Heimskringla - 21.06.1922, Side 7

Heimskringla - 21.06.1922, Side 7
WíNNIFEG, 21. JONI, 1922. HEIMSKRINGLA. 7. BLAÐSIÐA. The Dominion Bank HORNI NOTRE DAMlfl iTB. OQ SHERUKOOKE 8T. Höfu'Sstóll, uppb.......$ 6,000 000 V&rasjóSur .............6 7,700,000 ▲llar eignir, yfir......$120,000,000 Sérsfcakt athygll veitt viðekiít- um kaupmarma og Teralunartá- U» S p ’ris j óð sdeildin. Vextir af innstæðufé greiddir jafn háir og annarsstaðar TiO- gongst. rHONE A MBS. P. B. TUCKER, Ráðsmaður Tvcer ritgerðir. Nýlega hafa birzt tvær merki legar greinar í þýzkum tímaritum um forníslenzka menningu. Önnur er í “Mitteilungen der Islands- freunde”, í janúar-aprílhefti þ. á. eftir próf. Gustav Neckel, og heit- ir “Island und Hellas”. Hann gerir þar mjög merkilegan saman- burð á fornaldarmenningu Grikkja og Islendinga, sérstaklega á bókmentunum og sýnir fram á með ýmsum dæmum, er hann BARNAGULL. Ljcn konungur stefnir til sín Iýð sinum. Uti var sól og sumar. Ljónið, sem er konungur dýranna, sat í hásæti sínu í skógarjaðrinum. Sp ann. (Framhald frá 3. síSu) þar á síðustu árum til þess að styrkja þessa framleiðslu, svo sem stofnanir lanclbúnaðarbanka o. fl., sem hefir átt að efla land- búnaðinn. Og nokkuð hefir þetta Þar voru saman komin öll dýr kemur með, að enginn efi geti merkurinnar. Fuglarnir vóru á leikið á sögulegu sambandi þess-1 flögri í morgunblænum. Þar gekk ara menningarþjóða, þrátt fyrir inn fjörður. I firðinum var krökt fjarlægð og gerólík lífskjör og af allskonar dýrum. Öll heyrðu dýrin rödd Ijónsins, er drundi lyndiseinkunn. Greinin er skrifuð af skarpleika og lærdómi og væri yel til fallið af einhverju af tíma- ritum vorum að birta að minsta kosti kjarna ehnnar. En það verður aldrei nógsamlega brýnt fyrir þeim, sem þýzku lesa, að sýna Islandsvinafélaginu þýzka þá Iitlu en sjálfsögðu viðurkenningu, að skrifa sig fyrir “Mitteilungen” þess. Verð árgangsins er innan hjálpað. Sést það meðal annars á því, að framleiðsla á sykri jókst j Íands 20 mörk, og þó að við héð- S1°a á árunum frá 1910—19 úr 86 an borguðum hann t. d. með 200 mörkum, yrðu það ekki tilfinnan- Ieg útgjöld. Og þrátt fyrir yfir- færsluvandræðin tekur þó póst- húsið við þesskonar upphæðum. Greiðast mun að panta ritið beint frá Eugen Diederichs Verlag, Jena miljónum kg. upp í 154 miljónir kg., og sömuleiðis fjölgaði hús- dýrum mikið. Spánn er talinn námaland mik- ið- Eru þar í jörðu bæði kol, járn, kopar, kvikasilfur, blý, sink, si'ifur og fleiri málmar. En námu- gröfturinn ér í mesta ólagi, eink- um vegna samgönguleysis, og er mest í höndum erlendra manna. Kolaframleiðslan nemur t. d. ekki 0g birtist í tímaritinu “Stimmen nema /2% af heimsframleiðsl-' der Zeit” (103. Band, 1. Heft, umú. April 1922) og heitir “Die alt- islandische Kultur”. Greinin er hin fróðlegasta og þrungin þeirri rödd gegnum skóginn Ljónið tók til máls: “Stefnt hefi eg yður saman, öllum, sem í heimi búið. Eg vil kanna lið mitt. Þekkja vil eg þegna mína. Steinarnir eru ekki í mínu ríki. Jurtirnar eru það heldur ekki. Steinninn getur ekki hreyft sig. Plantan sýgur fæðu