Heimskringla - 19.01.1921, Page 4

4. BLAfÖfcSííA
M ö / MSIíRIH'CbA
WI'NNIPEG, 19. JANÚAR, 192 f
HEIMSKRINQLA
IMofooð LK&%.)
K«mw ftt á hTM*iaiB TUtndeifL
Útffefendvr «g eig^nour:
«ft V^BCQ PftfciVk Lm
V®rC bUtMm cr ftSLftft áJgajiffurlna, ná
battn borgrafcnr fyrirfrai*, annarc fftJM.
AIUx boreaatr •endiat ráftunaikti bla^i*
Ioa. Fóst- «ba banka&vlvaair stilftnt U1
Tbc Viking Fr«»a, Ltd
OUNML. TR. K/HSSOSN
m iHfl&BRe^KE snsif,
P. (X Bov 3171

WINNIPEG, MANITOBA, 19. JANÚAR 1621.
BændaþingiÖ í
Brandon.
Bændaþinginu í Brandon er nú lokið, og
liggur eftir þáð mikið starf og merkilegt, þó
hins vegar geti verið skiftir dómar um að-
gerðir þess. *
Það merkilegasta, sem þiíigið gerði, má að
sjálfsögðu kalla löggilding bændaflokksins
sem stjórnmálaflokks. Voru menn einhuga
um, að tími væri kominn til þess, að bændur
kæmu fram á stjórnmálasvið fylkisins sem
sérstakur stjórnmálaflokkur, og var nefnd
skipuð til þess að semja stefnuskrá flokksins
og koma föstu skipulagi á stjórn hans. En
það einkennilega við þessa sarúþykt var, að
núverandi flokkur óháðra bænda á fyjkis
þinginu, sem telur 1 7 eða 18 manns, var ekk
viðurkendur sem reglulegur bændaflokkur.
cg stefnuskrá hans stungið undir stól, því
samþykt þingsins mælir svo fyrir, að engin
hliðsjón skuli tekin til þeirrar stefnuskrár, er
stefnuskrá hins reglulega bændaflokks sé
samin. Eins kom það bert fram í ræðunum
að stjórnarnefndin skyldi fara að engu óðs-
lega við myndun flokksins, og hafa hinn póli-
tíska áttavita sífelt fyrir augum, svo ekki yrði
farið út í neinar villur vegar.
Vér getum ekki annað en dáðst að þessari
varfærni bændaþingsins, þó oss hins vegar
geti ekki dulist, að mörgum muni hún koma
kynlega fyrir sjónir. Það hefði verið langt-
um fyrirhafnarminna að viðurkenna bænda-
flokkinn, sem þegar er kosinn á fylkisþingið,
og gleypa við stefnuskrá hans. Með þeim
hætti hefði sparast strit og heilábrot, og það
sem mun þykja hvað mest um vert, starf
andi þingflokkur undir merkjum þegar í stað.
En þingið sá fótum sínum forráð, og vill löfa
þessum óháðu bændaþingmönnum að reyna
sig, áður en þeim sé veitt hin “reglulega
bændaflokks kápa”. Reynist þeir illa, ber
hin nreglulegi bændaflökkur engan veg né
vanda af þeim, reynist þeir aftur á móti Vel,
Verður þeim greið gatan til föðurhúsanna.
Gert er ráð fyrir að það taki alt árið, að
semja stefnuskrá bændaflokksins. Fyrst er
ætlast til að hinar ýmsu deildir hinna samein
uðu bændafél. víðsvegar um Manitoba sendi
aðaldeildinni skoðanir sínar og áht á stjórn
málum. Verður það að gerast fyrir lok
marzmánaðar n.k. Þar næst á stjórnar-
'v nefndin að gera uppkast til stefnuskrár, og
leggja það fyrir hinar ýmsu deildir, sem svo
eiga að fjalla um það og samþykkja með
breytingum eða óbreytt, eftir því sem gengur
og gerist. Þetta verður að hafa verið um
garð gengið í nóvember n.k. Þar næst seml
ur svo stjórnarnefndin hina eiginlegu stefnu-
skrá, b>gða á vilja meirihluta hinna ýmsu
deilda, því svo er mælt fyrir að stjórnar-
nefndin verði að taka til greina þær breyt-
ingar á uppkasti sínu, sem meirihluti deild-
anna er fylgjandi. Þegar svo þetta alt er
um garð gengið og stefnuskráin er samin.
verður komið framundir næsta bændaþing.
sem haldið verður í Winnipeg í janúar 1922.
