Heimskringla - 27.12.1922, Side 1

SendiS eftir vertSlista til
Itoynl Crowd Soap Lid.
654 Maln St.. Winnipeg.
VerSlaun
gefin
fyrir
Coupons
og
umbúðir
Verðlaun
gefin
fyrir
Coupons
Sendit5 eftir vertilista ti)
Itoyal Crown Soap L.td
umbuðir 654 Main St., 'Winnipeg
og
XXXVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 27. DESEMBER, 1922.
NÚMER 13

>[|»(>w>«»l>^0«»{>«»ll<
H>«»l>«»(>«»0«B»0'a»0M'(>«»{>»»0i
»(>-«»(>'«a»0'a»»04
x>^V'[i'M»(>'aa»(>«»»0'^»{i«»(>'^»i<'^B'(>'M»(>M»{)'*»»ii«»'0'i
Heimskringla óskar öllum Islendingum
MO
9
£»'^■»>04
0)4

H)«»()«»n4
m>*«■►(>■«■»■(>•«■»■(>•«□■»■ hm»o«»()«»()-mmm-(>◄
»
Vetrarkvöld.
Kvöldið hljótt í lcöldum anda
klæðir húmi sæ og láð,
vetrar lögin stíluð standa,
stjórnarvaldi tímfuis háð,
undir fölvum fannaslæðum
foldin hvílir snauð og bleik
meðan stjarna her frá hæðum
hlær við frostsins risaleik.
Vetrarkvöld með skrautið skæra
skautið klakaperlum fáð,
þú átt marga munarkæra
mynd á gljáa hjarnið skráð,
mjallarhafsins báran bjarta
'brosir stirndum himni mót,
alt eins nærri alvalds hjarta
eins og blóm á vorsins rót.
Svella þinna höf þó hylji
hjartkær blóm, er vorið ól,
gegnum þína grimmu bylji
geislar dagsins vonarsól.
Þú átt nægan eld í æðum,
oss þó finnist stundum kalt,
undan þínum klaka klæðum
kraftur Iífsins vekur alt.
M. Markússon.
•O dætiis heíöi verið sú, að .í'ohn hefði
I verið knúinn til að gera aðra erfða-
® skrá og gefa Mrs. Searle í henni
II eignir sínar. En það kvað þó ósatt.
c | I þeirri einu erfðaskrá, sem ryrir
I > nokkru var gerð, er lienni áskilinn
hluti af arfinum. Rannsókn stendur
vfir í málinu.
Bandaríkin.
i
Ganada.
Skift utn.
John E. Eawry, umsjónarmaöur
talsímakerfis Manitoba, afhenti Hon.
T. M. Black fjármálaráðherra síðastl.
laugardag reikning yfir rekstur sím-
anna. Reikningurinn endar 30. nóv-
ember 1922. Er tekjuafgangur nú af
símakerfinu, sem nemur $32,273 á
árinu. Eins og menn rekur minni til,
var tap kerfisins fyrir árið í fyrra
(sem endaði 30. nóv. 1921) $538,438.
Eru þetta því mikil og góð búskap-
arumskifti. Umsjónarmaður áíma-
kerfisins segir þessa breytingu stafa
af þvi, að allur sparnaður hafi ver-
ið i frammi hafður, einkum seinni
hluta ársins, eftir að bændastjórnin
tók við völdum, og hafi kerfið með
því komist hjá útgjöldum, er námu
$377,152. T. d. vfir nóvembermán-
uð einan hafi tekjuafgangur numið
$6,264. Yfir fyrstu þrjá mánuði
ársins (des. 1921 og jan. og febr.
1922) var tekjuhallinn um $23,250.
Næstu sex mánuði þar á eftir var
aftur $30,993 tekjuafgangur. Var
þá um $7,000 eftir af því í hreinum
ágóða, er skuldin fyrir fyrri mánuð-
.ina var borguð. En á síðustu þrem
mánuðunum hækkaði tekjuafgang-
urinn upp í þessi $32,273. — Sem alt
ber það með sér, að “veldur, hver á
heldtir”.
