Heimskringla - 08.06.1921, Side 5

WINNIPEG, 8. JÚNÍ, 1921
HEIMSKRINGLA
5. BLAEtölÐA.
Landa-gjaldmiðar.
Hvað ætlið þér að gera við sölu gjaldmiðla yðar?
Komið með þá á bankann til víxlnuar eða óhultrar
geymslu. Þér munið hitta fljót, kurteis og fullkomin
viðskifti við næstu bankadeid vora.
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboðsmaður
IMPERIAL BANK
UF CAMADA
Riverton bankadeild, H. M, Sampson, umboðsmaður
Útibú að GIMLI
(370)
ur keisaraveldinu í djúpið. Ástand-
ið í heiminum nú býður hvíta kyn-
flokknum aðeins tvo kosti: Hann
getur ekki haldið áfram sem hálf-
siðaður með villimanna einkenn-
um. Hinn ægilegi uppfindningar-
andi tuttugustu aldarinnar verður
annaðhvort að kenna sjálfum sér
að yfirstíga arfgengna morðfýsn
og drottnunargirnd eða hann end-
ar sinn framþróunarstig og eyði-
leggur sjálfan sig.
Sælir eru andlega
volaðir.
Sæll hlýtur Dr. B. J. Brandson
að vera, því engum sem les rit"
smíðar hans í síöustu tveim blöð'
um Lögbergs, getur dulist sálar-
ástand mannsins, því vaít hefir
nokkru sinni sést götustrákslegra,
dónalegra og andlega volaðra
ritsmíði hér meðal Islendinga
Vestanhafs, og hefir hér þó oft
kent margra grasa. Mikið hlýtur
veslings læknirinn að hata séra
Rögnvald, að hann skuilí láta slíkt
frá sér fara.
Manni dettur ósjálfrátJt í hug
að til séu þeir menn sem þola ekki
að sjá eða heyra sannleikann, því
það veit læ'knirinn að hvert orð í
grein séra Rögnvaldar er birtist í
Hlkr. 1 8. maí, er satt, en hártogan'
ir er ætíð hægt að viðhafa, en þær
blekkja engan, sem ekki er and‘
lega blindur á öðru auganu, en
réttlætistilfinningin sjónlaus á hinu
Drengskapur hefir það aldrei
þótt, að ráðast á mann sem er fjar
staddur, og reyna að ófrægja, og
bágt á eg með að trúa því, að
jafnvel hjá leiðandi mönnum
Fyrsta Lút. söfnuðinum íslenzka,
þyki það göfugmannlegt.
En látum oss nú íhuga málið og
röksemdafærslu læknisins, en
sleppa öllum stóryrðunum, skömm
unum og persónulegheitunum til
séra Rögnvaldar, og hvað sjáum
við þá?
Fyrst segir hann: “Nú hefir
hann komist þó svo langt, að
sameina brot úr Tjaldbúðarsöfn"
uði og Unitarasöfnuð sinn, en þó
með því skilyrði að hinn nýi
söfnuður kasti Unrtaranafninu.”
þarna fer læknirinn vísvitandi
með ósannindi. — Sameinaði
söfnuðurinn heitir “Sambands-
söfuuður Ný'guðfræðinga og
Unitara”; dálagleg klausa hjá
lækninum, og lýsir sannkristilegu
hugarfari.
Svo segir hann að séra Rögn"
valdur segi, að um átj^n hafi
verið hafðir upp í það að stefna
félagssystkinum sínum og biðja
dómstólinn að gera þau réttlaus,
og það sé átt við menn úr fyrsta
lútreska söfnuðinum. Voru þá
menn úr fyrsta lúterska söfnuðin"
um félagssystkini í Tjaldbúðar-
söfnuði, en höfðu þó ekki haft
nein afskifti af málihu. Ljóm"
andi röksemdarfaersla, Brandur.
Þá ber hann séra Rögnvaldi
það á brýn að hann sé að reyna
að ófrægja hr. Thos. H. Johnson,
og kallar það ódrenglegt og fúl'
mannlegt. — Það eina sem séra
Rögnvaldur minnist á hr. Johnson
í grein sinni er að hann, ásamt Dr.
