Heimskringla - 08.04.1925, Blaðsíða 1

H
VERÐLAUN GEPIN PYItlR
COUPONS OG UMnCDlH
ROYAt,
CROWN
SOAÞ
" SenditS eftir vertSllsta til —
ROYAL CROWN SOAP LTD.(
654 Main Street Winnipeg.
VERÐLAUN GEPIN PYKIR
COCPONS OG IMBtÐIK
ROYAU,
CROWN
!
j
! — SendiS eftir vertSlista tll —
I ROYAL CROWN SOAP LTD.(
| 654 Maln Street, Wlnnipeg.
XXXIX. ÁRGANGUR.
WENNIPBG, MANITOBA, MK)VI KUDAGINN 8. APRÍL, 1924.
NÚMER 28.
GAÍ
I a n *
r*t. B.
r Howte st.
ar hverju fylki, og fylgir heiðursskjal
hvérjum bikar. Sá skóli, er fyrst
vinnur hvern bikar þrisvar, verður
eigandi hans, og þarf ekki að vinna
Frá Springhill, N. S., er símað 1.
m-> að neyðin á meðal kolanámu-
mannanna, er verkfallið gerðu, sé al-
Ve? afskapleg. Var nefnd kosin, á al-
mennum borgarafundi, þriðjudaginn bikarinn á hverju ári til þess.
Ji.fyrri v'ku, til þess að létta undir Skólar þeir er keppa vilja, verða að
ormungar námamanna. Voru allir senda Ijósmynd af skólahúsinu og
Pr«tar bæjarins kosnir í þessa nefnd, j vellinum, ásamt þátttökubeiðni, til
®samt öðrum fleiri. Samþykt var og nefndarformanns í hverju fylki, eða
a lundinum áskovun til stjórnarinnar 1 Mr. L. F. Burrovvs, ritari akuryrkju-
um að skipa hlutlausa nefnd, er hefði ráðsins í Ottawa. Sömuleiðis má fá
Va'd til þess rannsaka að
Vernig námurnar eru reknar.
fullu
UlUtrtckja í Canada er áætluð að 1
nema 15,111.719 pundum árið 1924 og
Vera $3,777,930 virði. Árið 1923 var
ullartekjan 15,539,416 pund, og seldist
f7rir $3,160,000.
Uffgjatekja er áætluð að muni
nema 212,648,685 tylftum, árið 1924,
er öll sú eggjamergð talin að vera
$$0,322,433 virði. Arið 1923 var
eSgjatekjan 202,186,508 tylftir, er
seldust fyrir $48,770,780.
Aaetlað er að uppskeran muni nema
PV1 er hér segir: Hveiti, 235,694,000 Island, I. A. Clark, Dom. Experim.
?®lar> af 21,066,221 ekrum; hafrar, Farm Charlottetown,
^.Oló.OOO mælar, af 9,199,426 ekr-
um; rúgur, 11,588,000 mælar, af 743,
^ elfrum og hörsæði, 9,577,900 mæl-
ar af 1,265,895 ekrum.
ma
nánari skýringar frá honum, eða frá
einhverjum nefndarmanninum, en þeir
eru þessir: British Columbia, próf.
F. E. Buck, University of British
Columbia, Vancouver; Alberta, próf.
Geo. Harcourt, Univ. of Alb., Ed-
monton; Saskatchcu’an, dr. F. C.
Patterson, Univ. of Sask, Saskatoon;
Manitoba, próf. F. W. Broderick,
Uni. of Mian., Winnipeg; Ontario,
próf. A. H. McLemmon, Ont. Agric.
College, Guelph; Ncw Brunswick, A.
