Heimskringla - 29.12.1920, Blaðsíða 1

^OYA'-,
CROWH
sOAPV
XXXV. AR
WflOTEG. MANTTOBA, MIÐVIKIIDAGINN 29. DESEMBER 1920.
NlJMER 14
Htimskringia
óskar ölluin les-
endum sínum og
öllum íslendingum
fjær og nær, allra
farsælda á komandi
ári. —
18% mmna virSi en sagt var."
BlaíSiíS bætir og vi?S, að Svíar
Kafi gert árangursilausar tilraunir
til aS selja gullitS í Ameríku. ÞaS
vilji enginn kaupa þessa fölsuSu
vöru — og Svíar muni líklega
aldrei losna viS þaS.
MeSal stærstu fésýslumanna
„ ,, c .j, stórveldanna kvaS nú vera á döf-
I ollmalarrumvarpið, sem veriS , . _
, r. r . . ,, , , l ínni storfenglegt afomr til pess að
netir tyrir neðri malstofu Wash- r ,, ,. „
stofna ohufelag, er nlai um allan
ræSa horfir meS húsrúm í fram-
0
tíSinni.
Caruso, söngmaSurinn heims-
frægi, liggur veikur í brjóstihimnu-
bólgu, aS heimili sínu í Nev' York.
Læknar gefa honum góSar vonir
um aS verSa albata innan þriggja
vikna.
ington þingsins, var samþykt meS
miklum atkvæSamun á aSfanga-
dag jóla, og er nú fyrir senatinu.
Er mjög tvísýnt um framgang þess
þar aS þessu sinni, því demokrat-
ar eru þar ennþá því nær jafn-
sterkir repub'likkum, og eru þcir
flestir frumvarpinu mótfallnir, ei.13
er Lafollette og nokkrir aSrir
republikka áenatorar.
CANAÖA
Rúmlega sex ár eru nú síSan aS
PanamaskurSurinn var opnaSur.
Á þessu tímaibli hafa um 10,500
verzlunarskip fariS í gegnum
hann og er tonnatala þeirra sam-
anlögS um 35 miljónir. Frá At-
lantshafi til Kyrrahafs hafa veriS
fluttar rúmlega 18 miljónir tonna
af vörum, en frá Kyrrahafi til At-
lantshafs tæpar 24 miljónir tonna.
Um ferSin um skurSinn fer dag-
vaxandi og hefir hún veriS mjög
míkil áriS 1919 og á yfirstand-
andi ári.
heim, og hafi þaS markmiS aS
rySja Rockefeller-'hringnum af
stóli. — FrumkvæSi aS þessari
hugmynd munu Englendingar eiga
en taliS er aS hún haifi fylgi fjölda
fjármálamanna í ýmsum löndum.
j — Þetta nýja fyrirhugaSa olíufé-
lag hefir sérstaklega augastaS á
olíulindum í Mexico og Indlandi,
en ætlar auk þess aS klófesta sem
allra fyrst olíusvæSi, sem þegar
eru fundin og kunna aS finnast. —
FuWyrt er, aS til þess aS koma'fé-
laginu á laggirnar muni þurfa fleiri
miljarSa, því ekki er árennilegt
gerSar ráSstaifanir til aS koma
fram meS uppástungu til takmark-
ana, eftir þeim ákvæSum, sem
þjóSbandalagiS mælir fyrir. For-
sætisráSherrann gat ennfremur
um, aS forsætisráSherrar og utan-
ríkisíáS'herrar NorSurlanda hefSu
á fundinum í ágúst s.l. veriS fúsir
til án stjómmála-afstöSu aS flýta
hinum umgetnu uppástungum, til
stjóri hans um langt skeiS, sagt
ritstjórninni af sér.
Tréskeraprófi heifr Geir G.
Þormar nýlega lokiS hjá Stefáni
Eiríkssyni myndskera. Er hann
AustifirSingur aS ætt og uppruna.
Hefir hann sett upp sjálfstætt
verkstæSi hér í bænum.
Tvö skipströnd. Vélbáturinn
þess aS mögulegt væri aS byrja^ Vfllfu,.", eign ó] q Eyjó!fssorra..
se mfyrst á hinu mikla starfi aS ■ kaupm., strandaSi aSfaranótt 15.
Norrisstjórnin í Manitóba hefir
ákveSiS aS leggja niSur völd á
næsta þingi, aS þVí er blaSiS
Winnipeg Tribune fuIlyrSir. —
Stjórnin á aS hafa tekiS þessa á-
kvörSun eftir aS bændaflokkurinn
hafSi neitaS henni um samvinnu.
