Heimskringla - 08.03.1922, Blaðsíða 1

Sendi'O ettir ver'Slista tll
Royal Crowo 8oap, Ltd. - 1 ,
664 Main St., Winnipeg amOUOiT
SendiS eftlr verSHsta til
1 **v» R<»yal Crovrn Soap, Ltd.
umbilóir 664 Maln 8tf Wlnnlpa*
XXXVI. AR
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 8. MARZ 1922.
NÚMER 24
CANADA
Fylkisþingið,
Störf íþingsins höggva mjög í
sama farið ennþá. Var ifyrir
skömmu bent á þaS, aS öll lökin
störf þess væru aðeins 15—20
smámlál eftir nálaegt átta vikna
tíma, en mikið á annað hundrað
mála laegi fyrir óafgeirtt. Stjórnin
ihefir það veikst í sessi, að hún
kemur orðið engu í verk. Nú er
því meira talaS um á þinginu aS
kosningar séu óumflýjanlegar, ef
þingiS eSa stjórnin á aS lata nokk
uS eftir sig liggja. Liggur tillaga
ifrá Tallbot þm. fyrir þinginu sem
stendur, sem er vantraustaryfir-
lýsing til JstjórnaVinnar fyrir aS
skeyta ekki um gerSir síSasta
■'þings viSvíkjandi Utilities Com.
mission nelfndinni sem ákveSiS
var aS afnema í fyrra, en er ógert
enn. Ekki' er aS sjá, sem stjórnin
sé neitt ýkj"a hrædd viS þá tillögu.
Samt er n’ú veriS aS fleyga hana
eSa kaefa meS annari tillögu frá
W. P. Clubb þingm. frá Morris
og W. C. McKinnel frá Rockwood
sem fer fram á aS fylkisstjóri sé
beSinn um aS iláta ganga til kosn-
inga á komandi sumri. lillaga
jþessi virSist eiga aS kloma í veg
íyrir aS stjórnin sé feld, svo hún
gati gengiS fyrir kjósendur flekk-
laus og ilýtalaus og lokiS viS þing-
störfin óáréittari og mótlþróalaus-
ara en nú er. En vafasamt er, aS
þessi tillaga verSi samþykt. 'Held-
ur er ekki víst hvernig tillögu Tal-
bots reiSir af, þó stjórninni falli
hún ekki eins vel í geS og þessi
síSari tillaga. En litiS á ástandiS
á þinginu nú, VllSast flestir á
þeirri skoSun, aS kosning se óum-
fiýjanleg. Og fyrir helgina flutti
Free Press grein um þaS, aS
Brown væri ekki gefiS um aS sitja
lengur og Norris heldur ekki. Eft-
ir öliu þessu aS dæma, lítur út
fyrir aS nær sé aS færast stjórn-
ar-skiiftum í Manitoba..
ÁætlaSur fjárhagsreikningur
Browns fyrir komandi ár hefir
veriS fyrir þinginu og er aS
niokkru samþyktur. Er fariS yfir
ihann liS f.yrir liS og tekur ’langan
tíma aS afgreiSa ihann.
lEifcfc mjög alvarlegt mál fyrir
stjórnina er veriS aS bera upp í
þinginu af verkamönnum. Er þaS
um aS rannsókn sé hafin í starf-
rekstri stjórnarinnar í sambandi
viS rafmagnsaflskerfi fylkisins
(The HydrojElectric System)
Þykir grunsamt aS ekki skuli vera
hægt aS reka ifyrirtæki þessi öSru
vísi en meS sífeldu tapi. Vilja
verkamenn aS eftirfarandi mönn-
um sé falin rannsóknin: Hon. Mc.
Fherson, Grierson, Glingan, Boi-
vin, Talbot, Taylor, Kennedy
Tanner og Kristjánsson.
