Heimskringla - 08.09.1920, Blaðsíða 1

Senditt eftir ver?ilista til
Royal CroTrn Seap, Ltd.
654 Main St., Winnipeg
Coupons'
og
umbú^ir
1
og
umbúSir
SendiB eftir verSlista «1
Rojai Crown Soap. Ltdi
654 Main St., Winnipey
XXXIV. ÁR.
WINaflPEG. MANITOBA. MIÐVIKUDAGINN 8. SEPTEMBER, 1920.
NOMER 50
CANADA
■Útnefningar á þingmannse'fnum
fyrir aukakosningarnar í St. John
N. B. og Colchester N. S. foru
fram á mánudaginn. I Colchest-
er voru útnefndir Hon. F. B. Mc_
Curdy, rácSgjafi opinberra verka í
Meig'hen stjórninni, og Capt. Hugh
Dixon, bændaflokksmaSur. 1.
St. John IhöfSu menn búist við aS
Hon. W. R. Wigmore yrði kosinn
gagnsóknarlaust, en svo reyndist
ekki, því á síðustu stundu út-
nefndu liberalar lækni nokkurn,
Dr. A. F. Emmery. sem merkis-
bera sinn. Kosning Wigmores er
talin viss, því mótkandidat hans er
maSur óþéktur og útnefndur af
flokknum sem neySarúrræSi, er
enginn áf kunnari mönnum flokks
ins hafSi viljaS vera í kjöri á móti
ráSherranum. ÖSru mláli er aS
gegna meS þingmannsefni bænda
í Colchester. Er Dixon auSugur
maSur og vel þéktur, og raun því
hörS batótta standa milli hans og
McCurdy’s og tvísýnt vera um sig-
urinn. Kosningarnar fara fram
20. september.
Manntal á aS fara fram hér í
landi í júnímánuSi 1921.
Skógareldarnir sem geysuSu hér
í Manitdba undanfarnar 3 vikur,
eru nú útdauSir. SkaSinn af þeim
er metinn um $2,000,000. Fjögur
mannslíf týndust í þeim, sem menri
vita meS vissu.
Kosning til Manitoba'þingsins
fyrir The Pas kjördaémiS á aS
fara fram 25. þ. m. VerSa þar í
kjöri Hon. Edward Brown, 'fjár-
málaráSgjalfi Norrisstjórnarinnar,
og maSur úr flokik verkamanna.
Er Brown ráSherra kominn norSur
þangaS til aS afla sér ifylgis viS
kosninguna. Um 900 manns eru
á kjörskrá.
Á mánudaginn var í Quebec
afhjúpaSur minnisvarSi stjórn-
málamannsins Sir George Etienne
Cartier, meS mikilli viShöfn.
Cartier var einn af ágætustu leiS.
togum Québecmanna, og var af
frönsku kyni, eins og nafniS bend-
ir til. Han nátti mest allra þjóS-
bræSra sinna þátt f því aS ifylkja-
samlbandiS komst á hér í Canada,
og var ihann önnur hönd Sir Johns
A. Macdonalds í þeirri baráttu.
ViS afhjúpun MininsvarSans var
margt stórmenni saman komiS,
bæSi geistlegt og veraldlegt, svo
sem Begen kardínáli og Hon.
Arthur Meighen stjórnarformaSur
Canada. Hélt ihann aSal ræSuna
viS þetta itækifæri, og fór mörg-
um lofsamlegum orSum um hiS
framliSna mikilmenni, sem aS öll-
um öSrum fremur hafSi veriS vak-
inn og sofinn í því, aS efla sam-
vinnu og samúS milil hins frakk-
neska og enska hluta þjóSarinnar.
StrætisvagnafélagiS hér í Winni
peg héfir hækkaS ifargjald meS
brautuim sínum um borgina upp !
7 cent úr 6. Mælist þessi hækk-
un illa fyrir sem vonlegt er, þar
sem þetta er önnur hækkunin á ár-
inu. Bæjarstjórnin ihöfir skotiS
málinu til dómstólanna í þeirir von
aS þeir dæmi hækkunina ólög-
lega.
BANDARDÖN
\
SykufbirgSir Bandaríkjanna í
síSastliSIn júnílok voru 9,734,-
000,000 pund.eSa sem næst 1 p2
miljón pundum meiri en á nokkru
af undangengnum þrem árum.
