Heimskringla - 05.07.1922, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 5. JÚLÍ,. 1922.
HEIMSKRINGLA.
3. BL4ÐSÍÐA.
hans. Þau hjónin bjuggu í
Neðri-Hundadal í Dalasýslu.
Þegar Guðmundur hafði náð
fermingu fór hann í vistir sem
fullveðja vinnumaður og vann
hjá ýmsum baendum þar í héraði,
|:ar til árið 1872, að hann réðst í
vist tii Guðmundar prófasts Ein-
arssonar á Breiðabólsstað á
Skógarströnd og var hjá honum
um fjögra ára skeið. Mun hann
þar hafa notið tilsagnar hjá pró-
fasti í' skrift og reikningi, sem
hvorttveggja kom honum að góðu
ha^di jafnan síðan. En lítit voru
vinnulaun hjá bændum á íslandi í
þá daga, og sá þvf Guðmundur
ekki fram á viðunanlega framtíð
þar heima.
Meðan Guðmundur var á
Breiðabólsstað hófust vesturflutn-
ingar frá Islandi til Canada, og^
vakti það athygli og umtai manna
um land alt. Urðu þá dómar mis-
jefnir um nýbreytni þessa og yfir-
leitt fremur óvinveittir. En hug-
ur Guðmundar hneigðist til utan-
farar, og sumarið 1876 flutti
hann frá Islandi til Manitoba og
bjó hér jafnan síðan.
Fyrstu árin hér í landi dvaldi
hann við strendur Winnipegvatns.
Vann þá ýmist við sögunarmylnur
eða á gufuskipum, er gengu eftir
vatninu. Við vinnu þessa kaus
hann að starfa við gufuvélarnar.
hvert heldur var á skipunum eða
við mylnurnar, því hugur hans
hneigðist mest að vélfræði og það
verk var honum geðfeldast.
Árið 1878 réðist hann sem vél-
stjóri við sögunarmylnu herra R.
C. Moody, sem þá bjó á Mikley í
Wininpegvatni og rak þar timbur-
tekju og verzlun. Eftir ársþjón-
ustu réðist hann sem vélstjóri við
:sögunarmylnu þeirra Capt. Sig-
tryggs Jónassonar og Friðjóns sál.
Friðrikssonar, sem þá ráku mikla
timburverzlun við Islendingafljót.
Um nokkurra ára bil frá þeim
tíma vann hann sem vélstjóri á
gufuskipum á Winnipegvatni, þar
til árið 1891, að hann tók við vél-
stjórn stórrar sögunarmylnu í
Selkirkbæ og vann þar stöðugt,
þar til árið 1908, að hann gekk
í þjónustu Manitobastjórnarinnar
sem vélstjóri við vitfirringastofn-
un þá hina miklu, sem stjórnin
hafði þá reisa látið í útjaðri Sel-
kirkbæjar, og þar vann hann
stöðugt, þar til kraftarnir þrutu, í
maímánuði 1918. Eftir það naut
hann fullra eftirlauna til æfiloka,
fyrir dygga og frábærlega mikla
þjónustu. Það er haft eftir stjórn-
endum deildar opinberra verka að
frá því er Guðmundur misti starfs-
þol sitt, hafi jafnan þurft fleiri
menn til að vinna þau verk, sem
hann einn afkastaði meðan hans
naut við. s
Guðmundur kvæntist þann 7.
desember 1883 ungfrú Ingibjörgu
Ófeigsdóttur frá Klaustursseli á
Jökuldal í Norður-Múlasýslu. Þau
hjónin eignuðust sjö börn. Af
þeim lifa nú: Kristinn, kvæntur
og býr í Norwood, Man.; Fannv,
gift Sherman Wilson í Winnipeg;
Finnur Ófeigur, ógiftur, í Winni-
peg; Guðmundur, ógiftur, býr
með móður sinni í Selkirkbæ.
Látnir eru tveir synir: Gustave,
fæddur 26. október 1887, dáinn
21. marz 1888, og Felix, kvænt-
ui, hinn mannvænlegasti maður;
lezt úr lungnasýki þann 21. febr.
1921, þá 36 ára gamall.