. Turney, prov. Hortic. Fredericton;
Nova Scotia, próf. Shaw, Coll. of
Agriculture, Truro; Prince Edward
Frá Ottawa er símað 7. þ. m., að
málafærslumaður North Atlantic Con
ference (eimskipaeinokuninnar) geri
alt sem í hans valdi stendur til þess
að hindra nefnd þá, er sett vat> til
! þess að gera tillögur um Petersen’s
| samninginn og rannsaka það að lút-
andi málefni. Fór í mjög hart með
| honum og H. J. Symington, K. C.,
■ sem er málaafærslumaður nefndar-
j innar. Málafærslumaður skipasam-
' takanna hegðaði sér. eins og hann væri
■ að verja sakamál, þvældi alt fyrir
nefndinni, sem hann gat, og taldi það
rg>. klæðlitlar og hálf-hungur- engri átt ná að skjólstæðingar sínir
n,or8a. Hún brá upp fyrir áheyr. þyftu að leggja fram gögn áöur en
e»dum sínum hryggðarmynd kven- búið væri að fara yfir skýrslu og
mannsæfinnar þar: — stutt æska. P-ögg W. T. R. Preston (að hvers
harnafjöldi, fátækt, elliglöp og aldur. j ráði stjórnin gerði samninginn við
t'H fyrir tímann. Sir William Petersen).
_____________ Symington neitaði þessu harðlega
Frá Ottawa er símað, að Eskimó- kva* »efndina vera algerlega ó-
ar»ir nyrðst í Canada séu svo aðfram Hlutdræga og alla rannsókn e.ga að
Homnir af Vtiinm-; u;, >.u I fara fram á þann hátt, — og þanmg
gera henni starfið sem auðveldast, —
en ekki til þess að verja einn eða
annan, stjórnina, Preston, eða skipa-
samtökin. En hinir voru sem þver.
Frá Ottawa er símað, að Miss
gnes Macphail hafi hrifið svo
neðri málstofuna með mælsku sinni, |
er hún lýsti hörmungarástandinu í |
°|anámunum við Cape Breton, að i
all>r flokkar gáfu henni svo gott hljóð.;
a® þess eru fá dæmi, er aðrir en
Aokksforingjar Halda ræður. Hún
ysti Hrörlegum húsakofum, þar sem
6 nianna fjölskyldur sváfu í einu her
ber;
ln>r af hungri, að þeir séu tekn-
>r að gerast mannætur. Hafa fregn.
>r þessar borist bæði að norðaustan
norðvestan. Rev. Walton, sem
knnnugur er um allan aðfallanda
^lackenzie fljótsins, er nú i Ottawa
°? hvetur stjórnina til þess að hjálpa
skjótlega. Ræður hann mjög til þess
kenna þeim hreindýrarækt, þar eð
V>H hreindýr séu nú svo sjaldgæf,
aS þeir fái ekki haldið við lífinu með
Þv> er þeir geti veitt af þeim. Á
^affinslandi og Ellesmere eyjunni
er» Eskimóarnir einnig teknir upp á
tessum hryllilega sið. Er Knútur
Fasmussen, danskur maður, heim-
skautafari, og allra manna kunnug-
astur Eskimóum (móðir hans var
Eskimói) á leiðinni til Ottawa til þess
a® ráðleggja stjórninni hvað gera
skuli. — j?n þyj reynjr Canadastjórn-
>» ekki að leita álits Vilhjálms Stef-
ánssonar ? Er hann ekki Canadamað-
Uri> Eða er völ á öðrum
hæfari ?
BA NDA RIKIN.
monnum
astir, unz A. R. McMaster, for.
maður nefndarinnar lét þá vita, skýrt
og skorinort, að ef þeir ekki legðu
spilin á borðið strax og nefndin
krefðist þess og hættu öllum vífi-
lengjum, þá skipaði hann þeim að
gera það, að viðlögðum sektum. Mála
færslumenn skipasamtakanna eru
þeir A. W. Atwater, K. C., og að-
stoðarmenn hans, þeir E. P. Flintoft,
aðalmálfærslumaður C. P. R. >
Montreal og G. H. H. Montgomery,
K. C., allir frá Montreal.
Garðyrkjuráð Canada (Canadiati
Horticultural Council) stofnar til
ver®launakepni milli sveitaskóla í
^anada, um það hver prýtt geti feg-
1,rst °g haganlogast velli og grundir
akólans. Er til þessa stofnað með það
^yrir augum, að glæða áhuga manna
fyrir því, að gróðursetja til skjóls og
Prýðis í kring um skólana þau tré
°g runna, sem eru svo harðgerðir, að
staðist geti canadiska veturinn án að-
hiynningar.