Sambandsþingið
SambandsþmgiS í Ottawa kem-
ur saman í dag (8. marz'). f>ing-
miennirnir hara veriS aS streyma
til höfuSlborgarínnar undanfarna
’ daga og háfa ýmsa undifbúnings.
tfundi. Þing þetta er í byrjun aS
minsta kosti eftirtektavert ifyrir
þaS, aS stjórnin hefir aldrei áSur
haft eins lítinn meiri hluta þing-
sæta. Og erfitt er spáS aS hún
muni eiga einhverntíma, ef hinir
flokkarnir í þinginu verSa ekki
meS henni. En aS bændur verSi
þaS aS nokkru leyti, er ekki tal-
-iS ólíklegt. Hdfir fjármálaráo
gjafinn Fielding veriS aS semja
viS BandaTÍkjastjórnina eSa leita
hófa ihjá henni um gagnskifti á
vöriím og hafa Bandaríkin tekiS
því mláli vel. ÞaS eitt getur veriS
nægilegt til þess, aS bænda-þing-
menn fylgi stjórninni aS málum
Þessa viku er ekki 'búist viS aS
önnur störf fari fram en bau, aS
hásætisræSan verSur lesin. En
svaraS verSur henni ekki fyr en
á mánudag í næstu viku. Og eftir
þaS Ibyrjar þingstarfiS fyrir al.
RáShöllin í Montreal brennur
SíSaStliSna laugard.nótt brann
ráSlhúsiS (City Hall) í Montreal
■tiil kaldra kola. SkaSinn er met-
inn $1,000,000, elf ekki er taliS
nema byggingin sjálf. En skjöl og
veSbréf voru þar sem námu $5,-!
000,000, sem taliS er víst aS j
brunniS hafi, þv»í öryggisskáparn- |
ir biluSu. MeS bókum og öllu
er skrifstofunum tilheyrSi, segir
borgarstjóri Mederic Martin, aS
skaSinn nemi nálægt $10,000,-
000. Þar voru og skjöl sögulegs
efnis sem afar mikilsverS voru tal-
in. Um, 500 manns unnu í bygg-!
ingunni sem nú eru um stund J
vinnlausir.
Járnbrcutalestir á sunnudögum.
AllmikiS er rsett um þaS, aS
járnbrautalestirnar ættu aS ganga
á sunnudlögum yfir eitt-hvaS jaf
sumarmánuSunum til sumarbú-
staSanna út um landiS eSa viS
vötnin. Þykir flestum þaS heppi-
legt, þar sem þannig stendur á
fyrir mörgu vinnuíólki, aS þaS
hættir ekki svo snemma vinnu á
laugardögum, aS þaS geti fariS
úr bænum, og byrjar vinnu fyr á
mánudögum en svo, aS þaS kom-
ist í tíma til verks, því lestirnar
koma oft ekki til bæjarins aftur
fyr en um eSa undir hádegi. Prest-
arnir eru helzt á móti þessu, allir
ef tiil vill nema séra Chrismas
gamli. Hann Iheldur aS prestsrn-
ir geti fariS meS fólkinu og pré-
dikaS yfir því á skemtistöSun-
um ofe þaS segist hann aS minsta
kosti muni gera >ef lestirnar fari
aS ganga á sunnudögum.
Kornnefnd.
Formenn AkuryrkjuráSsins hafa
mælt sér mót 15. marz n. k. viS
forsáetisráSherra King til þess aS
tala viS hann u-m endurstofnun
kornsörunefndarinnar (Wheat
Board). Tillögur um aS sam-
bandsstjórnin sé beSin aS skipa
kornnefnd þessa hafa áSur veriS
samþyktar á ársfundum bænda-
félaganna í Manitoiba, Sask. og
Alberta.
Canadamaður ráðherra á írlandi.
Joseph C. Walsh sem um tíma
var ritstjóri blaSsins Montreal
Herald og enn er viS blaSiS Tor-
onto Globe, er sagt aS hafi veriS
gerSur aS akuryrkjumálaráS.
herra Griiffiths-Collins-stjórnar-
innar á frlandi. Walsh er nú í
New Y-ork, en er nýkominn úr
ferS frá Irlandi.
Frönskukensla á skólum.
