Heimskringla - 11.01.1922, Blaðsíða 7

WLNMÍPEjG, 11. JANOAiR 1922
HEIMSKRINGLA.
7. BLAÐSIÐA.
The Domimon
Bank
HðRM N6THB DAMB AVH5. ðG
SHKRBRðOKH ST.
Höfu'ðstóll, uppb......$ 6,000 000
Varasjóður ............5 7,700,000
Allar eignir, yfir ...$120,000,000
Sérstakt athygll veitt vífkriclft-
um kaupmanna og verzhmsrté-
aga.
Sparisjóðsdeildin.
Vextir af innstœðuifé greiddir
jafn hóir og anniarsstaðar við-
gengst.
PHðBB A H2BS.
P. B. TUCKER, Ráðsmaður
Hugleiðingar um tímatal
(Fríimhald firá 3. síðu)
framsókn jáfndægradeplamna.
JaifndlægTadeplarnir, sem einnig
ctu nefnidir skurSardeplaT, faerast
í áttina tiil jarða, á göngu hennar
um sólu otg Iþarf (hún því ekki
fuUa.umferS um sólu, 'til þess aS
ná aftur vorj alfndægTadepli. Þetta
munar eins og áSur er sagt, um 20
mínútum.
(Þá er minst á breytingu ára-
skiftanna, og telur höf. aS væru
þau færS tiil baka um 10 daga, í
og áriS LátiS bynja 21. desember,
þá kæmi almenna áriS betur
hieim viS stjörnu áriS, og er þaS
aS vísu rétit. En ihö'f. segir þó aS
margar gildar ástæSur séu fyrir
því, aS áriS sé látiS byrja á vor-
jaifndægrinu 21. marz, eins og
forSum átti sér staS. Um breyt-
ingu áraskiftanna hefi eg iþaS aS
segja, aS hún mundi valda mikl-^
um ruglingi N ýmsum reglum sem
áristíSareikmngurinin hvíilir á. Ann
ars hefir oltiS á ýmsu meS ára-
skiítin hjá oss jaTSaibúum. Al-
exandríumienn létu áriS ibyrja 31.
ágúst, en Kaldear 21. marz, en
■forn-egi'P'tar byrjuSu áriS á sum- j
wrsó'llivÖTfum. Hjá Rómverjum
byrjaSi áriS 1 marz, ten Júlíujs
Cæses,- h'ershöfSinginn mikli, 'lét |
'bTeyta því, svo aS þaS byrjar 1.
janúar. Þessu fylgdu ‘kristnar
þjóSir fyrstu aldirnar, eSa þang-
aS til Díónýsins ábóti (d. 556),
kom |því til leiSar, aS áriS var
látíS byTja 25. marz. Etfitt gekk
|>aS aS vísu, aS fá kristnar þjóS-
ir tiil aS taka upp 25. marz sem
nýársdag. ÞaS komst ekki á í
Portúgal, ifyrri en áriS 420. Karl
mikli vi'ldi koma á 25. marz sem
nýársdegi,, en fékk því ekki fram-
gegngt, þótt voldugur væri. Um
sama leyti var nýársdagur hald-
inn þijá ÞjóSverjum og Fröklkum
25. desemlber. Þegar kom fram
a 15. öid, fóru krisltnar þjóSir
aítur aS taka upp 1. janúar sem
nýársdag, og munu ÞjóSverjar
halfa orSiS fyTstir till þess. Frakk-
ar áriS 1 566, iHollendingar 15 75,
Skotar 1599 og lEngliendingar
fyrsit 1 752. MeS kristnitökunni á
Allþingi áriS 100, var Júlíanska
tímataliS ttekiS upp á fslandi.. En
7 daga vikultaliS er kioimiS frá
Kaldeum. ÞaS IhöfSu GySingar
líka, og Arabar. En Griklkir höfSu
10 daga vilku og Rómverjar 8
daga viku.
Greinin í HeimskTÍnglu end-
ar á Iþessum setningum: “MeS því
aS ifjórSa hverjt ár sé ihlaupár,
verSur áriS um 1 1 /4 mínútu of
'langt. Tiii þess aS jafna þetta,
mJatetti sleppa hlau'pársdeginum úr
hverjum þremur aildaimiótaárum,
og kalla ekki hilaupár önnur en
þau er deila má meS 400.”
IMig furSar á, aS stæTSfræS-
ingur og skólakennari skuli skri'fa
þaninig. Hlaupársdagarnir sem
hann segir aS mætlti sleppa úr
hverjum þremur aldamiótaárum,
eru elkki tíl. Árin 1700, 1800 og
1900, voru almenn ár, og eins
verSur meS árin 2100, 2200 og
2300. Þeim ártölum verSur ekfki
deiilt meS 400, og þessvegna eru
þau ár almenn ár.
