Heimskringla - 06.08.1924, Qupperneq 7

WINNIPEG, 6. ÁGÚiST, 1924.
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA
The Dominion
Bank
HORNI NOTRE DAME AVE
ogr SHERBROOKE ST.
Höfuðstóll uppb.
Varasjóöur . *.....
AUar eignir, yfir
... .$ «,000,000
. ..$ 7,700,000
...$120,000,000
Sérstakt athygli veitt viðskift-
um kaupmanna og verzlunar-
félag«.
Sparisjóðsdeildin.
Vextir af innstæðufé greiddir
jafnháir og annarsstaðar við-
gengst. _____
PHONE A 9253
P. B. TUCK.ER, ráðsmaður.
pessu að siga yfirvöldunum á
lörumunkasæg þann, sem hér er á
meðal okkar. I>eir hafa nóg að lifa
á og stunda ýmsar handiðnir”.
“Þeir eru í áliti af því, að þeir
eru ríkir”, mælti Jean Marteau.
‘‘Það er aðeins hinum snauðu, sem
bannað er að betla. Ef ef? hefði
fundist undir trénu, þá hefði mér
verig kastað í fangelsi og það að
réttu. Eigandi ekki neitt, er eg á-
litinn óvinur eignanna, og það er
rétt, að vemda þær fyrir óvinum
þeirra. Það er heilög skylda dóm-
arans, að öryggja hverjum það, sem
hann á: Þeim ríka auðlegð hans,
þeim snauða örbirgg hans”.
laganna, að vernda það og viðhalda
því. Og því ósanngjarnari sem lög-
in eru, því virðingarverðari munu
þau þykja. Takið eftir því, aðeins
forn og gamaldags sem mest af
þeim er, þá fela þau ekki bein-
línis f sér nútfðar óréttlæti, heldur
öllu fremur óréttlæti liðinna tíma,
sem miklu var ruddalegra og
heimiskulegra. Þau eru minnisvarð-
ar myrkurstu alda mannkynsins,
og hafa smokrað sér fram úr þeim
myrkviði inn í bjartari og heiðari
tíma”.
“En þau hafa nú verið endur-
bætt”, mælti Monsjör Bergeret.
spor og ástæður þess, sem af öll-
um er yfirgefinn.”
“I lagaskýringum sínum, ætti
dómarinn ekki einungis að hafa
hugfast mál það, sem lagt hefir
verið fyrir hann þá stundina,
hann ætti einnig að taka til íhug-
unar hinar yfirgripsmeiri afleiðing|-
ar, sem dómsúrskurður hans get-
ur haft í för með sér”.
‘‘Það er verkamaðurinn einn og
enginn annar, sem framleiðir og
liggur líf sitt og heilsu í hættu, al-
gerlega til hagnaðar húsbónda sín-
um, sem ekkert leggur í hættu
nema höfuðstól sinn”.
Jean Mateau
(Framhald frá 3. síSu)
Mig brast nú þolinmæðina, snéri
mér frá honurri og stökk inn í spor-
vagn, sem var þar á ferðinni. Þar
var borðsalur, svipaður þeim í hó-
telunum á línuskipum, sem fara
yfir Atlanzhafið. Hann var aliur
úr gleri og prýddur blómum. Eins
langt og séð varð, sat kvenfólk við
borð f fleygnum treygjum og karl-
menn f kvöidbúningi frammi fyrir
kristails ljósahjálmum, sem sendu
frá sér skfnandi birtu. Yeitinga-
maður kom nteð kétrétt, sem eg fór
að skoða, en lyktin af honum var
svo ógeðsleg, að ég fyltist viðbjóði
áður en eg bragðaði á honum. Svo
var ég heldur ekki soitinn. Gestirnir
fóru frá borðinu, áður en eg bragð-
aði á nokkru. Meðan þjónamir
voru að taka kertin kom Vemaux
og sagði við mig:
'“Þú tókst ekki eftir ungfrúnni
f fieygna kjólnum, sem sat við hlið-
ina á þér. Það var Meianía.