Brandson og J. J. Vopni hafi ver"
ið "skipaðir í nefnd til þess að
ganga frá fullnaðarsamningi um
innlimun Tjaldbúðarsafnaðarins,
Er fúlmannlegt að segja frá því?
ráum hefði dottið í hug að það
væri glæpur.
Það er sérkennilegur hæfileiki
sem læknirinn hefir, að geta sagt
að það séu ósannindi sem haft er
eftir samtali milli séra Friðrik Hall
grímssonar og Jóhannesar Gott-
skálkssonar, án þess að minnast á
það við hvorugan málsaðil.
Þá munu það líka vera nýungar
til margra tjaldbúðarsafnaðarmeð
lima, að hinir víðfrægu 13. hafi
lagt meira fé til safnaðarins en alt
hitt safnaðarfólkið. Segjum að
það sé satt að þeir hafi lagt fram
$6400.00. Veðið (mortgage) á
kirkjunni, er hinu var skilað til
safnáðarins, var $10,000. Hverir
lögðu þá til afganginn af þessum
$55,000, sem kirkjan kostaði söfn
uðinn. Auðséð er að reynt er að
segja satt og rétt frá öJ'lu!
Þá kemur aðal rúsínan, bréfið
frá Andrews & Andrews, lög"
mannafélaginu, sem var of gott til
að birtast, fyr en sá konungkjömi
og læknirinn höfðu þrýst því að
hjarta sér og geymt það undir
koddanum nokkrar nætur.
Bréfið er, eins og lögmönnum
er stundum títt, hártogun og ekk'
ert annað. Það er satt að ekkert
skriflegt til'boð eða peningar hafði
þeim lögmönnunum borist áður en
þeir seldu Dr. Brandson veð-
skul^abréfið (mortgage) á kirkju
eigninni, en af því að eg var þar
málsaðillnþá er að líkindum fáum
kunnugra um það en mér, og það
sem séra Rögnvaldur segir um það
hefir hann eftir frásögu minni, og
er alveg rétt með farið.
Til að segja söguna eins og hún
gekk til þá komu fulltrúar Tjald"
búðarsafnaðarins inn á skrifstofu
til mín nokkru fyrir þann tíma er
selja átti kirkjuna, og fór þess á
leit við mig, hvort ekki væru fá'
anlegir peningar gegn fyrsta veð'
rétti í kirkjunni, til að kaupa hana
á uppboðinu. Þetta tókst og
$21,000 var það mesta sem eg
hafði leyfi til að lána út á eignina
ef orgelið fylgdi ekki með. Bað eg
því Mr. Bell, sem hafði með hönd
um þetta mál á skrifstofu þeirra
Andrews & Andrews, að láta mig
vita hvenær uppboðið yrði haldið
og það gerði hann. En er til kom,
var $21,000 ekki nóg, samkvæmt
verðmæti er Land Tiltle Office
hafði sett, eins og áður hefir ver-
ið skýrt frá.
En uppboðinu var lokað er
eignin ekki seldist, sagði Mr. Bell
við okkur alla sem viðstaddir
voru: “Now gentlemen, v:e are
ready for private dicker.” Nú
herrar, erum við reiðubúnir til að
tala um prívat sölu. — Gengdi
eg því strax og sagði: “Well Mr.
Bell, I vúll give you an offer.” —
Jæja, Hr. Bell, eg skal gera þér
tjlboð. — Engir af þeim sem við
staddir voru, tóku neitt í það.
Þetta var á laugardag og komið
fram yfir hádegi. Á leiðinni frá
uppboðshaldaranum urðum við
samferða niður eftir Portage Ave.
og spurði eg þá Mr. Bell að því,
hvort eg ætti að koma inn með
honum þá strax, og gera tilboðið.