Verður þá stefnuskráin lögð fyrir þingið í
allri sinni dýrð og samþykt þar, fái hún náð
fyrir áugum þingheims. Þá fyrst getur
bændaflckkurinn riðið út af örkinni sem
reglulegur og formlegur stjórnmálaflokkur.
Þó má víkja frá þesisu, ef í nauðirnar rek-
ur, þ. e. a. s. fari fylkiskosningar fram á
þessu ári. Þá má semja bráðabirgða-stefnu-
skrá og útnefnH þingmannsefni. en vonandi
þarf ekki að taka til þeirra örþrifaráða.
En þessi varfærni bændáþingsins náði ekki
til sambands-stjórnmálanna. Þar var ekk-
ert hik á ferðum. Hon. Thos. A. Cr^rar var
viðstöðulaust viðurkendur sem Ieiðtogi hins
sameinaða bændaflokks, eða sem nú nefnist
!im þjóðlegi framsóknarflokkur”, og hét
þingið honum fulltingi sínu og blessun.
Ýms önnur velferðar- og áhugamál bænda-
stéttarinnar komu til umræðu á þinginu, og
skal hér drepið á hin helztu þeirra.
Skorað var á sambandsstjórnina að breyta
grundvaíiariögum 'fy.kjasambandsins svo, að
fyikin gætu lögleitt hjá sér beina löggjöf, ef
þeirn sýndist. Einnig var skorað á sambands-
stjórnina, að innleiða óbrotnari og ódýrari
aðferð til að innheimta tekjuskattinn, en nú
ætti sér stað.
Þingið lýsti variþóknun sinni á því tiltæki
forstjóra C. N. R. járnbrautarkerfisins, Mr.
Hanna, að banna starfsmönnum þess að taka
þátt í stjórnmálum. Var samþykt að senda
áskorun til stjórnarformanns sambandsstjórn-
arinnar og járnbrautamálaráðgjafans, um að
sjá svo til að bann þetta yrði upphafið.
Bankamál komu til umræðu á þinginu
Vi'ldi þingið að hagfdldari bankaviðskiftum
yrði komið á fyrir bændur, og var samþykt
að biðja landbúnaðarráðið (The Canadian
Council of Agriculture) að hrinda því mál
áleiðis.
” Samvinna milli bændafélaga í hveitirækt-
arfylkjunum, um samfélagsmarkað á hveiti,
var talin æskileg, og stjórnarnefdninni falið
að vinna að því markmiði.
Samþykt var þingsályktunartillaga, sem
ökorar á fylkisstjórnina að bera allan kostn-
að af gagnfræðaskólum (High Schools) fylk-
isins. Einnig var skorað á stjórnina, að
breyta bifreiðaskattinum þannig, að hann
yrði lagður á stærð bifreiðanna en ekki verð,
vegna þess að stærri bifreiðarnar skemdu
meira vegi en þær minni. Ennfremur vildi
þingið að rýmkað yrði um skotfærasölu
handa bændum." Núverandi fyrirkomulag
væri illhafandi, þar sem bændur yrðu að fá
stjórnarleyfi til þess að mega hafa fugla-
byssur.
Margt og mikið fleira kom til umræðu á
bændaþinginu. Áhugamál bændastéttarinn-
ar voru rædd af gætni og þekkingu, og voru
sáralitlar deilur í þeim efnum. Bændurnir
voru allir sammála um það, hvað bændunum
væri fyrir beztu, og þeir vissu manna bezt,
hvar skórinn krepti að bændastéttinni.
HðTmulegt ástand.
Utan úr heimi berast neyðaróp nauð-
staddra þjóða.