Þá er Ibent á nölfn mánaSanna,
KvaS iþ au séu il'la valin og villandi.
En eg hygg aS alþýSa yfirleitt,
geri aér ekfei mikla grein fyrir
þý S ingu mánaSanafnanna. Þar
sem nö'fn síSuStu mánaSanna
fjögra, eru dregin af Latneskum
töluorSum, enda auSveit aS
breyta nöfnunum þótt ekki sé
öSru breýtt.
•Benit er einnig á, aS þaS sem
ekki sé hægt aS muna hve marg-
ir dagar séu í mánuSi hverjum,
án þess aS grípa 'til vísunnar al
kunnu: “Ap., jún., sept., nóv. 30
hver,” sé bezta sönnunin fyrir því
hve hér sé mikil þörf á ibreytíngu.
Því er nú þanniig háttaS, aS þaS
eru altaf til menn, Sem aldrei geta
munaS þaS sem gagnlegt er aS
muna. Og þeir sem ekki geta mun-
aS tölu daganna í mánuSunum,
gelta engaji IfróSleLk munaS, ef
þaS getur fróSleikur lcallast, aS
vita hve maTgir dagar eru í mán-
uSi hverjum.
'Mín skoSun er, aS ef fariS
væri aS breyta tímatalinu, þá yrSi
sú breyting sízt 'til íba'tnaSar. ÞaS
er svo vél frá því gengiS eins og
þaS er. ÁriS «r aS sönnu fáum
sekhintum of langft. >Sek'úntumar
sem fram yfir eru, verSa orSnar
aS réttum 24 klukkuðtundum ár-
iS 4840. Til eru reglur fyrir flest-
um útreiknLngi árstíSanna, sem
hver meSalgreindur maSur getur
lært alf sjálfsdáSum.
Björn Pétursson
Aths. Ritst.
Vegna eins atriSis aSallega eSa
misskilnings sem kemur fram í
grein þessari skal gerS ofurlítiil a't-
hugasemd viS hana. Höf. kemst
svo aS orSi í seinni hluta grein-
arrnnar, aS sigifurSaSi á a8 stærS
íræSingur og skólakennaTÍ (sem
er J. W. Harris) skuli tala um aS
sleppa hlaupársdegi úr hverjum
3 aldamóta-árum, þar sem þessir
h)laupársdaga.r séu ekki í þessum
árum, eSa öSrum en þeim sem
deiila má meS 400. En hér ber
á aS líta, aS 'þaS eru einmitt upp_
ástungurnar sem veriS er aS ræSa
þegar talaS er um aS sleppa úr
bessum dögum, en þær gera ráS
fyri'r iWaupársdegi fjórSa hvert ár j
undaintekningarlaust. Annars væri
eklki um I I /4 m'ínútur oflangt ár
aS ræSa. Auk þess er þaS tekiS
fratn í grein J. W. Har-ris áSur, aS
hil aupár sd eg in um nú hafi veriS
slept úr 3 af ihverjum 4 aldamóta-
árum og telur hann Iþá breytingu
svo mikilvæga aS ihún geti gilt um
margar ókomnar aldir ennlþá.
'Honum er þaS atriSi því alls ekki
nýtt.
Um breytingar |þær er J. W.
Hlarris telur aS haigkvæmar séu á
fcímatalimiu, er óþarft Ihér aS orS-
lengja. Þær eru aSeins bending
'frá han;s hálfu. Bendingar sem
samt sem áSur virSast til bóta.
MeS 13 mánaSia almennu ári
og einum aukadegi, iþar sem allir
mánuSimir byrja og enda á sama
degi og ihafa aiLlir jafnmarga daga,
virSist tímataliS ögn einfaldara,
eln meS því aS' þeir byrji eSa
endi aldrei á sama degi eSa lengd
þeirra fari eftir dálæti Rómverja
á Júlíusi Cæsar eSa Agústusi
keisara og gefi mámuSum þeim
sem þeirra nöfn bera 31 dag en
telji svo 28—29—30 og 31 dag
í hinum mánuSumum. Þó greind
manna sé mikil, eru þaS færri sem
nú geta sagt fyrirhafnarlaust
hvaSa vikjudagur var eSa verSur
visisan rnánaSardag þó ekki sé
íariS ýkjailangt aftur eSa fram í
tímanin. Þá eru mánaSarnöfnin.