ÞaS er því sýnilega ékki skortur á
vöruijni, sem valdiS hefir hinu
geypi háa sykurverSi á yfirstand-
andi ári.
Kolanámuverkfall stendur nú
y.fir í Alabama, og eru ástæSurnar
fyrir því þær aS námueigendurnir
hafa ekik fullnægt launasamningi,
sem Wilson-nefndin svokallaSa
gerSi í marzmánuSi. sem' bæSi
námueigendur og verkamenn
höfSu lo'fast ti’l aS hlýSá. Nú hef.
ir Wilson forseti fengiS aS nýju
!o/forS hjá námueigendunum um
uppfylling samninganna, og aS
launrihækkunin stafi frá þeim degi
í marz aS samningarnir voru undir
skriífaSir. En haldi verkamenn
verkfallinu til streytu, missa þeir
þessi innstæSulaun, en iþau nema
fleiri miljónum dala."
MiSstjórn verkamannasambands
Bandarfkjanna, sem he'fir Samuel
Gompers fyrir forseta, hefir nýlega
samþýkt aS stySja af alefli kosn-
ingu Cox ríkisstjóra, sem er for-
setaéfni Demokrata. Segir miS-
stjórnin hann 100 prósent vin
verkamanna, en Harding, repu-
blikka forsetaefniS, áftur á móti ó-
vin verkalýS'sins. Samuel Gom-
pers ifylgdi Wilson áSur, og var
forsetanum aS því drjúgur liS-
styrkur. E'f Cox nýtur þess sama
fylgis eru kosningahorfur hans
vænlegar.
Charles Ponzi, ifjárglæframaS-
urinn mikli, sem nú er mest rætt
um í Bandaríkjunum og víSar,
hefir nýlega skýrt frá því, ihvernig
hann hafi auSgast á víxlaverzlun
þeirri, sem hann hefir stundaS
nbkkra SíSastliSna mánuSi, og er
skýrslan á þessa leiS: Hann
keypti í Madrid á Spáni 6 centa
“International Reþiy Coupons” á
I cent hverja, en sem í Batndaríkj-
unum giltu 5 cent hv«r.. — Aust-
urríökir krónupeningar. sem eru 20
centa virSi hver, hafa.falliS svo í
galdi aS í Vínarborg fást 1 00 kr.
fyrir 70 cent. Þegar Ponzi sendi
1000 dollara til Vínaiiborgar, þá
fékk hann 'fyrir þá 140,000 krón-
ur. Þesisum króntyn ski-fti hann
svo ifyrir áSur um getnar ‘coupons
og fékk 4 centa coupons fyrir
hverja krónu. Þeim 560,000
coupons skifti hann svo í Sviss-
landi fyrir 140,000 svissneska
franka, sem hann svo borgar þar
fyrir ávísun, borganlega til sín í
New York, og borgar 5 /i franka
fyrir dollarinn. Á þennan hatt
hefir Ihann grætt $25.00 á hverj-
um $1.00 sem íhann héfir sent ut-
an til víxlakaupa, og meS starfs-
kostnaSi utanlands í þessu sam-
bandi, borguSum. Ponzi situr nú
í fangelsi í Boston, akærSur um
fjársvik, og þrátt fyrir allan gróSa
sinn er hann nú sagSur gjaldþrota,
enda lifSi hann í stjórnlausu óhófi
á velgengisdögum sínum.
1 7 morSingja á aS táka af lífi í
Chicago um miSjan naesta man-
uS, og þykir þaS óvenjulega mikil
viSkoma.
100,000 kolanámumenn í Penn-
sylvania ihafa gert verkfall vegna
þess aS riámueigendurnir hafa ekki
upp'fylt áSur gefin launalolforS.
Nýlega keypti stórt og mikiS
riautgripáfélag í Ameríku naut til
undaneldis, er néfnist Kong Sylvia.
VerSiS var hvorki meira né minna
en hálf miljón krónur. Sagt er
aS nautiS sé einkar vel ættaS.
