND.
| ísfregnir.
! andafirSi
)i í
Páfinn hefir sent áskorun til
SímaS er frá Súg-
gær ( j 6. apr.), aS
mótorbátar . hefSu ætlaS þangaS
frá ÖnundarfirSi, en orSiS frá aS
allra kristinna þjóSa um aS stuSla j hverfa
t ' þess aS sátt og sameining kom-j varS þó ekki séS í gær vegna stór-
ist á í heiminum og aS útrýmt sé [ hríSar. TaliS líklegt aS IsafjarS-
sem mest hatri og ovild, er hannj ardjúp væri íslaust. — Frá Rauf-
segir aS drotni enn í hugum manna 1 arhöfn er símaS í gær: “ís sést
þrátt fyrir þaS þó stríSinu sé lok-| norSaustur af Grí.msey, en er eng-
i ið. Bendir hann á hvaSa afleiS' ínn hér.” — Frá SiglufirSi var
ingar þaS geti haft fyrir þjóSim- símaS í gær: “Dimt veSur til hafs
í gær; sást 3 til 4 sjómílur. ls"
hroSi í norSvestri, en enginn ís
sjáanlegur fyrir austan og norSan.
NorSanátt í dag og sést eklci til
ha)fs.”
Dýr lúSa. Stór lúSa kom hér á
markaSinn í gær; hún vóg (slægS
en meS haus o£ hala) 246 pund
og hafSi veiSst í þorskanet suSur
meS sjó og ekki rifiS í því einn
möskva. Hún var seld á 90 aura
pundiS eSa samtals 221 krónu og
40 aura. Stærri lúSur hafa veiSst
hér, en aS líkindum er þetta dýr-
asta lúSa, sem sögur fara af á Is-
landi. ESa hefir nokkur 'heyrt
getiS um aSra dýrari?
Bruni á Kirkjusandi. I nótt ( 1.
maí)á fimtu stundu kviknaSi eldur
í fiskþurkunarhúsi Th. Thorsteins-
sons á Kirkjusandi, og brann þaS
til kaldra kola. Svo slysalega
tókst til, aS maSur brann þar inni.
Hét hann Ólafur Jónsson, ungur
maSur ættaSur úr MjóafirSi á
AustífjörSum. — Eldurinn mun
hafa kviknaS í mótorskúr, sem á-
fastur var viS þurkhúsiS, og er
ar í framtíSinni, ef haldiS sé á-
fram aS blása aS haturseldinum,
eins og hingaS til hafi veriS gert.
Ekkert sé máttugra en þaS til þess
aS vekja upp stríS hvenær sem sé,
og þaS þrátt fyrir allar mögulegar
hervarnir. Svo virSist sem fleir-
um ætti aS geta sýnst þiS sama og
þjóShöfSingjarnir ekki aS verSa
síSastir til aS taka undir þetta. þá
meS páfanum, fyrst þeir gátu ekki
orSiS á undan honum.
Frá Khö'fn kemur sú fregn aS 2
menn úr liSi Hróaldar Amundsen
norSurheimsskautsfara hafi frosiS
til dauSs í vetur sem leiS. Hétu
þeir Knudsen og Tessen. MeS
h\TaSa hætti þetta hefir orSiS vita
menn ek*ki.
I Washingtonþinginu hefir kom-
iS fram tillaga um aS nema úr gildi
lög þau, er samin voru viSvíkjandi
stríSinu. Þó eigi sé enn búiS aS
samþykkja neina friSarsamninga,
þá þykir óþarfi aS halda þessulm
lögum viS lýSi, er sum aS minsta
kcteti éiga eigi lengur viS.
Konungskoman. RáSgert er aS
konungur vor. Kristján X., búi í
. .mentaskólanum, á meSan hann
stendur hér viS í sumar, og á aS
gera umbætur á herbergjaskipun á
skólaloftinu áSur en hann kemur.
Þeir konungarnir, íaSir hans og
afi, höifSu aSsetur sitt í skólanum,
er þeir komu hingaS, 1874 og
1907.
