Heimskringla - 05.08.1925, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. ÁGÚST, 1925.
Fimtíu ára landnáms-
minningarhátíð Islend-
inga í Vestur-Ganada
vcrður haldin að Gimli, Man., laug-
ardaginn þ. 22. ágúst, 1925.
Minni Islands.
(Sbr. gömul þjóösaga.)
“Mér er um og ó,
eg á sjö börn í sjó
og sjö á landi.”
Munið móðurljóð,
er í stríði stóð,
starði hrygg af köldum eyðisandi;
átti sjö böfn í sjó
og sjö á landi.
M é r er um og ó,
e g á s u m börn í “sjó”
og s u m á landi.
Helft míns hjarta dó,
grátin gröf því bjó —
gröfin sú var orpin tárasandi----
-----Sum í alþjóða sjó
og sum á landi.
Mér er um og ó,
eg á sum börn í “sjó”
og sum á landi.
Þess eg vænti, þó
sykkju þau í “sjó”,
svip og hjarta stimpli frónskur andi.
Eg á sum börn í “sjó”
og sum á landi.
Sig. Júl. Jóhannesson.
*£?
Minni Vesturheims.
önnur lönd með ellifrægð sig skreyta,
æva-löngu dauðum kappa-fans,
út í dimma fornöld lýsa’ og leita
lífsins perlum að og heiðurs-krans.
Þú ert landið þess er dáð vill drýgja,
dýpst og sterkast kveður lífsins brag.
Þú ert land hins þróttarmikla’ og nýja.
Þú varst aldrei frægri en nú — í dag.
Önnur lönd í kónga-dýrð sig dúða,
dýrast meta fágað líf í sal.
Hér er starfið skærara’ öllum skrúða,
skýrast aðalsmerki snót og hal.
Hér er frelsið lífsins Ijúfust sunna,
líka fólksins öruggasta band.
Allir þeir sem frelsi framast unna
fyrst af öllu horfa’ á þetta land.
Vesturheimur, veruleikans álfa,
vonarland hins unga, sterka manns,
fyll þú móð og manndáð okkur sjálfa
móti hverjum óvin sannleikans;
lyft oss yfir agg og þrætu-díki
upp í sólrík háfjöll kærleikans.
Vesturheimur, veruleikans ríki,
vonarland hins unga, sterka manns.
Einar H. Kvaran.
Minni íslenzkra landnema
í Vesturheimi.
ísland hverfur — æskuströndin.
Eins og slitni hjartaböndin,
vini sáran hugur harmar,
höfug tárin glitra brá.
Samt í brjóstum lyftist, logar
löngun djúp sem hafsins vogar, »
sem frá lest og lægstu þiljum
lítur vestur hárri þrá.
Það var þessi undra andi:
útþráin í föðurlandi,
sem í sólarlagsins löndum
leit, í firðar töfrahöll,
eigin framtíð æðstu vonar,
auð og lendur konungssonar,
brúðarskart og djásnin dýrstu:
— draumalandsins gæði öll.
Það var víking fjárs og frægðar,
fólkorusta að homi nægðar,
ummynduð, er óskir litu
auð og völd hins mikla lands.
— Æfintýrsins eyðast lendur,
er þær snerta knýttar hendur.
Borgin verður bjálkakofi,
bújörð lítil ríki manns.
Sverrislausir Birkibeinar,
brautir ruddu og merkur hreinar,
forn og snjáð þótt fötin'sýndust,
fram til sigurs barist var.
Þótt ei fjöldinn enn þá eygi
upp að háteætinu vegi,
konungslund und kufli leyndist,
kappans hendi vopnið bar.
Landnemar í stríði og striti,
studdir feðra hyggjuviti,
sýndu forna festu og seiglu,
fastast þegar að þeim svarf.
Kóngsríkið þótt ynnist eigi
enn þá fram að þessum degi,
sigruð lönd og bygða bæi
börnum sínum gáfu í arf.
Kórónan úr hæru hárum,
helgum geislabaug með árum
krýnir, sett með drengskaps demant,
dýrðlingshöfuð landnemans. —
Æfintýri æsku sinnar,
inn á löndum framtíðinnar,
ellin sér í syni og dóttur:
sjóla og drotning þessa lands.
Þ. Þ. Þ.
Ávarp Fjallkonunnar
Eg kem að heimsækja mær og mög,
þó mér sé ósýnt um ferðalög,
og börnum hjartkærum ber eg frið,
sem blessar vestræna sólskinið.