Sjáðu!”
Hann benti mér út í gegnum
dyrnar á herðar sem hvítt ijósflóð
bylgjaði á. Eg hljóp út til að ná
í þessa töframynd, og í þetta skifti
hepnaðist mér það. Eg hljóp
hana upp og fékk snert hana. Eg
fann snöggvast til yndislega titr-
ings undir fingrum mínum. En hún
vatt sér úr faðmi mínum, og eg var
að faðma viðarteinung.
ÍÞetta var draumurinn.
‘Wissulega er draumur þinn
Taunalegur”, sagði Monsjör Bergeret
og vitnaði f Stratoniku:
“Að vitrast sjálfum sér, getur oft
verið manni mjög svo ógeðfelt”.
I
n.
Lögin eru dauð, en dómarinn
lifir.
“Páum dögum seinna,” sagði Jean
Marteau, “iá eg út f skóginum, þar
sem hann var þéttastur. Eg hafði
ekki bragðað mat í þrjátíu og sex
klukkutíma. Monsjör Goubin strauk
af gleraugunum. Ljúfmenska skein
úr augum hans, en augnaráðið var
hvast Hann leit hvössum augum
á Jean Marteau, og sagði í ávít-
andi rómi:
“Hvað! Hafðirðu ekkert étið í
tuttugu og fjóra klukkutíma?”
“Aftur”, ;svaraði Jean Marteau,
‘Tiafði eg ekki bragðað mat í tutt-
ugu og fjóra klukkutíma. Eg fór
skakt að. Maður ætti ekki að svelta.
Það er ekki rétt. Sultur ætti að
vera glæpur, eins og fiækingur. En
í raun og veru eru þessi tvö afbrot
álitin eitt og hið sama. 269. grein
ákveður hverjum manni þriggja til
sex mánaða fangelsisvisí, sem ekki
hefir nóg fyrir sig að leggja. Elæk-
ingur, samkvæmt lögunum, er það,
þá siæp ingjar og flakkarar hafa
engan sérstakan samastað, eða
neitt fyrir sig að leggja, og stunda
ekki neina sérstaka iðn, eða at-
vinnu”.
“Það er undarlegt”, mælti Mþn-
sjör Bergeret, að flakk varðar sex
mánaða fangelsisvist og tíu ára
lögregiueftirliti, er alveg sama
hegning sem Fransiskus helgi bak-
aði félögum sínum í englakirkju
sanki Maríu og sankti Klarusar. Ef
að þeir Fransiskus helgi og Antón-
fus helgi frá Padúna kæmu í dag
til Parísar*) og tækju að prédika
þar, þá ættu þeir mjög á hættu að
vera hneptir í fangelsi og dregnir
inn í réttarsalinn. Eg er ekki með
*) Eða hér í Winnipeg. — Þýð.
“Eg hefi brotið heilann um speki
iaganna”, mælti M. Bergeret, og er
kominn að þeirri niðurstöðu, að öll
mannfélagsbyggingin hvílir á tveim
ur aðal grunnlögum: rán er for-
dæmt, afleiðingar ráns eru í heiðri
hafðar. Þetta eru meginreglurnar,
sem veita einstaklingunum fulla ör-
yggistryggingu og heidur saman
skipulagi rfkisins. Ef ein af þess-
um meginreglum væru vanræktar,
þá hryndi “hin marg-gylta mannfé-
iags-höll” í rústir. Þær voru stofn-
settar í upphafi tímans. Höfðingi,
kiæddur bjarnarfeldi, vopnaður
tinnu-exi og eirsverði, sneri til baka
til félaga sinna, til varnarvirkisr
ins, sem gert var úr steini, þar sem
innilokuð voru hreindýr, böm og
herskarar af konum kynflokksins.
Þeir numdu á brott með sér unga
sveina og meyjar frá nágranna
kynflokknum og steina, sem fallið
höfðu úr loftinu, sem voru dýr-
mætir vegna þess, að úr þeim mátti
gera sverð, sem voru óbeygjanleg.