Skólanefndin í St. Boniface hef
ir fariS fram á aS franska sé
kend 1 klukkustund á dag í barna
skólum þar sem Frakkar séu fjöl-
mennir. ManitobaskólaráSiS hef-
ir neitaS þeirri beiSni og telur
þaS enskunámi barnanna til tafar.
Fjárveiting lækkuð.

Bf tillaga Manitoba-stjórnar-
innar um aS rýra fjárveitingu til
Manitobaháskólans um $25,000
verSur samþykt, er sagt aS stjórn-
arráS skólans ætli aS segja af sér.
Skattalöggjöf'nni breytt.
Manitolbastjórnin kvaS hafa í
hyggju, aS breyta skatta lögum
fylkisins þannig, aS löndin sem
fylkiS ‘hefir selt einstökum mönn-
um og rifrildi ihefir orSiS ÚL af á
þinginu, verSi undanþegin skatti
og sveitirnar geti því >ekki kalláS
inn né lagt skatta á þessi lönd
framvegis.
Sýning í Brandon.
Hin árlega vetrarsýning Mani-
toba byrjaSi s.il. mánudag í Brand
on. Eru þaS aliskepnur sem þar
eru aSafflega s./ndar. Fylkisstjór-
inn setti sýnjnguna.
IBANDARÍKIN.
Col. Harvey kvaddur að segja
af sér.
Harding forseti hefir aS sögn
tilkynt Col. Harvey brezka sendi-
herra sínum, aS uppsögn mundi
þóknanlega vera, en ekki er enn I
íáSiS hver verSi eftirmaSur hans. |
SíSan Col. Harvey var veitt sendi j
herra embættiS hdfir megn óá- J
nægja risiS gagnvart framkomu j
hans og honum veriS boriS á
brýn aS vera.of brezkur í anda
og ekki sannur fulltrúi sinnar
þjóSar.
Fyrsta frímerki íra.
Fyrsta frímerki írska fíkisins
sem komiS hefir til Vesturheims,
kom á bréfi ifrá Cork á frlandi til
New York á föstudaginn var.
NeSan viS konungsmyndina af
George V. Englandskonungi
standa orSin: 'Nealtas Sealdic
na-h'eireann, 1922”. (Sam-
bandsstjórnarríki Írlands 1922).
Samkomulag veí'zlunarviðskifta.
Bftir því sem frést hefir af
samræSum þeirra Hon. W. S.
Fielding fjármálaráSherra Can-
ada og Hardings Bandaríkjafor-
iffeta eftir samfundi þeirra í Wash-
ington er álitiS gott útlit meS aS
tollmálasamningar muni innan
skams ldomast á milli þjóSanna.
Margir IþröskHiIdar eru samt álitn-
ir aS vera þar á vegi og einn af
þeim örSugustu|kemur frá bænda
stéttinni er mundi álíta afnám
verndarskattsins á afurSum
bænda gefa landbúnaSinum rot-
högg. LandbúuaSur allur er nú
yfirleitt á heljarþröm og verSur
því aS fara mljög varlega í sak-
irnar.
Bandaríkin ætla að veita ísland'
lið. I
Frumvarp til laga helfir veriS
boriS upp í efrimálstofunni í
Washingtion fa Wesley S. James,
sem er bein afleiSing af missætti
Spánar og Islands út af verzlun-
arviSskiftum, þar sem Spánn hef-
ir gert tilraun til aS þröngva Is-
landi til aS afnema vínbanniS.
Frumvarp þetta ef þaS nær fram
aS ganga verndar smáþjóSir sem
ísland frá því aS stærri þjóSir
geti þröngvaS kjörum þeirra viS-
víkjandi innanlands lagaákvæS-
um eSa verzlun viS önnur lönd.
Spánn hefir veriS aSal sölutorg
íslenzks sjávarútvegs, og hefir þar
fengist beztur markaSur fyrii fisk.