með rótinni. Dýrið getur hreyft sig og farið ferða sinna. Dýrið hefir munn til að eta með. Dýrið getur fundið til. Dýrið hef- ir eðiishvöt; það finnur á sér, hvað því er ætlað að starfa í heimmum.” Ljónið kallaði hundinn fyrir en annars mun félagið Germanía • S18: Hvað ert þú? Eg er . , . .. - 1 * 99 »* 1 , 1 .V<*vf9 4tt*' her veita allar upplýsingar. Hirt greinin er eftir hinn góð- kunna landa vorn Jón Sveinsson Á síðustu árum hafa Spánverj- ar lagt allmikið kapp á að virkja ár þær, sem þar eru í landi. Hafa hrifningu og ást á landinu og rafmagnsstöðvar verið bygðar, þjóðinni, sem auðkennir alt, sem við þær, og eru þær taldar hafa ; Jón Sveinsson skrifar/. Hún er mikla þýðingu fyrir atvinnulíf þó ekkert fleipur, sem oft er hætt landsins, Hvað hinn innlenda iðnað snertir, þá er hann mjög takmark- aður enn. En á ýmsum sviðum hafa Spánverjar reynt að vera sjálfum sér nógir. Bómullarverk- smiðjur þeirra voru fyrir stríðið reknar með allgóðum árangri, og talið er líklegt, að járn- og stál- verksmiðjur þeirra muni nægja þörfum landsins áður en langt um líði. Og í styrjöldinni þaut upp mesti fjöldi ullarverksmiðja, skó- fatnaðarverksmiðja og skipa- smíðastöðva, og höfðu þá mikinn vind í seglum, en eru nú á heljar- þröminni. Það eru nefnilega til- raunirnar til að bjarga þessum við þeim, sem með fjálgleik skrif- ar, að tilfinningar bera rithöfund- inn ofurliði. Því auk þess, sem greinin ber með sér, hvé víðtæka þekkingu og góðan skilning Jón Sveinsson hefir á fornbókmentum vorum, þá lætur hann víða í grein sinni hina frægustu sérfræðinga tala og kemur í lok hennar með brot úr ritgerð próf. Neckels, þeirri er að ofan er getið. Ást og hrifning Jóns Sveinssonar situr ekki utan á, heldur er þannig fyrir komið, að hún hlýtur að gagnsýra lesandann. Því miður held eg að okkur Is- lendingum sé ekki ennþá Ijóst, hve merkan rithöfund við eigum í verksmiðjum og efla þær, sem Jóni Sveinssyni, af nokkuð eðli hafa verið aðal tilefnið til hinnar áberandi verndartollapólitíkur, er Spánverjar hafa haldið fram síð- an styrjöldinni lauk. Byrjunin hófst 1920. Þá voru fiækkaðir ýmsir innflutningstollar. Skömmu síðar var farið að semja bráðabirgðatolllög, og voru þau samþykt í maí 1921, og eru enn í 'gildi. Samkvæmt þessum tolllög- um' voru allir tollar hækkaðir mjög mikið. Og það er ennfrém- ur í samræmi við þessa stefnu, að Spánverjar hafa nú reynt að segja upp öllum verzlunarsamningum og hafa viljað semja aðeins til bráðabirgða, að svo miklu leyti, sem þeir ’hafa séð sér fært. I júní og júlí 1921 gerðu þeir bráðabirgðasamninga við Svíþjóð Holland, Belgíu, Sviss-^og Dan* mörk, en þeir hafa venð fram- lengdir síðan eins og kunnugt er. Öllum er hér kunnugt um það þjark, er staðið hefir milli Spán- 5aman verja og Norðmanna um tollmálin og er ekki séð fyrir endann á því spendýr”. “Því þá það?” “Eg fæði lifandi unga. Eg gef þeim að sjúga mjólk úr spenum mínum. Eg anda með lungum. Eg hefi heitt blóð”. — ‘Gott og vel. Gakk á braut.” Ljónið kallaði á lóuna: “Hvað ert þú?” “Eg er fugl.” Því þá það ?” ‘“Eg verpi eggjum í hreiður