Varist þýska "markið”.
Col. H. J. Martin, yfirunjsjónar-
maöur lögreglunnar í Manitoba, hef-
ir sent lögreglumönnum í fylkinu þá
skipun, að vara menn við að kaupa
þýzka peninga. Segir hann það tals-
vert gert og aö menn ætli að græða á
þvi, þegar markið sé komið í fult
verð aftur, sem.engin líkindi séu til,
að nokkurntíma verði. En kaup-
sýslumenn frá Austur-Canada reki
þessa verzlun af kappi. Martin seg-
ir, að fyrir $37.50 selji þeir 30,000
mörk. Komist markið aftur i fult
verð, sétt það $7000. En bæði sé það
ólíklegt, að markið hækki að mun
fyrst um sinn og nái ef til vill aldrei
fullu verði, og svo selji þessir kaup-
sýslumenn það altof hátt verði. Nú
sé hægt að kaupa þessi 30,000, sem
þeir selji á $37.50, fyrir eina $3.00.
~Hann finnur því hvöt hjá sér til að
vara menn við þessari kaupsýslu.
Á lcið til Bandaríkjanna.
Harvey sendiherra Bandarikjanna
á Englandi kvað vera á leiðinni til
New York. Erindiö er að finna
Harding forséta og Httghes ritara í
sambandi við þátttöku Bandaríkj-
anna í viðreisnarmálum Evrópu, eins
og þau liggja nú fyrir.
Grímitklccdda srcitin.
I ríkjunum Arkansas, Missisipþi
og Louisiana, hefir talsvert borið á
grimttklæddri sveit manna í haust, er
setið hefir um ferðamenn, ráðist á
þá og rænt þá og drepið. Voru s.l.
ágúst tveir mjög mætir menn hand-
I teknir af þessum lýð og drepnir.
| Hétu þeir Watt Daniels og Thomas
| Richards. Þeir voru á ferð og vortt
dtx'gnir út úr bílum sínum og farið j
með þá út í skóg. Líkin fundust ný- •
I lega í vatni einu. I'rir menn aðrir
I.ance Farewell heitir maður í vortt handteknir. I'.kki voru þeir |
Toronto. Hann á seppa af kyni því, Hflátnir, cn við tré vortt þeir Iiundn-1
er ''Spanial” nefnist, oj) þykja slíkir j ir og hýddir og særðir. Hafa nú rík- j
hundar metfé híð mesta. Mattrasel- , in tekið höndtim saman í að reyna að j
ur nokkttr í California sá "hvuta” ný- hafa ttpp á þessari dulklæddu sveit j
lega og bauð strax $1500 í hann. En nteð þvi, að senda lögreglu og herlið j
þó að það virðist nú ærið fé fyrir j út af örkinni. Dulklædda sveitin
dýrið, var það samt ekki falt. Eig- kvað vera fjölmenn og heldur all-
1 andinn sagðist ekki geta skilið hann, djarflega áfram óbótaverkum sinum.
I við sig. i Gerir lögreglan sér von ttm, að geta
j handsamað pilta þessa bráðlega.
Bruni.
Ford byggir í Chicago.
Eldttr kom upp t Mitchellbygging-
unni í rrince Albert, Sask., s. !.1 Bifreiðasmiðurinn mikli, Henry
föstudag. Brann lyfjabúð J. A. ! Ford- ætlar n« aí' reisa stói hýsi rnik-
Stewarts, er' þar var. Aðrar skemd
►(O
Dýr scppi.
ir ttrðtt ekki á stórhýsinu.
er sanit metinn um $30,000.
Strcct i svag n agj öld.
Borgarstjóri McQttire í Toronto
hefir farið fram á það við stjórnar-
nefnd þá, er strætisvagnareksturinn
annast um, að flutningsgjald með
sporvögnum borgarinnar sé fært nið- ^
ur í 5 cent. Segist ekki sjá neina á- |
stæðu fvrir, að það þttrfi að vera
hærra.