Guðmundur Finnsson var með-
almaður á hæð, toginleitur, bjart-
hærður, bláeygður og yfirlætis-
laus, glaður í viðmóti og fram-
koman öll ljúfmannleg, en svipur-
inn þó jafnan alvarlegur, eins og
venjulega einkennir hugsandi á-
hj'ggjumenn. Eljumaður var hann
svo mikill, að frá því er eg fyrst
kyntist honum vorið 1882, veit
eg ekki til að hann tæki sér nokk-
urntíma hvíld frá störfum nema
fáa daga, þegar hann kvongaðist
við árslok 1883. \
(Eins og þegar er getið, vann
hann frá því að hann kom frá Is-
landi, þá mállaus á enska tungu
og án nokkurrar verkfræðilegrar
þekkingar, nálega eingöngu að
gufuvélastjórn, fyrst sem aðstoð-
armaður lærðra gufuvélameistara
og síðar sem fullveðja vélstjóri,
eftir að hann hafði náð fully valdi
! á landsmáhnu og lært vélfræðina,
svo að hann gat fullnægt próf-
skilyrðum þeim, sem lög landsins
krefjast í þeirri grein. Rétt er að
taka það fram, að vélfræðin er nú
I talin vísindagrein svo vandlærð,
I að hún er nú kend sem háskóla-
grein, en þetta lærði Guðmundur
af eigin lesning og umhugsan, og
með engri annari tilsögn en þeirri,
I er hann naut hjá þeim vélstjórum,
j er hann vann undir á fyrstu veru-
árum sínum hér í landi.
Það er einkar sjaldgæft, að ó-
mentaðir útlendingar vinni sig af
eigin atorku upp í það veldi þekk-
ingar, að verða fullnuma í jafn
vandlærðri vísindagreiij og vél-
fræðin er, og þá sízt, er þeir
jafnframt verða með eigin vinnu
sinni að ala önn fyrir jafn fjöl-
mennri fjölskyldu eins og Guð-
mundur gerði með allri sæmd, því
að hann var sérlega umhyggju-
sí.mur heimilisfaðir, enda naut
henn jafnan óskiftrar hjálpfýsi
konu sinnar á öllu þeirra 38 ára
sarrlbúðartímabili, og eins og
hann naut ástar og virðingar
barna sinna, eins naut hann og
trausts og virðingar meðborgara
sinna, og þeirra mest, sem lengst
og bezt höfðu þekt hann.
Guðmundur sál. dó 21. maí
1922 og var jarðsettur í grafreit
Selkirkbæjar þann 23. s. m., að
<uðstöddu fjölmenm.
Wpg. 20. júní 1922.
B. L. Baldwinson.
Að'austan og vestan.
i.
“— Þitt er mentað afl og önd,
Eigirðu fram að bjóða:
Hvassan skilning, haga hönd,
Hjartað sanna og góða.”
, (St. G. St.)
Á íslandi er maður nefndur
Ágúst H. Bjarnason. Hann er há-
lærður heimspekingur og vísinda-
rithöfundur og skáld. Er ritstjóri
“Iðunnar” (hinnar yngri). Af
Wsindalegum tækjum hans skal
aðeins nefna vog og kvarða. Veg-
ur hann og mælir vit og þekkingu
manna á málefnum með þeim
tækjum. Skipar hann skáldum
og öðrum rithöfundum hvorum á
sinn bekk, eftir verðleikum, og
þarf enginn að efast um réttmæti
þess sætis, sem hver og einn hlýt-
ur hjá Á. H. B., því voginn og
kvarðinn segja til.
Á þessar alvalds metaskálar
hefir margur lagður verið, og létt-
vægur fundinn. Aftur eru dæmi
ti! þess að lóðin hafa ekki hrokk-
ið, — en þá á efsta og insta sæt-
ið úrslitum að ráða. Og svo fór,
er Stephan G. var Iagður á þær
metaskálar.
Munu flestir þeir, sem kunnug-
ir eru skáldskap Stephans, vera
sammála hinum gáfaða og marg-
fróða heimspeking, er hann segir:
‘‘Það er ekkert efamál, að Steph-
an hefir kveðið sig stóran, svo
stóran, að það verður að setja
hann á bekk með stórskáldum,
hvort sem um erlend eða innlend
skáld er að ræða.” Á öðtum
siað segir heimspekingurinn:
“Mér finst Stephan vera svo ein-
manalega^ stór og furðulegur í
öllum skáldskap sínum, að eg get
ekki annað en líkt honum við
fiallið Einbúa (II, 98), sem hann
hefir sjálfur ort um og lýsir á
þessa leið:
Hann Einbúi gnæfir svo langt yfir
lágt,
Að lyngtætlur stara á ’aiin hissa,
Og kjarrviðinn sundlar að klifra
svo hátt
Og klettablóm táfestu missa.