Sagði hann að það þýddi ekki,
því þeir væru ekki í neinum flýti
með það að selja í eina eða tvær
vikur. (“We vnll be in no hurry
to sell for a week or two”), enda
væri skrifstofa þeirra ekki opin til
afgreiðslu eftir hádegi á laugardög
um. Næsta mánudag eftir hádegi
fór eg inn á skrifstofu Mr. Bell’s
og sagði hann mér þá, að $2 1,000
væri það lægsta tilboð er hann
gæti tekið til greina fyrst eg hefði
boðið svo hátt, en ekki væri hann
viss um að ‘The Land Title Office’
sæi sér fært að gera eignarbréf
fyrir þeirri upphæð, en þó væri
það þó líklegt, og því lofaði hann
mér að gera gangskör að því hið
fyrsta, því eg sýndi honum fram
á að $21.000 væri nokkuð stór
upphæð að geyma rentulausa í
lengri tíma. Samdist okkur þá svo
að næsta morgun (þriðjudags-
morguninn) skyldi eg koma með
skriflegt tilboð og $500, sem
trygging átti að fylgja því. Á
þriðjudagsmorguninn var eg Sai
eins og tilstóð með tilboðið og
peningana. En þá sagði hann mér
að því væri miður að ekkert gæti
orðið af þessu, því þeir hefðu
selt veðskuldabréfið. Þótti mér
þetta nókkuð kynlegt, einkum af
því eg hafði þekt þetta lögmanna'
félag um mörg ár, að vöndugheit-
um í viðskiftum, og spurði því Mr.
Bell hverju þetta sætti, hversvegna
hann hefði eíkki látið mig vita áð"
ur en hann hafði selt öðrum?'
Sagðist hann lekki hafa ráðið
neinu þar um; Mr. F?\5. Andrews
hefði gert það. Fylgdi hann mér
svo inn á prívat skrifstofu Mr,
Andrews. Skýrði Mr. Andrews
mér það, að þeim hefði þótt betra
að selja skuldabréfið en að burfa
að selja eignina, því þeir vildu
vera lausir við þetta má!.. Að eg
hefði aldrei gert tilboð um að
kaupa veðskuldabréfið heldur
eignina, og nefði eg orðið fyrstur
til þess, þá hefðu þeir alt eins vel
selt mér það. En nú væri það um
seinan, því þelta væri útgerð kaup
Spurði eg hann þá að hver 'hefði
keypt og kvað hann það vera Dr.
Brandson.
Þetta er nú sagan og hvað verð
ur nú um hið heitt elskaða bréf;
eg vona að allir skilja, að það er
hártogun og ekkert annað, og vart
finst mér það gefa kallast ósann-
indi, sem sagt hefir verið um þetta1
mál.
Ekki held eg að það sé neitt
annað sem er svaravert í grein
læknisins; enda er öll greinin og
textinn sem kom í fyrra blaðinu
ekki síður, eins og flest allir munu
sjá er lesa, ekkert annað en eymd'
aróp manns sem er hálf sturlaður
af reiði. Reiði út af því að satt
hefir verið sagt frá almennu máli
Að endingu langar mig til að
spyrja læknirinn að hvort h?nn
muni eftir gömla íslenzka hús-
ganginum:
Þín af stolti södd er sál
svo hún ætlar naerri að sprynga;
það er komið meir en mál
meinum hennar á að stinga.
Hannes Pétursson
Áthagasemd við kirkju-
málalögfrœðina.
121. tölublaði Lögbergs sem út
kom 26. maí s. 1., birtist afctrlangt
ritverk eftir hinn nafntogaða lög'
mann Tjaldbúðarmálanna, H. A.
Bergmann. Get eg naumast látið
það framhjá mér fara án þess að
gera nokkrar athugasemdir við
þessa löngu ritsmíði lögmannsins,
sem beinlínÍB er beint að verjend'
um þess máls, enda þótt méT finn-
fst það ekki til þrifnaðar fyrir mig
að eiga orðasennu við hann um
þau efni. Háfði eg ætlað að hliðra
mér hjá því, og hefi gert það í
lengstu lög. —
Það sem hann þar beinir að
séra R. Péturssyni — sem hann
flækti í þau mál, með því að
stefna honum, ásamt okkur full"
trúum Tjaldbúðarsafnaðar, í byrj'
un málaferlanna — læt eg mér
engu máli skiíta, né heldur það
sem hann beinir að Unitörum sem
flokki manna. Þeir eru menn til
að svara fyrir sig sjálfir. Það sem
hann beinir í garð þeirra meðlima
Tjaldbúðarsafnaðar, sem hlyntir
voru því að bindast í kristilegum
félagsskap, ásamt með Unitörum,
á grundvelli þeim sem hinn látni sig, kemur kærleikur, umburðar'
I
leiðtogi Tjaldbúðarsafnaðar lagði! lyndi og skilningsviðleitni gagn-
árið 1916, vildi eg fara nokkrum! vart frábreytilegum skoðunum. 1
orðum, og gera athugasemdir, þar 'stað hins óbærilega rétt'trúnaðar"
sem mér finst nauðsyn til bera.
