Heimskringla - 24.09.1924, Qupperneq 2

S. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 24. SEPT. 1924
Uppruni lista.
(Framh.)
Neanderdællr voru kJálkamjUdlr'
hökulitlir, með afarstóran tann-
garð, og voru beinbogaaftiir fyTÍr
ofan augun einkurn stórlr og ramm
ibyggilegir, Jiví að þeir voru aðal-
vörn augans, sakir þess að enlni
inu snarhallaði aftur, lærleggurinn
var boginn. Ein tegund manna nú
á dögum gæti vel verið afkomandi
beirra. 3>að eru Eyjaálfu svertingj
ar (Australnegrar), því að höfuð-
lagið minnir mjög á Neanderdæli.
— En er kuidi tók aftur að vaxa
og hófst aðdragandi að annari ís-
öld, þá varð þessum mönnum of
■erfitt að búa á fomum stöðvum,
og hurfu þeir og suðurlandadýrin
þá undan, Suðurálfufíllinn og Bhino
oerus Merckii-
Eundirnir í Aurignacien, Solu-
treen og Miagdaienien eru ailt öðru
vísi, meiri smjekkvfsi og fegurð og
■hagleikur í gerð steinverkfæranna
en fyr og auk þess koma nú fram
liistaverk, flatmyndir, m,álverk,
höggmyndir, smáar þó, af nöktum
konum. Málverk og teikningar og
útskurður sýna mammúta, hrein)
dýr, vísunda, kýr o. fl. Þótt hér
liggi nú langur tími í miili, þá hefði
Neanderdælir eigi mátt taka slík-
um framförum á þeim tíma, enda
sýna beinafundir að nú er kominn
önnur kynslóð í bústað þeirra,
stórir beinvaxnir langhöfðar, smá-
tenntir og hökubrattir og svo iíkir
1 beinagerð nútímaíbúum norður-
álfunnar, að vart má þekkja sund<
ur. Ég efast eigi um að hárið
hefði verið ljóst, ef nokkurt hár
íhefði fundizt, þvf að hér er auðsjá-
anlega á ferðinni foreldri Indogerm!
ana. — Nú eru og komin önnur
dýr: loðin fíil (Mammut), vísund-
ur, hreindýr og hestar þríhæfðir
og einhæfðir og eru þetta veiðidýr
þessa fagra mannfólks og yrkisefni
jþeirra, og þeir þjóna listinni í
hellum sínum. Verk þeirra eru eng-
4n viðvaningsverk, heldur er
afli sínu og tönnum í bardaga við
tröllaukin rándýr, og héldu sig
jafnan þar sem mest var af veiði-
dýrum og skógar stórvaxnastir og
hiti mikill- 3>egar hér var komjð
var tekið að gæta sólargangs um
hita á jörðinni og var nú því hedt-
ara sem sunnar dró á norðurhveli
jarðar. Hafa þá apaími(r haldið
sig í grennd við miðjarðarhaf, en
næistar þeim hafa svo verið þær
manntegundir, er líkastar voru
öpum kjálkastórar, tannmikiar,
sterkar óg þéttheimskar á mæli
stiku mannanna, en þó drjúgum
gáfaðri en apamir. En fyrir norð
an ríki þessara trölla vora þær
manntegundir, seml voru krafta-
minni og forðuðust sterkustu dýr-
in, en vörðust þeim mjeð kænsku
o,g hugviti, þegar til þurfti að
taka. Neanderdælir hafa verið af-
komendur þeirra manntegunda,
sem höfðust við nærri mannöpum,
suðurálfufílum, Mercksnashyming-
um, og öðram skæðum stórdýrumt
og bjuggu þeir í miðhluta Norður-
álfu langan aldur. En sá flokkur
manna, sem veikbygðastur var, bjó
og nyrzt- Því að þótt þar væri stór
ir og hættulegir bimir og fleiri
hættuleg dýr, þá var þar þó minni
hætta en sunnar. Þeir lifðu á veið
um og veiddu hreina, mammúta og
önnur dýr, þá er þeir höfðu fundið
boga og örvar, gert sér spjótsodda
hausinn gegn veiðimönnum. Petta
var viðvörun. En þar sem von var
veiðidýra, t. d- hreindýra, þá mörk-
uðu þeir hlaupandi hrein á beinið,
en þá vissi hausinn frá veiðimönn-
um. Þetta var veiðimerki. Yfir
höfuð hafði þjóðin þá slíka mynda
gerð f stað leturs- Auðvitað voru
menn missnjailir á myndagerð, en
þessi æfing og þörf varð upphaf að
þeirri fögra list, sem fyr var get-
ið.