Italski byltingamaSurinn og
skáldiS D’Annunzio er sagSur
veikur. t
Edward Valpas ritstjóri og for-
ingi sósíalista á Finnlandi hefir ver-
iS dæmdur í lífstíSarfangelsi.
Hann var foringi upreistarmanna
er koma vildu á stjórnarbyltingu
í Finnlandi voriS 1918. Var
hann sakaSur um landráS.
Japanar og Bretar eru nú aS
gera nýja ríkjasamninga sín á mill-
um. Eitt af aSal atriSum þessara
samninga, er aS mipka herafla og
herútbúnaS bæSi á sjó og landi.
En óséS er þó hversu Japanar taka
því, nema Bandaríkin fáist til aS
vera meS í samningunum, og aS
Bretar sjálfir séu reiSubúnir aS
rftinka/ allan herbúnaS hjá sér.
Mörgum stendur nú stuggur af yf
irgangi Japana þar eystra, og hafa
þeir veriS helzt um of óhindraSir
í landaráni bæSi í Síberíu og Kína.
ISLAND
ískyggilegar horfur. ÞaS eru
ísyggilegar fregnir, sem nú (14.
apr.) berast af NorSurlandi. Viku
hretiS eftir páskana hefir orSiS
þungbært NorSlendingum, eSa aS
minsta kosti Húnvetningum og
SkagfirSingum, sem urSu aS taka
allan fénaS á fulla gjöf aftur meS
an á því stóS. — Er nú svo komiS
aS mikill hluti bústofns manna
þessum sýslum er í vt>Sa, ef ekki
verSa skjót umskifti á tíSarfarinu.
— Og — þaS er ef til vill ekki aS
eins bústofninn, sem er í voSa, því
aS matarlaust er aS verSa í kaup-
stöSunum aS sögn, vegna þess aS
kornmatur hefir veriS notaSur svo
vegna hafíss. _Til íssins giskaS á aS mótorinn hafi sprung-
iS. Annar vélamaSurinn var á
verSi og var aS bæta í þurkofnana
meSan eldurinn brauzt út. I mót-
orskúrnum svaf hinn vélamaSur-
inn, Ólafur Jónsson og komst hann
ekki út. Lík hans fanst í rústun-
um, þegar slökt hafSi veriS, og var
þá mjög brunniS. ÞaS var flutt
til bæjarins í morgun.. — Slökkvi-
liSiS var kallaS héSan úr bænum
þegar eldsins varS vart og brá þaS
viS skjótt. Einnig kom hjálparliS
frá Islands Falk meS öll nauSsyn-
leg tæki, og gekk vel fram. —
BrunaliSinu tókst aS verja næ:":u
hús og þar á meSal fiskiskúr, sem
stóS viS þurkhúsiS, og var mikiS í
af fiski. — VélamaSurinn, sem af
komst. hafSi brunniS talsvert, er
hann reyndi aS bjarga félaga sín-
Dánarfregn. 1 fyrrakvöld and-
aSist á SeySisfirSi öldungurinn
Gísli Jónsson gullsmiSur, hálf"
bróSir Dr. séra Jóns sál. Bjarna-
sonar í Winnipeg. Hann mun
hafa veriS kominn yfir áttrætt.
Kona hanSj Anna Jónsdóttir, móS-
ursystir cand. Halldórs Jónasson-
ar, er á lífi og þrjú börn þeirra.
Eifet þeirra er Þorsteinn stöSvar-
stjóri á SeySisfirSi. Gísli sál. var
vel látinn maSur og kunnur aust-
anlands.
AflabrögS. Gylfi kom inn í
gærmorgun (1. maí) ; hafSi veitt
vel. Milly kom inn í gær meS 7
þús., SigríSur meS 10 þús. M.k.