Á orSi hefir veriS aS samvinna
myndi takast milli stjórnarflokks-
ins og conservativa, en aS því er
kunnugir menn segja, mun ekkert
verSa úr henni heldur. AfleiSing-
in af því aS stjórnin leggur niSur
völdin á þinginu, hlýtur aS verSa
nýjar kosningar, því óhugsandi er,
eins og nú er komiS málum, aS
stjórnarandstæSingar geri sam-
band til stjórnarmyndunar. Má
því vænta kosninga á næsta vori
éf ekki fyr.
Walter C. Nichol, eigandi blaSs
ins Vancouver Province, hefir ver-
iS skipaSur fylkisstjóri í British
Golumbia.
Rt. Hon. Arthur Meighen,
stjórnarformaSur Canada, er nú
staddur hér í Winnipeg; dvelur
hann hér fram yfir árámótin.
Oscar Gladu, liberal sambands-
þingmaSur fyrir Yamaska kjör-
dæmiS í Quebec, andaSist á jóla-
daginn. Var hann einn af mikil-
hæfustu mönnum liberala í sam-
bandsþinginu.
Atvinnuleysi í Canada er orS-
iS tilfinnanlegt. Er fullyrt aS um
100,000 manns séu vinnulausir og
ekkert útlit sé fyrir aS úr því verSi
bætt á þessum vetri, nema meS
hjálparstyrk, sem koma verSur fra
stj órnarvöldunum.
Aukakosning til sambandsþings
ins fyrir West-Peterlborough, Ont.,
á aS fara fram 7. fébr. Þingsæti
þetta losnaSi meS þeim hætti aS
þingmaSurinn sem var, J. H.
Burnham, lagSi niSur þingmensku
sökum þess, aS hann áleit aS
kjörtfmábil sitt væri á enda, sem
og alls þingsins, en aSrir þing-
menn virtust annarar skoSunar.
Nú sækir Bumham aftur í þessu
sama kjördæmi og eru al'lar líkur
til aS hann verSi kosinn. Hann
er stjórnarsinni.
JárnbrautarráSiS í Canada hef-
ir neitaS aS breyta úrskurSi sínum
í flutningsgjaldamálinu. Stjórnin'
hafSi krafist þess aS ráSiS tæki
máliS til nýrrar athugunar, og eft-
ir þriggja vikna rannsókn og yfir- J
heyrslu komst ráSiS aS þeirri niS-
urstöSu, aS hinn fyrri úrskurSur
sinn væri bæSi sanngjam og rétt-!
mætur.
BSETLANÐ
Óöldinni á Irlandi linnir ekkert.
Manndráp og brennur eru dagleg-
ir viSburSir og allar sáttatilraunir
reynast árangurslausar.
í landinu er hörmulegt.
umskapa herinn og hedöggjöfina.
Svo segja þýzk blöS, aS mjög
mikil pólitísk ólga og órói sé nú
ríkjandi í Þýzkalandi. Og sé á-
stæSan einkum sú, aS vinnuveit-
endur muni hafa komiS sér saman
um aS hefjast handa og reyna aS
sporna viS frekari kauphækkun
verkamanna. Hafa verkamenn
komist aS þessu og hyggjast nú aS
koma í veg fyrir þaS. En sjá, aS
ekki hjálpar neitt kák, því þaS
mun ver^ álit allra hagfræSinga,
aS fyrsta ráSiS til þess aS fá
aS byrja meS "tóman kassa” ef j lækkaS verS á ýmsum vörum, sé
hefja á samkepni viS jafn rótgróiS
og bjargfast félag og Standard
Oil. — Alt er vitanlega á huldu
um ráSagerSir þessara manna. En
þó hefir vitnast svo mikiS, aS er-
lend blöS fullyrSa, aS ekki muni
MSa á mjög löngu þar til undir-
búningi undir stofnun félagsins sé
lokiS og þaS byrji störf sín.