Kínverjar eru að deyja úr hungri. For-
éldrar selja dætur sínar mansali fyrir fáein
cent, til þess að forða bæði sér og þeim frá
hungurdauða. Uppskerubreztur í landinu
veldur þessu hörmungar-ástandi. Kristni,
menn víða um lönd eru nú a ðtaka samskot
til hjálpar hinu nauðsjadda fó'Iki. En ekk-
ert heyrist um það að Kínverjar í framandi
löndum séu að safna fé sín á meðal til þess
að hálpa hinni nauðstöddu þjóð sinni. Þó
eru þeir margir hverjir stórríkir menn orðnir.
og því nær undanteknmgarlaust vel færir um
að leggja ríflega af mörkum, ef þeir aðeins
kærðu sig um. En þeim virðist standa á
sama um hvað heimaþjóðin líður. Þeir hugsa
aðeins um sjálfa sig. “Hvíta fólkið getur
hjálpað, það hefir nóga peninga,” sagði Kín-
verji við oss nýlega er vér áttum tal við hann
um þetta. “Eg vesalings heiðinn Kínverji á
enga peninga”. Vér vissum að maðurinn
laug, hann er vel efnum búinn.
Armeníumenn eru að deyja úr hungri. Um
200,000 þeirra eru bjargarlausir, og hungur-
dauði virðist óumflýjanlegur. Armenía hef-
ir verið og er vandræðaland. Tyrkir undir-
okuðu það árum saman og reyndu að murka
Tífið úr þjóðinm. En nú, þegar ánauðaroki
Tyrkja léttir, dynur yfir þessa vesælu,þjóð
oöld, óstjórn og hungur. Armenía átti sam-
kvæmt fyrirmælum friðarsamninganna að
vera. skjólstæðingur stórveldanná. En er
tyrkneskir uppreisnarmenn brutust inn í land-
ið, komu stórveldin Armeníu ekki til hjálpar,
heldur Bolshevikastjórnin á Rússlandi. Friður
var gerður við tyrkneska uppreisnarforingj-
ann og fór hann úr landi með her sinn. Var
nú Bolshevikastjórn sett til valda í Armeníu,
er reyndi sem bezt að semja sig að siðum og
háttum Rússastjórnar. Manndráp, rán og
gripdeildir spentu hrömmum sínum yfir Iand-
ið, og svo kom hungrið í lið með þeim.
Bandaþjóðirnar höfðu áður séð Armeníu vel
farborða með Iífsnauðsynjar, þó herstyrk
væru þær ófúsar að veita. En er þjóðin
kaus að hallast að Bolshevikastefnunni,
þvoðu bandamenn hendur sínar af henni, og
kváðu henm ekki við hjálpandi. Og hung-
urvofan nístir köldum klónum að hjartarot-
um hinnar ógæfusömu þjóðar.
Mið-Evrópa líður hungursnauð. Sérstak-
Iega kvað ástandið vera hörmulegt í Austur-
ríki. Hið volduga ríki, sem eitt sinn var, er
nú í rústum og gjaldþrota. Öaldarflokkar
fara um landið með ránum og manndrápum,
stjórnin í Vínarborg er magnþrota og situr
auðum höndum o gbíður dauða síns. Helj-
artök vonleysis og örvæntingar hafa gripið
þjóðina, svo hún megnar hvorki að hræra
legg né lið sér til bjargar. Vínarborg, sem
fyrir stríðið var talin fegursta og glaðværasta
borg Norðurálfunnar, er nú Iíkari kirkju-
garði. Grafþögn og myrkur hvílir yfir öllu.
Jafnvel kveinstafir barnanna, sem hrynja
niður áf hungri, heyrast varla, örvinlanin hef-
ir Iamað raddfærin.
Montenegro, land hinria fornfrægu Svart-
fellinga, er kúgað og undirokað af hinum
fornu sariiherjum sínum, Serbum. Með báli
og brandi æða þeir yfir landið, og fremja
állskonar óhæfuverk á landslýðnum, mest
konum, börnum og gamalmennum, því vopn-
færir menn eru állir í hernum, sem, þó fá-
mennur sé, verst af fádæma hreysti hinum
fjölmenna Serbaher. Hungur og drepsóttir
eru í bandalagi með Serbum, og ta'ka engu
minni tolla af hinni þjökuðu þjóð en þeir.
En Svartfellingar kvarta ekki; þeir eru hetj-
ur og deyja sem hetjur.
Og á írlandi. Hungur þjakar þar ekki
mönnum, og ekki heldur drepsóttir; en allar
þær hörmungar, sem borgarastyrjöld hefir í
för með sér, hefir Irland í fullum mæli.
Ástandið í heiminum er því alt annað en
glæsilegt, og horfurnar fara versnandi ep
e'kki batnandi.