.Eitt jsinn voru mesnn farnir í
slíka veiðiför, en konur og böm
sátu heima og var fátt til varna,
ef á var ráðist- Þau sátu f skógi
fyrir framan hellismuna þar sem
þessi flokkur hafðist við. I>au urðu
nú vör við, hvar híðbjörn mikill
og grimmiegur var í skóginum
skammt frá og þóttust nú illa kom
in, er varnalaust var fyrir. En þá
var og mamlmlútdýr á ferðinni, og
var bangsi ekki alveg ugglaus um
sig, en mammútinn fór sér að engu
óðslega. Konur litu til himins og
báðu guðin hjálpar- Sjá þær þá
koma úr suðurátt sortaský sem
vagn í lögun. Og óðar tekur til að
rigna og gengur þrumium og elding
um. Jíú leiddist bangsa þófið og
ætlar nú til atlögu, en þá lystur
eldingu niður í tré eitt er stóð ©kki
langt frá heliisbúum, og tók þegar
að brenna. Þá er eldurinn festist
og tók að loga, þá þóttj ungum
úr beini og annað því um Ifkt. En sveinum það fögur sjón- Hljóp einn
þeír veiddu og fiska. Og þótt þess
ir menn væri heldur óstyrkari en
hinar suðiægari tegundir, þá voru
þeir engir örkvisar, þvf að þeir tóku
lax með beram höndum. En karl-
mennskubragð þóttj það og þvf er
endurminning þjóðarinnar um
þessa veiðiaðferð sfðar á öldum
tengd við guð kraftarins, Þór, er
tók svo fast um laxinn, er hann
rann í hendi hans, að síðan er lax-
inn afturmjór- Þessi þjóðflokkur
bjó í Svíþjóð og Noregi. Var þar
þá eina kaldast, þótt löngu væri
fyrir ísöld. Þessir menn tóku því
snemmia þann sið, að skýla sér með
húðum felldra dýra, og gerðu sér
í einskonar tjöld og sfðan fatnað og
allt vel gert, með glöggri eftirtekt, varð Þvf hönmd þcirra hár]aust
réttgerfi og listkunnáttu. Þeir snemma á öldum. P6t sfn
kunnu og að gera örvar, spjótsodda uðu Þeir með heinnálum og þvengj.
og ýms áhöld úr horni og beinum um eða renningum, s,em afgangS
og prýða það með útskurði, og urðu. _ 0g nú var það efnn dag
skartgripi gerðu þeir úr sama efni að kona ein ]agði þvengjapoka sinn
handa sér og konum sínum- Og f bleytj f {lj6t} þvf er þau höfðu
tjöld kunnu þeir að gera úr húð getu hjá> hj6nin> og ^tí við stóran
um feldra dýra og höfðu eina súlu í
miðju. Varð tjaldið síðar fyrir
mynd fyrstu húsa. Eftir fyrsta
fundarstaðinum er þessi mannflokk
ur kallaður Cro-Magnon. En eg
mun nú segja langa sögu um þá f
fám orðum:
Eg byggi á þróunarlögmálum
þeirra Spencers og Darwins- Spencer
»etti upp þrjú höfuðlögm(ál: Sam-
runa, igreinin og sundrung. Hann
setti það fram á undan Danvin.
