Heimskringla - 11.01.1922, Blaðsíða 5

Heimskringla - 11.01.1922, Blaðsíða 5
WINNIFEjG, 11. JANÚAR 1922 HEIMSKRINGLA. 5. BLAÐSIÐA. skiliS; en mér finst góShugur bak viS orSin hjá h,onum, sem eg virSi hann fyrir. Til grund- vallar fyrir frásögn Ihans finst mér haía legiS hrifning ifyrir dýr'SIegri fegiurS íslenzkrar ináttúru og aS- dáun fyrir landkostuim þeim er sá. HerjólfuT var þeirra gætnast- ur; hann sagSi “kiostu og löstu af landinu. Þess vegna verSur hann í huga manns mest verSur sögumaSurinn, iþvi um leiS og aebla má aS hann hafi veriS greind ur, þá ber sö,gn hans vott um ein- læga sannleiksást. Margar ög misjafnar sögur hafa gengiS um ísifand þær 'hálfu elléftu öld, sem liSnar eru síSan Flóki Glámssion stýrSi skipi sínu [ inn VatnílfjörS. Enn^þann dag í dag mæbum viS Flóka í andleg- ^ um skilningi, þaS er mönnum, sem ilt eitt ha'fa um íslland aS segja. En sem ibetur fer, eru þeir fremur fái'r. Flsstir tMendingar : kunna svo deild góSs og ills, aS þeir geta og vilja 'láta fósturjörS . vora nj'óta sannmælis, — njóta þess dóims, aS margt sé þar til kiosta þó í ýmsu sé mdSur. ÞaS eru menn sem virSa sannleikann ‘ og gæta hófs í máld, — eins og Herjólfur. ÞiS spyrjiS máske í huganum J hvert eg stefni meS því sem nú hefir sagt veriS, og skal því mál- iS skýrt. Á sáSastliSmu hausti heyrSi eg þess getiS aS einn landi vor væri nýkominn úr kynnisför til ætt- jarSarinnar. Manninm hdtti eg ekki sjálfur aS máli, og sell því ekki ummæli þau er éftir honum voru hölfS, hærra verSií en eg keypti; en ummælin voru þa*u: aS «3 lionuna virtist Island vera aS j blása upp og íslenzka þjóSin aS blása upp andlega. IÞó frálieitt geti komiS til greina aS um noklkurn uppblástur aé aS ræSa hjá ok'kur Islending- um hér vestra, þá geng eig aS því vísu aS flestir skilji hugtakiS sem orSiS uppblástur á aS tákna í þessu samibandi, skal því ekki fjölyrt um skilning á orSum. En um þessi ummæli — þenna sleggjudóm, langar mig aS fara örfáum orSum. Vel er mér ljóst aS margir líta svo á ummæli og dóma sem falla í samtali, aS slíkt sé meinlausara en ef birt væri á prenti. En þar er eg á annari skoSun. Sá kost- ur fylgir þó ritgerSum.aS hverjum manni gefst færi til varnar þeim málstaS, er honum finst vera mis- boSiS, þar sem óhægra ,er aS skip ast til andstöSu iþeim síkoSunum, sem ganga í samtali manna í milli, en sem oft geta grafiS um sig og oillaS meira ógagni en margur hyggur. Slíkir dómar um Island og ís- lenzku þjóSina, sem sá er eg nefndi, eru sízt Hklegri til þess aS örfa ræktarsemi og fróSleiksþrá æskulýSsins íslenzka hér megin hafsins, til þess sem íslenzkt er.