Bruni í Saskatoon.
I’ann 17. þ. m. kom eldur upp i
stórhýsi einti í borginni Saskatoon.
Brann þar harðvörttbúð með mikltt
af vörubirgðum. Uppi í byggingunni
vortt 8 ibúðir, en fjölskyldur þær, er
þar áttu heimili, konnist allar Hfs af.
Skaði af bruna þessttm er metinn
$150.000.
Hryllilcgt morð í Winnipeg.
ið i Chicago og láta smíða í því bif-
Skaöinn1 rciðar. Hann hefir keypt þar 30
ekrttr af landy og er búist við, að
verkstæði það, er hann reisir á þvr,
verði jafnvel stærra en hið fræga
Detroit-verkstæði hans. Unt $6,000,-
000 et' mælt að þetta mttni kosta hann.
Atvinnit fá þar 16,000 matins. A
smíði verkstæðisins verður strax
byrjað.
Jólagjöfin.
I Cleveland i Ohio var heldttr en
ekki handagangur ’ öskjttnni á póst-
húsunum fyrir jólin sem annarsstað-
ar. Jólabögglarnir, sem póstþjónarn-
ir þurftu þá að handleika, voru bæöi
margir og margskonar og gáfu þeir
þeitn fæstum mikinn gaum. Ut af
þessu brá þó einn daginn. Þegar
verið var að kasta jólagjafabögglun-
um niður i pokana á aðalpósthúsinu
tók einn þjónanna körfu eina og var
rétt að láta hana detta ofan í pok-
ann„ þegar hann tók eftir því, að
engin utanáskrift var á henni. Og
Maður að nafni John Penny átti! þegar hann gætti betur að, yar barn
heima að 527 Young St. í Winnipeg. í körfunni. Hann tók hvítvoðunginn
Á þriðjudagsmorguninn þann 19. þ. til yfirpóstafgreiðslumannsins. En í
I m. fanst hann myrtur í herbergi síntt. j sömu svifttm ketnur kona þar inn og
höfðu fætur hans og hendur verið ér að leita að körfttnni með barnintt
bundnar og niorðið verið framið með í, segist hafa 'iagt körfuna frá sér
þvt að slá hamri í hijfttð honttm. | ttndir bekk meöan hún liafi lokið störf
John var 74 ára gamall. Han rnutt um á öðrum stað í pósthúsinu. Ein-
ekki hafa átt nein náin skyldntenni á . hver póstþjónanna hafði komið þarna
»04».<^()^l>»»(><
Bretland.
trland.
Síðustu fregnir frá Irlandi greina
frá þvi, að ekki sé óhugsandi, að
íriður verði saminn milli fvlgismanna
de Yalera og frírtkismanna. Það
þykir augljóst. að almenningttr þráí
frið; jafnvel ntikill fjöldi de Valera-
ntanna . sé því fylgjandi. að sátt og
samlyndi komist á. Er nú ekki tekiö
fyrir, að það inuni takast og að spor
verði bráölega stigin í þá átt af aðil-
ttm ófriðarins.
Nýtt lcynifclag.
Levnifélag svipað og Ku Khtx
Klan félaginu í Bandaríkjunum eða
Fascistafélagið á ítalíu, hefir risið á
fót á Englandi. Nafn þess er “The
Order of Crusader's”. Það var
stofnað fyrir tveimur árum, en har
Htið á því til skams tírna. En þá
byrjaði félagið fyrir alvöru að fjölga
meðlimum. Leyndu er því samt.
haldið, hve fjölment félagið er. Urn
nöfn nokkttrra féíagsmanna kvað
vera kunnugt.
Sparscmi Bretakor.ungs.
