Heimskringla - 22.03.1922, Blaðsíða 5

WLNNIFEG, 22. MARZ 1922
HEIMSKRINGLA
x BLAÐSIÐA.
PÉTUR PALMASON
15- júní 1865 — 29. jan. 1922
Sem áður hefir verið skýrt frá í ís-
lenzku vikublöðunum andaðist hér í bæ
sunnudagskveldið hinn 29. jan. síðastliðinn
þinghúsvörður Pétur Pálmason frá Þverárdal
í Húnalþingi. Hann var lengi búinn að vera
þjáður af innvortismeinsemd er hann var
skorinn upp við fyrir ári síðan án þess þó að
uppskurðurinn færði honum nokkurn veru-
legan bata. Hann fíuttist hingað t;l lands
snemma á tíð, bá barn að aldri, var því
hvorttveggja í hópi hinna fyrstu landnema
íslenzkra hér í álfu, og mátti teljast til hinnar
annarar (síðari) kynslóðar íslendinga hér
vestra, en til þeirrar kynslóðar má teija alla
þá er hingað komu börn að aldri og hafa al-
ið hér lengstan aldur æfinnar. Hann var víða
kyntur, dvaldi um lengri eða skemri tíma í
þremur elztu íslenzku bygðarlögunum hér,
og var hvarvetn að góðu kunnur- Hann hafði
það skapferli, að hann viidi í hvívetna góðu
skifta við menn, var friðsamur, góðviljaður
og hjálpfús, óöfundsjúkur og vingjarrdegur,
nærgætinn og hjartagóður við þá sem bug-
aðir voru og beygðir. Jafnlyndi og glað-
lyndi fylgdu honum lil æfiloka. Hann Var
þrekmaður og tók öllu jafnar. með stillingu,
hvort með var eður mót, orðvar og æðru-
laus og höfum vér eigi þekt geðprúðari
mann. Hann var afburða maður að afli, vel-
vaxinn og gerfilegur, en eigi að sama skapi
framfærinn og lét honum ekki að ýta sér
fram. Það var eigi að skapi hans- Hann var
goðum hæfileikum búinn en naut skólament-
unar lítillar á yngri árum. En í þá átt hneigð-
ist hugur hans, — að fræðimálunum, var sí-
hugsandi og vakandi fyrir nýjum skoðana-
bréytingum, íhaldssamur nokkuð vegna af-
stöðunnar í lífinu en þó víðsýnn og frjáls og
umburðarlyndur og lét eigi skoðanamun
valda vináttufæð. — Hann var drengur góð-
ur á forna og íslenzka vísu. Sakna því þar
margir vinar er hann var og skarðar enn að
nýju íslenzka hópinn eldri hér í álfu við burt-
för hans.
Pétur Páknason var af góðum ættum
kominn, efnuðu bændafólki í báðar ættir, og
voru frændur hans margir orðlagðir gáfu-
menn. Hann var fæddur 15- júní 1865 íÞver
árdal í Húnalþingi og voru foreldrar hans
Pálmi Hjálmarsson frá Þverárdal (dámn 1 1.
sept 1910) og fyrri kona hans Helga Jóns-
dóttir frá Miðvatni Jónssonar og konu þans
Helgu Stefánsdóttur alsystur Gísla bónda
Stefánssonar í Flatatungu í Skagafirði, föð-
ur Jóns í Flatatungu, föður Gísla læknis í
Grand Forks og þeirra systkina. Faðir var
Hjálmar bóndi Loftsson í Þverárdal hálf-
bróðir Jóns Árnasonar skálds á Víðimýri.
Var móðir þeirra Guðrún Illugadóttir á Tind-
um Pálssonar, fimti maður frá Síra Birni á
Melstað Jónssyni biskups Arasonar-
Árið 1875 fluttu foreldrar Péturs til Vest-
urheims og vo*n þaU, ásamt börnum þeirra
í fyrsta Iandnámsmannahópnum til Nýja Is-
lands haustið 1875. Þar andaðist velri síð-
ar Helga móðir Péturs. Var hann þá 1 1 ára.
Tvö systkini hans höfðu þá andast um vetur-
inn, nokkru á undan móðurinni, Hjálmar sjö
ára gamall og stúlka er dó fárra nátta. Þrjú
voru á lífi: Hjálmar Jónsson Bergmann —
hálfbróðir — nú verksmiðjueigandi í Chi-
cago, Helga Björg kona Jakobs Linaals, eru
þau bæði löngu dáin, og Jón Þorsteinn, býr
í bænum Seattle vestur á Kyrrahafsströnd.
Ári síðar kvæntist Pálmi annað sinn — Elínu
Schram stjúpdóttur Jóhanns P- Hallssonar frá
Egg í Skagafirði bróður síra Jóns prófasts
Hallssonar- Eignuðust þau tvær dætur er
báðar eru dánar. Lifa því af þeim systkm-
um aðeins bræðurnir tveir er áður voru nefnd
ír.
