Heimskringla - 05.08.1925, Qupperneq 6

6. BLAÐSlÐA
Híi'IMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. ÁGÚST, 1925.
“T VlFARIN N”.
Skáldsaga
Eftir H. de Vere Stacpoole.
Þýdd af J- Vigfússyni.
Hann leit á blaðið og sá á fyrstu síðu sitt
eigið nafn. Hann hafði aldrei áður séð það
prentað, og í þetta fyrsta skifti svifti það hann
lífinu.
Greinin um hann var svona:
“Þegar Inner Circle lestin kl. 11.30 í gær-
Ttvöldi kom til Temple stöðvarinnar, sáu menn
mann hoppa niður af stöðvarpallinum á spor-
ið. Áður en stöðvarþjónamir gátu stöðvað hann,
hafði þessi ógæfusami maður fleygt sér fyrir
framan eimreiðina, sem samstundis drap hann.
Sökum ýmissa skjala, sem fundust í vösum hins
framliðna, er álitið að hann hafa heitið V. A.
Jones og sé amerískur maður frá Philadelphia.
Hér hefir hann dvalið á Savoy hóteli.”
Jones stóð sem þrumu lostinn með blaðið í
hendinni. Rochester hafði þá framið sjálfsmorð.
Þetta var þá spaugið — þetta var hinn beiski
kjarni þess. Meðan hann hagaði sér sem tryll-
ingslegast kvöldið áður, hafði hann ^formað
þetta. Eða máske að áformið hafi lifnað á sama
augnabliki og þeir fundust fyrst. Hin algerða
líking þeirra hefir blásið honum þetta í brjóst,
og hann hefir ekki verið fær um að veita þessari
töfrun mótstöðu. Svo hafði þessi örvilnaði gal-
gopi, sem var orðinn leiður af að lifa, fengið sér
ennþá eitt skemtilegt kvöld, og með tryllings-
legum hlátri skilið við lífið, og látið annan mann
í fatnað sinn; maður getur næstum sagt, í sitt
eigið skinn.
Jones sá nú og skildi orsök spaugsins.
6. KAPÍTULI.
Fangaður.
Hann sá líka fleira. Hann var algerlega lok-
aður úti frá Savoy og ameríska konsúlnum. Og
hann sá líka ennþá fleira; hann sá að það hafði
verið alvarleg heimska að taka þátt í þessum
leik; hann hefði strax átt að segja hr. Church
alla sögu sína, í öllu falli áður en hann fór út.
Hann hafði farið út í fatnaði Rochesters og leik-
Jð hlutverk hans.
Hann kreisti blaðið saman og kastaði því í
sorpræsið, gekk svo inn á Charing Cross’ stöð-
ina til að hugsa.
Hann hafði borðað mat Rochesters, reykt
einn af vindlum hans, tekið á móti priki hans og
glófum. Hann hefði getað skýrt frá þessu með
aðstoð Rochesters, en nú var hann dauður.
Enginn vissi að Rochester var dauður, nema
hann. Til þess að geta aftur orðið að Jones frá
Philadelphia á Savoy, varð hann að geta sann-
að að Rochester væri dáinn; hann varð að segja
söguna um ofdrykkju sína og fá fólk til að trúa
því að hann væri saklaust fórnardýr.
Saklaust fórnardýr, sem farið hefði inn í
annars manns hús, og látist vera eigandi og hús-
bóndi á heimilinu, gengið út í fötum hans og
með prikið hans, saklaus maður með óborgað-
ann reikning á Savoy hótelinu.
Hver ein og eiifasta manneskja mundi svara,
að Rochester væri hin saklausa fórn.
Hvers vegna voru bréf Jones í vösum Roch-
esters? Þessari spurningu væri ógeðslegt að
svara ruglaðri réttvísi og lögreglu.
Og hvernig hafði Jones getað, þessi allslausi
ameríski maður — það myndu þeir kalla hann
— fengið Rochester til að senda sig til Carlton
House Terrace?