Höfðinginn steig upp á hæð í
miðju virkinu og mælti:
“Þræiar þessir og járn, sem eg
hefi tekið frá hinum fyririitlegu lít-
ilmögnum, em mfn eign. Hver
sem við þeim snertir, skai slegirm
til jarðar með exi minni. Þannig
er uppruni iaganna. Andi þeirra
er forneskjulegur og villimannsleg-
ur. Og það er sökum þess, að rétt-
vísin er einstakiingnum löghelguð
óréttvísi. Dómarinn getur Verið góð
gerðasamur, því ekki eru allir menn
vondir. í lögunum getur góðgerða-
semin ekki búið, því þau era í
andstæðu við allar hugmyndir góð-
gerðaseminnar. Þær breytingar
sem á þeim hafa verið gerðar niður
í gegnum aldirnar, hafa ekki hagg-
að upprana þeirra og eðli. Laga-
snáparnir hafa gert þau flokin, en
létu einkenni villimannsins í þeim
halda sér. Það er grimdar þeirra
vegna, sem í þeim býr, að þau era
í hávegum höfð og álitin heilög að
vera. Hneigðir manna eru, að til-
biðja illviljaða guði, og þar sem
greindin ekki er með f spilinu, virð-
ist þeim engarar aðdáunarvert.
Þeir dómfeldu trúa á réttvísi lag-
anna. Þeirra siðfræði e rsiðfræði
dómaranna; báðir trúa þvf, að
hegndur verknaður verðskuldi
hegningu. f réttarsalnum og á með
al kviðdómendanna, hefi eg oft kom
ist við af því, að heyra hvernig þeim
ákærða og dómaranum kom alger-
lega saman um hugmyndir góð og
ills. Þeir eiga báðir sömu hleypi-
dómana og venjubundnu ^iðferðis
hugmyndirnar”.
“Það getur ekki öðruvísi verið”,
sagði Jean Martau.
“Allslaus vesalingur sem hnupl-
að hefir úr búðarglugga langa
(saucisse) eða skóm, hefir ekki þá
hann það gerði skyngzt djúpt og
óhikað inn í upprana laganna og
undirstöðu réttvísinnar. Og þeir,
sem eins og við, ekki eram smeikir
við að virða fyrir sér uppruna laga
kerfisins, sem löghelgar ofbeldi og
óréttlæti, geta með engu móti
hnuplað fimmeyring.”
‘)Samt sem áður”, mælti Monsjör
Gouhin, “eru til réttlát lög”.
“Heldurðu það?” spurði Jean
Marteau.
“Monsjör Goubin hefir rétt fyrir
sér”, sagði Monsjör Bergeret. “Rétt-
lát lög eru til, en þar sem þau hafa
verið samin með því augnamiði, að
vernda samfélagið, þá geta þau
ekki í anda sínum og eðli verið
sannsýnni en samfélagið. Eins lengi
og samfélagið er grundvallað á ó-
réttlæti, þá verður það hlutverk
“Báðar þingdeildirnar starfa að
þvf, þegar þæj- hafa ekkert annað
að gera; en kjarninn er nú samt
eftir, og það er það hyggilegasta.
Hreinskilnislega sagt, þá óttaðist
eg ekki svo mikið slæm lög, ef góð-
ir dómarar notfærðu þau. Lögin eru
ósveigjanleg, segja menn, eg trúi
því ekki. Það er enginn sá texti til,
sem ekki má útþýða á ýmsa vegu.
Lögin era dauð. Dómarinn lifir.
Hann hefir einkaréttindi fram yfir
lögin Þvf miður þá neytir hann
þeirra sjaldan. Vanalega vinnur
hann sig upp í það, að verða kald-
ari og tilfinninga sljórri, og enn
þá dauðari en lagabókstafurinn,
sem hann er að höndla. H,ann er
ekki mannlegur, hann þekkir enga
meðlíðun. Hjá honum hefir stétta-
skiftingiin stíflað allar flóðgættir
mannlegrar samúðar.