Árið 1880 flutti Pálmi úr Nýja íslandi
með fjölskyldu sína suður til Dakota og sett-
ist að í grend við Hallsson- Bjó hann þar í
bygð til dánardægurs. Hann var maður stilt-
urvel og hægur í framkomu, spakvitur, kjarn
yrtur og mæta vel að sér, orðhagur og hnitt-
inn í svörum. Vinsæll vjir hann og vel látinn
og fastur í trygðum, jafnt við menn sem mál-
efni. Hjá föður sínum ólst Pétur upp til fuli-
naðar aldurs, en stundaði jafnframt algenga
vinnu sem þá gjörðist með alla er til vinnu
voru færir.
Veturinn 1889 hinn 21. desember
kvæntist hann og gekk að eiga Hólmfríði
Ásmundardóttur Guðmundssonar og Kristín-
ar Sæbjarnardóttur- Foreldrar Hólmfríðar
konu Péturs voru Ásmundur Guðmundsson
bónda í Firði á Seyðisfirði Sigurðssonar, móð
ir Ásmundar kona Guðmundar hét Ingibjörg
Sveinbjörnsdóttir bónda í Stakkahlíð í Loðí
mundarfirði bróður Páis föður séra Þorsteins
á Hálsi í Fnjóskadal. Höfðu þau þá búið um
langt skeið á Húsavík á Tjörnesi er bau fluttu
til Vesturheims. Reisti Pétur nú bú þar í
bygð, fyrst á landi er han keypti á Vestur
Sandhæðum, er hann svo seldi seinna. ,'g
þar næst í bænum Hensel austan vfrt við ís-
lenzku bygðina,
En sumarið 1893 hófust útflutningar úr
íslenzku bygðinni í Dakota. Fór annar hóp-
urinn vestur yfir hin svonefndu Pembina-
fjöll til staðar norðan til í ríkinu er síðar
nefndist Mouse River bygð, en hinn hélt aust
ur yfir Rauðá til héraðs er þá var að byggj-
ast norðast og vestast í Minnesota ríki, og
nefndist Roseau- Varð þar um tíma fjöl-
menn íslenzk bygð en er nú sem næst eydd
íslendingum. Fluttust þau Pétur og kona
hans með þeim sem austur fóru og námu sér
þar Iand, bjuggu þar um 5 ára skeið, en tóku
sig þá uþp að nýju og fluttu norður yfir
landamæri Canada og voru með þeim fyrstu
er þar stofnuðu hina svonefndu Pine Valley-
bygð.
Þar námu þau Iand og fluttu á það alda
móta árið, reistu sér bú við læk er nefnist
Pine Creek, var þar sett póstafgreiðsla og
nefnt að Pine Valley. Þaðan dró bygðin nafn.
Setti hann þar á fót verzlun og hélt henni
uppi um þau 10 ár sem hann var þar- Við
mikla örðugleika var að stríða, langt til allra
aðdrátta, en ilt yfirferða um bygð;na. En
fyrir framtak hans með aðstoð annara bygð-
armanna komust á vegir smám saman, og yfir
svæði þetta var lögð járnbraut fyrir rúmum
I 5 árum síðan.
Árið 1910 fluttu þau Pétur og kona
hans til Winnipeg, seldu verzlun sína og
landeign þar eystra, bjó hann svo lengst af
það sem eftir var hér í bæ. Um rúmt ár,
19 i 0—11, hafði hann eftirlit með innflytj-
endum (Immigration þispector) og áttu þau
þá heima í bænum Emerson. Árið 1916
fékk hann stöðu sem umsjónarmaður við
þingihús fylkisins- Þeirri stöðu hélt hann til
dauðadags. Eina dóttur eiga þau hjón á Iífi,
frú Kristínu Emilíu Channing skólakennara í
Wenatchee í Washington ríki, en tvö börn
mistu þau er bæði dóu í æsku.
Jarðarförin fór fram frá Fyrstu lút. kirkju
laugardaginn 4. febr að viðstöddu miklu fjöl
menni. Yfir honum töluðu þeir séra Björn B.
Jónsson og séra Hjörtur Leo. R. P.
ÍSLAND.

Eftir Lögréttu í Reykjavík frá 5.
jan. til 6. febr.
Skipsstrand. Á gamlárskvöld
strandaSi þýzkur botnvörpungur,
Greta, á Slýjafjöru á MeSalllandi.