— TrúiS þiS því, aS' Islánd sé áS blása upp? GróSrarmagn frjó- moldariinnar íslenzku fari þverr- andi eSa tíSarfar fari þar svo versnandi, aS jurtailíf háfi lakari skiilýrSi nú en fyr? Eg trúi því ekki, og ekíki minn- ist ,eg aS halfa séS þaS í neinum jarSfræSi- eSa búnaSiarskýrslum frá Islandi, sem sannaS geti aS svo, sé. Hi'tt er kunnugt, aS lof- samleg reynsla er fengin fyrir því, aS á 'tilraunastöSvum á Islandi meS 'blóma og trjárækt eru gróSr ar ékiiyrSi jafnvel meiri en vænei var í fyrstu og drjúgum fer hiS ræktaSa land þar vaxandi meS hverju ári. Frá landnámscld höf- um viS sögur a.f því, aS þá hafi akógar veriS miklum mun meiri á íslandi en nú, en þaS er sízt aS undra. SíSan landiS bygSist, háfa skemdir af manna völdum cg ágangur ibúfjár sífelt sorfiS um ’:,á nytsömu prýSi landsins — rkógana — og þess engu skeytt, aS hlífa nýgræSingnum á vorin. °íSan skógar á Islandi voru friS- ’S-ir og tilraun gjörS 'til þess aS græSa gömul sár ér íyrri J-iynsIóS- ir veittu 'þeim, hafa þeir þroskast ár 'frá ári. — I flestum löndum munu vera orskarir til skemda á frjólandi á vissu'm svæSurn; svo er þaS á Is- landi, t. d. af sandfoki. En órétt væri aS dæma alt landiS undir eySiieggingu fyrir þaS, eSa find- ist ykkur sanngjarnt aS segja aS Kanada væri aS étasí upp þó engi spreittu-piágan gjöri kolsvart flag þar sem hún fer ýfir landiS viS og viS ? Bókmentir þjóSanna og lista- þroski er sá mælikvarSi sem hafS ur er um andlega framför þeirra eSa hnigniun; en ekki finst mér geta komiS til mála aS dæma úm eina þjóS í þeim skilningi á styttri tíma en heilli öld. HæS mannsins verSur ekki mæid fyr en þroská- skeiSiS er runniS o,g hrörnun einn ar þjóSar ekki séS á daegurstund. Öldur rísa og faila á hafinu. Mannljifinu hefir stundum veriS Mkt viS óilgusjó. MikiimenniS, sem stendur höfSi hærri en sam- tíSin í dag, hnígur aS beSi á morgun. Og barniS sem nú hvíl- iir í vöggunni getur meS þroska- árunum fylt sæti afburSamann's- ins, sem á un'dan er genginn. — Satt er þaS, aS stórra högga héfir ákamt veriS á milli um skáldabekkinn íslenzka síSustu ár; en einskis er aS örvænta ennþá. MeS þjóSinni eru n,ú margir ung- ir menn sem mikils má vænta af í íikáldsheiminum, svo sem Ste- fáns frá Hvítadal, DavíSs Ste- fá'nsstonar, Jóns Björnssonar, o. fl.; f^essir menn ha’fa ekki enn náS fuilum þroska, og mega jafnvel teljast vöggubörn IjóSdísaTÍnnar. En aS þylja hér mikiS af nöfn- um, eSa fara í ítarlegan saman- burS í þessu efni, tæki lengri tíma en mér er ætlaSur hér í kvöld. Eg l'æt því nægja í þetta sinn aS benda á hinn stóra hóp íslenzkra menta- og listamanna sem runniS hafa upp meS tuttugustu öldinni. Sízt má þar ganga fram hjá því, aS í listheiminum hefir veriS svo glæsilegur gróSur og þroski tvo síSustu áratugi, aS erlendar þjóS- ir hafa ekki einasta veitt því eftir- tekt, heldur dáS; en þaS verSa menn þó aS játa, aS á því sviSi var fremur gróSurlíitiS (í íslenzku þijóSIífi fyrir síSustu aldamót. — Ungmendafélag Islands var stofnaS fyrh nálega 14 árum. Blómgast íþaS vel, og enginn fær efasit um aS áhrif þess og athafn- ir hafa veitt blessunar straumum aS lífi þjóSarinnar. IþróttalífiS endurvakti ungmennafélagiS af aldasvefni, og færSi í iþann bún- ing, sem á sumum sviSum skartar ekki síSur, en þaS sem bezt er í því efni meS' öSrum þjóSum. — Þar sem