MóSir þess komst í 76 kg. nyt á
dag, sem er taliS meira en nokkur
önnur kýr hafir mjólkaS. Á einni
viku mjólkaSj hún 502t5 kg., og
eftir mánuS eSa 20 daga háfSi
hún mjólkaS 2098 kg.. Þessi kýr
hefir þannig á einum mánuS:
mjólkaS tvöfalda þyngd sína eSa
rúmlega þaS. En nú er markmit*
í þessu nautgripafélagi, sem keypt
Kong Sylvia, aS ala upp undan
honum kýr, sem mjólki þrisvar
sinnum þyngd sína á mánuSi. —
Amma nautsins var afar smjörgóS.
SmjöriS úr henni var 73,20 kg. yf-
ir mánuSinn er bezt lét. — KyniS
er einnig mjög frjótt. Langafi
langáfa nautsins átti aS vera faSir
aS 244 kvígukálfum og 153 naut-
kálfum, sem alt reyndust beztu
gripir. — Á leiðinni þangaS, sem
nautinu var ætlaSur samistaSur,
var leigSur sérstakur járnbrautar-
vagn, og annar fyrir fóSriS á leiS-
inni. Þrír menn hirtu hann í senn,
gáfu honum, bryntu, kembdu o. s.
frv.. En alls voru þaS 1 2 menn,
er skyldu annast um thann tíl 'ski'ft-
is, 3 í senn, og ekki nema 6
stundir hverjir þessara þriggja í
senn. FerSin hefir gengiS vel, en
orSiS æriS kostnaSarsöm. (Freyr)
BRETLAND
Lloyd George, sem undarifarna
daga hefir veriS aS hvíla sig í
Lucern á Svisslandi, héfir nú fariS
þaSan og er kominn heim á leiS,
þfátt fyrir þaS þó læknarnir segSu
honum aS njóta hvíldarinnar um 6
vikna tíma. Hefir stjómarfor-
manninum aS sjálfsögSu fundist
aS sín myndi þurfa meS Iheima á
Englandi, eSa þá aS hann héfir
unaS illa aSgerSaleysinu.
Borgarstjórinn í Cork, n,
Swiney, og félagar hans 10, eru
enriþá meS lífsmarki, éftir aS hafa
svelt sig í meira en þrjár vikur
Stórmenni. víSsvegar um heiminn
hafa sent áskoranir til brezku
stjórnarinnar um aS sleppa Mac-
Swiney úr fangelsinu, og innan
lands hafa bæSi verkamanna-
flokkurinn og miSstjórn liberal-
flokksins beSiS honum griSa af
Lloyd George, en árangurslaust,
og nú er MacSwiney svo aS fram
kominn, aS þó aS náSunin kæmi
hér á éftir, mundi honum ekki
bata von.
Háyfirdómari Irlands lýsti því
nýlega yífir aS glæpir hefSu vaxiS
á írlandi um 1200% á síSastliSn-
um tveimur árum, og á tímábilinu
frá Jyrsta janúar til ágústloka
hefSu 84 lögregluþjónar og 22
hermenn veriS drepnir áf Sinn
Feinum þar í landi.
Brezka stjórnin ætlar aS borga
Bandaríkjunum $250,000,000 í
miSjum næsta mánuSi helmingur-
inn af láni því, sem Bretar tóku
hjý Bandaríkjunum á stríSsárun-
um.
Mesopotamia, eitt áf löndum
þeim, sem Bretar fengu til umráSa
eftir friSinn viS Tyrki, er í einu
uppreistarbáli. Háfar Bretar sent
þangaS herliS mikiS til hjálpar
setuliSinu sem fyrir var, til aS
bæla niSur óeirSirnar og friSa
landiS.
• • *
Verkamenn í Ástralíu, sem
vinna viS verksmiSjur, hóta aS
gera verkfali, nema vinmutíminn
sé íærSur niSur í 44 stunda vinnu
á viku, og laugardagurinn alveg
frídagur. Vinnuveitendur'hafa tek-
iS þessum nýju kröfum Iþungléga.
Prentarar á Englandi gerSu ný-
lega verkfall, sem leiddi til þess aS
fæst af dagblöSunum gátu kom.
iS út. MeSal þeirra var "The
Manchester Guardian”, aSal blaS
liberala á Englandi. Er þetta í
fyrsta sinni í 1 40 ár aS blaSiS hef-
ir mist dag. AS þessu snini gat
þaS ékki komiS út í þrjá daga. Þ;/
tóku prentararnir áftur til starfa
samkvæmt skipun prentarasam-
bandsins, sem hótaSi prenturunurr i
hörSu aS öSrum kosti.