Nú vill Spánn leggja svo strangar
hindranir á aS íslenzkur fiskur sé
fluttur þar inn í landiS nema meS
svofeldu móti aS vínföngum frá
Spáni sé ileyft innflutningur til Is-
lands ofan í gildandi bannlög sem
þá yrSi aS alfnemast. Þetta álítur
þing Bandaríkjanna kúgunar aS-
ferS og e*f frumvarp þetta nær
fram aS ganga þá fer þaS -fram á
aS Bandaríkin skerist í Ieikinn þar
sem þannig er ástatt svo smáþjóS-
irnar hafi jafnt tækifæri aS ná
rétti siínum sem stóriþjóSirnar.
BRETLAND
Lloyd George segir ekki af sér.
UndanfariS hafa gengiS ótal
sögur um þaS aS Lloyd George
ætlaSi aS segja af sér stjórnar-
formensku. ÁstæSu gæti hann
haft lil þess góSa og gilda. Stjórn-
artímabil hans hefir veriS hiS erf-
iSasta og þaS er í raun réttri
undr&vert þrek sem hann hlýtur
aS vera gæddur, aS hafa enst í
stöSunni til þessa. AS öSru leyti
er nú skamt til kosninga á Eng-
lanidi. Munu þar verSa stjórnar-
skifti eins og í öSrum löndum eft-
ir stríSiS. StríSsstjórnirnar hafa
flestar fariS frá völdum viS kosn-
ingar Ihvort sem þær eiga þaS
skiliS eSa ekki. Er því ekki lík-
legt aS Lloyd George verSi stjórn
arformaSur lengi úr þessu. En
hann hefir nú hætt samt sem áSur
viS aS segia af sér aS sagt er.
Hvenær kosningar fara fram, er
enn ekki ákveSiS.
írland
1 Dulblin á lrlandi höfSu þeir er
samningunum viS Breta eru fylgj-
andi fund mikinn s. >1. sunnudag,
Er sagt aS mannfjöldinn hafi ekki
veriS neitt minni á þeim rundi en
á fundi deValera 1 2. feb. s. 1. eSa
þeirra sem >á móti samningunum
eru. En mikilu meiri og almenn-
ari kvaS áihugi manna haifa veriS
á síSari fundinum og ræSa M.
Collins var mjög vel rómuS. Er
hann nú talinn meS fremstu stjórn
málamönnum þar og virSast vin-
sældir og fylgi hans fara vaxandi.
Er þaS skoSun flestra, aS samn-
ingarnir verSi samþyktir, þegar til
almennrar atkvæSagreiSslu kem-
ur um þá í vor eSa snemma á
komandi sumri.
Mrs. Margot Asquith
Margjot, kona Asqiuth stjórn-
málamarfnsins mikla á Englandi
hefir veriS aS ferSast og flytja
ræSur í Bandaríkjunum og í Can-
ada undanfariS. Hún kvaS mjög
vel máli farin og aithugul ~njög.
Hún ílutti ræSu nýlega í Toronto
sem góSur rómur var gerSur aS.
Hrósar hún Canada mjög fyrir
eftrilit á hermönnum sínum og
segir þaS betra hér en í Banda-
ríkjunum. Af borgum >sem hún
hefir komiS í vestan hafs segir
hún aS New York sé skemtileg-
ust og hafi mest af þægindum á
boSstólum. Ottawa segir hún
samt ástúSlegastu borgina en dauf
ustu. Hún var í (Veizlu hjá for-
sætisráS'herra King >og var Meigh-
en fyrverandi forsætisráSherra
þar einnig; þótti iþenni mikiS tiil
manna þessara koma.
Aðlsfrú Rhondda
Hún hefir veriS aS sækja um
aS eiga sæti í efri málstolfu enska-
þingsins. Nefndin sem þaS mál
var faliS íhefir veitt þessa beiSni.
Hefir 'hún því atkvæSisrétt þar og
ölil sömu réttindi og aSalsmenn-
'rnir (peers) sem veíttur hefir
veriS þessi réttur. (En þaS eru
hertogar, greifar, barónar, jarlar,
o. s. >fv.). ASalsfrú Rondda er
dóttir Rondda greifa, er var mat-
væla-eftirlitsmaSur á Bretlandi á
stríSsárunum og dó 1918 af of
mikilli vinnu aS sagt var. Hún er
fyrsta konan á Bretlandi sem sæti
fær í efri málstofu þingsins.