Eg Heilsa hjartfólgnum hal og snót,
sem hurfu á ókunnug leiðamót,
og eftir fimtíu farin ár
eg fagna þeim nú með bros og tár.
Eg þráði ykkur svo oft og heitt, ,
og ei er skap mitt í neinu breytt;
þó líði árin og aldir hjá,
ei ást mín hættir að sakna og þrá.
Því móðurástin þau örlög hlaut,
ef óskabörn hennar hvurfu á braut,
að þreyta andvökur undir dag
með áhyggjurnar um þeirra hag.
En mér er huggun og harma bót,
að hafa sótt þetta stefnumót,
og þekkja andlitin aftur hér
með ættarmótið af sjálfri mér.
En fóstran unga var ykkur góð,
hún að sér tók ykkur ferðamóð,
í svipnum ykkar er ekkert það,
sem ungu Canada’ er minkun að. *
En Skuld mér gelur í eyra inn,
að olli breytingum framtíðin,
því fóstran umskapi innrætið,
í uppvextinum sem tókuð þið.
En hvað sem skeður, eg bið þess bezt,
að blessist ykkur sem allra flest;
og eins eg bið ykkur, börnin góð,
að breyta í drengskap við hverja þjóð.
Og sýnið ástúð, sem örva má,
ef ólánsbarninu liggur á;
það yngdi skapið, mér yrði fritt,
og af því blómgaðist hraunið mitt.
Eg veit að forsjónin forðar því,
eg frétti nokkuð, sem hneysa er í,
um ykkur, heim yfir höfin blá.
En, heitstrengingu eg kveð þig á:
Að geyma íslenzka eðlið hraust, -
þótt æfin líði og nálgist haust,
og vernda ásborna aðalssál
sem ættargrip þinn, og tungumál.
! Svo kveð eg ykkur, og bænar bið,
að blessist alt, sem að tekur við.
Og trútt sé hjartað og hugur þinn,
sem himinbláminn um faldinn minn.
Jón Jónatansson.
Sökum þess a8 yfirlýsing mín í
íslenzku blööunum síSast, meö breyt-
ingum þeim, sem uröu á hinu fyrsta
fyrirkomulagi okkar Ný-lslending-
anna, viö þátttöku Winnipegmanna,
og meö hinn fyrst ákvarðaöa dag, að
þetta væri nú oröin 50 ára minning-
arhátíð Islendinga í Manitoba, þá
langar mig til aS útskýra hvaS fyrir
nefndarmönnum vakti, þegar þessi
yfirlýsing var samþykt á síSasta
fundi þeirra, sem haldinn var á Gimli
26 júlí s.l.
Nefndinnii 'er full-ljóst, a5 meö
landnámi Nýja íslands, er byrjaöi
síöasta sumardag, 21. október áriö
1875 kl. M/2 síödegis, þegar fyrst var
stigiö á land hér á Gimli, eöa rétt-
ara sagt Víöinesi (Willow Point) um
3 mílur suðaustur. af bæjarstæöinu,
þá hófst fyrst íslensk bygð hér í
Vestur-Canada. Þetta eru þau sögu-
legu sannindi, sem allir vita, er muna
og fylgst hafa með gangi viöburö-
anna á liðnum árum. Þetta er því
aöalatriðið, er vakti fyrir oss, þegar
vér geröum þessa breytingu á yfir-
lýsingunni um "50 ára afmalishátíð
Nýja Islands”.
F.ngum af þeim mönnum, er nú
skipa nefndina, dettur í hug neinn
ofmetnaöur eöa óviöeigandi stolt í
þersu máli; en þaö eitt gátum viö
ekki lagst undir höfuð, aö láta þetta
fimtugasta ár líða svo hjá, að viö
szerfum altaf og gerðum ekkert. —
Gimlimenn vissu vel frá byrjun, aö
þeim bar aö rumskast og vekja málið
til íhugunar; og það gerði íslend-
ir.gadagsnefndin hér, um miðjan vet-
ur (í febrúar) og kallaöi til fundar,
sem ekki var sóttur eins vel og æski-
legt var. En frá þeim tima hefir
málinu veriö haldið vakandi, og fyr-
ir þeirra umhyggju er þó svona langt
komiö. Svo þegar fyrsti bygöarfund
urinn var haldinn í Riverton 29. júní
síöastliöinn; þá er fimm mönnum á
( Gimli falið þetta mál til meðferðar:
| 1. Þaö, aö halda hátíöina 21. ágúst
! uæstkomandi.
