Heimskringla - 17.05.1922, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 17. MAI, 1922
HEIMSKRINGLA.
5. BLAÐSIÐA.
Verndið verðmæta hluti.
Hvar hefir'Su verSmœta hluti Jsína? Hefir þér nokkru
sinni gleymst að sjá óhultan stað fyrir ábyrg'ðarbréf,
verðbréf, eignarbréf og önnur áríðandi skjöl þín ?
Öryggishólf í bankavorum eru til leigu fyrir sáralitla
þóknun cg veita þér óhulta vemd.
Spyrjið sftir upplýsingum við banka þennan.
IMPERIAL BANK
OF CANA.OA
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboðsmaður
Útibú að GIMLI
(339)
væri um svik að ræða og ekki ann-
að. Fanst Voigt fljótlega og var
þá kominn úr einkénnisfötunum.
Sagði hann alt af Iétta um athafnir
sínar, kvaðst hafa verið afar-
skelkaður meðan á öllu þessu stóð
munu hafa ætlað þaðan um miðj-1 og búist þá og þegar við að vera
' sigldu þau frá Port Said til Col-
[ ombo og voru vikutíma á Ceylon,
en héldu þá til Madras, þar sem
prófessor Craigie hélt nokkra fyr-
j irlestra við háskólann. 15. desem-
ber komu þau til Calcutta, en
an janúar til Dehli. — Háskólinn í
Calcutta sæmdi prófessor Craigie
doktorsnafnbót (D. Litt.), sam-
tímis og vísikonunginn (Viceroy)
á Indlandi, landstjórann í Bengal
og fleiri stórmenni. Aðrar menta-
stofnanir á leið hans hafa líka
kepst við að veita honum virðu-
legar viðtökur, eins og vænta
mátti, jafn frægum vísindamanni
Kennarar víðsvegar hafa
handtekinn, meðal annars vegna
þess, að einkennisbúningurinn var
ósamstæður, hann sjálfur óhreinn
og hafði gatslitna skóræfla á fót-
um. Sagðist hann ekki skilja í
þeirri ofdirfsku, sem hefði gripið
sig, að ráðast í þetta stórræði.
Fréttin um þetta flaug eins og eld-
ur í sinu út um allan heim og vakti j
hvervetna hinn mesta hlátur og at-;
r 'a«K;awc:.iii.;:.Tic wnfr-.fMT' rT'Tr:
í Christianity.
legan
unni.
mnan
skams
að koma út kenslubókum. Mun
svo til ætlast, að ensk-enska út-
gáfan af öllum bókunum verði til
hann til að halda fyrirlestra um
Norðurálf- að rísa út af ítökum og eignum á hina nýju aðferð hans við ensku-
því svæði, á friðsamlegan hátt. kenslu, sem getið var um í Eim-
Góður og þarfur var Iíka sá Hins verðum við samt hér aÖ reiðinni í fyrra. Er sagt að fjöldi
samningur, er Bandaríkjamenn og gæta, að meðan Kína og Rússland skóla hafi ráðið að taka upp að-
Japanir gerðu með sér um að auka eru ekki þátttakendur í slíkum ferðina og Clarendon Press lætur
ekki víggirðmgar sínar á eyjunum samnmgi, verður friðurinn aldrei
sem Iiggja vestur af hinu japanska fulltrygður í austrinu. Ekki held-
heimalandi að austan, og Hawiian ur fyrirbyggja þessir samningar
eyjunum að vestan. Með þessu er algerlega ásælni og landarán í
næstum því algerlega loku skotið Kyrrahafinu, því þeir tryggja ekki hiím á þessu ári, og má þá nota
fyrir ófrið milli þessara ríkja, þar HoIIendingum, Portúgalsmönnum aðferðina alstaðar þar sem vel
sem hvorugt getur sótt annað eða öðrum smáþjóðum friðsamleg færir kennarar eru, en vafalaust
heim með hernaði án víggirtra við yfirráð yfir eignum sínum í Aust- verður þó útgáfum á öðrum mál-
komustaða, þar sem herskip geta urlöndum. Slíkt er hin mesta um hraðað eftir föngum.