ja'fn láhugasamur æsku- lýSur gengur aS verki sem á Is- landi, er þjóSin ekki í afturför, og satt kvaS Þorsteinn Erjlings-1 ion: ‘ Elf æskan vill xétta þér öríandi i hönd , þá ert þú á framtíSarvegi.” Á sviSi verklegra framkvæmda befir þjóSin tekiS rÍ3avöxnum framförum síSustu 20 árin, þeg-1 ar-ltekiS er tillit tii þess hve hún : er 'fámenn, iOig annarar afstöSu. Um siSustu aidamót áttu ÍS'iend- ingar aS ibiúa viS strjálar sam- göngur og erfiSar, viS önnur lönd, svo aS stundum fengust engar fréttir frá umheiminum heila mánuSi. Nú íiytur síminn daglega tugi skeyta miiii íslands og útlanda, og, innar.la.nds þétíkt þiiáSkeilfíS meS hverju ári. ' Á i síSasta áratug eignaSist þjóSin verzlunarrlota sem> kunnugt er, og gætu samtök og atotfta ísler.d- inga í því efni veriS öSrum stærri þjóSum fytirmynd. Fyrir ! 5 árum var fiskiveiSafloti ís- lendir.ga smár og taildi ekkert vél- knúiS skip, er sótt gæti veiSar urn djúpsævi^ Nú skifta íslenzku botnvörpu'skipin tugum, og á síS- j astliSnu (hausti var eitt eimskipiS íslenzka aS veiSum viS strendur Kanada. Stór-ár háfa veriS 'brú- a2ar, volduigt hafnarvirki bygt í höfuSstaS landsins, raforkustöSv- ar reystar í helztu kauptúnunum, og mikilsverSar ráSstafanir gerS- ar til efiingar landbúnaSi. Þetta er lauslegt yfirlit, aSeins stjikllaS .á heiztu atriSum þess, ; sem ísienzka þjóSin — sem aS- eins teilur bundsaS þúsund manns — hefir aohafst tvo síSuctu ára- tugi. Enginn má undrast, ,þó verzl- unarkreppa og fjármálahömlur herSi aS þjóSinni þessi síSustu j ár. Þess er aS vænta, aS ban- vænar afieiSingar stríSsáranna' komi viS Island sem önnur lönd. j Heimurinn er ailur ií sárum eftir þær vitfyrTÍngshörmungar, og I auSugri þjóSix en hin íslenzka áj heijarþröm éfnaiega. — Óprúttnir ''aupsýslumenn eru til á Islandi, sem meS öSrum þjóS-j um1; þeir eiga sinn þátt í þvf hveisu fjáTmáium 'landsins er illa komiS útáviS. Sjálfsagt má eitt- hvaS finna aS stjórnarfari lands- ins, en þaS er þá líka erfifit aS fara meS ráSsmensku þjóSaifbú- anna, þegar árferSi er óhagstætt sem nú. — Nei, Island er ékki aS blása upp, né þjóSin í h örnun andiega. Mér virSist meiri vorgróSur í ís- Ienzku þjóSláfi nú en nokikru sinni fyr. Einhuga stóS þjóSin í sjál'f- stæSismálin 1909. lEingin þjóS er i afturför, sem svo óskift geng- ur aS verki. Fáninn og fr JsiS eru þjóSinni þau gæfuguli, sem lyfta benni 'til vegs og þroska í fram- tíSinni. SjállfstæSismeSvi'tundin kvetuT tfl ráSa og dáSa. Islend- ingar hafa þolaS þrautir og harS- rétti undir erlendu valdi, en fyr- i ir þrautseygju og JeiSsögu ágætra | martna, hafa þeir náS fullu sjál'f-j stæiSi, og Islland er aftur orSiS i fyrir Islendinga, eins og þaS áS- ur var; og nú gebux þjóSin mælt einuím rómd: “Sói er á fjöillum, og sói á völlum, gróSur í dölum, og gróSur á íbölum, en í armi stál og eldur í máii, og þótt sókn gráni er hér sigurfáni.” brenna kirkjuna. ÞórSur vildi ekki samþykkja þetta ráS. Litlu síSar fór Klaufi um nútt viS