Lögm'anninum hættir svo við að
segja hálfann sannleikann málstað
sínum til varnar.
Áður en eg fer út í einstök at'
riði í grein Mr. H. A. Bergmanns
vildi eg láta minn gamla vin — og
sem eg vissi ekki ibetur, í mörg ár,
annað en væri minn skoðanabróð.
ír í trúmálum — í ljósi, hve sárt
mér þykir að þessi umræddu mála
ferli skyldu koma fyrir. Og það
raunalegasta við þau, þótt alt ann'
að í sambandi við þau sé slæmt,
er framkoma og afstaða han^
sjálfs í þeim. Þar heggur sá sem
vonað var að hlífði.
Hverjum mundi hafa getað
dottið það í hug síðustu 1 3 árin
sem séra F. J. Bergmann lifði, að
Ijósið sem hann var að kveykja
í sálum safnaðarmanna og annara
áheyrenda sinna, mundi verða sett
undir mæliker strax að honum
látnum? Og hverjum mundi hafa
komið til hugar að hin veglega
Tjaldbúðarkirkja, sem bygð var
nýrrar guðfræði skína um mörg
ókomin ár, yrði nú 1921 orðin
dómkirkja Sínódu guðfræðinnar
og að séra B. B. Jónsson messaði
þar á ensku? Ekki er trúlegHað
Jóni Helgasyni — Nú biskup Is'
lands — hefði getað dottið það
í hug 1914, þegar hann kom alla
leið frá Islandi til þess að vera við
staddur það hátíðlega tækifæri
að þetta fegursta guðslhús íslenzku
þjóðarinnar væri vígt, til þess að
vera miðstöð kristilegs félagsskaps
ar í þekkingarljósi sem hann, með
miklum erfiðismunum var þá að
leitast við að gera þjóðina sína
hluttakandi í — yrði 1921 notað
til þess að vaka yfir því að skoð-
anir þær í trúmálum, sem honum
og séra F. J. Bergmanh voru heil'
agur sannleikur, yrði innan fárra
ára reknar þaðan á dyr, og unnið
að því, að gera íslenzka tungu út'
læga þaðan. Þeir sem slíku hefðu
spáð mundu hafa verið álitnir
gorgeirs kemur vaxandi viðurkenn
ing þess að mannleg þekking er í
molum." (Trú og þekking, bls.
267). Og á öðrum stað á sömu
blaðsíðu segir hann:
“Til þess ávinningurinn af þeim
andlegu urhbrotum, sem deilan
hefir haft í för með sér, gæti orð-
ið sem mestur, og deilyefnin sem
Ijósust, hefi eg ritað bók þessa.
Líklega hafa þau umibrot meir bitn
að á mér en nokkrum öðrum.” —
Já sannarlega bitnaði mesti rétt'
trúhaðar gorgeirinn, rétt'trúnað-
ar svipan og notkun játningareip'
anna mest á honum og sízt var
von að einn maður gæti staðið
langan aldur í þeim ofsóknareldi.
Eins og raun gaf vitni.
Þessi ofsókn rétt-trúnaðar'
manna hélt áfram á meðan séra
Friðrik lifði, enda þótt að lítils'
háttar lækkaði sú alda með köfl'
um, eftir að bók hans “Trú og
þekking” komst í hendur almenn-'
ings. Mátti því eðlilega búast við
að stefna hans ætti við sömu kjör
máttuga yfirdrotnan kærleikans.