endurnýjað kolabirgðir sínar og glapsýn, að minni hyggju, því ef Oxford-orðabókinni miklu, er
notið aðgerðar, ef nauðsynkrefur. réttur en ekkF orka á að leggja byrjaði að koma út fyrir 34 árum,
Um takmörkun herútbúnaðar á undirstöðuna fyrir heimsfrið og er nu ]Qks að verða lokið undir
landi var lítið rætt. Frakkav máttu sáttum, ætti réttur hinna smærri ntstjórn próf. Craigies. En ekki
ekki heyra það nefnt; en þó voru' að vera hvarvetna viðurkendur til er hann þar með af baki dottinn,
nokkrar samlþyktir gerðar um not- jafns við rétt hmna sterku. En því a$ henni lokinm, tekur hann
kun eiturgufu og flugvéla í hern- þetta hefir ekki verið gert, hvorki semja stórmikla orðabók vfir
aði
fengið hlægi. Þýzkur heragi var þá sem j É
mestur og þótti þetta góð sönnun u
'i
þess, hve þýzkum starfsmönnum
væri eiginlegt að hlýða í blindni
þeim skipunum, er kæmu frá her-
stjórninni. En um Voigt er það
. að segja, að hann var dæmdur í
þess vegna vinna að því af kappi fange]s; Gg sat þar nokkuð lengi.
en þegar hann slapp út, barst hon-
um talsvert fé að gjöf, svo að hann
bjó ekki við fátækt upp frá því.
— En tímarnir breytast og hætt er
við, að meira þurfi nú til að
skemta öllum heiminum heldur en
þurfti 1906, þegar þetta litla at-
vik varð hlátursefni um víða ver-
öld. v. R.
—Vísir.
Affectionately dedicated to my friends.
In the valley of sickness and sorrow here
I have sunken and been redeemed
By the angels of Love, to the life above
When in lands of the Death I seemed;
My living friends on these Iowly strands
Your love for me has beamed.
I have been in misery’s endless realm
Witih aught of a hope but you,
We have stood in the dark at the heavy helm
And heard Death’s knell as it blew,
We have set us to brace the swaying Elm
And the sails were crowded anew.
My suffering life in the Sounds of Strife
With your sympathy I have girth,
On sea or lands when I hold your hands
My hope finds always birth.
I will mind your Iight till my memory’s flight
Makers of Heaven and Earth.
Beðvar H. Jakobsson.
I
i
$
I
I
i
I
1
I
IsleDzk hveitimylna.
Viðvíkjandi Kína afrekaði fund-
urinn mörgum og róttækum um-
bótum.
Á friðarfundinum 1919 voru
Því hefir verið hreyft nýlega
og stöku sinnum áður, að koma
hér á stofn hveitimylnu, sem mal-
að gæti alt hveiti, og að líkindum
annað korn, sem notað er í land-
inu.
Það væri rangt að hafa á móti
á íriðarþinginu í París, á fundinum skozka tungu frá 1300—1700.
í Washington, eða, eftir því sem Sú bók á að leysa af hólmi hina
blöðin herma, á Genúasamkom- góðfrægu orðabók Jamiesons, sem
unni. Því þó smáþjóðirnar séu nó er orðin úrelt. Leggja nú all-
jafnan kvaddar til þátttöku, fá ar mentaþjóðir hið mesta kapp á
Japan gefin næstum því óbundin^ær sÍa,dnast nokkru að ráða. ag eignast vísindalegar orðabæk-
yfirráð yfir Shantungfylkinu í Engmn getur sagt um árangur ur yfir tungumál sín. Samt lata þesSari hugmynd, því að vitanlega
Kína, en það fylki er einhver hinn Washingtonfundarins enn sem íslendingar sér það nægja, að einn er það talsvert fé, sem út úr land
fegursti og frjósamasti hluti Kína- komið er, og of snemt er að gera maður vinni að orðabók yfir ís- ;nu er nó greitt í mölunarlaun, —
veldis og álíka fólksmargt og Eng-[ sér nú þegar nokkrar vonir um, lenzka tungu, og það við mein
land, Skotland og Wales til sam- að ófriður geti ekki, annaðhvort örðugleika en nokkur annar orða-
bráðlega eða seinna, gosið upp, bókarhöfundur á nú við að stríða.