tí- unda marc tii aS brenna kirkj- una. En er þeir nálguSust kirkju- garSinn, þóttust þeir finna ákaf- iegan. hita, og sjá neistaflug gegn- um glugga kirkjunnar, svo þeim virtist hún fuli af eldi, og sncru í: í viS svo búiS. A'ftur fór Am- c; r viS maa’ga menn og braut upp k ’. kjuhiurSina í 'þaS s.'nn, og ’ di aS kveikja eld viS þurran .' = “ rlrapa. Kirjan tók ekki eld c.vo fljólt sem hann vildi, svo Arngeir iagSist niSur til aS 'blása í glæSurnar; en þá kom ör, og stóS föst i kirkjugólfinu viS höf- uS hans, og jafnharSan kom önn- ur og flaug sú miMi siS.u Arng. og skyrtunnar sem hann vax í; spratt ';:mn |þá upp og freistaSi ekki aS bíSa hinnar þriS'ju, en hélt á brott rr.eS menn ðfna. — Svo hiífSi guS ihúsi sínu, segir sagan. — Þeir sem meS glannaíenginrn ósanngirni vega aS móSurþjóS vorri, vildi eg aS heyrSu örvabyt ré'ttilæti'sins, sem sneri þei.m t'I samúSar og vi&urkenningar á því aS hún er, þó smá sé, hlutfaMs- lega jafnoki annara stærri þjóSa aS andlegum þroska, og yfirleitt þar, sem afstaSa leyfir aS saman- burS ar-m'æl.1kvarSi verSi á hana lagSur. — , Og sú er mlín trú, aS guS hlífi svo líislenzkri þjóS, aS engir ó- vildar-eflid'ar fái sv-iSiS raétur þess vorgróSurs, sem vex upp í skjóii hiiis unga full’vaiMa ríkis. — Lifi ísfliand! (Hlamingja og biessun umváfji íslenzku þjóSina. Ásgeir I. Blöndahl Oh Á nýári 1922 fluti í fagriaöarsamsæti í Wynyard, Sask. Til séra FriSriks FriSrikssonar á gamlárskvöld 1921 kJiiií i 9 Frá því er sagt í þætti Þór- valds víSförla, aS ÞórvarSur Spak-BöSvarsson lét gera kirkju á bæ sínum Ási. Prest hafSi Þór- varSur fengiS hjá FriSriki biskup Saxienzka. Átti prestur aS syngja ÞórvarSi tíSir og veita honu>m guSTega þjónusbu. KJaufi Þor- valdsson, mikils m'etinn maSur en heiSinn, reiddist þessu og fór til fundar viS bræSur ÞóvarSar, Arngeir og ÞórS, og “bauS þeim kost á” hvort þeir vildu heldur drepa prestinn eSa brenna kirkj- una. Arngeir réSi frá aS drepa prestinn en var þess hvetjandi aS Hinrik Ibsen lætur til sín heyra. MeSai spíritista í Kaupmanna- hö'fn hefir 'frú nokkur, aS nafai PaulLne Kalmar-Frisch, valniS á sér mikila eftirteik'f, þar eÖ hún virSist hafa óvenju mikia miSils- hælfdieika. Frúin á aS hafa íengiS ýmsar merkar fréttir frá öSrum heimi, sem hún hdfir skrifaS ó- sjálfrátt, 'Og á aS vera komin í samiband viS Hiimrik Ibsen. Og er svo frá sagt því, hvemig sá kimnilngsskapur hófst: Kyóld eitt fann eg handiegginn á imér kipp- ast viS og eg skrifaSi ósjálfrátt nafniS Ibsen, meS einkennilegii hönd. Eg tók aS brjóta heiiann um það, hvaS Ibsen þetta mundi vera, 'en þá tók eg aftur aS ðkrifa o|g nú kom:' LánaSu mér hönd þína, Ihún á aS skrifa fyrÍT mig nýja bók. Skömmu síSar hitti frú in safnvörS frá Kristjaníu, og sagSi hann henni þegar, aS skrift- in Væri rithönd iHenriks Ibsen.s. SaSan hefir Ibsen á næturnar ver- iS tíSur gestur hjá frúnni og er lcominn vel á veg meS ibók sína. Frúin vili ekki segja neitt um hvaS bókin fjallar. En