J 2. Fá menn úr öllum pörtum ný-
lendunnar til samvinnu, svo hátíöar-
j haldiö gæti oröið alment og fjölsótt
af bygöarfólki.
j 3. Ennfremur var þeim faliö á hend-
ur að komast í samband viö íslend-
inga í Winnipeg og Minnesota, er
j sama afmælisár eiga, og vita hvaöa
þátt þeir vildu eiga meö oss í þessu
' efni, eða hvortyþeir mundu ekki vilja
j sinna því.
Við þessum tilmælum og trausts-
I yfirlýsingu frá Rivertonfundinum
urðu Gimlimenn, og byrjuðu á því
verki, sem þeim var þannig á hendur
frlið; og þeir gera þaö til enda árs-
ins, 21. október 1925, á þann hátt,
sem þeim veröur framast mögulegt.
F. kkert verður látið ógert af nefnd-
iuni til þess aö hátíðin veröi sem
veglegust, fjölmennust og ánægju-
samlegust. Vill hún því mælast til,
aö Islendingar, hvar sem eru, komi
og samgleðjist henni meö að heiðra
sem bezt og mest minningu vorra
látnu og núlifandi landnámsmanna
og kvenna. j
* * ¥ j
Nefndarmenn frá Winnipeg höfðu
boöiö Mr. J. J. Bíldfell, ritstjóra
Lögbergs, aö koma á fund þeirra á
Gimli 26. júlí, til aö ræöa við nefnd-
ir.a um frestun á hátíöarhaldinu, þar
ti! í júní næsta ár, eins og ritstjórinn
haföi bent á í blaði sínu, er út kom
þann 16. júlí s.l. Ræddi Mr. J. J.
Bildfell málið ítarlega, og kvaðst hafa
komist í samband viö menn úr tveim
nýlendunum, er héföu sent sér skeyti
um, hvernig á þetta væri litiö hjá
þeim. Las hann upp símskeyti frá
G. B. Björnsson i Minneota, Minn.,
og G. J. Oleson í Glenboro, Man.,
er mæltu með aö fresta hátiðarhald-
inu til næsta árs. Einnig lagöi Mr.
B. Lífmann fram áskorun, undirrit-
aða af 10 mönnum, er fór þess á leit
að nefndin frestaöi hátiöinni þar til
i júní 1926. ITm þetta uröu langar
og margar ræöur, og tóku til máls,
auk Mr. J. J. Bildfells, Mr. B. Lif-
mann, G. Oddleifsson, T. Ingjalds-
son, G. Sigmundsson, Hdgi Benson,
og J. J. Sólmundsson (er vildi fresta
ti' 21. október einungis) Allir meö
frestuninni. Á móti frestuninni töl-
uðu: forseti,' Sv. Thorvaldson, G.
Fjeldsted, Einar P. Jónsson og B. B.
Olson.
Kom að síðustu fram tillaga frá I.
Ingjaldsson, studd af B. Lífmann,
um aö fresta hátíðinni, og var til-
lagan feld (10 á móti, 8 meö).
Var þá kl. orðin 4, og fundi frest-
að fyrir hinar ýmsu nefndir, að ræöa
sín sérstöku mál. Kl. 4.45 setti for-
ser: aftur fund, og komu þá nefnd-
irnar fram með sín mál og ráöstaf-
snir, eins langt og þeim var unt. —
Áætlanir nefndanna um kostnað við
hatíöisdaginn 22. ágúst, varð um
$1,500.00 alls.
Fjármálanefndin lagði til aö láta
bús til hnappa, meö þar til búnu
merki og mynd eftir Fr. Sveinsson,
er selja skyldi sem aðgöngumerki að
hátiöinni, og skyldi hver fullorðinn
btra þetta merki, er í lystigarðinn
kæmi til að heyra skemtiskrána, en
ö;l börn innan fimtán ára fengju
frían aögang.
Einnig bjóst nefndin viö aö leita
samskota til að mæta kostnaðinum,
og á annan hátt að hafa féð saman.