annaðhvort í Vestur- eða Austur- Sést þar eins og í mörgu öðru
Iöndum. Að sumar þjóðirnar vildu ræktarleysi okkar. Tungan er
ekki láta minnast á takmörkun dýrasti gimsteinninn, sem við eig-
landhersins eða neðansjávarher-, um, en þó virðast flestir samtaka
fáu góðu um vilja um að troða hana ofan í sorpið og
trú á varanlegum ganga þeir ef til vill harðast fram
heimsfriði. Hitt er þó ennþá al-ií því “blaðamennirnir” sumir —
varlegra, að tvær stórþjóðir Norð- leiðtogar þjóðarinnar. Má
i
er
ganga og hallar mjög undan fæti
á þeim breiða vegi. Sumar þess
ans.
Að vísu undirskrifuðu Kínverj-
ar aldrei friðarsáttmálann, en það
hamlaði hvorki Japönum að ganga
eftir þeim rétti, sem samningurinn .
heimilaði þeim, eða viðurkenningu sklPa’ spalr
annara á þessum rétti. En Kín- Þelrra epa
verjar mótmæltu, og á Washinton-
fundinum báru mótmæli þeirra
loks árangur, því með aðstoð
Breta fengu Bandaríkin Japani til
þess að afsala sér öllum pólitísk-
um yfirráðum í Shantungfylki.
Ennfremur samþyktu stórþjóð-
irnar að láta af öllum afskiftum
um innanlands póstmál og réttar-
far í Kína, en eftirlit með því
segja,
skyldi.
urálfunnar — Rússar og Þjóð-
verjar — virðast nú óðum vera að
færast saman til bandalags gegn
kröfum og heimtufrekju annara —^Vísir.
þjóða. Ef Kína, og ef til vill Ind- —
land, dragast inn í það samband
síðar, er hætt við róstum. — —
En ef til vill verða alþjóðasam-
að
sa
höggvi.
er
þá
hlífa
Björn.
Gcm il saga-
, t ■ , c , 1 r. 'X ikomurnar íframtíðinni*hepnari i
hvorutveggja hafa þær hatt sioan , , ,
í Boxer-uppreisninni. MeíS þessu113'"-, f.nna rett a an og skyn-
hvorutveggja veríur Kínverjum1 8r“"dvo11 *1.1 sem kendur er viS Köpenick, og
gefiS óskorið fullveldi yb_ sér-| ý™. k.llaður '■kaptóninnn"8
Eg sá þess nýlega getið 1 ís-
lenzku blaði, sem eg vissi að vísu
áður, að gamli Voigt væir látinn.
málum sínum, jafnskjótt og'friðui! h*fa veriS W í1' . V? ST “™ó,
kemst þar á innan lands, en nú Iog
ar þar alt í uppreisnum og borg-
arastyrjöldum, milli suður- og
oskonð fullveldi yhr. ser'i hafa verið hingað til. Við getum 7.™!* • ^lla|ur .. , ,
að minsta kosti fullyrt, að Wash-Vsk0arT eða , ™gmn fra
ingtonfundurinn hafi verið nýtt KoPemck-.. Ja; sn var Tin- að
sporíréttaátt.-Viðsjáumnú,imargirrkTrðuSt V‘ð hann' T
hvað gerist í Genúa,*þar sem allar ummæ 1 b!aðsmS’ Tf..?" *í
r ,,,,,, T • , , þjóðir Norðurálfunnar, og enda hans, eru fremur villandi. *—*
Ennþa hafa þo Japamr tog og f,ejri> enj saman komnar ^ ^
hagldir i Mansjuria, en þao land
hefir löngum lotið yfirráðum
norðurhluta landsins.
hinnar kínversku stjórnar. Hætt
er því við, að út af þessu dragi til
ósamkomulags milli Kínverja og
Japana, þegar fram Iíða stundir.