AS tólfti mánuSur sé ikalIaSur
tolftr mánuSur en ekki tíundi mán
uSur, virSist ekki fjær því rétta
aS minota kosti. Um tugatal
diagskiftingarinnar er svipaS aS
segja 'iog tuigamáliS í viSskiftum.
En þaS er nú altaf aS ná meiri og
meiri útbreiSslu emda mörgum
sinnum iþægilegra, einfaldara og
IþaS sem mestu varSar, skilijan-
legra en aSrir mælikvarSaT.
ÞaS er engin tímatals-breyting-
ar sýki er otlíli því 'aS greinin var
þýdd. ÞaS var ekki huigmyndin
aS leggja mál'iS fyrir alþingi, held
tir hitt, aS gefa lesendum blaSs-
ins kiost á 'aS lesa thana á íslenzku,
a'f þvi aS vér ál'itum hana þess
verSa.
BARNAGULL
StafrofiS í málsháttum
Máls'hættir enu til í öllum mál-
um. ÞeÍT eru merkilegir fyrir þá
djúpu spelki' sem oft «r í þeim
fólgin. Á íslenzku er urmull máls-
hátta, orSskviSa og orSitaka (sem
alt þykir nálega þaS sama) ti!.
Hér eru til gamans týndir upp fá-
einir; snerta þeir flestir börn eSa
unglinga eit'tlhvaS. Þeir byrja
sinn mteS hverjum stalf í stafrof-
inu og sýnir þaS meSal annars
hve imikiS er 'ti'l af þeim á íslenzku
Allir hafa börnin veriS.
A báSar hendur skal til bam-
anna lita.
BragS er aS Iþá baTniS finnur.
Daufur er barnlaus bær.
Ekki viei't aS Ihverju gagni barn ’
verSur.
Eg má sitja svo skör lægra aS
mér sé hægra.
Flest eru börn gædd meS brek- 1
1
um.
Gaman er aS ’börnunum, sagSi
karl, átti 7 börn og áttunda um-
skiíting.
Heimskt er heimaaliS bam.
ISnin eykur alla ment.
1 funa ílx,al járn hieita.
t
J'afnir löngum' leika bezt.
Kemur enn barn :frá H'ólmi.
Læra börn þaS á ibæ er títt.
Mælla börn þaS villja.
NáiS er nef augum.
Oft verSur eftirlætisbarn angr-
an sinna fioreldra.
Óhægt er óvana aS týna.
'PrúSur er ihver mjeSan pening-
urinn stoSar.
RáS sikal fá hjá reyndum vin.
Samt er gott bam viS sig.
T'amur er barnsvaninn.
Unir auga meSan á sér.
Ungt á viS ungan.
Vel stíga bömin.
YndíS láta 'engir 'falt.
Ymsar verSa æfimar.
ÞaS er ekki alt bezt sem barn
inu iþykir. j
Ærslafull er æskan, sagSi kerl-
1 ingin, hún stökk ýfÍT sauSanlegg-
inn.
Örverpi er jafnan í ætt hverri.
ÞÓRA OG ALFARNIR.
Áramóta-aéfiintýr.
Sólin var aS Ihverfa bak viS
j fjal’JiS. — Garr.IárskvöldiS var aS
-ganga í garS
Þóra litla gekk út aS brunni til
íþess aS sækja va’tn. Brunnurinn
var úti á enginu, rétt viS skógar-
1 jaSarinn. Þóra fylti föturnar og
ætlaSi aS faTa aS snúa viS og
nalda hieim aif'tur, lþ,egar hún
j heyrSi veilkt kjökur einlhversstaS-
! ar nærri sér.
Hún leilt í kringum sig en sá eng
en.
"Hver er aS kjökra?” spurSi
Þóra. “Er nokkur hér í nauSum
staddur?” •
Aftur heyrSi hún sama kjökr-
iS, og í sama bilii sá hún viS fætur
sér clfurlitla veru í mannsmynd;
hún var svo lítil, aS Þóra varS aS
beygja sig tiil þess aS geta séS
hana greinilega. ÞaS var mjög
smár maSur, klæddur í grænan
kjól eSa frakka og hél't á húfu
me8 rauSum ’fjöSrum í hendinni.
Tár runnu niSur báSar kinnar
hans, og hann horfSi meS þeim
hrygSarsvip á Þóru, aS hún vikn-
aSi viS. Hún gat e,kki íikiliS
hvaSa maSur þetta væri.
"En kátl'egt er þetta,” sagSi
hún hátt.