Eitt hið bezta dæmi greiningar er
einnaitt uppruni tegundanna, er
höfuðverk Darwins hljóðar um. All-
stein, svo að straumUrinn tæki
hann ekki En er hún vildi taka
pokann var í honum lax einn mik-
ill. Hennj þótti þetta svo merki-
legt, að hún kallaði á miann sinn
og sýndi honum. Hann var gáfaður
maður og sá þegar að hér var fund
in ný veiðivél. Gerði hann sér nú
háf úr þvengjum og veiddi vel. En
er frændur hans fréttu þetta, þá
flykktust þeir þangað og lærðu
þessa veiðiaðferð. Af þessu varð
hann frægur mjög og þótti þetta
afarkænlegt. Þvf er þessi veiðivél
eignuð þeim, sem slægvitrastur var
ar tegundir lifandi dýra og jurta era allra Asanna, Loka, í endurminning
orðnar til með greining úr afarein þjóðflokksins.
földum lífberum, framlum, sem Þegar hér er komið sögunni, var
Ihvorki vora jurtir né dýr. Þessir, mjög farið að kólna norðurfrá.
frumburðir gátu þó eigi orðið til !>etta var á pliocénetímann™
#yr en jarðskorpan var komin og asta hluta þriðju jarðaldar. Komu
Ihitinn á jörðu ekki lengur drep nu snjóar og fsalög á vetram, og
andi- Eftir það liðu ógurlega lang þar kom a6 hjarn eða Breðafann
ir tímar þar til er sundurgreindust
dýr og jurtir,
ir lágu á háfjöllum um sumartím-
En lengi vel var þó ann. Þá hörfuðu menn og dýr
hvað öðra líkt sem sjá má á stein! smámsaman suðureftir en þó smiám
Hann færðist enn f aukana og hlóð
gjörvingum frá eiztu jarðöldum. Síð saman og á löngum tfma. Menn-i nú enn þá meiri jökli en hið {yrra
sveinninn fram að bólinu, og tók
í hönd sér grein, er logaði á öðr-
um endanum á. Þá hyggst bangsi
að hremma sveininn og stekkur
fram að bálinu. En sveinninn
hleypur í móti og greiðir honum
högg með grein þeirri er hann hélt
á. Urðu nú báðir jafn forviða á
því, sem á eftir fór. Því að hár
bangsa tók að loga, en hann ótt-
aðist mjög og hljóp á brott og
brann auðvitað því meira. Síðan
trúði fólk þetta mjög á þann sem
stýrði þrumum og eldingum og
kölluðu hann Þonarr eða Þórr. En
sveinninn vildj fyrir hvern mun fá
vald yfir vopni þvf, er svo hafði
dugað. Þórr ók þó eigi hvern dag
í reið sinni þaT yfir og fékk sveinn
inn því eigi tækifæri til þess að
ná í eld. En hann hugsaði með
sér að eldurinn byggj í trénu. Tók
hann því að núa saman tveim
greinum af tré því, sem kviknað
hafði í. Pann hann bráðlega að
þær hitnuðu og það mUndi hann
að eldurinn var heitur. Hann hélt
því áfram með stakri þolinmjæði
og Ioks náði hann takmarki sínu.
Eldurinn kviknaði. Nú kunni þessi
flokkur að kveikja eld og lærði þá
fljótt að hagnýta hann á ýmsan
hátt, meðal annars að fæla villidýr
frá bústað eða náttstað mannanna
En jafnt og þétt óx fsinn og huld-
ist land þeirra smámsaman jökli,
en menn og dýr sóttu suðureftir, og
hrakku önnur dýr og aðrir menn
undan bæði kuldanum og liði
hans. I/öngum tíma eftir þetta brá
til mildara veðurs og jökullinn tók
að þiðna og færast norður eftir.
Eærðist þá eldþjóðin og ísvinirnir
norður aftur jafnt jöklinum. Nú
kom langt tímabil, sumir telja það
100000 ár, er miðjarðarhiti var um
miðbik álfunnar. Frá þeim tíma
eru Neanderdælir og hin eldri
steinaldarverkfæri sem fundist
hafa.
Kuldinn var þó eigi uppgefinn.
Sumar hluti eldþjóðarinnar fór
ekki beint norður, heldur norðaust
ur á Rússland, er kallaðist Sví-
þjóð hin kalda. Drógu bæði lönd-
in nafn af þjóðinni. En aðrir þjóð-
flokkar kölluðu hana svinnþjóð áf
hugviti hennar og eldvopnum, en
það varð að Svíþjóð í framburði.
Láturn nú þessa mienn heita Svía
eða Frurn.svía, þótt segja megi að
það sé eigi byggt á fullum rökum.