Og fyrir þessari réttvísi, þar sem hann sá
sjálfan sig á glæpamannabekknum, mundi hann
verða að mæta mörgum fleiri kveljandi spurn-
ingum, og hann myndi að gagnslausu reyna að
skýra hið óskiljanlega.
Líkinguna gæti hann aldrei notað til að
hreinsa sjálfan sig með; hún myndi gera leyndar
málið enn dularfyllra, allan viðburðinn ennþá
ósennilegri. Og í rauninni yrði þá ekki mikið eft
ir af líkingunni um það leyti; þá yrðu menn að
snúa sér að Ijósmyndum.
Þannig sat Jones á Chraing Cross stöðinni
og braut heilann; á meðan hann lét hugsanir
sínar fljúga þessar draumóraleiðir, þjáðist hann
álvalt af hinum kalda sannleika, að í allri Lon-
don væru aðeins einar dyr opnar fyrir hann:
Dyrnar að Carlton House Terrace, 10 A.
Fyrst að honum var ómögulegt að snúa aft-
ur til Savoy, átti hann ekki annað eftir í heimin-
um en fötin sem hann var í, og prikið, sem hann
hélt á í hendinni. Klæddur sem lávarður, var
hann fátækari en nokkur flökkumaður, og það
af þeirri einu ástæðu, að hann í þessum aðals-
mannsfötum gat ekki betlað, og heldur ekki leit-
að að daglaunavinnu, sem annars hefði verið
eina athvárfið hans, eins og kringumstæðumar
voru nú.
Hefði hann aðeins haft nægan tíma, þá
hefði hann með sinni viðskiftaþekkingu fengið
sá að honum skjátlaði. Jones gat ekki varið
sig á þenna hátt. Ef hann kæmi upp um sig
frammi fyrir einum þjónanna, þá gat hann ekki
drepiö hann.
stöðu á skrifstofu eða við verzlun — en af tíma
hafi hann minst af öllu. Nú sagði magi hans
honum, að hann yrði að fá sér miðdegisverð.
Þetta var glögg bending um, hve lítinn tíma
hann hafði til cinna umráða.
Jones gat hugsað rökrétt. Hann sá það glögt,
að hann hafði um tvent að velja, annaðhvort að
fara sem Jones til Savoy og segja þar sögu sína,
og fá svo mat og húsnæði á lögreglustöðinni,
eða að fara sem Rochester til Carlton House
Terrace 10 A, og fá nfat og húsnæði þar.
Hvorttveggja þetta var viðbjóðslegt; en ef
hann ætlaði að velja fyrri leiðina, þá var fanga-
vistin sjálfsögð og sneypan óumflýjanleg. Veldi
hann aftur á móti hina leiðina, gæti hann máske
haldið leiknum áfram, þangað til honum hepn-
aðist að strjúka.
Hann valdi síðari leiðina. Þjónninn hafði
álitið hann vera Rochester og engan efa sýnt;
það hafði líka fuglahræðan með fjaðrakragan
gert. Og hvers vegna átti hann þá ekki að halda
áfram að vera Rochester um stund; já; alla æf-
ina ef til vill?
Jafn hnugginn og ringlaður og hann var, gat
hann þó ekki varist brosi. En sú kímni! Lifa
og (J^yja eins og Rochester lávarður, sem einn
af ensku höfðingjunum, heyra orðið lávarður alla
daga, vera aðstoðaður af mörgum þjónum og
vera lijálpað í nærfötin á hverjum morgni.
Þessi ósennilega hugmynd, meiningarsnauð-
ari en nokkur draumur, hvíldi þó á öruggum
grundvelli. Hann hafði orðið þess var þenna
morgun, og ef ekkert kraftaverk ætti sér stað,
myndi það halda þannig áfram, að minsta kosti
marga daga ennþá.
En til allrar hamingju — eða óhamingju —
fyrir hann sjálfan, var Jones athafnamaður, laus
við alla draumóra. Hann sneri sér að raunhæfu
spurningunni.
Var hann fær um að fylla þessa stöðu? Varð
hann að vita meira um hana?
Hann stóð upp, gekk inn á Charing Cross
stöðvar liótelið og fékk lánaða “Hver er hver”.