Er hann frá Gesterhunde. Skips-
höfnin, 1 3. manns, bjargaSist öll,
og verSur flutt, þegar veSur leyfi-
til Víkur í Mýrdal, og þaSan ann-
aShvort til Vestmannaeyja eSa
Reykjvíkur. Botnvörpungurin.i
stendur aS miklu leyti á þurru
á sandinum. ÓráSiS mun *nn,
hvort Geir verSur fenginn til aS
reyna aS ná honum út.
BotnvörpuskipiS “Otur’’, sem
lengi hefir veriS í smíSum í Þýzka
landi, er nú fullbúiS og á leiS hir.g
aS. — VerSur því haldiS út frá
HafnarfirSi og er ráSgert aS þaS
byrji veiSar um næstu mánaSar-
mót.
Skálda og listamannastyrkurinn
Nýlega hafa veriS kosnir til aS
úthluta honum, í staS Á. H. B. og
Á. P., þeir Magnús Jónsson
dósent og GuSm. Finnbogason |
prófessor. Er Magnús kosinn af ;
listvinafélaginu en GuSmundur af !
Stúdentafélaginu. ÁSur skipaSi
háskólinn einn manninn. En nú er
þaS úr gildi numiS. ÞriSji maSur-
inn í styrksnefndinni er Matth.
ÞórSarson fornmenjav. Hann er
kosinn af Bókmentafélaginu.
I
Gamanvísnasöhgvari kóm hing
aS á Gullfossi síSast. Er hann ráS
inn til þess aS syngja á Hótel Is-
land hvert kvöld. Gamagvísna-
söngvari þessi heitir Harry, og er
sagSur minsti söngvari heimsins,
kvaS vera um einh meter á hæS
og er því sannkölluS konungsger-
semi. Mun margan fýsa aS sjá
þennan litla mann.
...Lungnabólga hefir gengiS í
Austur Skaftafellssýslu nú aS und-
anförnu.
Dánarfregn. Um nýáriS lézt To
bias Magnússon hreppstjóri í Geld
ingaholti í SkagafirSi. Hann var
stjúpfaSir Brynleifs Tolbiassonar
kennara á Akureyri.
Skattstjóri er ráS.inn frá nýári
Eíínar Arnórsson prófessor. Er em-
bætti þetta stofnaS meS skatta-
lögunum nýju, sem samþykt voru
á síSasta þingi.
Hjónavígslur fóru fram hér á
Iandi alls áriS 1920, 653. Er þaS
nokkuS fleira en nokkurntíma áS-
ur. Flestar hafa þær veriS áSur
áriS 1919, þá 623.
ManndauSi. ÁriS 1920 dóu hér
á landi 1338 manns, (669 karlar
og 669 konur). Er þaS heldur.
meS meira móti en veriS hefrr á
síSari árum. Annars hefir mann-
dauSi fariS minkandi yfirleitt.
FæSingar. 2629 böm fæddust
hér lifandi áriS 1920, en áriS áS-
ur 2360. Andvhna börn fæddust
69 áriS 1920. Af öllum börnum,
sem fæddusit á þessu ári voru 305
óskilgetin.
Togaranir selja um þessar mund
ir allvel í Englandi. Þessir hafa
selt þar nýlega. Baldur fyrir 1 1 00
stpd. Jón forseti fyrir tæp 1600,
NjörSur fyrir 1900, og Leifjsr
hepni fyrir 2527.
Prestkosning hefir nýlega far-
iS fram í Árnessýslu. Ingimar
Jónsson hafSi einn sótt um brat'S-
iS, og hlaut 52 atkv. En kjó«erd-
ur em um 260, og er kosni'ngin
því ógild.
Ólafsmálin. Bæjarfógeti hefir
tilkynt 6 af þeim mönnum, s-rt
teknir voru fastir út af Ólafsmál-
unum, aS málsókn verSi h fin
gegn þeim. Þessir 6 menn em:
Ólafur FriSriksson, Hinrik Ottó--
sen, Markús Jónsson, Reimar Eyj-
ólfsson, Jónas Magnússon og Ásg.
M GuSjónsson.
Nýrri fréttir í sambandi viS
Franklin Wilhelm Julius
Franklin Wiihelm JúMus sonur þeirra hjónanna Mr. og
Mrs. J. Júlíus, 756 Elgin Avenue hér í bæ, lézt aS heimili
foreldra sinna á rr ánudagskvöldiS þann 20. þ. m., eftir
þriggja mánaSa sjúkdómslegu, 19 ára aS aldri.
Franklin Wilhelm var einn meSal þeirra efnflegustu og
aS öllu leyti gjörfilegustu ungra manna hér í Ibæ, og er þaS
þung sorg fyrir foreldrana cg eftirlifandi systkini aS sjá
hann hverfa burt í Iblóma lífsins og verSa aS kveSja þau
þegar hádegiS er í nánd og þegar starfsviSiS er nýupprunn-
iS og starfskraftarnir sem mestir; einkanlega þar sem for-
eldrarnir hafa áSur orSiS aS kveSja 5 börn slín flest upp-
komin. Hlýjar endurminningar um þennan horfna unga
mann munu ætíS ríkja hjá þeim er drSu fyrir því láni aS
kynnast hönum og, meS þakklæti munu þeir minnast þess
skammvinna tíma er hann dvaldi meSal þeirra.