En hitt má telja víst að Cro-Magn-
on mennirnir eru forfeður Indoger
mana. Það er óhugsandi að
Neanderdælir hafi breyzt í Cro-
Magnon á ekki lengri tíma, en þar
er á milli, og þetta því fremur
sem það er lítt hugsandi að þeir
geti verið forfeður Cro-Magnon eða
Frumisvía hversu langur tími sem
liðið hefði á milii En hvaðan gat
þá þessi nýja þjóð komið? Auð-
vitað að norðan, Og einmftt norð-
an úr Svíþjóð, Noregi og Danmörk.
Og þótt ég vilji eigi ábyrgjast
hvern einstakan lið í því, sem, ég
sagði um þroskaferil hennar, þá er
ég viss um að heildin er rétt.
Leifar þær, sem fundizt hafa af
verkum hennar sýna, að hún hefir
náð háu þroskastigi fyrir 100,000
áram. Má því ganga að því vísu,
að þá ©r hún kom norður aftur,
hefir hún þegar haft fuligerða
heimsmýnd sína og goðheim. Þar
hefir hún fært saman í kerfi endur
minningar sínar um aldaaldir og
auðvitað hugsað sér bæði jarðar-
innar aldur og sinn eigin aldur
mjklu styttri en var í raun og
vera, svo sem vísindamenn vilja nú
og margir gera. Goðheimur þeirra
er auðvitað kjaminn í goðakerfumi
Indogermiana og þjóðsagnir þeirra
eru undirstaðan undiir atburðumi
þeim, sem þar er sagt rá. Senni-
lega er Asatrúin elzt og einmitt
undirstaða hinna. Ég efast ei/gi
um að frá þessum afarfjarlægu
tímum stafi uppistaðan í Völuspá
og Vedabókum og að slík trúarljóð
sé mörgum árþúsundum eldri en
menn halda. En ekki dregur þetta
þó neitt úr ágæti hinna fornu Is-
lendinga um varðveizlu á þessum
eldgamla þjóðarfi, og mættj t. d.
fyrir þessu Völu-Steinn eða einhver
annar fslendingur hafa veitt Völu-
spá þann búning, sem nú hefir
hún.
Bjarni Jónsson frá Vogi.
<an er eldgos hlóðu eyjar og lönd, irnir lærðu að umbæta klæðnað
er stóðu upp úr hafinu, skiftist, sinn og bústaði, sem| vora hellar eða
íivorttveggja ríkið í láðs og iagar, þá tjöld. Mammutinn varð loðinn
dýr og jurtir, fyrst lægri tegundirn | og hestar sömuleiðis. Dýrin fundu
ar, síðast spendýrin. Sennilega
era þau orðin til á krítaröldinni,1
þótt lítið>finnist þar af þeim stein |
gerðum, eða jafnvel fyr- En á!
eocénetímanum, fyrsta kafla þriðju
minni fæðu en ella og urðu grimm-
ari og áleitnari, einkum vora stórir
híðbirnir afarhættulegir. En
meunirnir fluttu þá saman í stór-
hópa, mest frændur. Þeir veiddu í
jarðaldar, eru mannaparnir koranir sameiningu og vörðust í samein-
Iram með fullurn skapnaði. Er því I in?u, En það var siður þeirra að
auðsætt að maðurinn hlýtur þá og
að vera kominn fram, því að þeir
eru báðir komnir af sama foreldri.
En piþecanþropo® (apamaðurinn)
íorfaðir þeirra hefir lifað langar
aldir áður en kynstofninn klofnaði
í þessar tvær höfuðgreinar. Og er
tímar líða, klofnar hvor grein um
eig í margar tegundir eða kyn, þ-
e. í mannflokka og apaflokka. Þess
var fyr getið, að míannaparnir
íiöfðu sterkar tennur og miklar víg
tennur að vopni. Þeir máttu treysta
senda njósnara á undan til þess
að vara þá við hættu og benda
þeim á veiði- Þesisir njósnarar
höfðu með sér beinplötur, er þeir
gátu rist merki á með steinknífum
sínum. Þeir merktu nú á viðum,
hvar þeir fóru um mörkina, svo að
veiðihópurinn sæi, hvert haida
skyldi. Þar sem njósnarmenn urðu
varir við híði, þá létu þeir eftir
eina beinplötu sfna og var markað-
ur á hana bjöminn, þar sem hann
var að rísa úr híðinu og vissi þá
sinn á löndin. Lá þá ein jökul-
breiða norðan frá beimsskauti langt
suður á England og Þýzkaland, og
frá Mjundiufjöllum gekk jökull
langt niður í bygðir þær, sem nú
era. Þá varð og sem hið fyrra
sinn að Neanderdælir og suðrænu
dýrin, er komln vora þá f foma
átthaga, hrakku undan suður eftir.