Hann fletti blöðunum unz hann kom að R.
Hér var maðurinn.
“Rochester, 21. greifi af (gerður að aðals-
manni 1431), Arthur Coningsby Delamere;
baron Coningsby of Wilton, fyrverandi lautinant
í kúlnabyssuherdeildinni. Giftur Terésa, annari
dóttur Sir Peter Masons barons.. Fjölsnilling-
urinn Heidelberg, eigandi 21,000 ekra. Heimili
Carlton House Terrace 10 A. Rochester Court,
Rochester Hatch, Colmy, Wilts. Gildaskáli, eldri
konservatívi þjóðarfimleika gildaskáli, Pelican.
Þetta var aðeins lítill hluti upplýsinga þeirra
er bókin gaf um Rochester, Arthur Coningsby
Delamere, hinn síðasti hnignandi ættingi þess
kynstofns, sem á löngu liðnum tímum var nafn-
kunnur fyrir völd sín, eyðslusemi og glæpalund-
erni.
Ef Jones hefði getað rakið ætt sína, þá hefði
hann ef til vill meðal kvenanna fundið hina
eðlilegu orsök til líkingarinnar við Rochester,
Arthur Coningsby Delamere. En þetta er aðeins
getgáta, og Jones gerði sér enga slíka spurningu.
Hann lokaði bókinni, þakkaði fvrir lánið
og fór út.
Og nú, þegar hann var búinn að áforma þetta
vaknaði kepnin í huga hans. Með öðrum orð-
um, hann fann til sama kæruleysisins og her-
maðurinn, sem gengur út í bardagann. Og hann
hefir að líkiný'am þurft að hervæða sig með
þessu kæruleysi um endalokin. Stanley á landa
merkjum hinnar dimmustu Afríku, Scott á rönd-
inni af Beardmore jöklinum, var staddur í dá-
litlum vandræðum líkt og Jones. Hann -hafði
fyrir framan sig þær vestlægu suðvestlægu deild
ir í London, fullar af þar fæddum og uppvöxnum
mönnum með flókahatta, deyfðarlegar og fals-
litaðar kvenpersónur. Ættkvíslir með sín að
erfðum tekin ættarlög, með sín brögð, sem hann
grunaði ekki, með sína hleypidóma, siðvenjur j
• og skurðgoðadýrkun. Og inn í þetta dimma,
leyndardómsfulla og hættulega land, ráifaði hann
ekki eins og landkönnunarmaður, búinn út með
glerperlur og biblíur, heldur klæddur eins og inn
fæddur, já, eins og höfðingi.
Staða Burtons, þegar hann klæddur eins og
Múhameðstrúarmaður fór til Mekka, var mjög
auðveld í samanburði við stöðu Jones nú. Bur-
ton kunni helgisiðina. Honum skjátlaði að sönnu
einu sinni, en þá gat hann drepið manninn, sem
En á þessu augnabliki hugsaði hann ekki um ^
hættuna sem yfir honum vofði; hann hugsaði að
eins um miðdegisverð sinn. Fyrst hann varð að
leika lávarð um stund, þá ætlaði hann að taka
alt sem hann vildi helzt, sem laun. En það leit |
út fyrir að hann í þessari nýju og markverðu
stöðu, gæti ekki fundið neitt, sem hann vildi, án
þess að verða að taka eitthvað, sem hann ekki
vildi. Hann vildi fá hádegisverð, en hann vildi
síður fara aftur til Carlton House Terrace —
að minsta kosti ekki strax. Þjónarnir — aðeins
hugsunin um þá gerði hann graman í skapi; já.!
hann var blátt áfram hræddur við þá. Þessij
hræðsla var hvorki líkamleg eða siðferðileg, hún j
líktist heldur hræðslu kvenna við mýs, eða
hræðslu hins framliðna Roberts lávarðar við
ketti.