Kept verður um alt Canada, en
arið eftir fylkjum, svo að t. d. Mani-
0 askólar eiga aðeins keppinautum
a mæta úr því fylki. Verða 9 silf-
urhtkarar veittir að launum, einn bik,
J. D. McArthur, sá er- keypti við-
arhöggsleyfið, sem boðið var upp í
haust sem leið, er nú í Ottawa til að
reyna að fá stjórnina til að fram-
lengja tímann, sem ákveðinn var til
undirbúnings, sömuleiðis að lækka
verðið sem u-m var samið. Líklegt
telja blöðin að hann muni fá sínu
framgengt, með þvi að hann hafi
einhver meðmæli þess efnis frá
Bracken forsætisráðherra, og að
Stewart innanríkisráðherra liti svo á,
að Dominion.stjórnin fari með þessi
mál fyrir hönd Manitobastjórnarinn-
ar.
SENDIHERRASKIFTI.
Kellogg utanrikisráðherra hefir á-
samt forsetanum verið að flytja
nokkra sendiherra um reit á stjórn-
málaskákborðinu undanfarið. Merk-
asta breytingin, sem gerð var, var
sú, að Dr. Jacob Gould Schurman
ráðgjafi í Kína, var skipaður sendi-
herra í Berlín.
Hinar breytingarnar voru þessar:
Pctcr Augustus Jay, ráðgjafi í
Rúmeníu var skipaður sendiherra í
Argentínu (i stað John W. Riddle,
sem sagði af sér nýlega).
Ulysses Grant Smitli, ráðgajfi i
Albaniu, var skipaður ráðgjafi í
Uruguay.
Nú standa auð þessi sæti:
1) ráðgjafasess í Kína,
2) ráðgjafasess í Rúmeniu,
3) ráðgjafasess t Albaníu,
4) undirræðismannssess i Tangier.
Þar að auki eru engir skipaðir tii
þess að gæta hagsmuna 'Bandaríkj-
anna i Moskva á Rússlandi, né Con,
stantínópel á Tyrklandi. Bandarikin
hafa engin opinberlega viðurkend
viðskifti haft við þessi tvö ríki, síð-
an ófriðnum lauk.
Margir hugsa misjafnt til þess
hvef árangur muni verða af því að
senda dr. Schurmann til Berlín. Hann
er af hollenzkum ættum og var afar-
óvinveittur Þjóðverjum á ófriðarár.
unum, ehis og svo margir er þýzkt
nafn báru. Hann hamaðist þá af svo
miklu hatri á móti Þjóðverjum, að
það vakti eftirtekt. Og margir eru
smeikir um að Þjóðverjar muni ekki
hafa gleymt því, og að það muni sitja
í þeim. Alanson B. Houghton, sem
þar var áður, en fluttur var til Lon-
don i stað Kelloggs, er hann varð j
utanríkisráðherra (Secretary of,
State) gat sér þar allra manna hylli
og er því vandfetað í fótspor hans.
UTANRlKISSAMNINGAR.
Áður en hinni 69. öldungaráðs-
stefnu var slitið um daginn, lýsti
Borah öldungaráðsmaður yfir því, að
frá 12. des. til þess dags, hefði öld-
ungaráðið afgreitt 19 samninga. Vin-
áttu- og verzlunarsamning við Þýzka
land; tvo ákvæðissamninga við Hol-
land og Kúba, um Httai^töðu
Palmas- og Pines-eyjanna ; þrjá samn
inga við Bretland, tvo um landamæri
Bandaríkjanna og Canada, og einn um
réttindi Bandaríkjanna í Palestínu;
tvo samninga við Dominíkanska Iýð-
veldið, um afstöðu þess til Banda-
ríkjanna; gjörðardómssamning við
Svíþjóð; samning við Guatemala um
sérstaka rannsóknarnefnd;þrjá samn-
inga um framsal glæpamanna, þar af
tvo almenna við Rúmeníu og Pinn-
land, og einn við Bretland, er
sérstaklega sertir þá er ólöglega selja
sæfandi meðul; fjóra samninga um
vínsmvglun við Panama, Frakkland,
Niðurlönd (Holland) og Bretland
(um smyglun yfir landamærin í
Canada', og loks tvo samninga við
Suður-Ameríkuríki, annan um lög-
gilding vörumerkja og hinn um heil-
brigðisráðstafanir.