Bretakonmigur lét fvrir nokkru
skipa neínd, sem átti að athuga, hvort
ekki mætti eitthvað minka útgjöld viö
kirðina. Nefndin hefir nú lokið
störfum sinum og bent á. að spara
megi 20— 30 þústtndir sterlingsj ttiid-.
á ári. Utgjöldin til hirðai ;nnar vont
fastákveðin 1916, 490,000 sterli’igs-
pund á ári og hafa síðan haldist ó
breytt, þó að dýrtíðin hafi aukis'.
---------xx----------
• •
Onnur lönd.
Frœknasti lilanpari í licimi.
Finninn Hannes Kohlemainen, sem
nú er fræknastur hlaupari í heimi,
hefir nýlega sett nýtt met. Hann
hljóp 30 kílómetra á 1 klukkustund
47 mínútum og 13,3 sckúndum.
U pprcisnartilraunir.
Það er haft eftir einum leiðtoga
Bolshevika i Rússlandi, aö hann hafi
fullyrt í ræðu eigi alls fvrir löngu,
að á þessum vetri vrðu gerðar upp-
reisnartilraunir í Berlín, Paris og
Lundúnum. Síðastliðinn vetur hefðu
verkamenn búið við afar þröngan
kost í stórborgum Norðurálfunnar,
en þó vröi hagur þeirra liálfu verri
I i vetur. Allra öruggast þótti honum
| aö byltingin fæt i af stað i Þýzka-
I landi.
farsæls Nýárs. !
• o»M'(>«»i>«B'{>'^»'(>«B»i>'^»(>'<a»(>«»()'iM(>'a»(>«»'(i^»(i^»J
nemendum ,er þar voru, hefðtt ekki
verið Tyrkir, og væru nú reknir burt
úr landi. Þó ekki væri nenta þetta
eitt, væri það nægilegt til að sýna, að
Bandaríkin ættu með réttu leyfi til
þátttöku i fundinum. Stefnu Banda-
ríkjanna kvað hann þá, að stuðla að
vernd hinna ýmsu útlendu þjóðerna
i iöndum Tyrkja, einnig að frjáls
verzlun og siglingar héldu þar áfram.
Að nokkur ein þjóð sæti í því efni
að hlunnindum, væri, eftir því sem
á stæði, óréttlátt og leynisamningar
ættu engir að eiga cér þar stað. Þetta
er sama hugmyndin og vakti fyrir
Hughes ritara Bandarikjanna. Að
öðru leyti kvað hann Bandaríkin
verða að gera sérs'aka samninga við
Kemalista.
Þess má geta, aö Child er í ýmsit
fylgjandi Tyrkjum og Rússum. Hann
hefir ekki dregið hug úr þeim í ýms-
ttm kröfum þeirra. Hann hefir 1 að
visu ekki gengið eins langt og Rúss-
ar gerðu, en hefir notað sína tak-
mörkuðu þátttöku í fundinum —
eins og Rússar — talsvert í þá átt,
að leiða Tyrkjum fvgir sjónir, að
þeir eigi — sem óháð ríki nú undir
Kemalistastjórn — meira tilkall til
réttar sins í Tyrkjalöndunum, en
sumar hinna þjóðanna, er það þykj-
ast eiga.
I’essum fundi er ekki ennþá lokið.
Honum var slitið yfir jólahátíðina,
en hann tekur brátt aftur tii starfa
að henni lokinni. Þegar það fundar-
hlé varð, var a1t í óefni á fundinum
og samkomulagið hrð ófriðlegasta.
Curzon lávarður vonaöi, að jólahátíð
in hefði friðvænleg áhrif á hugi
Tyrkja og stífni þeirra yrði rénuð,
þegar fundurinn kæmi næst saman.
Tyrkir svöruðu, að
siður hjá Múhameðstrúarmönnum að
gefa jólagjafir. Yfirleitt virðist á-
standið ekki friðvænlegt á fundi þess-
um.
Líígull.
(Tileinkaö F.ggert Stefánssyni.)
Eg vissi’ að þú lékst þér svo létt og
hlýtt
pf lifgullum æskuróms.