ÖNNURJLÖND.
Franski lýSveldisforsetinn, Paul
Deschanel, heíir veriS heilsuveill
nú um tíma, og er í almæli aS
hann muni leggja niSur forseta-
embættiS innan skams, og er ráS-
gsrt aS Millerand stjórnarformaS-
ur verði eftirmaSur hans. CJes.
dhr.nel ihefir aSeins veriS forseti
síSan í febrúarmánuSi s.l.
Pólverjar unnu nýlega mikinn
sigur á Bolshevikum skcimt frá
Lemberg, tóku þar 40,000 her-
menn til fanga og mikiS af her-
gögnum.- Hersveitum Rússa stýrSi
hershöfSingi sá er Budenny heitir
og talinn var nýtur maSur, en Pól-
verjum stjórnaSj yfiihershöfSingi
þeirra Josep'h Haller. Hefir hann
hlotiS frægSarorS mikiS fyrir sig-
ur þennan og er nú miklu fremur
sókn en vörn af hendi Pólverja.
SíSustu fréttir segja aS Bolshevik'
ar hafi beSiS um vopnahlé.
Franska stjórnin héfir vísaS
sendiherra “írska lýSveldisins”,
George C. Duffy, úr landi.
Hneyksli miklu hefir þaS vald-
iS meSal þýzkra höfSingjaætta,
aS prinzessa nokkur af göfugustu
ættum héfir hlaupiS í burtu meS
bílstjóra og gifst honum. Prinsess-
an, sem hér um ræSir, er Alex-
andra Victoria, dóttir FriSriks her-
toga áf Sljesvík/.Holstein. Hún
var áSur gíft einum af sonum Vil-
hjálms keisara, August Wilhelm.
En þau voroi skilin fyrir nokkrum
vi'kum Bílstjórinn, sem prinsess-
an varS ástfangin af, heitir Fred
Meyer og var áSur einn af bíl-
stjórum keisarans og sagSur maS.
ur fríSur sýnum og vasklegur.
Prinsessan, sem nú er bara rétt og
slétt ifrú Meyer, lætur vel yfir
mannaskiftunum og kærir sig koll-
ótta þótt ættmenn hafi snúiS viS
henin bakinu og vilji hana ekki
augum líta iframar.
HungursneyS er svo mikil í
sumum héruðum Kína, aS fátækl-
ingar deyja unnvörpum úr hungri.
Margar fjölskyldur selja dætur
sínar mansali til þeSs aS bjarga lífi
þeirra og sínu eigin, fyri rsölu-
verSiS. Stúlkur á aldrinum 1 0—
15 ára seljast fyrir 10 dollara eSa
minna. KristniboSar á þessum
svæSum Kínaveldis gera sitt ítr-
asta til þess aS hjálpa hinu nauS-
stadda fólki.
Eftir dansk-þýzka stríSiS 1864,
þegar Danir mistu Sljesvík, gaf
SuSur-Jóti einn dönskum vini sín-
um vindil meS þeim ummælum,
aS hann mættr ékki reykja hann
fyr en Sljesvík yrSi dönsk aftur.
Hann geymdi vindilinn vandlega
til æfiloka, og sonur hans erfSi og
reykti vindilinn á Dybböl'hátíS-
inni. — ÞaS er haft éftir honum
aS vindillinn hefSi vbriS furSu
góSur, þó gamall væri!
Frakkar hafa nýlega látiS gera
og setja upp í bænum Le Mans á
Frakklandi, forkunnar vandaSan
minnisvarSa, sem þakklætismerki
þjóSarinnar til Welbur Wright,
ameríska hugvitsmannsins, sem
fýrstur fann upp og meS bróSur
sínum bjó til flugvél íþá, sem síS-
ar varS svo fullkomnuS, aS hún
átti mikinn þátt í verndun Frakk-
lands fyrir árásum ÞjóSverja í
stríSinu mikla. Afhjúpunaratlhöfn
styttunnar fór fram 1 7. júlí s. 1. aS
miklu fjölmenni viSstöddu, og
mörgu langt aS 'komnu stórmenni.
Einn þeirra, er viSstaddir voru.
hafSi lagt fram af eigin fé 50,000
frarika , til myndargerSarinnar.