En norðurbyggjar, dýr og menn
fóru suður undan fsinum og héldu
sér jafnan skammt sunnan við
hann. Þá buggu þeir þar í hell-
um, er síðar hafa fundist í bein
þeirra og verk.
En er þessa ísöld linaði og jökul-
inn leysti, þá hófst aftur ferðalag-
ið norður eftir og stóð yfir í aldir
alda. Og um 10,000 áram f. Kr var
eldþjóðin enn þá. komin norður að
Svarinshaugi í Svíþjóð. Upphaf
síðari ísaldar teija sumlr 240,000 ár
um f. Kr„ en 80,00 ár frá því er
aftur tók að þiðna.
Bréf úr Borgarfirði.
0. mAnnftar.
Ekkl Hnnir feríunum
um Fljótsdalinn enn,
þaó sér á, aó þar búa
þrlfnaóar-menn —
segir í gömlu grýlukvæði. Eiga
þassi stef vei við um Borgarfjörð
nú in síðari árin, því að ekki mun
gestkvæmara í önnur héruð lands-
ins að sumarlagi. Hingað sækir
fjöldi ferðamanna, útiendra og inn
lendra, og allrahelzt Reykvfkingar,
sem von er, því að þeir eiga skemist
til að sækja. Eru þau býli mörg
þar sem menn úr höfuðstaðnum
dveljast lengur eða skemur og
sumsaðar eru gestir að staðaldri
langdvölum eftir því sem hús vinn
ast til, svo sem í Norðtungu og
Svignaskarði.
áður verið grafið í hauginn marg-
sinnis til fjár, en Einar prestur að
Borg lét hlaða hann upp og settí á
rúnastein, er á er höggvið nafn
Skalla-Gríms. — Heldur er nesið
hrjóstrugt, en þó eru þar tún og
jarðeplagarðar. Yíðsýnt er þaðan
og fjallasýn in fegursta, í útnorðri
gnæfir Snæfellsjökull yfir láglend-
ið. Eiríksjökull í austri og Skjald-
breiður í landsuðri. Blákoila er
næst, í Hafnarfjöllum, gegnt nesinu.
Kauptúnið þróast hægt og öragg-
lega. Þar er rekinn allur kaup
skapur héraðsins; aðsetur kaupfé-
lags og kaupmanna, sýslumannsset-
ur og læknis, símastöð, höfuðpóst-
afgreisla, sláturhús Borgfirðinga,
smiðir og aðrir handiðnamenn.
Garðyrkja er stunduð til góðra af-
nota. Þar er raflýsing. Ekki heyr
ist talað um atvinnubrest, “hall-
æri” og "beinagrindur”, enda virð-
ast flestir í allgóðum hömaum.
Laxaveiði hefir verið í tregara laig'
í sumar og næsta lítil í sumuni
ám. Allvel mun þó hafa aflast frá
Hvítárvöllum og Perjukoti, enda
eru nafnkunnar veiðiklær þar á
bökkunum. Mestur lax mun hafa
gengið í Þverá, þeirra vatna, er í
Hvítá falla. Hafa Englendingar
veiðirétt þar; vóru þeir við ána
öndverðan veiðitíma og öfluðu vel.
Sfðan hafa þar verið nokkrir
Reykvíkingar f leyfi eiganda og
þótt fengsælir. — Laxgengd í ána
hefir aukist mjög síðan hún var
friðuð að öðra en stangaveiði. Mun
Þverá nú einna bezt Laxá landsins
enda er hún svo löng, að vart
mundi endast dagurinn að fara
lestagang með henni allri og gnótt
er þar ágætra hylja og strengja.