Minnisvarðanefndin lagði til, aö
hann yrði reistur hér á Gimli, og
aíhjúpaður 21. október í haust. —
Myndi sá timi nægilegur til undir-
búnings, og æskilegast að gera þaö
á hinum rétta degi. Um kostnaðinn
gat nefndin ekkert sagt á þessu stigi
málsins, vegna þess aö óráðið væri
enn, hvernig varðinn myndi verða.
Væri listamaðurinn Fr. Sveinsson aö
(gera teikningar, sem enn væru ekki
ful'gerðar, og nefndin því ekki fær
um aö gefa frekari upplýsingar aö
þessu sinni.
Ákveöiö aö halda næsta fund á
sama stað og tima, sunnudaginn 9.
ágúst.
Gimli, 1. ágúst, 1925.
B. B. Olson,
ritari.
Niðursett fargjöld.
Samningar hafa verið gerðir við
járnbrautarfélögin um niöursett far-
gjöld fyrir J)á — utan Winnipeg-
borga — er sækja 50 ára landnáms-
minningarhátíö Islandinga, sem hald-
in veröur á Gimli laugardaginn 22.
þ. m., um eitt og hálft vanalegt far-
gjald, þannig: Menn kaupa farbréf
til Gimli — eöa til Winnipeg, eftir
þvl sem á stendur, og bórg'a fult far-
gjald fyrir þau, og fá um leið frá
seljanda “validation certificate’, sem
þeir svo framvísa viö vagnstöðina á
Gimli, og sem þar veröur áritað af
umboösmanni félagsins gegn 25c
borgun fyrir hvert certificate, sem
svo gildiy fyrir hálft fargjald fyrir
heimleiðina. Þaö er nauðsynlegt aö
allir, sem kaupa farbréf sem kosta
yfir 75c fái þessi certificates, til þess
að geta notið afsláttarins fyrir heim-
ferðarfarbré'f sín. Frá Winnipeg
kostar farbréf til Gimli og til baka
þaðan til Winnipeg $1.25.
3. ágúst 1925.
B. L. Baldwinson.
---------x----------
Frá Akure/ri.
Brúðkaup í fornum stíl. — Stærsta
brúðkaupsveizlan sem haldin hefir
veriö hér um slóðir í meira en aldar-
fjóröung, var aö Æsustöðum í
Eyjafirði á laugardaginn var. Níels
bóndi Sigurösson á Æsustöðum gifti
tvær dætur sínar, Helgu, Pálma Jós-
epssyni, barnakennpra í Reykjavlik,
og Jónínu, Sveini Frimannssyni, út-
gerðarmanni i Ólafsfiröi. Boðsgest-
i.-nir voru um 200 og komu víðsveg-
’ar aö. Tveimur nautgripum var
slátraö til veizlunnar og fór hún
fram í tjaldi miklu á túninu. Sátu
næ: hundraö manna þar aö snæö-
iugi í einu. Dansaö var og setið aö
drykkju langt fram á nótt. Brúö-
hjónifi voru gefin saman af bæjar-
fógetanum á Akureyri. .
(ísafold.)
---------x----------
Fréttabréf úr Utah.
Eg, sem þetta rita, kom hingaö til
Spanish Fork, Utah, 20. desember
1924 frá Californíu, þar sem eg hafði
dvaliö aö öllu saman töldu í 14 ár.
En mér brá, þá er eg lenti i borg-
inni Salt Lake , Utah. Sex þumlunga
snjór meö frosúi. En viöbrigöin
voru mest þar eö eg hefi ekki séö
snjó í 14 ár Calif., utan á fjalla-
toppum og einu sinni frost. Þaö tar
voriö 1946, og hefir veriö um getiö
áöur. En eg vandist viö þaö fljótt.
Við höfum alla tíð nóg aö bíta og
brcnna hér. Og þaö sem mest er i
variö: heilsufarið hefir verið með
afbrigöum, og hafa ekki dáið hér
utan tvær konur; önnur háöldruö, en
hin miöaldra. En altaf rýrist þjóð-
fiokkur okkar íslendinga, sem hing-
aö hefir fluzt. Og það versta er, að
al’ir, sem burtu eru kallaðir, vorxt
hmir mest leiðandi menn. Eg til-
neíni þá ekki, því blöðunum íslenzku
og lesendunum er þaö kunnugt, og
mun varla hin uppvaxandi kynslóð
fara fram úr þeim, þó vel sé af guði
gefin. Eg man eftir, að þá er eg
vai 13 árá gamall, kom austur á
land í Þingeyjarsýslu maður að nafni
Eyjólfur Guðmundsson. Hann hef-
ir eftirskilið minningu sína ágæta, og
afkomendum sínum, börnum, barna-
börnum og barna-barna-börnum þá
indælustu gjöf, sem guð veitir börn-
um sínum, og hana í ríkulegum mæli,
sem sé sönglistina. Einn sonar-son-
ur hans, Páll að nafni, útskrifaðist
sem doktor í vor, með hæstu einkunn,
og fékk þegar stööu í Salt Lake City,
Utah, á einu af hinum stærstu
sjúkrahúsum. Systir hans ér hin
mesta söngkona hér í vestrinu, og
öll er sú fjölskylda hágáfuð.