Þessi persónulegi kærleiksvilji,
eða hin almáttuga yfirdrotnun kær
leikans. Þessi persónulegi kær*
leiksvilji áleit hann, að hefði fylgt
sálu Jesú og myndað innihald
hennar. í því væri fólgin guSdóm-
ur Krists”. Og ennfremur á sömu
blaðsíðu: Fylling guðdómsins er
insta eðli hinnar iguðíegu veru:
heilagur kærleikur, eða eins og
Lúter hefir nánar ákveðið það:
persónulegur, andlegur kærleiks-
vilji. Maðurinn Jesús er þá guðs
sonur af því að andlegur kærleiks*
vilji guðs er orðið innihald sálar
hans.” Og á næstu blaðsíðu:
Niðurstaða þessa máls verður þá
þessi, í sem fæstum orðum: Jesús
er guðs sonur af því að andiegur
kærleiksvilji guðs var innihald
sálar hans, og alt h'f hans þess
vegna dýrðleg opinberun guðs.”
(Breiðabl. 8. ár bls. 609)
Framhald næst.
til þess að þar og þaðan skyldi Ijós -að búa, að honum látnum. Var
því síst að undra þótt söfnuðir
þeir, sem héldu merki hans á
lofti yrði fyrir árásum í einhverri
mynd. Mátti líka við því búast
að hans eigin söfnuður, Tjald"
búðarsöfnuðurinn, vaeri látinn
njóta sín3 fallna leiðtoga.. Það lá :
í augum uppi, að stærsti sigurinn 1
var að sundra honum, með hvaða |
móti, gerði minna til. En bezt var i
að koma því .svo fyrir, að hann !
stundraði sér sjálfur. Fáum mundi
þar á móti hafa komið til hugar, j
að lögmaðurinn H. A. Bergmann, ]
yrði til þess, og það með eins
sáralitlum minnihluta af safnaðar'
mönnum, sem þó er komið á dag-]
inn, með því að höfða málaferli,
sem.nú eru fræg orðin!
I löngu greininni er H. A. Berg'
mann að bera sig að sanna, að !
mestur hluti Tjaldbúðarsafnaðar
og Unitara séu, eins og hann kemst
að orði .“Kirkjulegir og trúarleg'
ir “Anarkistar”.” Áður en eg j
að þjázt af illum öndum. Ekki svara þessari bróðurlegu( 1) stað- j
mundi séra Friðrik hafa getað dott hæfingu, sem þó naumast er þess
ið það í hug, Hann var of bjart- verðug, vil eg tilfæra, orðrétt,
sýnn til þess og treysti mönnum of kafla úr ritsmíði lögmannsins sem
vel; enda þótt sumir af þeim ættu
naumast traust skilið fyrir fram'
komu sína ganvart honum.
Eftir að fullnaðardómur hafði
verið uppkveðinn í kirkjufélags"
málinu gegn Eyfordsöfnuði af yf-
irdómurum N.'Dakota ríkis, og
Eyford'söfnuður unnið, er svo að
sjá sem séra Friðrik hafi álitið að
frelsi í trúarefnum væri löghelgað
fyrir ókomnar aldir og vart mundi
leyfast að ileggja fátæka söfnuði í
einelti til að svifta þá eignum sín-
um og sjálfstæði, enda þótt að
ákvæði safnaðarfundar næði ekki
staðfestingu með einróma atkvæði
sem er nokkuð sjaldgæft. Um það
atriði farast honum orð á þessa
leið:
“Enn
er einn avmnmgurmn o- ir.
þó er tekin upp úr Breiðablik (8.
árg. bls. 18—19).
Sumarið 1913 sagði séra Frið'
rik þetta:
“Sjálfur er eg enga vitund nær
því að vera Unitari en eg hefi ver'
ið. Einurðu skyldi mig ekki
bresta til að kannast við ef svo
væri.” — “Þegar mér af öðrum
ný-guðfræðingum er borið það á
brýn að við séum ekkert annað
en Unitarar og að við neitum guð'
dómi Krists, þá er farið með ó'
sannindi.” —
Það sem stendur í þessum upp-
teknu orðum, getum við allir, þeir
meðlimir Tjaldbúðarsafnaðar,
sem kristilegan félagsskap viljum
eiga með Unitörum, skrifað und'
Vér höfum aldrei, leynt eða
EMPTY YOUR
POCKET BOOK INTO
YOUR HEAD
Effective business English is
the open door to opportunity
It is the Short route to
Success.
Poor Letters
Ineffective Advertisements.