Mikinn hug leggja menn á laxa-
klak og eru nú komin upp klakhús
á nokkrum stöðum Befir Þórður
úr Svartárkoti verið driffjöður
þeirrar framtakssemi. Mun mega
vænta góðs árangurs ef þolinmæði
er við höfð, en jafnframt þarf að
gjalda varhug við of-miikilli netja
veiði. Laxastiga þyrfti að setja í
fossa, sem eigi eru fiskgengir, t. d.
í H.ítará, Andakílsá og Laxá í
Leirársveit; mundu þær þá bráð-
lega miega verða ágætar veiðiár,
því að hrygningarstaðir eru þar
einkar góðir og margir ofan við foss
ana.
iSkógar era í góðum vexti hér í
héraði. Mestir eru þeir í Skorradal
og Þverárhlíð. Hafa þeir þróast
mjög síðustu áratugi og allra mest
síðustu ár. Veldur því rnest skyn-
samlegri notkun skógarins en áður.
Nú er varast að berhöggva rjóður,
heldur er skógurinn grisjaður. Njóta
þá trén betur sólar og jarðvegar,
þau er eftir standa, verða hávaxn-
ari og þroskameiri. Skógurinn
verður og gagnsamari, því að fé og
gripir komast greiðlega um hann
og njóta gróðrar þess, er í skjólinu
vex!. Féð dregur eigi af sér lagðinn
sem jafnan brennur við í þykku
kræklukjarri.
Heitir hverar og laugar eru á ýms
um stöðum f héraðinu, og er að
þeim in mesta prýði. Frægust er
Snorralaug í Reykholti. Þarf eigi
að lýsa henni, svo er hún kunn.
Koma þangað margir menn á
hverju sumri að skoða laugina. A
nokkrum stöðum hafa verið gerð
skýli við hverana, til þvotta og
suðu. Bezt mun notaður hver að
Þar er hieitu

GIN PILLS — og heilbrigð nýra..
Bakverkir, höfuðverkir, þvagláts
verkir og svefnleysi, era merki um
nýrnasjúkdóma. Takið Gin Pills,
50 een|ts f öllum lyfjabúðum jog
lyfsöluverzlunum.
National Drug & Chemical
Company of Canada.
TORONTO----------CANADA
No. 79.
um, en allir vita, sem til þekkja,
að þessi bóndi hefir eigi reist sér
hurðarás um öxl. — Guðmundur
Óiafsson á Lundum befir og enn
aukið hýbýlabætur sínar með því
að steinsteypa fjó'S og hlöðu, hvort
tveggja við hæfi jarðar sinnar.
Hefir hann þar með komið svo
fyrir húsum, að ekki finst einn
torfhnaus lengur í vegg innan túns
— ait úr steini eða járnklætt, — og
munu slíks færri dæmin í landi voru.
Hér voru þurrviðri ofmikil önd-
vert sumar, sem víðar annars
staðar. Yar því grasvöxtur óvæn-
lcgur lengi, en rættist úr um síðir.
Heyannir hófust síðar venju, en
tún máttu þá heita sæmjlega
sprottin. Nýting var góð á því,
sem fyrst var slegið, ©n nú eru
orðin veðrabrigði og óttast margir
þerrileysur. |
Heilbrigði hefir verið góð til
skams tfma, en nú eru mislingar
komnir í héraðið og hafa farig óð-
fluga. Bárust þeir vfða um sveitir
frá skemisamkomu þei'rri, ©r hér
var háð fyrir nokkru, en þangað
kom maður úr Reykjavfk, er flutti
veikina og lagðist hér sjálfur degi
síðar. Er veikin komin á fjöratíu
bæi. Liggja flestir á sumum heimil
um og sumir þungt haldnir, en eng
inn hefir látist. Margir forðast
samigöngur og sennilegt, að ýmsum
takist að verjast með þeim hætti.
Góður frændi.