“Eg er nú einungis að tala um
Táðvanda dómara.”
“Þeir eru í meirihluta”, sagði
Monsjör Goubin.
“Þeir eru í meirihluta”, gvaraði
Monsjöj- Bergeret, “ef við eigum að-
eins við algenga ráðvendni og við-
teknar siðfræðis- og hegðanreglur.
En er algeng ráðvendni fullnægj-
andi hjáipar meðal til að bera veld-
issprota hins ægilega hegnandi rétt-
læitis, Isvo ekki iskeiki og valdlð
verði misbrúkað. Góður dómari
ætti að eiga gott hjarta og djúp-
•hyggju. En það er til of mikils
mælst af manni, sem þarf að vinna
sig áfram og er ákveðinn að hækka
í álitl f stöðu sinni. Svo við tökum
ekki til greina þá staðreynd, að ef
hann sýnir hærri siðferðisþroska og
sjálfstæði, en tíminn sem hann lifir
á, þá verður hann hataður af stétt-
arbræðrum sínum og æsir upp al-
menna gremju. Því við fordæmum
sem ósiðlegar allar siðakenningar,
sem ekki eru okkar eigin og ekki
eru f tízku. Allir, sem komið hafa
fram með nýungar til góðs heim-
inum og mannkyninu, hafa mætt
fyrirlitningu heiðarlegs fólks. Á þvf
fékk Magnaud forseti að kenna.
Eg hefi skoðanir hans hér í kveri
með skýringum eftir Henry Leyret.
Þegar skoðanir þessar komu í Ijós,
Ollu þær gremju hinna etröngu
dóffiara og heiðvirtu löggjafa,
Á skoðunum þessum er innsigli
göfugra hugsana og innilegs mann-
kærleika. Þær eru fullar samúðar,
skilningi á mannlegu eðli og siðferð-
islegu göfgi og hreinleik. Lögvitr-
ingarnir í réttarsölunum álitu að
Magnaud forseti hefði ekki lagavit
mikið til að bera, og vinir M.
Méline ásökuðu hann um skort á
virðingu fyrir eignarréttinum. Og
það er satt, að álit Magnauds for-
seta sem framkemur f skoðunum
hans, er einkennilegt, því í hverri
línu finnur maður skoðanir alfrjáls-
ar ogóháðra hugsunar, og þær til-
finningar, sem aðeins geta komið
írá göfugu hjarta”.
Monsjör Bergeret tók nú upp af
borðinu kver í rauðu bandi, fór að
blaða f þvf og lesa:
“Ráðvendni og viðmótsþýðleiki
eru tvær dygðir, sem svo óendan-
lega auðveldara er fyrir þann að
raekja, sem nóg hefir af öllu, held-
ui en þann, sem alt skortir”.
“Því, sem ekki verður afstýrt,
ætti ekki að vera hegnt”.
“Til þess að fella réttlátan dóm
fyrir glæp öreigans, ætti dómarinn
ekki að gleyma eitt augnablik
sinni vellíðan, til þess eins og hon-
um er framast unt, að setja sig í
"Eg hefi tekið greinar þessar hér
og þar, rétt af handahófi”, bætti M.
Bergeret við, og lét kverið aftur.
Þetta eru nýstárleg orð. Þau eru
bergmál stórrar og göfugrar sálar.”
Norskt farþegaskip
sekkur.
Fjöldi manns ferst.
LJm 20. fyrra mán. var norska far
þegaskipið “Hákon jarl”, á leið
meðfram ströndum Noregs á norð-
urleið. Mætti hann öðra farþega-
skipi “Kong Harald”, er var á suð-1
urleið. Bæði þessi skip eru eign
^ordenfjeldske Damskibsselskab”.
Níðaþoka var, er skipín mættust,
svo “Hákon jarl” varð hins ekki
var, fyr en of seint, raksts á hann
með alt að því fullri ferð, og sökk
á 5—-10 m.fnútum. “Kong Harald”
hafði tekist að stöðva áður en á-
resturinn varð og laskaðist hann
þvf ekki eins og hitt skipið, en þó
nokkuð.