Lost Sales, Poor Sales Talk,
Incorrect English in
Conversation
These are real Barriers lo
Business Success.
You never write a letter, you
never speak a word, that
does not "measure your
ability” to some one.
“To'Morrow never comes.
HaLf the batile is in making
a beginning.’’
Write, call of phone today
for our booklet “Turning
your home into a University”
Tuitions Fees Reasonable
Easy Monthly Payments
Fersonal Instruction
LA SALLE EXTENSION
UNIVERSITY
Winnipeg office:
301 Electric Railway Chbrs.
Phone A4131
vE
Phone A8677 639 Notre Dame
JENKINS & CO.
The Family Shoe Store
D. Machail, Mgr.
Winnipcg
talinn. Eg þykist fullviss, að aldrei ljóst, kannast við að séra Friðrik
Suits, Cofits & Cbildrens
Ccats made to order
Remodelling and Fur Remodelling
Good corduroy skirts (al'l colors)
made to order .... $6.C0
Prices moderate,
Satisfaction Guaranteed
BLOND TAILORING
484 SHERBROOKE ST.
Phone Sher. 4484
í ókominni tíð verði einn lítill
söfnuður lagður í eineilti af heilu
kirkjufélagi og málaferli hafin
gegn honum, til þess að svifta
hann eignum sínum. Sá leikur
vona eg að ávalt í ókominni tíð
verði álitinn svo ljótur, að aldrei
verði endurtekinn. I öllu þessu hef
ir sú tilheniging gamallar guð"
fræði að beita ofríki, til að koma
fram vilja sínum, orðið augljós.
En um leið er dæmið þess eðlis að
það hlýtur að verða að vamað
þjóð vorri, eins lengi og hún kann
aðjæra af reynslu liðins tíma. Frá
þessu sjónarmiði voru málaferlin
og alt það. sem stendur í sambandi
við þau svo afar'raunaleg, mest
vegna þeirrar hneisu, sem kristin-
dómimum var gerð. En á hinn bóg
inn þurfti alt þetta fram að koma
til þess það yrði augljóst hvað
gömul guðfræði og sú kirkjulega
stefna, sem hana hefir að lífsakk'
eri, ber í skauti sér. Hún er ekki
úrelt orðin fyrir ekkert. — En í
stað ofríkis og kúgunartilrauna, til
að bæla skoðanir annara undir andlegur kærleiksvilji, eða hin al-
væri Unitari, né heldur viljað
kannast við að hann hafi afneitað
guðdómi Jesú Krists. Var það þó
ekki fyrir það, að við ættum ekki
kost á að læra það, hjá vorum
elskulegu bræðrum rétt'trúnaðár-
mönnunum. Átillan sem þeir
höfðu fyrir því að bera honum
þetta á brýn var sú, að þeim finst
þeir geta fundið það út úr sumu
af því sem hann hafði skrifað..
Héldu þeir fram, að nema að hann
tryði bókstaflega meyjarfæðing'
unni, hefði hvorki hann né nokkur
annar til að kalla Jesús Guðsson.
Þar á móti halda nýguðfræðing-
ar fram að það sé ekki sáluhjálp'
aratriði að trúa á yfirnáttúrulegan
getnað Jesús Krists, og séra Frið'
rik var einn af þeim. —
Skilgreining á þessu finst mér
vera mjög vel skýrð í “Jesús Kiist
ur Guðs sonur” úr trúarhugleið-
ingum f Isafold, eftir Jón Hel&a'
son (nú biskup lslands), Þar seg'
ir svo: “Eftir skoðun Lúters var
guð í insta eðli sínu persónulegur,
THE DOOR BARBER SHOP
820 Notre Dame Ave,
(Beverley Blk.)
Hreinlæti, kurteisi og gott verk.
Komirðu einu sinni þá kemur þú
aftur.
. . . Vér ábyrgjumst alt verk,. . .
Jas. Sagas Thor. Blondal
Priprietor Manager
Gley mið þvotta.
deginum.
Gleymið þvottadeginum og
og veitið móðurinni hvíld
með því að
SENDA ÞVOTT YKKAR
TIL VOR.
Símið og biðjið okkur að
senda vagninn.
Ide.l
Wet Wash Laondry
Talsími A 2589
I