BlessuS veri minning hans. *
rsR,-
þetta mál eru í nýkomnu blaSi Einhverju varS bjargaS af vörum
frá Akureyri, ‘‘Verkamanninum” úr búSinni.
o segir íþeim, aS Ólafur FriSriks j
son hafi veriS dæmdur í 30 daga 1 , Major Baxter heitir enskur maS
fangelsi upp vatn og brauS, Hin-^ ur úr brezka hernum, sem hing-
rik Ottóson í 20 daga og 3 aSrir ; aS kom meS Boitníu síSast. Er-
í 15 daga. Einn sýknaSur. Dóm-' mdi hans hingaS er aS skjóta s li
urinn vekur undrun. Sakir svo litl-
t;r og dómsástæSur. VerSur áfrýj-
aS.
fyrir British Museum í London,
því þaS á ekki selategundir, sem
skotnar hafa veriS hér um þetta
leyti árs. Major Baxter er veiSi-
maSur mikill og hefir veriS á
dýraveiSum víSa um heim. Hann
5. fe-br.
Slys vildi til austur í Hvammi á
Landi 2. þ. m. GuSjón Jónsson, I ætlar a® eins aS dveíja hér á
sonur Jóns bónda þar, druknaSi landi stuttan tíma, því leyfi hans
í Þjórsá. Menn vita ekki hvernig frá störfum íhemum er mjög tak-
slysiS vildi til. MaSurinn hvarf en markaS. Fer hann væntanlega út
líkiS fanst rekiS á árbakkanum. aftur meS Botníu eSa Gullfossi.
GuSjón var um þrítugt. FaSir
hans liggur rúmfastur og þungt
haldinn af krabbameini.
Próf. Ágúst H. Bjamason hefir
veriS kjörinn félagi tveggja
enskra vísindafélaga: The British
Society for Pshychical Research
í fyrra, og The British Pshycho-
logical Society í ár. Ennfremur
hefir hann veriS beSinn um aS
ganga í dómnefnd fyrir Islands
hönd í norrænum vísindaritum á
enska tungu (The Scandinavían
Georg Brandes áttræÖur. 4. þ.
m. átti próf. Georg Brandes átt-
ræSis afmæli..Hann hefir starfaS
meS óþreytandi afli og elju siS-
astl. 50 ár., gerSist ungur merk-
isbreri nýrrar stefnu í bókment-
um Dana og hefir skapaS tíma-
skil í andlegu lífi á NorSurlönd-
um. I haust sem leiS var þess
minst meS mikilTi viShöfn og aS-
dáun, aS hann hefSi þá fyrir 50
árum byrjaS fyrirlestra viS há-
. . , , - skólann þar um höfuSstrauma í
Monograph Series), sem nu a aS > n
f f , Vr . .. , I bokmentum NorSurálfunnar á 19.
tara aS geta ut í K.rist]aniu, um
sálfræSrleg efni. Próf. hefir tekiS öldinni. HöfSu þessir fyrirlestrar
þessu boSi, og eirú því Islending-
ar þeír, sem kynnu aS vilja skrifa
ritgerSir þess efnis, beSnir aS
snúa sér til hans.
Húsbruni á Blöndós1. I fyrra-
kvöld brann íbúSarhús og verzl-
unafbúS á Blöndósi eign Magnús-
ar Stefánssonar kaupmanns, sem
rekiS hefir verzlun þar í nokkur
ár. HúsiS rnun hafa veriS vátrygt
mjög mikil áhrif og eru fyrsta
stórvirki hans íbókmentunum. En
síSan hefir hann unniS þau mörg
og er nafn hans víSfrægt meSal
bókmentamanna. Hann heldur
sitarfskröftum enn, og er nýlega
komiS út eftir hann stórt rit um
ítalska myndhöggvarann og mál-
arann Michelanglo.

Verndið verðmæta hluti.
Hvar hefirðu verSmæta hluti þína? Hefir þér nokkru
sinni gleymst aS sjá óhultan staS fyrir ábyrgSarbréf,
verSbréf, eignarbréf og önnur áríSandi skjöl þín ?
Öryggishólf í bahkavorum eru tU leigu fyrir sáralitla
þóknun og veita þér óhulta vernd.
SpyrjiS eftir upplýsingum viS banka þennan.
IMPERIAL BANKl
4 OF CANADA
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboSsmaSur
Útibú aS GIMLI
(339)