menn mæfctu ætla, aS hinn mikii meistari þætt- ist iþurfa aS segja eitthvaS merki- iegt um þaS sem er aS gerast hér á jörSunni, er hann rís upp ur gröf 'sdnni, till aS skrifa á ný. En frúin segir hann nú algerlega frá- hverfan jarSlíifinu og fjaliar bólk hans eingöngu um þaS, er fyrir hann ihefir boriS hinu megin. Ib- sen fæslt aigi aSein.s viS riWtörf; hann teiknar einnig. Kvöld eitt fór penninn af staS hjá frúnni, og fram ikom teikning, e^ virtist al- gerlega ó skiljanlegt riss. En frú hins áSurriefnda safnvarSar í Kristjaniíu þekti teikninguna og sagSi aS hún væri ein af þeim, sem Ibsen hafSi gert í bemsku. Bóndi hennar var einmiitt aS safna teikningum þessum í safn sitt oig VarS nú afar feginn, er Ibsen hjálpaSi hionum á þennan hátt. Mönnum mun ef til vil lþykja þaS undarlegt, aS meistarinn vaidi ekki NorSmann sem miSil, en þess ber aS gæta, aS viS Danir erum miklu lengra á veg komnir í því efni." — Svo mörg eru þau orS. “Trúi mú hver sem trúaS getur, tarna er vizka. FarSu nú Pétur.” ViS ikomurn hér til þess aS kveSja þig ár sem hverfur á haliandi gárum. En komum pm leiS til aS kaila’ á þig ár sem kemur á morgumsins ibárum, aS heilsa þér, fagna tþér, lesa þér ljóS úr Ijósbrimi helgustu rúna, og hlustum og þreyjum viS gatnamót góS meS gleSina, vonina og trúna. MeS gleSina iþá sem aS gle'Sur meS yi og gjörvöllu hjartanu hitar, svo einstakur finnur síns ágætis til viS orkuna sem aS hún ritar, sem heiibrigS og einlæg og einörS og há ait umlífiS ljósbliki málar, og reisir sig grunnhyggnis gröfinni frá á guSvængjum hugblíSrar sálar. - MeS saimúSarvonina vorandans dis er vefji öllum blómunum sarnan, sem véturinn ögraSi óg rennandi rís sem röSuIl viS sumarlangt gaman, meS vonina um samhuga sjálfstæSi og brótt og samvininu fagra og langa, og felst ekki hugar þó hart verSi sótt og hversu sem leikimir ganga. MeS trúna, þaS máttugasta er mannisandinn ói og myrkasta gimsteinninn fágar, meS trúna sem eiskar cg treystir á*sól og 'tilveru guSseSIisþráar, meS trúna á hiS góSa sem fegrar vort far og ifullkcmnar, styrkir og lyftir, meS kærlerkans stórstrú seim yljar hvert ar og eldraun í hugsvöl'un skiftir. Og vektu okkur nýár meS vorandans eid sem vakir á hallandi gárum, og vefSu okkur gróandans glæstasta feld sem geymist á morgunsinis Ibáram, og eins og viS heilsum þér hiugboSsins ár viS heilsum á fagnaSargestinn, imeS trausti og handfestu tiltrúr og þr.ár viS tryggjum oss manninn og prestinn. ViS bjóSum þig velkominn, vítt er og hátt Um vonina iund siéttunnar þaki, hún býSur þeim græzkulaust góShugans mátt sem gefur, svo gja'fir hann taki, og hér verSuT altaf svo hreinlegt og hýrt og hljómarnir djúpir og sannir, ef bjartsýnis jþráin og dagsIjósiS dýrt er dregiS um samtíSarannir. T. T. t i i í í i I I í í f i í i a i i o f i s * ►«o F*a MývatnL Mývetningar era aS koma sér upp nýrri silunga- lklakstöS hj'á GarSi viS Mývatn. Gísli Árnason frá SkútustöSum veitir því verki forstöSu. Hann hefir sem kunnugt er kyn.t sér klak í Noregi. -- SkrJfaS er aS norS- an, aS siiungsveiSi hafi veriS meS Jangmesta móti í Mývatni í hauslt. Þegar vatniS lagSi, var dregiS und'Dr ís á bænum Geiteyiarströnd oig fengust 700 sikmgar í fyrra á- drætlti, en 400 í öSrum. Dorgar- veiSi á ísi, var og ágæt. Einn maSur fé'kk it. d. 70 'silunga á dag og e>r þaS (ágæt veiSi. Bréf ti! Heimsknnglu. 