Hinn hátíðlegi Church, hinn rápandi þjónn,
hinir stóru, fótleggjadigru þjónar, voru ef til
vill af þeirri ætt, sem á liðnum tímum hefðuj
gert út af við Jones, annaðhvort drepið hann með
leiðindum, eða lamið úr honum lífið með bar-
eflum; en það hafði litla þýðingu, að minsta kosti
var viðbjóðurinn nú til staðar, og hann var mik-
ill. —
Á horninu á Northumberland Avenue datt
honum nokkuð í hug. Rochester var meðlimur
margra gildaskála — hvers vegna ekki að heim-
sækja einhvern þeirra og fá lánaðan hádegis-
verð? Það gæti um stund frelsað hann frá þeim
dyrum, sem forlögin-drógu hann að, og auk þess
gæti hann máske komist eftir einu og öðru um
sjálfan sig og stöðu sína. Þetta var ekki hættu-
| legt, þeir mundu naumast efast um tign hans
| þar, fyrst enginn efaðist um hana heima. Hann
! mundi nöfnin á tveimur af gildaskálum Rochest-
j ers eða klúbbum — Pelican o*g eldri Conserva-
j tíva. Síðara nafnið var aðgengilegra; á þeim
j stað mundu menn ekki ráðast á hann, klappa á
' herðar hans og neyða hann til að taka þátt í
j meiningarlausu samtali.
Öann valdi þenna klúbb, spurði lögregluþjón
! um leiðina og fór svo áf stað til Pall Mall, þar
j fékk hann annan lögregluþjón til að benda sér
| á húsið, sem hann leitaði að.
Það stóð hinumegin við götuna, bygt úr grá-
j um steini, en gaf samt vonir um skraut og þæg-
indi inni.
Söguleg bygging. Disraeli hafði gengið ofan
þessar tröppur, og hinn mikli Salisbury lávarð-
ur upp tröppurnar. Til þess að mega koma inn
í þetta hús, þurfti maður að vera af þeirri ætt,
sem áður tilheyrði húsinu. <
Hinir útvöldu þurftu að bíða í 21 ár áður en
þeir fengu að koma inn, og margir þeirra féllu
fyrir svörtum kúlum á leiðinni.
Victor Jones gekk yfir götuna og upp tröpp-
urnar.
7. KAPÍTULI.
Miðdegisverðurinn.
Fyrstu vikuna, sem hann var í Lundúnum,
hafði hann einu sinni neytt miðdegisverðar með
manni, sem hann þekti af tilviljun, í Constitut-
ional, svo hann þekti dálítið til þessara ensku
klúbba; en samt varð hann alveg hissa á þess-
ari stóru forstofu hússins.
En það leit út fyrir að þjónamir þektu hann,
og auk þess sagði hann við sjálfan sig, að hverf-
ulleiki væri einn af verstu göllum mannanna;
hann gekk þess vegna rólegur gegnum forstof-
una á eftir nokkrum mönnum upp stigann, að
dyrum á neðsta lofti.
Gegnum glerið á hurðinni sá hann, að mið-
degisverðarsalurinn var þar; og þegar hann var
vissi um þetta, fór hann ofan stigann aftur; og
nú var hann svo heppinn, að sjá sköllóttan mann
án frakka og priks, koma eftir gangi nokkrum,
sem á þenna hátt sýndi honum hvar fataklefinn
var.
Þar gat hann þvegið sér um hendurnar og
burstað hárið, og spegillinn sagði honum, að
hann væri í útliti eins og óaðfinannlegur kon-
servatívi. Sém alþýðuvinur og sterkur lýðvalds-
sinni, hefði hann máske átt að finna til sviða í
pólitísku samvizkunni, hér í þessu býflugnabúri
höfðingjanna, og gömlu, stokkfreðnu afturhaldi.
En öll jarðnesk pólitík, allar félagslegar kenn-
ingar, rökfræði og innblástur, var honum nú
ekki meira virði en íbúum hins dimma hnattar,
sem veltur í kringum Sirius.
Þegar hann kom út úr fataklefanum, mætti
hann manni, sem var á leið þangað inn, og
heilsaði honum styttingslega.