Þegar síðast var um þetta skrif-
að í norskum blöðum, vissu menn
ekki hve margir hefðu farist af
þeim, .sem á “Hákon jarU vora,
því öll skjöl skipsins og farþega-
listi týndist með því. En áætlað
var, að ekki munu færri en 30—
40 manns hafa druknað.
Verðmætur póstur sökk með
skipinu, skifti hundruðum þús-
unda.
Frá Islandi.
3. júlí. — Veðrið síðdegis í gær.
Hiti á Norð-austurlandi f—9 st„ á
Suðvesturlandi 10—14 stig. Austlæg
átt á Austurlandi. Norðlæg ann-
arsstaðar. Bjartviðri á Norðvestur-
landi. Skýjað annarsstaðar. Þoka
sumstaðar á Austurlandi.
Hækkun talsímagjaldanna. Morg-
unblaðið hefir spurst fyrir um það,
hvernig á hækkun talsímagjald-
anna standi, þeirri, er auglýsst hef-
ir verið í blöðunum. Gaf lands-
símastjóri þau svör, að sífelt ykist
aðsókn að símanum, svo að þær lín-
ur, sem nú væru, gætu ekki annað
því öllu. En engir peningar væru
til þess að leggja nýjar línur. Væri
því eina ráðið til þess að koma í
veg fyrir óþörf símtöl, að hækka
gjöldin.
Úr Landsveit. — Nýlega var hér á
iferð séra Jakob Kristinsson, for-
maður íslandsdeild Guðspekisfé-
lagsins. Fyrir tilmæli tveggja
manna í sveitinni flutti hann fyrir-
lestur á 'Skarði, sunnudaginn 6. þ.
m„ eftir messu, um “blik” manna.
Eins og vænta mátti var fyrirlest-
urinn ágætur. Efnið er ef til vill
dálítið torskiliðþeim, sem ekki
hafa kynt sér það áður, en fyfir-
lesaranum tókst mjög vel að gera
það Ijóst og skiljanlegt. Áheyrend-
ur voru mjög ánægðir. Sér Jakob
er áreiðanlega með beztu ræðu-
mönnum þessa lands. Eg leyfi mér
að flytja honum þakkir fyrir kom-
una hingað, fyrir hönd þeirra,
sem á hann hlustuðu. Hygg eg, að
sunnudagurinn 6. júlf verði ýmsum
minnisstæður, fyrir ýmsra bluta
sakir, meðal annars vegna óvenju
góðrar kirkjuræðu, sem haldin var
af séra Ragnari ófeigssyni á Fells-
múla. — Þeim heiður sem heiður
ber! — Landmaður.
r

a k tt i í>!
■iiii
Gefið hljóð, því hörpustrengir gjalla,
Helgum ljóma slær á grýtta jörð.
Þið, sem létuð friðarmerkin falla,
Finnið seinna endurgjöldin hörð.
Þeir, sem elska mammpns mátt og hyggju,
Meiga síðar ljúfir beygja kné,
Sem hafa falska bygt sér töfrabryggju,
Úr blóðdropanum sem á moldu hné.
Þið, sem stoltir hampið frægðar fána,
Fleyprið djarft um hermenskunnar dygð,
Sem stýrið hröðum Fák í gljúfra gjána,
Gleymið því, að til er viðurstygð,
Sem skráð er hinu alsjáandi auga.
Ykkar gjörðir hljóta þungann dóm,
Því syndafórnir leyfar ykkar lauga
Við líkbörurnar klíngja hornin tóm.
Vaknið, vaknið! viðjum meina hrindið,
Verndið þá sem ykkar skyldu ber.
Guðs í nafni böndin sátta bindið,
Blindum líð svo kastið ei á sker
Manslíf hvert þið megið fyrir svara,
Er manndómsleysið hefir búið gröf,
Ljóssins andi vill þig maður vara,
verkalaun þín reiknast aldrei gjöf.
Yndo.
Salmagundi.
BANG goes another illusion!