2. janúar 1922 Mr. Bjiörn Pétursson. Kæri vinur: Af |þ ví eg he.fi veriS ’svo latur aS skrifa vinum mlínum í NorS- Veatrinu síSan eg fór frá Win- nipeg, þá iainígar mig til aS iána mér ofurlíitiS rúm í blaSi þinu, til þess aS Jofa öiflum þeih, sem ef til vili vildu senda mér línu, vita utanáskríft mína. Svo þakka eg iþér og öiílum vinum mínum fyrir gamia áriS og óska ykkur góSs og gleSiIegs árs og friSar. HéSan er þaS helzt aS frétta af okkur í San Franeisco, aS á miSvikudaginn var, þá var Sig- urSur Andersön svili minn skor- inn upp viS innvortis meinsemd; hefir hanin legiS afar þungt hald- ir.n, og stundum jafnvel tatíS vafa mál aS hann liifSi af. I morgun voru þær kona hans og dóttir kall aSar til aS sjá hann, þá í vafa hvort hann mundi lifa lengur.. Eg hefi hugsaS mér aS senda ýkkur seinna línu, baeSi hefSi eg kannske eitthvaS í fréttum aS segja þegar eg verS búimn aS skoSa SuS'urGaiifbmiu, og svo aS lofa ykkur a,S vita mína framtíS- ar uitanáskiiit, ef eg vei't hana iþá nokk'umit'ma sjálfur. En svo dugir þessi lþangc.5 tiJ. MeS vir.scmd er eg ykkar ein- lægur. G. J. Goodaiundsson 189 Alpine Terrace, San Francisco, Cal. ■H)<^I)»<).BXI>»I)—S[)«W Sýra veldur veikindumi í maganum. Skýrir frft vksri ojs fljðírí firkntngr & meltinKarlryMÍ orwikHð «f ninifaMýrDi. Hinir svoköllu?5u magasjúkdómar. svo sem emltingarieysl, gas, sártridi\, magaverkur og óþægindi a?5 taka á móti faVSunnis ýna níu úr hverjum tíu tilfellum ofmikil magasýn er fram leidd sem orsakar gas og sýrukent meltingarleysi. Gas þembir upp magann og gerir þyngsli og ni?5urþrykkjandi tilfimUng: ásamt brjóstsviTia þegar sýran æsir upp er verkar bólgu i hinum tingerð-ía. magahimnum. Orsökin liggur a’bal- lega i of mikilli sýru framleí’ðslu. Að koma í veg fyrir súrnun fæðunn ar i maganum og gera sýruna hæfa til að blandast fæðunni er tekskeið af Bisurated Magnesia góður miðill ttt að leiðrétta sýrðan maga og ætti að takast inn i kvart glasi af vatni heitu eða köldu á eftir máltíðum eða nær sem gasið gjörir vart vio sig. I»etta friðar magann og gerir sýruna mein- lausa og er ódýrt lækningarlyf. Mótverkandi lyf, líkt og Bisurated Magnesia sem hægt er að fá i öllum lýf jabúðum annaðhvort i duftformt tables, lætur magann framkvæma hlutverk sitt, rétt og hjálpa meltingr fæðunnar.2 Magnesia kemur i ýmsum myndum. Vertu þess vegna viss um að biðja um það eina rétta sem er Bisurated Magnerta, sem er sérstak- lega tilbúið við þessum sjúkdómi. Ruthenian Booksellers and Pubiish- ing Co., »50 Main Street, Winnipeg.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.