Margt ber til þess, að menn leggja
leið sfna um Borgarfjörð, þeir sem Sturlu/Reykjum.
vilja létta sér upp. Héraðið er vfð- j vatni veitt heim í bæinn til suðu
lont og fagurt, vegir góðir og greið 0g hitunar. Vafalaust má nota
ii farkostir, svo að komast má á i jarðhitann miklu meir en gert er
hálfu dægri úr Reykjavík alt upp í tn ©flingar garðrækt, svo sem gert
Hvítársíðu eða Þverárhlíð eða út er f Reykjahverfi í Þingeyjarþingi
að Hítará, — fornheigir sögustað j 0g í Reykjadal, og til margrís
ir, veiðiár, birkiskógar, rausnar- legra heimiisþarfa, og hýbýlabóta.
garðar, gervilegt og gestrisið fólk. j Mun þess eigl langt að bíða, að
“Suðurland” kemur að jafnaði í
hverri viku úr Reykjavík með
fjölda farþega. Hópurinn er fluttur
í ferju mikill að landi við Brákar-
sund, þar sem fóstra Egils týndist
forðum fyrir afskifti sín af knatt-
leiknum í Sandvík. — A svipstundu
er flokkurinn tvfstraður. Bifreiðir
þjóta upp í hérað fermdar farþeg- Nafnkendast og
um; sumir fara á hjóii eða hest
baki, aðrir fótgangandi.
Kauptúnið í Borgarnesi var fyrr
um kent við Brákarpoll, enda ligg
ur það á framanverðu nesinu. Egils
saga nefnir nesið Digranes. Þar
áttu "Mýramenn” legstað áður
kirkja var reist að Borg. Stendur
þar haugur Skalla-Grímjs. Hafði
j þeissar þjóðgersimar verði að meira
gagni.
(Betur er hýst hér í Borgarfirði,
en í nokkru héraði landsins öðra.
Afturkippur hefir þó komið í húsa
gerð hér sem annarsstaðar sakir
dýrtíðar. Þó er nú tekið til húsa-
l gerðar af nýju á nokkram stöðum'
áburðarmest er
steinhúsið mikla, er Davfð bóndi
Þorsteinsson hefir reist að Arnbjarg
arlæk. Stendur það hærra á túninu
en gamli bærinn og sézt nálega um
alt héraðið. Það er þrflyft með
kjallara, miðstöðvarhitun, að öllu
sem vandaðast. Mun elgi heiglum
hent að reisa svo “hátimbraðan
hörg” á bóndabæ, og ofrausn flest-
ÍEinhverju sinni er eg íann að
máii Guðmund Gamalíelsson, sagðí
hann mér, að þar hefði verið mað-
ur nýkominn frá Yesturheimi, og
beðið umi 20 eintök af Nýal, til að
senda vinum og frændum vestur
þar. Þetta þótti mér, eins og geta
má nærri, merkilegur míaður, og
ekki versnaði, þegar eg fékk, að
vita, að maðurinn var Sigurjón Ós>-
land frændi minn. Er sú frænd-
semi í föðurætt. Kom mér í hug,
að ef margir væru frændurnir slíkir,
þá væri ekki erfitt að vera vfsinda-
maður, jafnvel hér á fslandi, þar
sem er háskóli, sem of lítið hirðir
um vfsindamenn og þjóð, sem of lít
ið hirðir umi háskóla.
Sigurjón er nú farinn að eldast,
kominn um sextugt, en svo leist
mér á hann, sem muna mundi um
handtök hans ennþá. Og isegja má
um hann líkt og sagt hefir verið
um Pál Erlingsson, að á slíkum má
sjá, hvernig góður drengur er á svip
inn.
Þegar Sigurjón fór til Vestur-
heims, tók hann sér nafn eftir jörð
þeirrj við Skagafjörð, ;sem hann
hafði búið á, og annars er ættar-
óðal vorra fyrri frænda, Vora þeir
súmir frægir menn, eins og Bjajnf
Sturluson, sem ávann sér hershöfð-
ingjasprota úr fílabeini, fyrlr fram
göngu sfna f orustum gegn Svfum.
Hafa Danir, eins og kunnugt er,
sjaldan sigrað Svía í landorastumi,
nema f þeim ófrlði (1563-70. Var
Bjarni í lffvarðarliði Priðriks kon-
ungs, er sjálfur var í orustum, og
valdi mjög menn til fylgdar við sig;
mun konungur sjálfur hafa gefið
Bjama sprotann, en hann ©r í ætt-
artölubókinnl kallaður jrnarmaraj
stafur. — Bjarni hafðj svo miklar
mætur á sprota þessum, að hann
lét grafa hann með sér. Prá þessu
hefir sagt Jón Espólín, en fróður