Esther kom inn í morgun meS mik-
inn afla. Hún hafSi haft meS sér
þorskanet og veitt vel í þau. Þetta
mun í fyrsta skifti sem þilskip reyn-
ir þessa veiSiaSferS. — ÞilskipiS
Seagull kom inn í gær (2. maí)
eftir viku útivist meS 1 4'/2 þúsund
og hefir þá samtals veitt 54 þúsund
á vertíSinni, og er hæst þeirra þil-
skipa, sem héSan hafa gengiS aS
þessu sinni. Skipstjóri er FriSrik
Óla'fsson. — I gær (3. maí) komu
þessir botnvörpungar af veiSum'-
Jón forsefí, hafSi 5 7 föt af lifur;
Rán meS svipaSan afla. Vínland
hafSi mikinn afla og allmikinn fisk
á þilfajrij sem var seldur á markaS-
inum í dag. — I dag hafa komiS:
Austri meS ísfisk og saltfisk; hann
fer út í dag. Walpole höfir Veitt í
salt og leggur aflann á land í Hafn-
arfirSi. Hilmir lagSi afla siiH} á
land í HafnarfirSi og kom hingaS í
morgun.
VeSriS í dag (3. maí). Frost
var hér í morgun 5 stig, IsafirSi
3,7, Akureyri 4,5, SeySisfirSi 3.4,
GrímsstöSum 6, Vestmannaeyjum
0.3. Loftvog há, hæst fyrir norS-
vestan land. NorSanátt og hríS
norSan og austan lands.
. . DýrtíSin. Samkvæmt yfirliti
“HagtíSindanna’ yfir smásöluverS
í Reykjavík á nauSsynjavörum síS
asta ársfjórSung, hefir verSiS
hækkaS á öllum vöruflokkum.
Hækkunin á kornvörum stafar þó
nær eingöngu frá hveitiverSinu, er
hækkaS hefir um þriSjung. MeSal-
verShækkun á ársfjórSungnum er
6%, en frá ófriSarbyrjun 309%.
)“T ^ (EftirVísi.) j
Samsæti var haldiS í gærkvöldi
(25. apr.) á Ingólíshvoli til heiS-
urs frú Bríeti BjarnhéSinsdóttur, í
minnirfgu þess, aS þá var Kvenna-
blaSiS 25 ára gamalt. Um 50
konur voru þar viSstaddar. Frú
El'ín Briem Jónsson setti samsætiS
en frú Jónína Jónatansdóttir mælti
fyrir minni heiSursgestsins. Frú
Bríet þakkaSi meS mörgum fögr-
um orSum þá sæmd sem henni var
sýnd. I samsæti þessu var sendi-
herrafrú Böggild og var mælt fyrir
hennar minni og svaraSi hún meS
ágætri ræSu. — ÁSur en veizlunni
lauk var frú Bríeti afhent gjöf,
1000 kr. — til KvennablaSsrns.
Samsætinu sleit um fcl. 2.
* Dánarfregn. 20. þ. m. (apr.)
andaSíst á^IsafirSi Halldór kaup-
maSur Bjarnason, 'bróSir dr.
Björns frá ViSfirSi. Hann var
gáfumaSur og vel látinn.
Peningaskiftin viS útlönd. Nýja
reglugerS hefir stjórnarráSiS gefiS
út um peningaviSskfitin viS út-
lönd, og á viSskiftanefndin fram-
vegis aS hafa eftirlit og íhlutunar-
rétt um öll peningaviSskifti bank-
anna, félaga og einstakra manna
viS önnur lönd. Bankarnir skulu
leggja undir úrskurS nefndarinnar
allar greiSslur til útlanda’ (jafnt í
krónUm og erlendri mynt), ein-
stökum mönnum er skylt aS láta
nefndinni í té skýrslur um hvernig
þeir verja andvirSi vara, sem þeir
senda til útlanda. SLíkra skýrslna
getur nefndin einnig krafist um
peningasendingar í pósti, en skip'
verjum og farþegum, sem fara til
útlanda er bannaS aS taka peninga
til flutnings.
Frá Hvammstanga er símaS í