ÖNNUR LÖND.
ummm
Wilson forseti hefir unniS sér til j
óhelgi rneSal jafnaSarmanna í
Bandaríkjunum, meS jólagjöf
sinni til þjóS arinnar, sem er fólgin j
í náSun þriggja sakamanna. NáS-
aSi forsetinn aS þessu sinni tvo
morSingja, sem dæmdir höfSu
veriS til lífstíSar fangelsis, og einn
eitursala, er var aS úttaka tveggja
ára hegningu. Hö’fSu jafnaSar-
menn búist viS aS forsetinn náS-
aSi Ddbbs foringja þeirra og aSra
pólitíska afbrotamenn, en forset-
inn brást þar vonum þeirra. MeS
því aS taka morSingja fram yfir
pólitíslka sakamenn, hefir forset-
inn svívirt BandaríkjaþjóSina,
segja jafnaSarmenn, og eru hon-
um stórreiSir.
Harding forsetaefni hefir und-
anfariS veriS aS fá álit ýmsra
merkra manna beggja aSal flokk-
anna um alheims rétt, sem
hann hyggur aS koma eigi í staS
alþjóScisambandsins. Hefir hann
átt tal viS Bryan, Taft, Elihu Root
og ýmsa fleiri, en allir þessir hafa
fáSiS honum aS halla sér aS al
þjóSasambandinu meS vissum
breytingum. Má búast viS því aS
svo verSi um síSir.
Glæpa-alda gengur nú yfir all-
ar stærri borgir Bandaríkjanna.
LáSur ekki slá dagurinn, aS rán
stófþjófnaSir eSa manndráp séu
ekki framin á einum eSa fleiri
stöSum. 1 Nev' York hefir 800
lögreglulþjónum veriS bætt viS
lögregluna og vill borgarstjórinn
fá 1 000 í viSbót. Sing Sing, Au-
burn og önnur fangelsi Nev' York
ríkis, eru nú orSin svo full af
dómfeldum glæpalýS, aS til vand-
1 fyrra mánuSi ritaSi enskur
maSur, sém þátt tók í stríSinu,
grein í "Dailý Nevls", er sýnir
glögt, aS mjög alment og útbreitt
atvinnuleysi er á Englandi og eink-
um London. Þegar hann ritar
gfeinina, íullyrSir hann, aS ekki
séu færri en 200,000 atvinnulaus-
ir menn í London, og tala þeirra
fer áltaf vaxandi. — Þetta kvaS
stafa af því, aS margar iSngreinar
hafa orSiS aS takmarka fram-
leiSslu sína vegna þess, aS ekki
hafir fengist markaSur fyrir vör-
una. T. d. hefir bómullariSnaS-
urinn mjög dregiS saman seglin,
eingöngu vegna þess aS hvorki ut-
an né innanlands var næg eftir-
spurn eftir vörunni. Og af sömu
ástæSum hafa margar ullar- og
skóvei'ksmiSjur orS'iS aS tak-
marka framleiSsluna. Og sumar
iSngreinar eru nærfelt úr sögunni,
svo sem mótorhljólaiSnaSur. —
En harSast hefir bómullariSnaSur-
inn orSiS úti. Er búist viS því aS
fjöldi verksmiSja verSi aS hætta.
— Af þessum orsökum stafar at-
vinnuleysi þaS, sem nú dynur yfir
í Englandi. Héldu margir því
framt aS þaS væri vegna yfirvof-
andi kolaverkfalls, aS margar
verksmiSjur drógu saman seglin,
en ástæSan mun eingöngu vera sú
aS markaSur fyrir vörurnar er ó-
nógur og svarar því ekki kostnaSi
aS framleiSa þær.
London Times varar menn ný-
lega viS því, aS taka viS gulli
sem borgun fyrir vörur, er menn
kynnu aS selja Bolshevikum
foússlandi. BlaSiS segir meSal
annars: “Brezkií þegnar, sem
meS samþykki stjórnarinnar hafa
í hyggju aS síelja vörur til Rúss-
lands, ættu aS kynna sér reynslu
sænskra kaupsýslumanna, er tekiS
hafa viS gulli sem borgun frá
Rússum. ÞaS kom nefnilega í
Ijós, þegar gulliS var reynt, aS í
; þVí var töluvert af óhreinum efn-
1 um, t. d. Bismuti, og reyndist vera
Italska stjórnin hefir sent her
manns til borgarinnar Fiume og
Ástaiid.S tekiS hana eftir inanr.skæSan bar-
daga. Stjórnin var orSin dauS-
leiS á stímébraki og óeirSum
skáldsins D’Annunzio, sem brauzt
til valda í Fiume og nærliggjandi
héruSum fyrir meira en ári síSan,
og í staS þess aS leggja borgina
og héruSin undir Italíu, eins og
búist var viS í fyrstu, stofnaSi
hann þar sérstakt rfki, og virti
alla samninga og ákvarSanir stór-
veldanna aS vettugi. Nú hefir
Italía ekki getaS staSist mátiS
lengur og tekiS nki skaldsins her-
skildi.