Þó kalt hljóti nepjan að næða um
hans tind
Svo nakinn, hann hopar þó hvergi
Hann stendur sem hreystinnar
heilaga mynd
Og hreinskilnin klöppuð úr bergi.’
Svona hljóða ummæli hins há-
Iæða prófessors Á. H. Bjarnason-
ar. Hann viðurkennir það í rit-
gerð sinni, að vk og þekking sé
of ófullkomin hjá þeim, sem bezt
vita, til þess að gefa skiljanlega
skýringu á andlegri stærð og mik-
iiieik St. G. með öðru en því, að
setja hann í hásæti stórskálda ver-
aldarinnar; geta víst flestir áttað
sig á því, að vit slíkra er vart í
tonnum talið. Til vara gefur
próf. Á. H. B. annað dæmi, sem
er ennþá auðveldara.
jVið íslendingar, sem erum
börn fjallalandsins, getum gert
okkur grein fyrir því, að það er
að minsta kosti töluverður hæðar-
pg þyngdarmunur á vanalegum
manni og segjum hæsta fjalli
heimsins, — getum við alveg fyr-
irhafnarlaust vitað, að slík fjöll
hafa ekki verið vegin á kvinta-
eða lóðavogir. Nú segir dr. Á. H.
B., að fjallið sé ábyggilega lík-
ingin, og hafi.sýnt sér gleggst and-
lega yfirburði Stephans yfir allar
stéttir manna. Lyngtætlurnar
stara hissa á hæð fjallsins. Kjarr-
viðinn sundlar og klettablómin
missa táfestu. Þá er nepjan ein
eftir, sem næðir tind fjallsins. En
ekki tapar fjallstindurinn, það
vitum við, frekar en mynd heiiag-
le kans og hreinskilninnar.
Nú, svona er þá útkoman hjá
dr. Á. H. Bjarnasyni, í ritgerð um
St. G.
II.
I síðastliðin 40 ár hafa vestur-
íslenzkar smásálir verið uppihalds
lítið að bauka við, að vigta og
mæla vitsmuni og skáldgáfu
Stephans G. Hafa þær á móti
lagt heimsku sína, hræsni og
hrottaskap, að meðtöldum sa|id'
pokum þeim og blýlóðum. sem
sérgæðingsháttur og yfirdreps-1
skapur altaf nota á kvinta- og
lóðareislur auragirndar sinnar.
Hefir skollið í skoltum og skrum-
að í kjöftum, svo yfir hefir geng-
ið allan sæmilegan hugsunarhátt.
Mælistika þessara hrotta hefir
vanalega verið tommustokkur
gamals vitfirrings valdavana, er
þeir skóku í skjóli við. Þeir, sem
unna ættlandinu þess sóma, að Is-
lendingar verði í fremstu röð
þeirra manna, sem stofnsetja
mannúðarmenningu í borgaralegu
félagslífi þessa lands, bera kvíð-
boga fyrir þeirri þjóðrækni, sem
úti lokar anda sátta og friðar og
lftur harmauga sína beztu menn.
! fyrri daga var hrópað: “Ekki
þenna, heldur Barrabas!”. Nú á
dögum er nöldrað, barið bumb-
um og blásið lúðrum: “Enga
mannúð, heldur grimd!” — Sein-
ustu útburðarhljóðin, sem heyrst
hafa í vestur-íslenzku vikublöð-
unum, hafa'stafað frá þeim félög-
um L. Guðmundssyni, S. Sigur-
jónssyni og “Sveinstaula” í nafni
ísienzkrar þjóðrækni. Fara þeir
félagar á gangi einfeldninnar á
fund ritstjóra Þjóðræknisritsins,
stgja honum, að hann sé ekki
stöðu sinni vaxinn; heimfæra um-
mæli sín með því, að ljóð Steph-
ans G. hefðu átt að útilokast'úr
Þjóðræknisriti Ve=tur-Islendinga!