Verst er þó, að Rússar munu tæp-
lega sitja hjá í slíkri deilu, heldur
bindast samtökum við Kínverja,
því nú nota Japanir sér magnleysi
þeirra til að ná í allar auðsupp-
sprettur í Austur-Síberíu. Að vísu
hafa Japanir lofast til að endur-
kalla lið sitt úr Síberíu, hvenær
sem þeir sjálfir álíta eignum og
lífi þegna sinna þar borgið. Allir
vita, hversu ábyggileg slík loforð
hafa reynst, og margir telja ófrið
fyrirsjáanlegan í Austur-Asíu,
nema Japanir láti af yfirgangi sín-
um. Ef ófriður brytist út í Aust-
urlöndum, er ekki uggvant um að
Indverjar myndu inn í hann drag-
ast, því allmjög hefir borið þar á
óánægju gegn Bretum í seinni tíð.
Mikils góðs vænta menn af
samningi þeim, sem stórveldin
fjögur, Bandaríkin, Bvetland, Jap-
an og Frakkland, gerðu í Wash-
ington. Með honum s kuldbinda
þessar þjóðir sig til að ásælast
ekki hverrar annarar eignir í eða
við Kyrrahafið, og að útkljá þau
samlegrar samræðu, í fyrsta skifti
eftir ófriðinn mikla.
Leslie 1 1.—5.—'22.
Halldór Johnson.
Frægð
hans eða “æfintýri” stóðu aldrei
nema nokkrar klukkustundir, og
hans var eitthvað á þessa
Professor Craigie
hinn frægi skozki málfræðingur og
ágæti íslandsvinur, lagði - af stað
á miðju sumri í fyrra í ferð kring-
um hnöttinn og er ekki væntan-
legur heim aftur til Oxford fyr en
einhvern tíma í sumar. Kona hans
er
sr.ga
leið:
Seint á ári 1906 var fátækur
skóari suður í Köpenick, sem er
smábær nálægt Berlín. Hann hélt
Voigt og var nýskroppinn út úr
fangelsi fyrir smáhnupl eða því um
líkt. Hann vissi ekki, hvað hann
átti fyrir sig að leggja, en komst
þá af hendingu yfir einkennisföt
kapteins úr þýzka hernum og fór í
þau. Þó að búningurinn væri ekki
. alveg samstæður, lét hann það
með honum á ferðalaginu. ekki á sig f£ Qg ggfck snúðugt út á
herðasögu sína sknfar hann jafn- götu Rakst hann þar á her.
oðum fyrir Lundúnablaðið Gra- mannaflokk og skipaði þeim að
phic, og þeir sem eru í félagi ensku homa með ser til ráðhússins. Þeir
mælandi manna hér í bænum eiga 1^^ tafarlaust og gekk hann
þess kost að lesa hana þar, en svo með og mih]u veJdi” til
yegna annara, sem langar til að raghússins og gerði boð fyrir
fylgjast ofur lítið með þeim hjón- borgarstjórann. Kvaðst hann
um, skal hér rakin Ieið þeirra, að komJnn ti] að víkja honum úr cm-
svo miklu leyti, seni kunnugt er um hætti og heimtaði alla reikmnga
hana. Þess skal þó getið, að það, hans og fe það, sem hann hefði
sem T.ér fer á eftir, er ekki nema un(]ir höndum. Gekk hann svo
að örlitlu leyti tekið eftir áminstu fast eftir þesSu, að borgarstjóri lét
k,a^1- : alt laust og tók Voigt við fjárhirzl-
Þau dvöldu í Rúmeníu til sept- unni og hélt leiðar sinnar og sendi
emberloka, en sigldu þá niður hermennina brátt frá sér — En nú
Dóná og fóru til Miklagarðs og víkur sögunni til hins afsetta borg-
Aþenuborgra og þaðan til Egypta-’arstjóra. Hann fór eitthvað að
lands. Þar dvöldu þau í mánuð á forvitnast um tilefni afsetningar-
deilumál, sem milli þeirra kunnaíýmsum stöðum. Þann 10. nóv. innar, og kom þá í -Ijós, að hér
en hitt væri engu betra, ef rfiðist
væri í þvílíkt fyrirtæki að órann-
sökuðu máli.