Eg verö nú að láta niður falla tal
um aöra merka menn, og tilnefni eg
ekki fleiri að sinni.
Veðráttufarið hefir veriö svona
heldur stirt. “Þorri bjó oss þröng-
an skó”, en hún Góa gerði þó betur.
Frusu þá aldintrén, sem eg hlakkaði
mest til að eta ávextina af í haust.
En önnur sáning lítur vel út, og er
nú farið aö slá akra og þreskja.
Hin uppvaxandi kynslóð er nú tek-
in viö af þeim eldri, og hefi eg heyrt
aö hún muni halda íslendingadag 2.
ágúst 1925. Að minsta kosti var
stjórnarnefnd til þess kosin, er sam-
anstendur af sjö mönnum og kon-
um. En enga höfum við skrúö-
gcngu eða Fjallkonu. En alt útlit
e-r fyrir, áð enn lifi íslenzkt blóð í
æðum þessarar ungu, uppvaxandi
kynslóðar.
Svo læt eg nú staðar numið, með
virðingarkveðju til islenzku blaðanna
Heimskringlu og Lögbergs, og vorr
vm að þau taki þetta upp bæði, tií
lesturs fyrir kaupendur.
Goodman Johnson,
Spanish Fork, Utah.
—---------x----------
Undir Islenzkum fána.
Frá Noregsför glímumannanna.
íslendingar munu verða þess var-
ir þá er þeir koma hingað til Nor-
egs, aö svo er sem þeir séu að heim-
sækja skyldmenni sín. — Þeim er
alstaðar tekiö með alúð og gestrisni
— svo sem gömlum kunningjum, er
lengi hafa verið í burtu. Og þó að
þess veröi mjög vart í Reykjavík,
að menn haldi, að NorÖmenn tali
fagurt en hyggi flátt, þá hefi eg
aldrei orðið þess var. Eg hefi rætt
við íýmsa menn, bændur, . sjómenln,
skólamenn, kaupmenn, ritstjóra og
stjórnmálamerin. Island sjálfstætt,
að öllu leyti frjálst. Þess æskja
þeir allir. Til marks um það, hve
fjarri þeim er í öllum pfnum allur
yiirgangur, má nefna að grein Árna
Pálssonar í Skírni í fyrra hefir al-
stsðar verið að góðu getiö. En því
hefir gjarna veriö hnýtt viö ummæl-
in. að íslendingar þurfi ekkert að
óttast frá Norömanna hálfu. Ekki
fæiri en þrír merkir menn og á-
hr’famiklir hafa sagt viö mig: Eg
mundi berjast ákaft gegn pölitísku
sambandi við Island, þótt Islendingar
byðu slíkt samband. ;Sagan hefir
sýnt það, aö pólitískt samband yröi
ekki til annars en hins versta tjóns
vinsamlegri, andlegri samvinnu og
viöskiftum öllum.
Það gladdi mig strax, er eg heyrði,
að von væri hingað íslenzkrar glímu-
sveitar. Ekkert gat gefið Norömönn
un betri hugmynd um atgervi Islend
irga, þrótt þeirra og leikni, en ein-
mitt flokkur íslenzkra glímumanna,
ur.gra, drengilegra og vasklegra. Eg
vissi aö sú heimsókn mundi hafa mik
il og góð áhrif á hugarþel Norö-
manna til vor Islendinga.
Nú eru glímumennirnir komnir, og
hafa þegar glin.it í Björgvin, í Harð-
angri, á Storö, i Haugasundi, á Foss
og í Osló. Alstaöar hefir þeim verið
vel fagnaö, og alstaðar hefir verið
dáð list þeirra og framkoma. Undir