“N,eii, þaS er alt annaS en kát-
legt,” sagSi li'tli maSurinn meS
skríkjurödd; “þaS er blátt áfram
grátlegt. Þú áttt ekki aS vera
svona fljót aS álykta, Þóra litla.”
“Þú veizt |þá hvaS eg íheiti!
En hvaS þaS er kátlegt!” sagSi
Þóra og mundi þá ait í einu eftir
þvií, aS liltli maSurinn mátti ekki
heyra þetta orS; hún spurSi Ihann
því í samúSarróm:
“HvaS gengur aS þér, littli
maSuT? Af hyerju ertu aS gráta?’
“Eg er enginn ‘lítilil miaSur’, eg
er dvergálfur og hieiti GrænkjóH”,
sagSi hann meS þýkkjusvip. —
“Og heldurSu aS þú mundir ekki
gráta, ef þú ætlaSir aS fara aS
finna einíhverja vinstúlku þína, en
festir svo kjólinn þinn í hríslu á
ieiSdnni og gætir ekki losaS þig?
SjáSu hérna!”
Þóra sá þá, aS sítór rósarþyrnir
hafSi stungist gegnum kjólilafiS
hans, og Ihann náSi ekki til aS
losa þaS meS höndunum. Hann
var fastur þarna og komst hvorki
áfram né alftur á bak.
‘Er þaS ekki annaS en þetta?’
sagSi Þóra. “Eg skal strax losa
þig af þyrninum."
"FarSu varlega,” sagSi Graen-
kjóH; “skemdu ekki kjólinn minn.
Eg fék'k hann núna fyrir jólin, og
eg verS aS brúka hann til nasst-
komandi jóla, hvort sem hann
rifnar eSa ekki. En aS ganga í
görmum heilt ár, þaS er cþol-
andi.”
Og hann stappaSi fæ'tinum fast
niSiur í jörSina.
“Nú aetlar þú sjálfur aS
skemma-fötín þín. Þú verSur aS
vera kyr á meSan. SjáSu, nú er
eg búin aS brjóta þyminn, og svo
dreg eg hann út úr kjóllafinu.
Mér sýndst kjóHinn þinn jafngóS-
ut; þaS sér ekkert á honura."
Litli maSurinn leit á og sá aS
Þóra sagSi satt.
“Þú ert snildar-stúlka,” sagSi
hann, "óg m'esta myndarstúlka.
Hver veit nema aS eg geti ein-
hvemtíma gert þér greiSa í staS-
inn. Eg þaikka þér kærlega 'fyrÍT.”
“ÞaS er ekkert aS þakka. —
Eg ihdfSi ihjálpaS þ ér strax er eg
hieyrSi þig kjökra, en þá sá eg
þig Ihvergi”
“Já, því göt eg trúaS, því aS
þá hafSi eg hu'liSshúfuna mína á
höfSinu.”
MeSan hann var aS segja þetta
setti hann up pbúfuna og hvarf
samstundis. En ÞÓTa heyrSi hann
hlægja oig tala rétt bjá sér, þó
hún saed ihann ekiki.
“SérSu mig núna,Þóra? Ekki
þaS ? Þykir þér þaS ekki skrftiS ?
Svona húfuT tkoma í góSar þarfir
hjá okkur álfunum. Þegar viS
höfum þær á höfSinu, getum viS
veriS mitt á rneSal ykkar mann-'
anna, án þesis þiS sjáiS okkur,
heyrt alt sem þiS segiS og kynst
ykikur ræki’letga, án þess aS þiS
vitiS af þva.”
Þóra var svo hissa, aS hún gat
ekfld sagt eitt einasta orS. - En
þegar GrænkjóH tók a'ftur oifan
húfuna, og hún gat séS hann,
sagSi 'hún:
‘En ihvaS þetta er undarlegt!
ÞaS (hilýtur a’S vera gaman aS eiga
svona húfu, aS geta heyrt hvaS
sagt er um silg, þegar haldiS er
aS maSiur sé hvergi nærri. Ó,
hvaS þiS eigiS gott, áilfarnir, aS
eiga þessar húfur.”
“Já, fyrir okkur er þaS gam-
an, en hvort þaS vaeri ja'fngam-
an fyrir ykkur menniina, þaS er
mikiS vafamál.”
“Jú, þaS væri einmitt svo á-
gaett fyrir okkur," sagSi Þóra á-
köf. “Ó, áillfur, lánaSu mér hú'f-
una þína litla stund. Eg ætla aS
heyra hvtaS systkinin mín aegja
um mig og sjá þegar þau eru aS
leiika sér og vita ekkert af mér. Ef
þú lánar mér hana, þá ertu indæll
álfur.”