mitt. Eg uflga þeim út. Eg anda með Iungum. Eg hefi heitt blóð. Fjaðurklæddur er kroppur minn. Eg hefi vængi til að fljúga með og tvo fætur að ganga á.” *— “Fallega mælt. Fljúgðu á braut!” Ljónið kallaði til sín slönguna. “Hvað ert þú?” “Eg er skrið- dýr.” “Þvíþáþað?” “Egskríð á iörðinni. Eg anda með lung- um. Eg hefi kalt blóð.” — “Skýrt, frá sagt. Skríddu á braut.” Ljónið kallaði á þorskinn: “Hvað ert þú?” “Eg er fiskur.” “Því þá það?” “Eg hrygni vatninu klekjast út smáseiðin mín. Eg anda með tálknum. Eg syndi með uggum. Eg hefi kalt blóð. Hreistraður er líkami minn.” —: “Satt er það. Syntu á braut.” Ljónið kallaði til sín fiðrildið. “Hvað ert þú?” “Eg er liðdýr.” “Því þá það?” “Eg hefi harða húð. Hún er greind í liði. Sum af oss heita skordýr. Mjög erum við, liðdýrin, mismunandi að út- liti. Eg hefi enga beinagrind. Eg anda með smápípum, sem kvísl ast um líkama minn. Blóð mitt er kalt. Eg hefi sex fætur. Eg verpi eggjum. Ur egginu kemur lirfa. Lirfan verður að púpu. Ur púpunni kemur afkvæmi mitt full- vaxið út.” — “Fullvel mælt. Flögraðu á braut.” (Ljónið kallaði á snígilinn: “Hvað ert þú?” “Eg er lindýr.” un “Því þá það?” “Líkami minn er linur og mjúkur. Eg bý í harðri skel (kuðung), sem eg flyt með mér. Eg hefi enga liði. Eg er mjög hægfara.” — “Mun svo vera. Mjakaðu þér burt.” Ennfremur mælti. ljónið: “Nú þekki eg hina sex dýraflokka. LT- Hvern flokk vil eg greina í teg- undir. Flverja tegund vil eg greina í ættir. Um það lærum vér l’m- meira seinna. Sjálft er eg spen- dýr. Eg get ekki flogið eins og sem gefa afkvæmum sínum að eg. Allan veturinn sef eg í holu sjúga. Það geri eg Iíka. Eg er minni. Á sumrum flýg eg út á að líkamsbyggingu til í mörgu næturþeli. Frá einu get eg sagt svipaður dýrunum. Þess vegna þér, konungur góður. Eitt kvöld get eg talist í spendýraflokkinum.1 var eg að eltast við suðandi tor- En almáttugur guð hefir gefið aýfil. Þá kom að drengur og mér ódauðlega sál. Vizka hans sveiflaði einhverju í loftinu, svo hefir gætt mig ljósi skynseminnar. þytur varð af. Eg flaug á hljóð- Talað get eg. Frjáls er vilji ið. Þá náði hann mér og setti minn. Eg get hlegið. Eg get mig í búr.” Ljónið gaf leður- grátið. Það geta dýrin ekki. Eg blöðkunni fararleyfi. ber af öllum dýrunum. Ljón kon- j Alt í einu kom upp vatnsstrók ungur er mér ekki fremri. Sit heill, ur á firðinum úti. Það var hval- konungur! Á morgun veiði eg þig urinn, sem blés. “Ert þú ekki og loka þig inn í járnbúr.” j fiskur. “Nei, konungur. Eg fæðí Ljónið skók af reiði Ianga j lifandi unga, sem sjúga mjólk makkann. “Vertu sæll, maður., m>na- Þess vegna er eg spendýr. Þú ert ekki í mínu ríki. Á morg-! Lg anda í loftinu. Eg skal segja un ríf eg þig í sundur ti! fæðu bár sögu. Eg var einn góðan handa ungurn mínum.” | veðurdag að elta síld úti í hafi. Maðurinn gekk í burtu. Kon-jÞá kom skip siglandi. Bátur var gleg tign hvíldi yfir honum.! sfndm . fra . b°rðl- MaSur eirra Það fór hrollur um öll dýrin.! skutlaSl > m>g hvossu spjóti, sem Ljónið sá hraedda apan klifra upp varT Vlð ^inu' ^ svnti í tré. “Bíðum við! Ert þú