Málsókn.
Eftirfarandi frétt er bezta frétt-
in í blaSinu þessa viku; lesiS 'hana.
George konungur V á Bretlandi
hefir höfSaS mál á móti Harding
forseta Bandaríkjanna og krelfst
aS forsetinn borgi sér $1,079.00
fyrri 64 kassa aif “Corned Beef”,
sem töpuSust á Rock Island járn-
brautinni, eSa hafa aldrei komiS
til skila. Matvœli þessi vloru
keypt á stríSstímunum og af því
aS stjórnin hafSi umsjón meS
járnbrautaflutningum þá, var for-
setanum stefnt. Enginn málshefj-
andi er nelfndur utan konungurinn.
ÖNNURILÖND.
Genf.fundurinn.
ÞjóSverjum þykir þaS illa far-
iS, -ef Lloyd George fer frá völd-
um áSur en fundurinn í Genf
verSur haldinn, sem fresta varS
vegna óeirSanna, sem ‘leiddu til
stjórnarskifta bæSi á Frakklandi
og Italíu. Segja þeir Lloyd Ge-
orge hæfastan afflra manna sam-
bandsþjóSanna til þess S greiSa
á farsælan hátt ifram úr fjárhags-
vandræSum Evrópu, og þaS sé I
afar il'la fariS ef brezkir kjósend-!
ur sjái þaS ekki viS kosningarnar |
sem í hönd fara á Englandi, hver j
hætta vofi yfir Genf-fundinum, >
ef hann sé þar ekki. ÞjóSverjar
fullyrSa, aS meS fun'di þessum sé
veriS aS stíga alvarlegasta Ifram
farasporiS, sem stigiS hefir veriS
í áttina til viSreisnar EvrópuþjóS-
unurn síSan stríSinu lauk.
. Kemal endu^kosinn.
Á þjóSþinginu í Angora í Litlu
Asíu var Mustapha Kemal Pasiha
nýlega endurkosinn stjórnarf'or-
maSur. ÞjóSernissinnarnir tyrk-
nesþu hafa setiS þar oareittir viS
völd síSan snemma í vetur aS þeir
ráku Grikki af höndum sér.
g
Stjómin á Póllandi fer frá völdum
Ponikowskistjórnin á Póllandi
lagSi niSur völ'd síSastliSinn laug-
ardag. ÁstæSan var sú, aS henni
hdpnaSist ekki aS komast aS
samningum viS fulltruana frá
Vilna, sem semja áttu viS hana
um sameiningu eSa réttara sagt
innlima Vilna í Pólland.
Fiume. .
ÞjóSernissinnar í Fiume ráku
bráSabirgSastjórnina þar frá völd
um> s.l. föstudag. Zanella hét sá,
er veitti henni forstöSu. Stjórnin
varSIst meS vopnum, en varS þó
aS víkja. I Florence hröktu Fas-
kistar serbneska sendiherrann úr
landi meS grjótkasti. Bætist nú
þetta viS vandræSi stjórnarinnar
nýju á ltalíu, aS háfa eftirlit meS
Fiume, aS minsta kosti meSan
mestu óeirSirnar eru þar.
Herlög í Hon.Kong.
Borgin H'onJKong í Kina kvaS
vera undir herstjórn. Sjómenn þar
eSa siglingamenn gerSu verkfall
mikiS og er höifnum lokaS og um-
ferS öffl heft þar sem stendur.
Útgáifu mánaSardaga ----- sjö-
unda ár — hafSi hann annast fyrix
safnaSarins hönd. Upplag 1114.
Skfrnir á árinu 1 0
Hjónavfgslur 5
Greftranir 12
þar af 5 innan saifnaSarins.
GengiS í söfnuSinn á árinu 80.
Þá fór fram kosning embættis-
manna safnaSarins.
1 safnaSarneifnd voru kosnir:
Dr. M. B. Hailldórsson forseti,
S. Björgvin Stefánsson vara-for-
seti, Jakolb F. Kristjánsson ritari,
Páll S. Pálsson fjármálaritari, Ól-
afur Pétursson gjaldkeri, Jón Ás-
geirsson og SigurSur Oddleifsiosn.