ísalög eru nú á Akureyrarpolli svo
að sjaldgæft mun, að svo sléttur ís
komi á pollinn. Er hann óspart not-
aður af bæjarbúum. J gær gekst U.
M. F. Akureyrar fyrir því að ljósa-
j leiðsla var sett á ísinn og bekkir fyrir
fólkið að hvíla sig á. í gærkveldi
fékk svo félagið lúðrasveit bæjarins,
til þess að spila á irmri bryggjunni.
Bretaveldi.
NEÐRI MÁLSTOFAN.
J. Beckett, (verkam.fl.) gjörði fyr-
irspurn til Austen Chamberlain ut-
anrikisráðherra, hvert nokkrir samn-
ingar væru milli flotaráðuneytanna í
U. S. A. og Bretlandi, og hvert rætt
hefði verið um möguleika á því, að
Bandarikin fengju að nota flota-
stöðina í Singapore. Chamberlain
svaraði, að hann skildi ekki fyrir-
spurninguna vel, (meinar að ráðu.
neytin geti enga sérstaka samninga
gert) en vonaði að samkomulag yrði
altaf gott, o. s. frv. En síðari spurn.
ingunni svarið hann, afdráttarlau^
neitandi.
Flotamálaráðherrann, William Clive
Bridgematt', varði aðgerðir stjófn-
arinnar í Singapore málinu. Hann
kvað það ekkert gera Japönum þó
bygð væri flotastöð i Spore. Ráðu-
neyti Ramsay McDonald’s hefði að-
eins drepið frumvarpið um flotastöð-
ina í því skyni að fá aðrar þjóðir
frekar til þess að afvopnast. (Hlát-
ur). Aðrar þjóðir væru lika að búa
sig til sjós. Var ekki laust við, að
ýmsa grunaði, að ráðherrann sneyddi
að Bandaríkjunum, og gerði Sir
Alfred Mond, fjármálamaðurinn
mikli, (liberal), fyrirspurn um það,
hvert hann væri að gera leik til þes^
að móðga Bandaríkin. Nertaði ráð-
herrann því.
A eftir honum töluðu Ramsay Mc-
Donald, fyrv. forsætisráðherra, Sir
Alfred Mond og vísigreifinnan Astor.
Réðust þau öll harðlega á Mr.
Bridgeman. McDonald kvað engum
vafa bundið, að glotastöðin í Singa-
pore hefði mjög ill áhrif á Japana,
er álitu hana bygða í ógnunarskyni
við sig og myndu aðeins stælast.
Búist er við að Manitobaþinginu
verði slitið þesfea viku. Flestum
ágreiningsmálum er nú lokið að blöð-
in segja.
Alls hafa rúm 140 frumvörp verið
lögð fyrir þingið; af þeim hafa 88
verið samþykt, 33 feld, og eru því að-
eins rúm 20, sem ekki hefir verið
gengið frá.
Fyrrir nokkuru sprakk benzíntunna
i vélaverksmiðju hér, einn maður
slasaðist talsvert. Allar rúður í verk-
smiðjunni brotnuðu.
“Tengdapabbi”
heitir leikritið, sem Leikfélag Sam-
bandssafnaðar ætlar að leika 16. og
17. þ. m. Þeim, sem línur þessar rit-
ar, þykir ástæða til þess að vekja at-
hygli á leiksýningu þessari af tveim
orsökum. önnur er sú, að alt það,
sem Leikfélag þetta hefir sýnt, hef-
ir verið fyllilega þess vert, að því
væri gaumur gefinn. Leikrit eins og
‘Syndir annara”, “Tengdamamma”
°fT “Augu Ástarinnar”, eru áreiðan.
lega gjaldgeng vara, hvar sem er
B. Stefánsson, Mr. G. Thorsteinsson,
Mr. Sigfús Halldórs frá Höfnum,
Mr. A. Goodman, Mrs. M. Anderson,
Miss R. Ölson og Miss L. Ólson.