ekki,1aa«ar ieiðir Paðan °8 dró e*tir 1 i * 1 fi 1 ir i* í*. líka maður?” Apinn, sem annars var vanur að miklast af manns- móti sínu, bar nú með réttu á móti því. »“Eg er víst ekki mað- Svo fagurlimaður er eg ekki, Eg geng ekki ajveg uppréttur, Hendur hefi eg líka á afturlimur- Flestir höfum við aparnir rófu. Nú skal eg segja þér nokk- ! uð, konungur. Guð skapaði fuglinn. Eg get ekki skriðið eins og slangan. Eg get ekki synt eins og fiskurinn. Ekki get eg haft hamaskifti eins og fiðrildið. Hús mitt get eg ekki borið með mér eins og snigillinn. Það er bezt að þessir 5 flokkar fari' leiðar sinnar. Spendýrm komi öll fram fyrir mig.” Bíðum við! Þarna sé eg manninn koma. Hváð vilt þú, maður? Einn stendur þú beinn eins og fura í skógi. Einn lyftir þú höfðinu hátt og horfir til him- ír.s.” Maðurinn horfði í kringum sig með hátignarsvip og virti fyrir sér samkomu dýranna. Hann tók til máls: O'Ljón konungur! Þú ,'atnið. \ Egg mín heita hrogn. I * hefir stefnt hingað öllum þeim, manninn eftir sinni mynd. Þess vegna er maðurinn svo fagur. Eg hefi ekki guðsmyndina til að bera. Eg get ekki beðið guð. Eg get ekki hugsað. Eigi er eg manns- niáli gæddur. Frainförum get eg ei tekið. Eg er dýr. Illa er eg lyntur. Eg stel. Eg er skrípi. Eg hermi eftir. Kæki mannsins get eg aðeins lært. Einn af mannsins góðu eiginleikum hefir guð samt gefið mér. Eg elska börinn mín eins heitt og hann elskar sín börn.” Ljónið lét nú apann fara. sama bili kom leðurblaðkan fljúgandí. “Ert þú ekki fugl?” “Nei, herra konungur. Eg flýg með þunnri húð, sem út er þanin milli fingra og táa. Spendýr er me. bát.nn. Loks hvolfdi eg bátn- um með sporðinum. Eg er stærst- ur allra dýra, sem til eru. Maður- inn er mér þó meiri. Flann hefir yfÞstigið mörg hundruð af bræðr um mínum, Hann ofsækir mig á allar lundir. Or spiki mínu sýður hann lýsi. — Selurinn er einnig spendýr, seKi lifir í vatninu. Höf- uð hans er ekki óáþekt hunds- höfði. Oturinu. sem veiðir fiska, er einnig þvílíkt dýr.” *Nú varð ljónið óþolinmótt. “Svntu á braut, hvalur, þú eir þá aðeins sædýr. Mig langar til a£ heyra eitthvað um landuýrin. Eg: vil kynnast tömdu dýrunum. Eg vii líka fá oð heyra eitthvað um villidýrin. Þau skulu scgja mér sógu um lifnaðar'nætti sína.” Svo komu spendýrin fvam fyrir hásæti ljónsins. Þau höfðu aS segja frá mörgum undarlegum hlutum, sem ljóninu þótti gaman að heyra. Ekki fær þú ennþá a!t að heyra, sem þau sögðu frá. Það væri efni í stóra — stóra bók. En ef þú tekur vel eftir því, sem hér verður frá sagt, muntu verða. fróðari eftir en áður. *• (Meíra.) ' legum ástæðum, meðan bækur hans eru ekki komnar út á ís- lenzku. Eg segi “við eigum”, af því hann er fæddur hér og upp alinn til 12 ára aldurs. Einu sinni hefir hann komið hingað fyrir nærri 30 árum. Annað mun hann varla hafa haft af ættjörðinni að segja. Eitt af því, sem maður stórfurðar sig á, er það hve minn- ingin um æsku hans og æskustöðv ar, staðháttu, veðurlag o. s. frv. er ljós, eins og hún kemur fram í bókum hans, eftir meira en hálfr- ar aldar fjarveru! og hugðust alllangt frá landi.1 um