Lcstrafýsn| og þjóðerni
i.
“Bhndur er bóklaus maður,” segir mál-
tækið forna, og er mikið satt í því. Lestur
blaða og bóka hefir ósegjanlega mikil áhrif
á hvern ernstakling, og þá að sjálfsögðu líka
á hverja þjóð, sem einstaklingarnir mynda.
Með lestrinum drekkur fólk í sig þær skoð-
anir, sem blöð og bækur flytja, og hugsanir
þess skapast að miklu leyti á sama hátt. Bók-
hneigð þjóð stendur í andlegum framförum
langt á undan þeirri þjóðinni, sem lítið les,
og er því venjulega í hávegum höfð í bók-1
mentaheimmum.
íslendingar voru bókhneigð þjóð. Fyrir
einum eða tveimur mannsöldrum lásu sveita-
menn á Fróni fornsögurnar vetur eftir vetur.
Margir greindir og minnugir menn kunnu þær
nálega utanað. Menn töluðu um fornkapp-
ana íslenz'ku og norrænu í heimáhúsum og
samkvæmum, og þótti það hið skemtilegasta
samtal að rökræðá um þá. Það var skoð-
uð hin mesta hneysa að vera staddur í sam-
kvæim og geta ekki með sýnilegri þekkingu
tekið þátt í umtali um persónurnar í Njálu,
Grettissögu og Laxdælu,' og Noregskonunga-
sögunum átti að vera hægt að gera hin sömu
skil, jafr.vel Fornaldarsögur Norðurlanda
þóttu fyllilega þess virði, að vera umræðu-
efni, og kappar þeirra voru í afhaldi miklu
hjá íslenzkri alþýðu.
Veturinn á Islandi var nokkuriskonar svefn-
og hvíldartími. Löng kvöld, stuttir vinnu-
tímar og atvinniíleysi knúði anda mannsins
til að hafast eitthvað að. Bókalestur var
flestum hugþékkastur. Þjóðin var því sí-
lesandi, síhugsandi, síkveðandi, síyrkjandi,
sísyngjandi og sírökræðandi, það sem lesið
var. Þegar búið var að lesa alt, sem hægt
var að ná í og rökræða það ítarlega, var far-
ið að kveðast á, og svona gekk það koll af
kolli vetur eftir vetur.
Þetta þroskaði þjóðina^og hélt anda henn-
ar sívakandi.
Eldhúsrómanar þektust þá naumast. Fels-
enborgarsögurnar voru því riær eina undan-
tekningin.
Svona var það, en svona er það ekki leng-
ur. Aldarhátturinn er breyttur, og það ekki
til batnaðar.
Nú er það útlenda skáldsagnaruslið, sem
mest er lesið. Fræðirit og fornsögurnar skipa
nú orðið hinn óæðri bekkinn. Islenzka þjóð-
in er bókhneigð sem fyr, en hún hefir breytt
um lesmál. Þó mun mega segja, að enn séu
flestir af Frónverjum að meira eða minna
Ieyti heima í Islendingasögunum, minsta kosti
þeim helztu þeirra, enda mættu það kallast
fimin meiri, ef þeim væri alveg útrýmt orðið
af lesborðinu.
II.
En hvernig er afstaða vor Vestur-Islend-
inga gagnvárt forsögunum og öðrum íslenzk-
um bókmentum?
Eidra fólkið er ennþá þyrst í íslenzk fræði-
rit, íslenzk ljóð og fornsögurnar gömlu og
góðu, og það hefir einnig fullmikinn veik-
leika fyrir rómanamsli, sem þýtt hefir verið
á íslenzka tungu, en verið getur að það með
fram stafi af löngun til að lesa alt, sem það
getur náð í á íslenzkri tungu, því margt af
eldra fólki voru hefir ekki náð þeim tökum
á enskunni, að það geti lesið sér hana til nota.
Verður því alt, sem íslenzkt er, því kærkomið
þó það sé ekki upp á marga fiska að bók-
mentalegu gildi.