þ. m., suSur hjá SandgerSi, rak
upp í stórviSri. H'ann var aS
flytja þangaS salt. Ekki er taliS
ólíklegt aS skipiS náist áftur án
mikilla skemda. — ASfaranótt
14. þ. m. strandaSi danskt segl-
skip, Zenita frá Fredericia, úti fyr-
ir BygggarSi á Seltjamarnesi, var
á 1'eiS hingaS meS saltfarm frá
Portúgal til hf. Kol og Salt. Skip-
stjóri heitir Onbserg, en alls eru
skipverjar 7, einn íslenzkur, en
hinir danslkir. “Geir" hefir nú náS
skipinu út og komiS því hingaS
inn á höfn.
Vigfus Einarsson er skipaSur
rannsóknardómari í prófinu út af
brunanum í Borgarnesi. Fór
hann þangaS á Skildi í gær.
Okurkæra. Eina heildsöluverzl-
unina hér í bænum, Höepfners-
verzlun, hefir verSJagsnefnd kært
fyrir lögreglustjóra fyrir þaS aS
verzlunin hefir selt vörutegund
hærra verSi en hámarksverSi.
Skrifstofusijóri fjármáladeildar
þaS aS fá lækkuS verkalaunin.
Frá Kristjaníu er símaS, aS
Castberg þingmaSur, talsmaSur
þeirra manan í norska þinginu,
sem mótfalínir eru samdrætti
NorSurlanda, hafi í stóiþinginu
haldiS því fram, aS sænski kon-
ungurinn hafi um eitt skeiS, meS-
an á ófriSnum stóS, veriS því
mjög fylgjandi aS skerast í leik-
inn meS ÞjóSverjum. — Þessi
staShæfing hefir vakiS mikla at-
hygli í Noregi og SvíþjóS. Norsiku stjórnarráSsins var Gísli Isleifsson
blöSin, aS “Tidens Tign undan- skipaSur 13. þ. m.
HéraSslæknir I H IHhéraSi hef-
ir Halldór Kristinsson ve..S skip-
aSur. Hann hefir aSsetur í Bol-
ungarvík.
skildu, haraia þaS aS slík ummæli
skuli hafa falliS í þinginu. Utan-
ríkisráSherrann vítti Ca?tberg íyr-
ir þau. j
SíSan vopnáhlé komst á milli;
stórveldanna hafa bandamenn HámarksverS þaSf sem verS-
stöSugt unniS aS því, aS koma1 lagsnefndin hefir sett á ýmsar vör-
heim frá Síberíu föngum þeim, er’ ur hér í Reykjavík, er sem hér seg-
Rússar hafa geymt þar. Er nú tal ir: Rúgmjöl í heildsölu til kaup-
Á fundi þjóSþingsins danska
hélt Neergaard forsætisráSherra
nýlega ræSu og sagSi í henni, aS
stjórnin væri fús á aS vinna aS
skynsamlegri minkun á útgjöldum
til hersins, sumpart af fjárhags-
ástæSum og sumpart vegna þess,
aS herlöggjöfin væri bygS á alt
öSrum grundvelli en þeim, sem
nú væri ríkjandi í heiminum.
Þess vegna væri endurbót á nú-
verandi herlögum Qg herskipun
bæSi réttlát og nauSsynleg. —
Réttur skilningur á þjóSabanda
lagsákvæSunum væri sá, aS eng-
in afvopnun kæmi þar til greina.
Og þetta væri viSurkent af fyr-
verandi utanríkisráSherra. ÞjóS
bandalagsákvæSin og jafnframt
skýringar þær, er fylgdu frá
brezku stjórninni, þegar hún lagSi
þau fyrir þingiS, sýnir greinilega,
aS þaS var taliS víst, aS séíhvert
ríki hefSi á aS skipa varnarher, er
gerSi því mögulegt aS.^tandast
skyndileg áhlaup, sem ef til vill
kynnu aS koma fra þeim ríkjum,
sem ekik væru í þjoSabandalag-
inu eSa væru aS reyna aS ganga
á bug viS ákvæSi þjóSabanda
lagsins. — ÞaS væri því greini
legt, aS þessi ákvæSi gætu ekki
staSiS í lögum þjóSbandalagsins,
ef ríkin gætu hvert eftir annaS
minkaS svo her sinn aS þau stæSu
varnarlaus gegn þeim arasum, sem
á þau yrSu gerSar af þeim ríkjum
sem ekki væru meSlimir þjóS-
bandalagsins. ■
iS, aS þrátt fyrir þann mikla
!:jölda, sem farinn sé þaSan, sé eft-
ir um 1 50 þúsund. Þrátt fyrir all-
manna og kaupfélaga 60 kr. pr.