miðaftan dagmn eftir, tók þar Vissu þeir eigi fyr til en skipið alla skipshöfnma af Agnes með kendi grunns. Var það um fjöru.1 sér austur til þess að ryðja farmi Skipstjóri reyndi að knýja skipið skipsins, ef þörf gerðist, hélt það- aftur á bak með vélinm, en hún an undir miðnætti og kom árla gekk aðeins skamma stund, því morguns austur að söndum. að sandur sogaðist inn um dælu- | Nú var hafin nákvæm leit með opin. Skipið tók að hallast mjög cllum söndum, svo langt, sem og sjór að ganga í það. Var nú fremstu þóttu líkur til að skipið skotið flugeldum til þess að leita hefði að landi borið, en það er hjálpar. Eftir nokkurn tíma kom skemst frá að segja, að skipið var þangað þýzkt botnvörpuskip og gersamlega horfið, svo að hvergi staðnæmdist fyrir utan, svo sem sast hið minsta vitni um afdrif stundarfjórðungs" róður. Skipverj- þess. ar a Agnes skutu þá út bátum, j “þör” sneri síðan við eftir enn. Svipuðu máli er að gegna um Italíu. Spánverjar hafa þar átt í miklu stappi, og síðan 10. des. 1921 hefir ekki verið að ræða um reinn gildandi verzlunarsamning milli þeirra og Frakka. Hafa Frakkar farið fram á ýmsar íviln- anir til handa frönskum vörum, en bjóðast aftur á móti til að setja niður tollana á spönskum vínum; ei' samningatilraunir um þetta efni hafa enn ekki borið neinn á- rangur. (Lögrétta.) um. Myndu ekki einhverjir góð- ir menn vilja stuðla að því, að bjóða bonum heim, helzt strax í surriar? Útgjöldin þyrftu ckki að vera tilfinnanleg, ef nokkrir væru K—1. Vísi ;ir. u ...... báru á þá farangur sinn og yfir- ]anga lejt, og kom hingað með Þeim, Sem • 8afu skipið allir 14 saman, því að slcipShöfn “Agnesar” síðdegis á þetta ritar, er kunnugt um, að | “fyrirsjáanlegt fjörtjón” þótti að föstudag. hann þráir ekki annað meir en að nafast Par Vlð lengur, en a V1SSU Gísli Sveinsson sýslumaður fá ennþá að líta ættjörðina, sem! Þelr ekkl nakvæm.^a’ va Þa sendi mann úr Vík austur á sanda honum er þó ókleyft af eigin efn-1 nafðl borið að landi. til að leita sannra fregna um at- Skipstjóri bað botvörpunginn þurðinn. Sá kom aftur á föstu- að flytja sig til næstu hafnar, það J^g Qg sagðJ hinar sömu fregnir. an sem hann gæti gert ráðstafan- Enginn hafði orðið var við skip- ir um björgunartilraumr. Lftir jð Qg ekkj hafði rekið úr því nem- hálfa þriðju stund komu þeir til staðar tangur né tötur. Víkur kl. 6 um morguninn. —, He,zt er þess ti, getið> að skip. Mun það láta nærri samkvæmt jð bafl sokkið í kaf í sandbleytu. þeirri tímalengd, að skipið hafi j?r sagt, að slíks séu dæmi. farið á grunn við Kúðaós —, Loks kemur s* fregn> á ,augar. Gerðu þeir vart við sig i Vik, en dag> &ð frá bæ .j,eimt er Mýrar þá voru flestir þar í svefni. Hktu bejta f Álftaveri, og liggur alllangt þó einn mann. Þótti skipstjóra frá sjð> bafj s£st koma bopUr af ekki álitelgt að fara þar í land skipUm fast Upp undir Kúðaós með skipshöfnina og kaus að þriðjudagsmorguninn. Voru skip- halda til Vestmannaeyja. Komu jn þar a]]janga stund, en hurfu síð þeir þangað kl. 10 á þriðjudags- an öll til hafs um hádegið. Ekki morguninn. Fórn allir