Norður á Húsavík hafa verið í
fjöldamörg ár tvær allstórar vatns
mylnur, sem í hefir verið malað
meginið af þeim rúg, sem þangað
hefir fluzt. Því miður voru myln-
ur þessar ekki svo fullkomnar, að
þær gætu leysti verkið nógu vel af
hendi, en annað varð þó til þess
að þær lögðust niður: Þær gátu
ekki malað jafn ódýrt og danskar
mylnur. Nú eru þessar Húsavík-
urmylnur úr sögunni, og slíkt hið
sama flestar, eða allar, vindmyln-
ur, sem verið hafa hingað og þang
að úti um land.
Til þess að mala hveiti vel, þarf
afar fjölbreyttar og vandaðar vél- ____Visir
ar og svo mikla nákvæmni og þekk
ing, að íslendingum myndi veitast
starfið ókleyft í fyrstu án aðstoð-
ar útlendra sérfræðinga. — Auð-
vitað væri enginn vandi að fá
hæfa menn til þess að veita fyrir-
tækinu forstöðu, og það liði aldrei
á löngu að íslendingum lærðist
með vélarnar að fara. — Annars
trúa því fæstir, sem ekki hafa séð
með eigin augum, hversu marg-
brotnar vélar eru notaðar, til þess
að breyta korni í mjöl.
Eg átti ekki alls fyrir löngu
nokkurra daga dvöl í Liverpool á
Englandi og notaði einn daginn til
þess að fara til Birkenhead að
skoða þar nýtízku hveitimylnu
eina. Fékk eg þar nokkra hug-
mynd um, hvernig mölunin er
framkvæmd og hefði eg aldrei get
að ímyndað mér, eftir að hafa þó
kynst mylnum nyrðra, að kornið
þyrfti að “ganga í gegnum” þann
aragrúa af vélum, sem þar er not-
aður við mölunina. Eg taldi vél-
arnar að vísu ekki, en eg gizka á,
að þær hafi verið ekki langt frá
fimtíu, sem þarf til þess að breyta
hveitikorni í. hveitimjöl. Vélar
þessar eru ærið margbreytilegar
og vinna mismunandi verk. Þar
eru vélar til þess að sigta kornið,
ná úr því hálmi, nöglum, óskyldum um'
korntegundum, sem þráfaldlega
blandast saman við hveitið, og öllu
öðru, sem þar á ekki heima. Korn-
ið er blásið og þvegið, þurkað og
flokkað. Síðan er það malað í
mörgum kvörnum og hýðið að-
greint í mismunandi girpafóður,
eftir næringargildi. Margvísleg
blöndun fer fram á hveitinu, enda
er það svo í Englandi, að þangað heim. sífelt, og er ekki um það að
ílyzt hveiti frá öllum hveitirækt- fást. Fjöldi manna og kvenna sér
arlöndum heimsins og er blandað inn í þessa deild, þegar “reyfar-
saman eftir vissum reglum til þess [ arnir” eru lesnir niður í kjölinn.
að framleiða góða vöru. Það er létt verk, þar niður að
Eg segi frá þessum margbreyttu
mylnum, sem nú er krafist til þess
að framleiða góða vöru, og vil háttar bækur haf verið þýddár á
með því hvetja þá, sem kynnu að dnhverja íslenzku og gleyptar
hafa í huga að koma hér á hveiti-' með græðgi. En meira er þó les-
og rúgmölun, að kynna sér málið ið á útlendum tungum. Vér könn-
rækilega áður. Það hefir viljað umst við þenna lýð, hvernig hann
brenna við hér á landi, að fúsk-1 er [ framan og á fæti — útlenda
blær hafi orðið á fyrirtækjum ■ skáldsagnamúginn. Þar eru sam-
vorum, en vér ættum nú að réttu j dráttaræfintýrin snoðlík, upp og
lagi að vera komnir yfir það! mður, og málrómur og hugsunar-
“stig. ] háttur mitt á milli húsgangs og
Samkepnin við erlendar myln- bjargálna. Mennirnir á biðilsbux-
ur verður að vera oss ljós. Möl- unu meru sífelt á báðum áttum,
unin er vel af hendi leyst erlendis j sveima á hunangsfluguhátt kring
og má eigi bjóða upp á annað hér. um ástmeyjarnar í ljósaskiftunum,
Mylnurnar eru stórar erlendis og úrslitaragir og niðurstöðulausir.