Nú fann eg þig konung krvndan,
með kórónu úr gimsteinum hljóms.
Með konungsins lífgull, lifandi sál
og listina’ á vængjum tóns.
Þitt veldi frítt eins og vorið
í víðsýni gamla Fróns,
Þökk fyrir ómana, Eggert minn,
og óminnis stund hjá þér.
Fyrir konungs gullin góðu,
er greyptir i sálu mér.
T. T,
14,—12,—’22.
Lausanncf iindurinn.
lífj. Húsið átti hann, er hann bjó í.
Hann leigði fólki húsið niðri, en bjó
sjálfur uppi á lofti i þvi. Leigulið-
arnir hétu Dick Searle og kona hans
Annie. Eru þatt nú grunuö um morð-
ið ásamt tveim mönnum öðrum.
að og tekið körfuna, hespað hana
aftur og fleygt henni svo í hrúgttna,
þar sem jólabögglarnir voru, gang-
andi að því vísu, að böggull þessi
væri jólagjöf til einhvers. Konan
sagðist hafa verið að láta jólagiafir
John var talsvert fjáðuri Var þvi( á pósthúsið, en þessi hélt hún að væri
fyrst fleygt út, að hvötin til þessa ó- kærkomnust ósend.
Hann hefir nú staðið yfir í nokkr-
ar vikttr, og er enn óséð, hvernig
leikar muni fara. Fyrrihluti fundar-
ins lenti ntjög i þvi, að þvæla utn
j rétt tveggja þjóða til þátttöku í hon-
| um. Voru það Bandaríkin og Rúss-
i latjd. Virtust sambandsþjóðirnar
j þefrrar skoðunar, að Bandaríkin
hefðu ekki rétt til að hafa fulltrúa
þar. vegna þess, að þeir hefðu ekki
verið með. er Sevres-samningarnir
sælu voru gerðir. En R. W. Child
sendiiherra Bandarikjanna á Italíu,
betiti á, að Bandarikin gætu ekki
staðið hjá nú. Málin. sem nú værtt
þar á dagskrá, snertu Bandaríkin
mjög ntikið. I Constantínópel kvað
hann eina stærstu mentastofnun borg
arinnar — The Roberts College —
vera eign Bandaríkjanna. Dr. Bates,
sent væri stjórnandi hennar, hefði
skýrt sér frá því, að stofnun þessi
væri nú lokuð, vegna þess að Kemal-
istar hefðtt skipað rvo fyrir. Margir
af hinum tuttugu og fimm þúsund
Kosningarnar í ÁstraUn. j
Kosningunum í Astralíu, sem fram
fóru þann 16. þ. m., lauk þannig, að
Hughes-stjórnin féll. Verkamanna-
flokkurinn hefir 29 þingsæti, bændur
19, en Nationalistar (Httghes-flokk-
urinn) 27. Líklega*<t eru liberalar
taldir nteð stjórnarflokkinum. Þeir
komu út við kosningarnar sent sér-
stakur flokkur, en i fréttum. sem enn
hafa borist, hefir þingmannatölu
þeirra ekki verið getið sérstaklega.
heldur ýmist með bændaþingmönnum
eða Hughes-flokkinttm. En hvort
heldttr að er, er verkamannaflokkttr-
inn fjölmennastur. Og að líkindum
myndar hann stjórn nteð hændaflokk-
inum eða þeint af liberölunt, sent ekki
heyra stjórnarflokkinum til.
Áður en kosningarnar fóru fram
Söngmaðurinn frægi, landi vor hr,
Eggert Stefánsson, kom aftur til
Winnipeg s.l. viku úr ferð sinni utn
jbygðir Islendinga í Saskatchewan,
! þangað sem hann ferðaðist fyrir ot ð
nokkurra vel metinna landa sinna,
! syo fólki þar vestra gæfist kostur a
að heyra hans fögru list. Sent dæmi
ttpp á, hvað fólk þar hefir orðið hrif-
ið af að hlusta á hann og þakklátt
| fyrir komu hans þangað, leyfi eg mér
að s'etja hér lauslegan útdrátt úr
grein, sem ritstjóri Wynyard Ad->
vance skrifar um komu hans þangað.