Hann flutti erindi viS afhjúpunar-
athö'fn þessa, og gat þess meSal
annars aS upfynding flugvélarinn-
ar væri aS sínum dómi mikilvæg-
asta afrekiS, sem enn hefSi komiS
fram á svæSi vísindanna. SagSi
aS fyrir 20 árum hefSi Lilienthal
og ýmsir aSrir gert flugtilraunir,
en flugtæki þeirra hefSu veriS svo
ófullkomin, aS alt héfSi mishepn-
ast. Þá hefSi Hiram Matin einn-
ig gert tilraunir til 'flugs, en meS
líkum afdri'fum og Lilienthal. 'Þá
héfSi og Langley gert flugtilraun
meS vél, sem rékin var meS imótor
afli; en vél sú hefSi lent í Potonac
ána í deserriber 1 903, og viS þaS
hefSi Langley géfist upp. —
WrightbræSurnir tveir, báSir ung-
ir menn, hefSu þá ibúiS í Dayton
í Ohio-ríkinu í Bandaríkjunum, og
háft reiShjólaviSgerS aS atvinnu.
Engum hafSi þá getaS dottiS í hug
aS nöfn þeirra yrSu nokkurntíma
tengd viS flugvísindi heimsins.
Þeir he'fSu veriS sem algengir
verkrimenn, og ekki búiS yfir
meiri en algengri alþýSumentun.
ÁriS 1900 ráku þeir þessa viS-
gerSaratvinnu sína á eigin r^eikn-
ing í bænum. Þeir hqfSu haft
einhverja njósn um flugtilraunir
Lilientihals, og höfSu þá 'fariS aS
takast í fang aS búa til flugvél al-
gerlega e'ftir eigin hugviti sínu.
Timlburstýri settu þeir í hana og
Ijtla gasvél. Þeir gerSu nú fyrstu
flugtilraunv sína | 7. desember
1903, og meS þeim árangri, aS
ISLAND
Rvík 9. ágúst.
Þorskafli er nú orSinn tdlgóSur
á NorSurlandi, einkum á EyjfirSi.
Fá bátar í róðri frá 3000—5000
pund og sækja áflann stutt. Síld
er enn engin gengin inn á fjörSinn.
Slátturinn. Á SuSurlandi háfa
tún brugðist mjög víSa og orSiS
miklu lakarj en á horfSist í vor.
Nýting á töSunni mun aftur á móti
háfa orSiS góS hjá öllum þeim,
sem snemma byrjuSu aS slá, því
þei rmunu háfa hirt undan um síS-
ustu hélgi.
Rösklega ekiS. I klukkustund
Qg 40 mínútur var Jónatan Þor-
steinéson austan frá ölvusárbrú og
hingaS til Reykjavíkur, kvöldiS
sem ihús hans brann. Vita menn
ekki til aS sú leiS hafi veriS farin
á svo stuttum tíma.
HéraSsmót var haldiS á Hví tár-
bökkum síSastliSinn sunnudag og
sóttu þaS á anaS þúsund manns.
HáfSi Bjarni alþingismaSur Jóns-
son frá Vogi veriS ifenginn til aS'
halda erindi á rqótinu. Má nokk-
uS marka hug almennings upp til
sveita í 'fossamálinu af því, aS ein-
mitt Bjarni hefir veriS fenginn til
aS flytja erindi á tveimur stærstu
mótunum, sem haldin hafa veriS í
þó aS hvast væri veSur þann dag, j nálægum héruSum í sumar.
20 mílna vindhraSa á
svo nam
klukkustund, þá lyftist þó vélinj
meS þá í loft upp og flutti þá 850
feta langan veg móti vmdinum.
Og svo höfðu þeir mikiS stjorn-
vald yfir vélinni aS þeir gátu lent
henrií ' þægilega, án þess aS
skemma hana eSa meiSa sig. MeS !
þesari tilraun höfðu þeir sýnt öll-1
um heimi aS lqftflug væri mönn-
um mögulegt, ekki síSur en fugl-
og er því þess; dagur síSan
SíldarútgerSin á VestfjörSum
kvaS vera mun minni nú en síS-
asta ár. Þó er eitthvaS gert út
frá öllum veiSistöSvum þar. Eru
þaS mest ibátar meS reknet, fári,
sem gera út meS hringnætur.