En eldra fólkið á aftur mikla sök á því, að
hin yngri kynslóð vor er svo að segja úti á
þékju í öllum íslenzkum fræðum og bók-
mentum. bó hún bæði lesi og skilji íslenzku,
sem því miður fer nú einnig að
ganga skrýkkjótt. Eldra fólkið
hefir gert altof lítið að því að
kenna uppvaxandi lýð að meta ís-
lenzkar fornbókmentír, kenna hon-
um að lesa sögurnar sér til gagns
og ánægju. Jafnvel vestur-íslenzk-
ir mentamenn, því svo mun mega
kalla þ enna skólagengna lýð vorn
hafa fæstir lesið íslendingasögurn-
ar, og Noregskonungasögurnar og
Fornaldarsögur Norðurlanda eru
flestum þeirra óþektar, jafnvel að
nafninu til.
En þó er allur þorri hinnar yngri
kynslóðar bókhneigður; það ligg-
ur í íslendingseðlinu. Mikill meiri-
hluti les skáldsögur, en þær eru
sjaldnast af betra tæinu. Góður
skáldskapur á hvaða máli sem er,
hefir gildi frá listarinnar sjónar-
miði, og er ekkert að lestri hans
að finna. Góðar skáldsögur og
fögur Ijóð geta bæði verið heil-
næm og hrífandi. En það er ekki
þesskonar skáldskapur, sem hin
yngri kynslóð vor les. Það eru
eldhqsrómanarnir svonefndu, sem
fólkið drekkur í sig, og spennandi
ástasögur hrífa kveriþjóðina og
glæpamálasögur piltana og eldra
.fólkið. Fjöldinn allur af þessu
sögurusli er bæði óheilnæmur og
skaðlegur, því hann flytur óheil-
brigðar lífsskoðanir og glæðir þrá-
faldlega dýrseðlið í manninum.
En þessar sögur eru oft skemtileg-
ar aflestrar, þurfa engin heilabro!
og> vinna því altaf í samkepninni
við góð skáldverk.
Heimsfrægir skáldsagnahöfund-
ar, t. d. eins og Tolstoy, Zola,
Dickens og Björnstjerne Björnson,
eru lítið lesnir í samanburði við
Bertha M. Clay, Mrs. Southwordi,
Nick Carter og aðra “reifara”-
höfunda. Ljóð og leikrit stór-
skáldanna lesa fáir og fræðibækur
þaðan af síður. Það er sorglegt
að þurfa að játa þetta, en það er
sannleikur. íslenzk ljóðs'káld eru
| hinrii yngri kynslóð vorri alls ó-
kunnug, íslenzkir fræðimenn og rit
þeirra eru hulin ösku; það eina,
sem loðir í heilabúi þessa fólks,
eru stöku tækifærisvísur, sem
komið hafa í vesturJísílenzlku blöð-
unum, eða lærðar af öðrum, og
svo stöku sálmavers, sem kirkju-
skyldan hefir þröngvað þeim til að
læra.
Vér vildum helzt að allir Vestur-
íslendingar, ungir og gamiir, legðu
alúð við lestur íslenzkra fom-
sagna, Ijóðabóka og fræðirita, og
þar næst við bókmentir annara
þjóða, en í öllum tilfellum að forð-
ast sem mest lestur eldhúsróman-
anna. Þeir verða aldrei að neinu
liði hér í heiminum, en o’ft til ills
og bölvunar. Foreldrar ættu því
að aftra börnum sínum frá að lesa
slíkar bækur og ganga sjálf á und-
an með góðu eftirdaémi. Því svo
læra börnin málið, að það sé fyrir
þeim haft.
III.
En oss segir svo hugur um að
ilt sé úr að bæta svo komnu. Ald
arhátturinn er breyttur orðinn, qg
íslenzkt þjóðerni virðist dauða-
dæmt hér í álfu að mannsaldri
liðnum. Að fræða hina uppvax-
andi kynslóð upp á íslenzka vísu
virðist ekki lengur tiltökumál. For-
eldrarnir eru því andvíg í flestum
tilfellum. Um íslenzk fræði, forn-
sögur og ljóð kærir sig enginn
framar. Fræðafýsnin er týnd og
tröllum gefin, líkt og Jónas segir:
“Að fræða. Hver mun hirða hér
um fræði?
Heimskinginn gerir sig að vana-
þræl.
Gleymd eru lýðnum landsins fornu
'kvæði.
Leirburðarstagl og holtriþokuvæl
fylla nú breiða bygð-með aumlegt
þvaður,
bragðdaufa rímu þýlur vesæll
maður.”