Hjálparnelfnd: Þorsteinn Ás-
geirsson, Mrs. H. DavíSssoh, Mrs.
S. B. Brynjólsson, Jón Jónatans-
son, Stefán Scheving, Mrs. Anna
Gfsiason, séra Rögnv. Pétursson.
Djáknar: Pétur J. Thomson óg
Jóhann Vigfússon. |
Sunnudagskólastjóri, GuSmund
I úr Eyford.
Sunnudagaskóla aSstoSarnefnd:
Jóhannes Glottskálksson, Jóhann
Sigmundsson, Ingibjörg Björns-
son.
YfirskoSunarmenn: Björn Pét-
ursson og Eiríkur SumarliSason.
1 byggingarnefnd, tiil aS ljúka
smíSum á hinni nýiu kirkju voru
kosnir: Hannes Pétursson, Jó-
hannes Gottskálksson og Svein-
björn Árnason. ÁkveSiS var aS
þessi nefnd ihefSi einnig á hendi
byggingu prestshúss viS 'hliSina á
kirkjunni, sem ráSgert er að
byggja aS sumri.
Fred. Swanson.
ísland
l
j
|:Ársfundur
Sa,mbandssafnaSar í ^Vinnipeg (
var haldinn sunnudagskvöldiS 1 2.
febrúar s.l. í hinni nýju kirkju
safnaSarins á horni Sargent og
Banning St.
Fjármálaskýrslur 'framlagSar
sýndu aS tekjur safnaSarins á ár-
ínu nárnu........... $4225.49
Útgjöld ............ 3511.46
I sjóSi.............. $ 714.03
Tekjur kvenfélags salfnaSarihs
á árinu voru $806.15.
UngmennafélagiS gaf ti'l spítal-
ans á Akureyri á árinu $210.00,
til aS búa sérstaka sjúkrastofu til
minningar um skáldiS séra Matth.
Joohumsson.
Hjálparnefndin veitti til fá-
tækra á árinu $222.00.
Séra Rögnv. Pétursson las upp
skýrslu yfir starf sitt á árinu: Mess-
ur fluttar á árinu 45, þar af tflutti
séra Albert Kristjánsson 6, séra
Elmer S. Forbes 1, séra Eyjóltfur J
Melan 2 og Björgvin Stelfánsson 1
fyrir hönd Ungmennafélagsins. —
7 samkomur höfSu haldnar veriS,
auk skemtifunda.
Fó-'.tra feSra vorra
finst í norSurhöfum,
þar sem háar hrannir
hvíturn skauta trötfum,
hölfrungar og hnísur
hatfa leik meS ströndum,
kæpur liggja og kópar
klettum á og söndum.
Fengsælt er á tfirSi,
tfuglatak í björgum,
æSardúnn og eggver
eyjum fæst í mörgum,
ilax í ám og lækjum
leikur á sumardegi,
endur og æSur kvaka
úti á sölt'um legi.
Sterkir fossar ifaffla
fram af stöllum háum,
Árnar hafa upptök
undir jöklum gráum,
hristast björg og ibresta,
bráSiS hrauniS rennur,
heyrast þungar þrumur
þegar fjalliS brennur.
Á vötnum syngja svanir
saman ástakvæSi,
glljár í túni og grundum
glitraS jurtaklæSi,
björk og birkiskógur
~ iblaktir í veSri hlýju,
þegar dáS og dirfska
drotna á býli nýju.
Heyrist olft á alftni
ö'ldukliSur sæltur,
ytfir sævi svítfur
sól um miSjar nætur.
Útsýn yndislegri .
enginn litiS helfur,
þegar á fjöfflin fellur
fagur geislavetfur.
MóSurlandiS mæta
mun í framtíS geyma
sæld og ibjörg í búi
bnæSrum vorum heima.
Vér sem æfi álla
ást til þín er kendum,
yfir haf og hauSur
hlýja kveSju sendum.
S. Ó. Eiríksson.