Slíkur flokkur verður ekki nefndur
öðru nafni en einvalalið.
Völundur.
Dánarminning.
Níu vikna bardagi fyrir lífinu end-
aði með dauðanum.
Clarence A. Halvorson, 19 ára
gamall piltur frá Scotland Farm,
Man., veilcfist á nýprsdaginn. Fjórða
dag janúarmánaðar var hann fluttur
á opnum brautarvagni frá Fisher
Branch til Winnipeg. Hjúkrunarkona
Rauða krossins í Fisher Branch,
ungfrú Lytton, móðir drengs-
ins og tveir brautarmenn fluttu hann
þessa leið. Honum var komið á Mis-
ericordia sjúkrahúsið og þar geröur á
honum holskurður og gerði það dr.
Tisdale. En — það var um seinan,
þvJ hann tók þegar lifhimnubólgu.
Hann barðist vonlausri baráttu við
dauðann, og þjáðist ákaflega Iengst
af. Læknar gátu ekkert gert. Bar-
meðal mentaðra leikvina. Og með
ferðin á leikritum þessum öllum hef- daginn varð því einhliða, og 9. marz
ir verið á þá Iund, að sómi hefir ver- vann dauðinn sigur. En Clarence var
ið að fyrir “amateurs”. En hin or- hugprúður drengur, þrátt fyrir all-
sökin til þess, að ég vil mæla með ar þjáningarnar, og dauðinn vann
þvi við fólk, að það verji kvöldstund sigur á likamanum aðeins. Sálin lét
til þess að horfa á leik þennan er sú, ekki bugast. "
að ég hefi átt kost á að lesa leikrit- Þegar læknirinn, sem skurðinn
>'ð. Það á það sammerkt við hin leik- gerði, var orðinn vonlaus um bata,
ritin, er félagið hefir hingað til sýnt, 'bað hann, í samráði við móður
að það er ágætlega ritað. Höfund- drengsins, annan lækni að líta á
urinn er Gustaf af Gejerstam, einn af hann. Kom þeim saman um að gera
þektustu skáldum Svía á síðari tím- annan skurð á honum, og linaði það
urn. En að öðru leyti á það lítið þjáningar drengsins um hríð. En
sammerkt við leikrit þau, er nefnd viku síðar snerist mjög til hins verra,
hafa verið. “Tengdapabbi" er fyrst og þá sendu vinir drengsins eftir
Svíþjóð.
Khöfn, 2. mars.
Símað er frá Stokkhólmi, að jarð-
arför Brantings hefði farið fram á
sunnudaginn. Áttatíu þúsundir
manna fylgdu líki hans til grafar.
Jarðarförin var einhver hin mikil-
fenglegasta, sem sézt hefir á Norð-
urlöndum og var því líkast, sem kon-
ungur væri til grafar borinn: Hundr-
að og tíu manna hljóðfærasveit og [ ráða öllum, sem hætt er við hlátur-
og fremst gamanleikur. Enginn
skripaleikur, en óvenjulega hnittinn
og skemtilegur. En auk gaman-
seminnar er frábærlega vel gengið
frá mannlýsingunum. Sérstaklega
eldra fólksins. Afbrýðisemi konunn.
ar um fertugt, og skilningsleysi fimt-
uga mannsins á því, að hann sé ekki
ungmenni, er með afbrigöum vel lýst.
Qg ekki þætti mér ólíklegt þó mörg-
um fyndist, er kyntist Pumpendahl,
yfirdómaranum, sem þar væri sú
sannkimnasta fígúra, sem mynd
hefði nokkuru sinni verið dregin af.