I “Heimsókn herra Eggerts Stefáns-
sonar hingað heimfærir okkur Wyn-
yardbúum, þó aðallega Islendingum,
sanninn um, hvað nálægt vér stönd-
um mönnum þeim, sent mest ber á og
eru leiðandi menn í heiminum, hvað
gjörfugleik, fagurfræði og fagrar
það væri ekki ,. ..
r listir snertir.
i Þetta eitt ætti að vera oss ánægju-
efni, en það ætti einnig að vekja hjá
oss hugsjón um möguleikana — um
efniviðinn — sem til kann að vera
vor á nteðal og barna vorra, ef hon-
um væri beint á rétta braut, létt und-
ir með og ræktaður sem vera skyldi.
Sá dagur er í nánd, sem álíta mun
það æðsta og mesta hlutverk mann-
kynsins að verða að sannari mönn-
un)> og þann mestan, er stærstan
skerf leggur til að innblása og vekja
hugsjónir fyrir því rctta. sanna og
fagra.
Að hr. Stefánsson, sent kunnugt er
um, að muni verða einn með hinum
frægustu upprennandi söngmönnunt
heimsins, skyldi sína þann velvilja, að
konta hingað í smábæ og nota sína
niiklu hæfileika til að syngja fyrir
fámennum en þakklátum hópi fólks,
en marka ekki hæíileika sina við fjár
ntagn stórborganna eingöngu, ber
vott um þetta. Engir þarfnast meira
en almúginn að verða hrifnir af hin-
um fögru tónum sönggyðjunnar, og
mun hann með þakklæti viðurkenna
áhrif þau, ekki siður en þeim, sem
færri störfum eru bundnir.”
Hr. Stefánsson býst við að dvelja
hér í Winnipeg frant yfir miðjan
janúar næstkomandi, og hefir hann í
hyggj u að syngja hér í einhverjum
I
var fylgi flokkanna þannig: Nation
alista 38, latidflokksins eða bænda-
sinna 13, verkamanna 24. Hughes-
stjórnin hafði því aðeins einn i nteiri-
hluta í þinginu. En hún gat haldið
völdunum söktint þess, að sumir
bænda- og verkamannafulltrúarnir
vortt sjaldan eða aldrei allir sammála
tim nokkurt mál. Arið 1°17 var | aðalsamkomusal borgarinnar áðtir gn
verkamannastjórn i Astraliu (United hann heldur austur til New York og
Labör). V'ar Hughes yfirmaður
þeirrar stjórnar. En stjórnarflokk-
urinn klofnaði vegna herskyldumáls-
ins. Þá myndaðist Hughes-Nation-
alistaflokkurinn. Gengu í hann her-
skyldu-liberalar og herskyldu-verka-
menn. Jlughes var þvi maðttrinn,
sent mestan þátt átti i því, að Astralia
var með í stríðinu mikla. Það var
þessi flokkur hans, >sent réöi því, að
herlið- var sent á vígvöllinn. AðiS'
hafði þjóðin greitt atkvæði um her-
sþylduna og felt hana.
heintleiöis til Evróptt. Ef einhverj-
ar af íslenzktt nýlendunttm óskuðu
eftir að hlus'a á hann áður en hann
fer, mttndi hann veita það nteð á-
nægjtt, því íslenzka eðlið heldur stór-
uni hlýjum reit í hjarta hans, og Is-
lendinga fvrst og fremst kom hann
Ringað til að heimsækja. Bréf til
hans niætti senda til ritstjóra íslenzku
blaðanna eða til núverandi heimilis-
fangs hans, núrner 616 Alverstone St.
Winnipeg, Man.
-----------xx-------------
I