100 kg. ásamt umbúSum, en í
smásölu, þegar selt er minna en 1
ar tilraunir RauSakrossins og nú sekkur, 66 au. pr. kg.. — ÓslægS
síSast FriSþjófs Nansens, hefir ýsa 50 au. kg., slægS en ekki af-
ekki hepnast aS koma þessum
föngum brott úr Síberíu fyrir vet'
urinn. En ógurlegar hörmungar
bíSa þessara manna, hungur og
kuldi. ÞaS er taliS hastig allrar
mannlegrar hörmungar, aS dvelja
ár samfleytt í Síberíu. —
Sænsk hjúkrunarkona nokkur, aS
nafni Elsa Breudström, hefir kynt
sér rækilega ástand þessara stríSs-
fanga. Hefir hún nú nýlega sent
út ávarp í sænskum blöSum, þar
sem hún hvetur þjóS sína til aS
leggja eitthvaS af mörkum, ann-
aSlhvort föt eSa fé, til þessara
manna, til þess aS létta hörmung-
ar þeirra.
mm
höfSuS 56 au., slægS og afhöfS-
uS 62 au. — ÓslægSur þorskur
og smáfiskur 46 au., slægSur en
ekki afhöfSaSur 52 au., slægSur
og afhöfSaSur 56 au.. — Smá-
lúSa 80 au. kg., lúSa yfir 15 kg.
kr. 1.10 kg., sama í smásölu kr.
1.30 kg. — Steinolía í heildsölu
til kaupmanna og kaupfélaga:
Sólarljós 92 kr. og ÓSinn 90 kr.
100 kg., auk umbúSa, heimkeyrt
eSa frítt u miborS í Rvík. I smá-
sölu: Sólarljós 86 au. og ÓSinn 85
au. líterinn. — Sykur í heildsölu
til Kaupmanna og kaupfélaga:
steyttur kr. 3.30, högginn kr. 3.50
kg. I smásölu, þegar selt ejr
minna en sekkur eSa kassi'- steytt-
ur kr. 3.70, höggvinn kr. 3.90 kg.
Rvík 19. nóv.
Rausnarleg gjöf. Nú nýlega
hefir forseti sálarrannsoknarfelags
lslands, Einar H. Kvaran, tekiS á
móti mjög höfSinglegri gjöf til fé
lagsins, 3000 kr. aS upphæS, fíá
ónefndum norSlenzkum manni.
Hefir hann lagt ríkt á, aS ekki
væri nafns síns getiS, og er því
gjöfin auSsjáanlega ekki komin
fram til þess aS afla gefandanum
opinberra vinsælda, heldur til aS
styrkja S. R. F.
Skímir. Nú nýlega hefir stjórn
Bókmentafélagsins ákveSiS aS
hafa tímarit félagsins, Skírni, ekki
stærra en 5—10 arkir næsta ár.
I tilefni af þessu hefir próf. GuSm.
Nú þegar eru I Finnbogason, sem veriS hefir rit-
Mannalát. Ólafur Finnsson
prestur aS Kálfbolti andaSist á
Landakotsspítala fyrir skömmu.
HafSi hann veriS skorinn upp viS
innvortis meináemd, sem hann
hafSi haft þjáningar af síSustu
mánuSina. — Nýlega er l'atinn her
í bænum F. R. ^Vendel, fyrrum
verzlunarstjóri á Þingeyri, merkur
maSur, 85 ára gamall, fæddur 1 3.
ág. 1835. Hann var þýzkur aS
uppruna, en fluttist hin'gaS 1870
frá Færeyjum, og hafSi þá veriS
verzlunarstjóri þar. Á Þingeyri
var hann verzlunarstjóri í 35 ár,
eSa til 1905. — GuSm. Oddgeirs-
son stórkaupmaSur er nýlega dá-
inn suSur í Buenos Ayres í Argen-
tínu. Var þar í verzlunarerind-
um.