Jafnvel rímurnar eru ekki leng-
ur kveðnar, og bráðum verður
hljótt um alt íslenzkt, hvort heldur
er í bundnu eða óbundnu máli.
Þannig eru horfurnar. Treystir
nokkur sér að reisa rönd við þeim?
Vér eigum fræga tungu og fræg-
....Dodd’* nýmapilcr era bezta
nJrnamrihDB. Lrokrvt og g%t,
bdkverk, bjHtabðBa, topp«v
og ösanw v«3cjocH, mma *m£m há
nýranon. — Dodd’* Kídæy PiBí
koata 50c aakjan eZm 6 öokjur fyr-
ir $2.50, o* fáat bjá ölkm
*an e®» frá Tb* Dodd’s Uadicáu
Co. LttL, Torontot Ont______....___
ar fornbókmentir, svo Grikkir einir
komast í samjöfnuð við oss hvað
það snertir. Er ekki vert að hug-
leiða það, áður en dauðadómur ís-
lenzkunnar er staðfestur? Vér
höfum ekkert á móti því, þó hin
uppvaxandi kynslóð læri ensku vel
og rækilega. Það er sjálfsagt. Vér
viljum að allir Vestur-íslendingar
séu og verði góðir borgarar hér í
Vesturheimi. En þetta hvort-
tveggja þarf ekki að hamla þeim
frá að kunna íslenzku og íslenzk
fræði. Látum ekki sannast, sem
kveðið er af einum Winnipeg-Is-
lendingi fyrir skömmu:
4
“Þurkum af oss alla Frónsku,
erfðagulli í sorpið fleygjum.
Drekkum í oss Engla flónsku,
útum sleikjum, guðlaun segjum.”
Fleygjum ekki frá oss Islend-
ingskápunni til þess að troða hana
undir fótum. Hengjum hana held-
ur upp á vegginn sem dýrgrip og
förum í hana, þegar vér höfum
mest við. Verum góðir þegnar
þessa Iands í daglegri umgengni
vorri við náungann, í heimahúsum
— Isílendingar.
En eini vegurinn til þess að geta
þetta er sá, að leggja alúð við ís-
lenzkuna. lesa hana vel og ræki-
lega og kynna sér sem bezt forn-
sögurnar. I þeim finnur maður
mestan krrift, sem gerir manni
það fært að standa og falla sem
Islendingur, og vera stoltur af því
að bera það nafn. Það er van-
þekking ungdómsins á frægð for-
feðranna og feðratungunnar, sem
gerir hann skeytingarlausan um
viðhald þjóðernisins. Úr þessu
má bæta, ef foreldramir leggja
rækt við börnin sín, sem sönnum
Islendingum ber.
Höfum það hugfast og breytum
eftir því.
Til þeirra scm
það varðar.
Svar hafði eg á reiðum höndum
móti upptuggu Lögbergs í hinni
síðari kviðu þess af |dví, sem blað
á íslandi heima, blað sem engan
hlut átti að þessum málum, nefnir
nýlega “Vitleysuna um Vígslóða”.
Svari mínu héfi eg þó stungið und-
ir stcl í bráðina, án þess samt aS
biðja beininga fyrir það af blöð-
unum.o'kkar hér vestra. Ástæð-
an e/ að þeim kvað vera lokað
fyrir öðrum, sem orð vildu leggja
í þann belg. Þfeir sem því réðu,
bjuggust að líkindrim við, að hag-
ur sinn myndi lítið hækka við
lengri deilur, en orðnar eru. Þeir
og eg, erum þar á einu má'li. Hitt
er mér þó mest í mun, að firra þá
sem flestum vandræðum, sem af
mér kunna að standa, sem enn eru
svo drenglyndir, að vilja unna,
jafnvel vígslóða, varnarorðs. Þar
að auki er eg ánægður ýfir mín-
um hlut rif þessu máli, eins og hann
er enn orðinn. Svo þakka eg
Heimskringlu fyrir það s'kjól, sem
hún skaut yfir min nmálstað, og
vona að óhlutdrægir menn virði
það heldur við hana. Lögbergi
þakka eg liðveizlu sína Iíka, slík
sem hún var. Sjálfur taldi eg Víg-
slóða ekkért merkisrit. En eitt
vann hann þó yfir vonir mínar