Eg vil ekki spilla ánægju áhorf-
enda með því, að gefa þeim neitt í
skyn um atburði eða gang leikritis-
ins. Nægilegt er að geta þess, að
hver kómisk myndin rekur aðra með
nægilega miklum hraða til þess að
maður jafni sig ofurlítið á milli hlát-
urskastanna. Þó er þar stundum
mjórra muna vant. Sjálfsagt er að
500 fánaberar gengu í broddi sorg-
arfylkingarinnar. Sorgarhátíðin stóð
yfir frá kl. 2—7. — Stórkirkjan var
full blóma að kalla. Um þrjú hund-
uð manna báru blómsveiga. Konung-
urinn var viðstaddur jarðarförina.
Söderblom erkibiskup, sendimenn
framandi ríkja og þingmenn allir. Við
gröfina héldu margir merkir menn
ræður, t. d. fulltrúi frá Alþjóða.
bandalaginu. Þegar dimt var, var
kveikt á kyndlum við gröfina og þar
söng eitt hundrað og fimtíu manna
flokkur úr hópi verkamanna.
krampa, frá því, að horfa á leikinn.
Leikendur eru þessir: Mr. Jakob
Kristjánsson, Miss Guðbjörg Sig-
urðsson, Mr. P. S. Pálsson, Mrs. H.
J. Lindal, Mrs. S. Jakobsson, Mrs. S.
þriðja lækninum. En þá var alt um
seinan, svo hann gat ekki hjálpað. I
þrjár nætur samfleytt vakti
móðir drengsins við sjúkra-
beðinn, en þá voru kraftar
hennar einnig þrotnir, og hún lagðist
hættulega veik. Dr. B. H. Ólson
stundaði hana unz hún var ferðafær
og þakkar hún og maður hennar
honum alt hans mikla og góða starf.
A. S. Bárdal sá um útför Clarence,
og var líkið flutt i Brookside graf-
reitinn 12. marz. Kvöldið áður tal-
aði síra Rovig yfir líkinu. Mr. og
Mrs. Halvorson þakka af alhug Bár-
dalsbræðrum fyrir alla þá alúð og
hjálpfýsi er þeir sýndu. Og sömu.
leiðis þakka þau Miss Snidal, sem svo
vel hjúkraði Clarence síðustu dagana
sem hann lifði, og Miss Thomson,
sem hjúkraði honum næstum tvær
vikur. Og ykkur, sem þau kyntust á
spítalanum, og sem voruð eins og sól-
argeislar á langri og þungri lifs-
braut í tvo mánuði, þakka þau af öllu
hjarta. Sömuleiðis Misericordia-
spítalanum fyrir alla góða umönnun.
Foreldrar hans syrgja hanm sárt, en
“máske; fer beztí eins og sökin stár —
og, Guð, þér sé þökk fyrir alt!”
Frá fslandi.
Rcykjavík 11. marz.
Samskot voru hafin í gær handa
ekkjum og aðstandendum þeirra, sem
fórust i ofviðrinu 7.—8. f. m. Söfn-
uðust þá tæpl. 39 þúsund kr. Voru
bankarnir opnir í þessu skyni einu
frá kl. 4]/2—7. 1 Islandsbanka var
tekið á móti 27.500 kr. og í Lands.
banakanum 9.560 kr. En i Hafnar-
firði söfnuðust um 900 kr. Ennfrem-
ur kom skeyti um það frá Monberg
hafnarverkfræðingi að hann gæfi
1000 krónur. — “Lögr.”.
Vcstmannaeyjum 13. mars.
Björgunarskið “Þór” hefir nú
bjargað tveimur mótorbátum úr
sýnilegum sjávarháska, auk þess, sem
hann hefir orðið bátum að miklu liði
á ýmsan hátt það sem af er vertíð
inni.
Hluthafafundur
The Viking Press Ltd.
Hluthafafundur verður haldinn í hluta-
félaginu The Viking Press Ltd., á
skrifstofu félagsins, 853 Sargent Avenue,
Winnipeg, þriðjudaginn.14. apríl.
Stjórn fyrir yfirstandandi ár verður
kosin.
Mál viðvíkjandi hag félagsins verða
rædd og eru hluthafar áminntir að mæta.
Winnipeg, 31. marz 1925.
S. Thorvaldsson, Rögnv. Pétursson,
forseti ritari.