"Lána þér Ihúfuna mína? brtu
meS öllum mjalla? Hún er svo
litil, aS ihún kemst ekki á 'litla fing
urinn á þér. Og svo er ekki víst
aS þaS yrSi þér til ánaegju, þó
þú fengir hana. ÞiS mannimir
taliS ekki alfcaf svo vel hver um
annan. En 'hvaS sem þvi HSur, þá
befir þú nú gert mér góSan greiSa
sem eg verS aS launa þér. Eg
skal igefa þér frækorn jurtar einn-
ar, sem vex langt niiSri í jörSinni
Þú skalt lá’ta eitt kom í hvorn
skó og þá sér þig enginn lifandi
maSur.”
Framhald
HvaS kvikmyndir kosta.
Margir lesendur Heimskringlu
htefSu katnnske gaman af aS vi'ta
hvaS sumar binar beztu hreyfi-
myndir kosta og hvaS mikiS verk
þaS er aS framlkvæma þær.
ViS 'hina mikilu mynd “The
Four Hjorsemen öf the Apoca-
lypse” unnu 12,500 leikarar og
yfir 125,000 smálestir af bygg-
ingarefni var notaS; 500,000 fet
af filmu fór til þess aS taka mynd
ina og aS renna þeim 85 mílum í
gegnum vélina tók 18 daga, 8
tíma á dag. — FranskuT smá-
bær var settur upp —- nógu stór
til þess aS hýsa 6,000 manns, og
var síSan eySiIagt algerlega og
sú eySilegging sýnd á myndinni.
Hvert einasta hús var fullgert,
ekki ednungis veggis og þök;
verksmiSja til1 aS búa tiJ föit og
annaS var sett upp hjá sýningar-
svæSinu; svefnklefar, eildhús og !
anndS til þæginda hinum 12,000!
.mönnum sem þarna unnu, var sett j
upp; fullkomiS talsímakerfi; mál-
verk og miarmaramyndir af því I
aíllra bezta var notaS o.g var vá- j
trygt fyrir $375,000; margar vik- |
ur tók aS velja hina beztu parta j
filmunnar og aSeiins 12,000 fet.
notuS till aS sýna. Myndin k.ostaSi 1
yfir 1,000,000.
Þessi mynd hefir veriS nú 1
tvær vikur á Walker leikhúsinu
hér, og ef til vill verSur hún sýnd
víSa’r hér í borginni.
Tmm—rrTmmTinnrn—r~rnniirrn ...... m
D'MILES’ NERVINE
Reynið Dr. MILES’
NERVIKE
við eftirfarandi kvill-
um: höfuðverk, niður-
fallssýki, svefnleysi
taugabilun, Neuralgia
flogum, krampa, þung
lyndi, hjarbveiki, melt-
ingarleysi, bakverk,
jmóðursýki, St. Vitus
Dance, ofnautn víns
og taugaveiklun-
DáiS af slysum sem strætís-
vagnar í þessari borg eru valdir
aS, hafa 5 manns á árinu 1921.
Er þaS talin lægri tala dauSsfalla
en eigi sér staS nokkursstaSar af
völdum strætisvgna.

i j
• *; t **-*tK3*. |
Gefur svo undraverðan bata á allri tauga-óreglu, að það er eng-
in ástæða fyrir neinn þann, sem líður af taugaveiklun, að vera
ekki heilbrigður. ‘
Ef þú hefir ekki reynt Dr- Miles’ Nervine, geturðu ekki gert
þór í hugarlund hversu mikinn bata hún hefir að færa.
Eólk úr öllum hlutum landsins hafa skrifað oss um hinu
mikla árangur, sem stafað hefir frá DR. MLLES’ NERVINE.
Með svolítiUi reynslu muntu komast að raun um, að tauga-
meðal þetta styrkir taugakerfið, læknar svefnieysi og losar þig 1
við flog og aðra sjúkdóma, sem stafa frá taugaveiklun.
Þú getur reitt þig á DR. MILES’ NERVINE. Það inniheld
ur ekki nein deyfandi efni, vínanda eða annað, sem hætta getur
stafað af.
Earið til lyfsalans og biðjið um DR. MILES’ NERVINE og
takið hana inn eftir fosrkriftinni, ef yður batnar ekki, farið
með tómu flöskuna til lyfsalans aftur og biðjið um peningana
yðar aftur og þér fáið þá. Sú trygging fylgir kauptmum.
Preparsd at the Laboraiory of tha
Dr. Miles Medical Company
TGRONTO - CANADA