Það væri hvort sem er ekki nema
1 af 1000v sem skildi svo dýran
fkáldskap; almenningur væri ein-
fa'dur og þar af leiðandi yrði fög-
ur mannúðarhugsjón særandi fyr-
ir hann. Svo væri líka sjálfsagt
að fórna henni (mannúðarhug-
sjóninni), úr því að hún bryti í
bág við trúarbrögð og önnur
landslög. Nú, það má með sanni
segja, að þeir félagar hafa þó
nokkuð til síns máls!
III.
Á ritstjórnarsíðu Lögbergs
25. maí 1922 snarast Sveinstauli
að mér, og biður mig að sanna
með rökum, að kvæðið hans
Stephans G., “Á rústum hruninna
halla”, hafi átt heima í Þjóðrækn-
isriti V.-I. Eg hefi hvergi minst
þessa kvæðis opmberl. Kom mér
því á óvart, að þeir félagar leit-
uðu míns álits og dóms um, hvort
þetta kvæði væri prentað^á rétt-
um stað.
Eg vil taka það fram strax, að
mín skoðun er, að orðið “rök-
ræða” eigi illa við skynfæri þeirra
félaga. En þó skal nokkur úrlausn
veitt.
“Til þess að eiga heima í
nefndu riti, verður kvæðið að
vera sönn mynd úr íslenzku þjóð-
lifi,” segir Sveinstauli í Lögbergi
25. maí 1922.
Þetta er hans dómur; rökin hjá
honum eru þessi. “Var það ekki
tilgangur stofnenda Þjóðræknis-
félagsins, að forðast öll deilumál
innan vébanda Þjóðræknisfélags-
ir.s -— öll sérmál flokka, stjórn-
mál, trúmál o. fl.?". Eftir rök-
færslu “Staula” eiga engin deilu-
(NiSurlag á 7. aíSu)
DR. C- H. VROMAN
T annlæknir
|Tennur ySar dregnar eSa lag-
I aSar án aflra kvala.
TaJsínrú A 4171
h 505 Boyd Bldg. Winnipeg-
Abyggileg ljós og
AflgjafL
Vér ábyrgjmcst ySur varanlegi og óalitna
ÞJONUSTU.
ér æskjuin virSingarfylst viSskiít* jafnt fyrir VERK.-
SMIÐJUR iem HEIMILI. TaU Main 9580. CONTRACT
DEPT. UmboSsmaSur vor er reiSubúmn aS tinna ySur
«8 máli og gefa ySur kostnaSaráaetlun.
Winnipeg Electric Railway Co.
A. W, McLim&nt, Gen'l Manager.
Nýjar vörubirgðir
tegundum, geirettur og alla-
konar aðrir strikaðir tiglar, hurðir og glugf&r.
Komið og sjáið vörur. Vér erum etið fúsir að sýna,
þó ekkert »é keypt
The Empire Sash & Door Co.
-------------- L i m i t e d —*—»
HENRY AVE EAST
WÍNNIPEG
KOL
HREINASTA og BESTA tegrmd KOLA
beeSi tíl HEIMANOTKUNAR og fyrir STÓRHÝ3I
ALlur flutningur meS BEFREDE).
Empire Coal Co. Limited
Tals. N6357 — 6358 603 ELECTRIC RWY BLDG
DR. KR. J. AUSTMANN M.A., M.D., L.M.C.C. Wynyard Sask.
Dr. A. Blöndal 818 SOMERSET BLDG. Talsími A.4927 Stundar sérstaklegia kvensjúk- dóma og bama-sjiúkdóma. A8 hitta Id. 10—12 f.ih. og 3 5 e.b- Heimili: 806 Victor St. Sími A 8180

KOMID OG • BEIMSAIKIÐ . MISS K. M. ^NDERSON. at> 275 Donald Str., rétt hjá Ea- fcon. Hún talar íslenzku og ger- ir og kennir “Dressmakmg”, ‘tHemstifcohing”, “Eiitbroidery”, Cr“Croohing’, “Tatting” og “De signing'. The Continental Art Store. SÍMI N 6052 ..

Phones: Office: N 6225. Heim.: A 7996 Halldor Sigurðsson General Contractor. 808 Great West Permanent. Loan Bldg., 356 Main St.

RALPH A. COOPER Registered Optometrist artd Optician 762 Mulvey Ave., Fort Rcuge, WINNIPEG. Talsími F.R. 3876 óvanalega nákvæm augnaskoSuti, og gleraugu fyrir minna verS <n vaneúega gerist.