VeiSin hefir til þessa tíma veriS
fremur dauf, en nú kvaS vera aS
lifna yfir henni.
‘á ^
nefndur fæðingardagurinn flughst-
Skáli sá, er byrjaS var aS
byggja'fyrir sunnan iSnaSarmannn
; húsið í tilefni af konungskomunni,
arinnar, og þeir WrightJbræSur | hefir nú veriS rifinn niður aftur.
_ vti ' r. ,i * Mun hann hafa staSiS s'kemst allra
þeirra húsa, sem reist háfa veriS
feður heonar. Þcir Wright-jþræS
ur vorusvel samtáka 1 öllu þvi, er
aS upþfynding þessari laut 6g svo
þögulir, aS enginn vissi þá, eSa
veit enn í dag, hvor þeirra átti
mestan þátt í uppgötvun þeirra.
Þeir vörSu nú miklum tíma næstu
fimm áranna til þess aS fullkomna
vél sína, og þegar þeir töldu hana
fullkomna, þá lagSi Wilbur Wright
meS hana til Frakklands. En
hinn bróSirinn annaSist um verk-
stæSi þeirra heima í Dayton. Wil-
bur sýndi fyrst fluglist sína í bæn-
um Le Mans á Frakklandi þann
21. september 1903 og flaug þá í
vél sinni rúmar 60 nrilut 1 viSur-
vist margra stórmenna landsms.
MánuSi síSar vann hann stór
sæmdarlaun fyrir kappflug, og
næsta ár sýndi hann konungum
Englands, Spánar og ítalíu fluglist
sína, og hélt svo áftur heim til sín
til þess, ásamt ibróSur sínum, aS
veita móttöku gullmedalíum þeim,
sem þá verandi 'forseti, Taft, af-
henti þeim fyrir hönd ameríska
flugfélagsins, sem þá háfSi mynd-
ast. Frá þeim tíma og fram á
þennan dag hefir fluglistin breiSst
út um allan heim og tekiS feikna
miklum framförum í gerS og a'fli
hinna margvíslegu véla, sem til
flugs eru notaSar, En Wilbur
Wright, sem gekk í flugliS Frakka
þegar stríSiS mikla skall á, lét líf-
iS í þeirri iþjónustu og ber nú bein
sín í Le Mans bæ. Yfir leiSi hans
er nú minnisvarSinn mikli —— vott-
ur virSingar og þakklætis þjóSar.
innar, sem hann dó fyrir, henni til
frelsis.
hér í bænum.
^4
KuldatíS var svo mikil á NorS-
urlandi síSari hluta síSustu viku,
aS í Laxárdal í SkagafirSi snjóaSi
alt öfan aS bæ einn daginn. Gras-
spretta kvaS þó vera all góS, en
óþurkasamt um nokkurt skeiS fyr-
irfarandi. ,tw
Mannslát. Nýlátinn er hér í
bænum frú Andrea Andrésdóttir,
kona Hannesar Jónssonar kaup-
manns. ,
Frú Marie Katherine Jónsson
ekkja SigurSar fangavarSar, and-
aSist á sunnudagskvöldiS. Hún
var ættuS af SuSur-Jótlandi, merk
kona, sem eignaSist hér marga vini
í bænum, er sakna munu hennar.
Lík Pálma Pálssonar yfirkenn-
ara kom hingaS meS Gullfossi í
síSustu ferS. Fór ‘jarSarförin
fram í dag aS viSstöddu miklu
fjölmenni.
Akureyri 4. ágúst.
Séra Gunnar Benediktsson sett-
ur prestur í Grundarþingum, kom
hingaS til bæjarins í síSustu viku,
ásamt konu sinni, ungum syni og
tengdámóSur. Hann er nú seztur
aS í Saurbæ og tekur þegar viS
embætti sínu. Séra Gunnar er ný-
vígSur, enda kornungur maSur,
aSeins 2 7 ára gamall. Hann er
yfirlætislaus maSur, greindur vel
og góSur drengur. Væri gott aS
EyfirSingar nytu ‘hans bæSi vel og
lengi.
Nýdáinn er hér í kaupstaSnum
FriSrik Einarsson útgerSarmaSur,
rúmlega fertugur. GóSur dreng-
ur og vel látinn.^