They are foreever going, either
cracking and finally giving way
under the weight of contradictory
evidence, new and old, or they go
like Andy’s bridge, breaking with-
out bending, suddenly and with-
out warning. A fact is suddenly
met with, and some poor, dear
illusion shatters its head against it.
Barely a day now passes with-
out taking its toll of “accepted
facts.”
We must have had quite a stock
of these, most of them dating back
to the tima of Franklin’s Third and
Fourth Readers. They are sadly
decimated now, for in a world of
uncompromising Facts, illusions
are good campany; yet we ex-
pect to ‘sit in’ at the undoing of a
few more. But the orginal number
of these bits of mis-information,
or harbored at the time of
finishing our education must
have been considerable.
From a flat earth to a solid
zenith, little is left to identify the
world as it existed in our imiagina-
tion of those days. It was a gay,
marvelons, rose-colored world,
and interesting beyond compare,
when every tree harbored its
Dryad and every hill its genii. But
these are gone, with the fairy folk
of legend, and we have only Facts
And what dull company they are!
Then Barnes’ History. What
marvelous men and’ women
peopled it. There was Washington,
who couldn’t tell a lie; Jefferson,
who wrote the Declaration;
Webster, Calhoun and Clay and
all that wonderful galeixy. Then
there was George the Third, first
of t’ne villains; and Pitt, and Ar-
nold. — No ordinary men, these
moving and acting according to
their lights. They were gods and
demons, all-good and all-bed,
saints and sinners, respectively,
through and through. There was
nothing drab about them either
way, hence interesting.
Then there was Lincoln — the
incomparable. There was that
“something” about Lincoln which
marked him as apart, and not of
the run of mortal men. He was at
once the most human and kindly
and approachable of men, yet as a
star impenetrable. To the Young
Idea laboring on Barnes’ History,
Lincoln was the most fascinating
of all its characters. In him was
cmbodied all of that which holds
the greatest attraction for the
normal boy — Courage, Person-
ality, Kindliness.
But what made Lincoln fascin-
ating was his extreme homeliness,
and his melancholy. Above all his
melancholy. Feeling the weight of
misery bearing down on his
struggling brethren made him sad,
and his great heart welled in pity,
as only great hearts can. He was
fore melancholy than others be-
cause he understood better and
felt more deeply than others. Such
was the estimate. And no doubt
he did.
But now comes Advanced
Science with its hypothes and its
causes. It has an insistent way of
telling us the Why of Things, and
directly we know these, thing lose
their glamor and their fascination.
“T is true, ’t is a pity;
’t is true”. Washington never
chopped down any of his father’s
cherry trees; Adams never deliv-
ered a speech even remotely
resembling the “Sink or swim”
speech; Jefferson had but a small
part in the compoisition of |the
Declaration of Independence. And
so on down the line. The inter-
esting and exciting events so
graphically set forth in the old
story books called “histories rarely
happened as told,’ “historians’
supplying out of fertile imagina-
tions the details súrrounding them.
We bore with a fair degree of
equanimity the shock of leaming
that Washington never took the
hatchet to his father’s cherry
tree; the information that Gr-ant
was a humorless, dignifield grouch
was not paralyzing in its effects.
But when a “high-class” modem
magazine asserts “on the best
medical authority available” that
Lincoln’s melancholia was due to
constipation and the absortion of
toxec poisoning in the lower colon,
we are moved to cry “hold,
enough! ” The keen edge of our
thirst for knowledge in the matter
is worn off.
| Had Lincoln lived in our day,
we are further told, this condition
could easily have been rectifield
j and his melancholia cured. And
now we are confidently expecting
to see that the “Man of Sorrows”
was downcast and never laughed
for a similar reason. You see,
there weré no Battle Creek sani-
tariums in Galilee in His day else
! there might have been a different
Sermon on the Mount, or none at
all.
And so our unlearning is pro-
gressing apace. We may yet a-
wake to find that two and two do
j not make four. But it won’t shock
j us. We are beyond being shocked
long since.
L. F.