Heimili: 5 77 Victor St. Phone Sher. 6804 C. BEGGS Tador 651 Sargent Avenue. Cleaning, Pressing and Repair- 'ng—Dyeing and Dry Cleaning Nálgumst föt yðar og sendum þau heim aS loknu verki. .... ALT VERK ABYRGST

W. J. LINDAL & Cö. W. J. Lindal J. H. Lindal B. Stefánsson Islenzkir lögfræSingar 1207 Union Trust Building, Wpg.
Talsími A4963 Þeir hafa einnig skrifstofur aS Lundar, Riverton og Gimli og eru þar aS hitta á eftirfylgjandi tím- um: * ’ 'V. j ..! f • Lundar á hverjum miSvikudegi, Riverton. fyrsta ng þriSja bvem þriSjudag í hverjum mánuSi. Gimli, fyrsta og þriSjahvem miS- vikudag í hverjum mánuSi.

ARNI G. EGGERTSON íslenzkur lögfræSingur. 1 félagi viS McDonald & Nicol, hefir heimild til þess aS flytja mál bæSi í Manitoba og Sask- atchewan. Skrifstofa: Wynyard, Samk.
Arni Anderson E. P. Garlund
GARLAND& ANDERSON
. lögfr.eðingah
Ptaone :A-21RT
8G1 Klectric llatlwur Chanöen
RE8. ’PHONI: F. R. 87SS
Dr, GE0. H. CARLISLE
Stuadar Eingöngu Eyrna, /,iue
N.f og Kverka-ajúkdöma
ROOM 710 STERL.ING
Phonei A2001
Dr. /VI. B. Halldorson
401 Royd Bldgr.
Skrifstofusíral: A 3G74.
Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
Er aS fínna á skrifstofu kl. 11_12
f h. og 2—6 e. h.
Helmili: 4G AUoway Ave.
Talsírai: Sh. 3158.
Talat.il i
Dr.J. G. Snidal
TANNLIKKNIR
•14 Suneraet Bl.ek
Portarc Av«. WINNIPM
Dr. J. Stefánssoo
«00 Sterllas Baak Dld*.
Homi Portage og Smith
Stundar elngöncu au*na. .yraa,
••/ •• kv.rka-ejúkdóma. A8 kllta
fiá al. 10 til lj f.k. eg kl. 8 tll (. a.k.
Pkonci AS5S1
«S7 McMillan Ava. Wl.alpM
Taltími: A 3521
Dr. J. Olson
Tannlækná-
602 Sterling Bank Bldg.
Portagi Ave. and Smrlb St.
Winnipeg
A. S. BAFtDAL
selur Hkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaBur aá beztl
Ennfremur selur hann allskonaf
minnisvaröa og legstelna_:_:
843 SHERBROOKE ST.
Phonei N ««07 WINNIPKQ
MRS. SWAINSON
696 Sargent Ave.
hefir ávalt fyrirliggjas-di úrvala-
birgSir af nýtízku kvenhötbum.
Hún er eina íslenzka konan »em
slíka verzlun rekur í Can»da.
Islendingar, látið Mrs. Swaín-
son njóta viSskifta ySar.
Talsími Sber. 1407.
TH. JOHNSON,
Ormakari og GullhmiSur
Selur giftlngaleyflsbrét
Sérstakt athygll veitt pðntuouni
og vlhgjörtSum ötan af landi.
264 Main St. Phone A 4637
I. J. Swanson
H. O. Henrlokeo,
COX FUEL
COAL and WOOD
Corner Sargent and Alverstone
Tamrac
Pine
Poplar
CaD or phone for prices.
Phone: A4031
J. J. SWANSON & CO.
FASTEIGNASAI.AR OG _
penlnse ■alUUr.
Talelml AS34S
sos ParU Uulldlns Wlaafpee
Phone A8677 639 Notre
JENKINS & CO.
The Family Shoe Sfcore
D. Macphail, Mgr. Winnipeg
■ " =£=s5gg
UNIQUE SHOE REPAIRING
HiS óviSjafnanlegasta, bezta og
ódýrasta skóviSgerSarverkstseði i
borginnL
A. JOHNSON
660 Notre Daxne eigan«b
KING GEORGE HOTEL
(Á horni King og Alexandra).
Eina íslenzka hótelið í bænum.
Ráðsmenn: i
Tb. Bjarnason og
Guðm. Símonarson. i