Norðmenn vissu menn neitt um erindi þeirra irnir þar í land. Það varð að eða athafnir og ekki mátti greina ráði að fá “Þór” til þess að reyna hvort það voru botnvörpungar ein björgun. Hann var þá í Reykja- ir eða önnur skip. vík. Var hann þegar búinn til Af þessari fregn eru nokkrir ferðar, fór héðan aðfaranótt mið- grunir á dregnir, að botvörpuskip vikudagsins kl. 2, kom við Eyjarnokkur hafi vör orðið við “Agn- Syngja skaltu “bíum blaka” og breiða o’ná þá “álftir kvaka”. Kendurðu í brjósti’ um karlinn Ránka? Hvaða ósköp varstu lengi sundurlausa að semja þanka, svona bending gleypir enginn. Að skilja ei svar er skýrast þar. hver skráði lína. Hjalaðu minna um þneysu mína, hygðu í eigin skjóðu þína. L | ~ Kona. Kynlegt hvarf. ‘Agnes’ sokkin í sand eða brott- numin af erlendum botn- vörpungum? Þess hefi ráður verið getið, að eimskipið “Agnes” frá Hauga- sundi ’hljóp á grunn austur á sönd- um miðia aðfaranótt þriðjudags- ins. — Dimt var í Iofti og óglögg sýn. Skipvérjar sáu fjallatinda og jökla í fjarska, höfðu nýfarið gegnum flota af botvörpungum es” þegar um morguninn, og hald ið þar að Iandi til þess að sjá, hvað í efni væri. Mætti þá vera að þau hefðu náð skipinu út með flóði og haldið með til hafs. Muni skipstjórnarmenn kallast fundið hafa mannlaust á floti og telja því eign sína að alþjóðalögum. Hitt mætti og vera, að þeir hafi látið greipar sópa um það,* er lauslegt var í skipinu og síðan greitt fyrir, að það sykki. Enginn veit, hvaðan skip þessi voru. Mega þau jafnt vera frá Englandi eða Frakklandi, sem frá Þýzkalandi. Má vera að síðar komi fram, hversu þessu víkur við. Eigi er hér til að dreifa botn- ----- vörpuskipi því, er flutti skipshöfn ferðalangurinn: “En kæra frú. Agnesar , þvi að það lá við , . * ,, • Vestmannaeyjar tram eltir þriðju, . . , . . . , . ° deginum. En haft höfðu þó skip-, var e§,len81. a einu 8lsthusi’ °S verjar hug á, að skygnast eftir e8 seg* ekkl sannara orð en að kaupfarinu er þeir færi austur um. ko/an, sem átti það, grét þegar Atburðir þessir eru svo fátíðir J eg fór þaðan.” og torráðnir, að rétt þótti ✓að. Konan: “Hvað er að tarna? greina sem gerst frá þeim, eftir r- i - , i i • ? . ,.. s r • |En þu munt ekki sja mig gera þeim tongum, er fynr lagu. , y r , , , ,, , r ... „ , , ipað. Eg tek avalt borgun tynr- — Agnes bar um jUU sma- r r . ... „ lestir, 30 ára gamalt. kom frá,fram fyrir 8reiSasolu- Oslo hlaðið steinlími til Þórðar | ---------- Sitt af hverju. Sveinssonar & Co. Skipstjóri heit- ir Tollagsen (þ. e. Þorláksson.) Marmennill. — Vísir, 22. maí, '22. I einu tonni af sjóvatni úr At- lantshafinu eru 31 pund af salti; úr Dauðahafinu 187 pund. Svar til R. J. Davíðsson. ------- I Persíu er kvenfólk mjög ein- angrað og umgengst nálega enga fyrir bendingar hennar í síðasta agra en vinnuflókið. Og manns- Löbergi, þó varla sé svaravert. r •* r, i c • n • * •- ^ etnið sitt ta konuetmn ekki að sja Varst þú beðiiwnálstað mannsins, fyr en eftir 8iftm8una- mey, að taka? | ----------x---------- I

x

Heimskringla

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.