afkastamiklar. Mölunarlaunin eru | En meyjarnar búa til hálfa spé-
ekki há. — Það, sem aðallega ætti, koppa úr uppgefnum brosum og
að hjálpa íslenzkri mylnu í sam- j Iíta út undan sér, á báða bógana.
kepninni, er ódýrt afl, íslenzktj “Tipla-tiplið” á blaðsíðum þessara
vatnsafl, annaðhvort að það j útlendu skáldsagna er svo gang-
öllu [ laust, að hvergi tekur hreint
hreyfi vélarnar sjálfar, eða
heldur framleiði rafmagn, sem
haft verður til þess.
Hér þarf því að athuga:
1. Hvert er stofnféð?
2. Hvað kostar framleiðslan
keppinautana?
3. Hvað mundi framleiðslan
kosta hér?
J. K.
Prestslambið.
“Er hann séra Sóknarprestur
Sauðahús þitt kominn í?
Bóndann spurði göngu-gestur:
“Eg er að ínna eftir því,
Af því mig svo fyrir bar,
Sem eg rödd hans þekti þar.
Forvitnin hans fékk það svar:
“Ekki er það nú alveg slíkt!
Lambið hans í kofa-krónni
Kúgast svona, ekki í rónni —
Fé vill jarma fóstri líkt!”
Stephan G.—
7,-5.—'22.
Heúnur* kvikmyndaona.
Unga fólkið vill lifa í veröld
umskiftanna, j)cir sem alt er á iði.
Fjölmennis glaumurinn dregur að
sér athyglina. Sumar deildir þess
ara atvika sjást með berum aug-
Sumar birtast í bókum.
Fjöldi manna sækir í þessar áttir.
Skáldsögur, sem eru með æsinga-
eitri, draga að sér hugina, hvar
>em þær koma. Þær ná inn í af-
dalinn, inn í þagnargildið, nœrri
því eins og þær ná tökum á hin-
um, sem eru í þéttbýlinu. Ást-
leitnu augun hvarfla inn í þenna
ur
,spori á þessum vegum kveldgöngu
lífsins.
Lestur þessara bóka svífur á
hugina og sálirnar eins og vín-
blanda, þar sem ópíum hefir
smogið inn í blóðið og situr í fyr-
irrúmi. Sín áhrifaögnin kemur úr
hverri átVnni, til sundrungar til-
finninguhum, fremur en til sam-
einingar. Viðskifti innrætis, augna
og tungu fara fram í þess háttar
smásmökkum, að engin heild
verður úr þeim. Þetta reikunarlíf
tilfinninganna er allra þjóða mein,
sem nú eru á vegum vestrænu
menningarinar. Unga fólkið vill
ekki taka saman, giftingum fækk-
ar, hjónaskilnaðir ágerast. Orsak-
ir til þessa hringsólanda framferð-
is eru margar. En þó mun vera ein
aðalorsök — dreifing athyglinnar
og reik hennar.
Sveinar sjá svo margar all-álit-
legar meyjar og kynnast þeim, að
þeir fá ekki skorið úr, hver sé sú
eina, ákjósanlega. Meyjunum fer
á sama hátt. Snýst svo hver teg-
und utan um aðra, ýmist sólarsinn-
is, eða þá rangsælis. Hálfir hugir
stíga hálft spor, hálfa æfina eða
jafnvel alla æfi. Þeir, sem þann-
ig stikla, lifa á hálfum hleif og
höllu keri. Um þá menn mætti
segja það hið sama, sem í vísunni
segir, gamalkunnu:
Hálfur komstu hingað inn,
hálfur liggurðu’ úti.
Hverjum manni og hverri konu
er það mikið mein, að vera í helm
ingum — sundurskift, tvístruð.
Þá er verið á hverfanda hveli, og
þá vinnur hver höndin á móti
annari, eða hangir aðgerðalaus.
Skáldsögurnar útlendu, sem eg
benti á, eru til frásagna um fúann
í kynstofnum þeim og knérunnum,
sem hálfleikinn einkennir, bæði í
ástamálum og athafnafálminu.
Eitt í dag og annað á morgun.
(Uppsprettulindir, — G. F.)