Hann þekti manninn, hann hafði séð mynd
hans bæði í amerískumog enskum blöðum. Þetta
var foringi andvígisflokks hans hátignar, kon-
ungsins, býflugnadrotningin í þessu búri, þar
sem hann ætlaði að neyta miðdegisverðar. Bý-
flugnadrotning þessi var alls ekki vingjarnleg á
svip, og hvernig mundu þá starfs- og karlflug-
urnar taka á móti honum?
Svo leit hann aftur inn um hurðarrúðuna.
Salurinn var troðfullur.
Honum sýndist að innar í salnum stæðu
nokkur borð, og þrír eða fjórir menn við hvert
þeirra. Menn með konservatívasvip og á*V efa
flestir lávarðar.
Það var of seint að snúa við, án þess að raska
sjálfsvirðingu sinni og sjálfstrausti. Fyrir fram-
an han lá þetta kalda bað, og það var gágnslaust
að dýfa aðeins tánni niður í það.
Hann opnaði dyrnar og gekk inn, sprangaði
á milli borðanna og leit á andlit borðsgestanna.
í slíkum leik er sá sem situr, ósegjanlega
betur staddur en sá sem stendur. Einn eða-
tveir mættu augnatilliti nýja gestsins, og heils-
uðu i eins og sitjandi Englendingur er vanur að
heilsa, kímnislega yfirlætislega; sumir sneru
sér frá honum, aðrir kinkuðu — afar kuldalega,
sýndist Jones. Og eins og loðsíldin vísar hákarl-
inum leið til fengsins, kom nú skutilsveinn og
leiddi hann auðu borði; þar settist hann og leit
á matseðilinn, sem þjónninn rétti honum.
Hann bað um heilagfiski, salat og jarðberja-
ís. Þetta var auðveldast að fá.
Matseðillinn hafði að öðru leyti alls engin á-
hrif á hann.
Hann hafði rutt sér braut í gegnum brezku
höfðingjaraðirnar — það var nú sama og ekk-
ert Hann sat við tjaldstaðarbálið þeirra, og
neytti matar ásamt þeim, og þeir voru allir ó-
vingjarnlegir við hann — þetta var alt.
Hann skildi andlitsdrættiria. Hann fann að
þessir menn voru honum andstæðir; það er að
segja, ekki honum Jones, en honum — Roc-
hester, Arthur Coningsby Delamere, 21. greifa
af Rochester.
En það undarlegasta var, að hann fann það.
Hvaða þýðingu hafði það, að þessir menn litu
kuldalega á annan mann. En það hafði nokkra
þýðingu fyrir hann, máske meiri þýðingu en fyr-
ir hinn. Er sálin svo þröngsýn og blind, að hún
getur ekki gert mismun á veruleikanum og yfir-
skininu, ekki séð að móðgun gegn tvífara eins
manns, er ekki móðgun gegn honum sjólfum?
Nei, svo illa stödd er sálin ekki, en samt fanst
sál Jones sér mikið misboðið með kuldanum
gegn Rochester.
En nú var honum rétt skrá yfir víntegundir
klúbbsins, sem er mjög alvarlegt skjal, ef maður
á að dæma eftir svip þeirra manna, sem sökkva
sér niður í að lesa það.
Þetta er sannarlega Gotha-almanak yfir öll
vín. Hér eru gömlu konungarnir meðal vínanna,
hér eru furstar og allir höfðingjarnir. En ólíkt
því, sem er í Gotha-almanakinu, standa hér nöfn
ýmsra almúgamanna.
Jones leit áhugalaus á skrána. Hann hafði
fengið óbeit á vínanda.
“Látið þér mig fá sódavatn,” sagði hann.
Heilagfiskurinn var ágætur. Ekkert gat rask-
að þessari staðileynd. Meðan Jones át, Jeit
hann í kringum sig, og þegar hann sá að enginn
leit til hans, varð honum smátt og smátt skap-
'léttara. Óþægindin yfirgúfu hann. Og hann
fór að athuga mennina í kringum sig. Honum
fanst auðveldara að ákveða um gáfur þeirra en
metorð.
Hann furðaði á því, að það var sérstök ó-
geðsleg líking á milli þessara manna, og það var
ættarsvipurinn sem gerði hana ógeðslega.
Eins og menn líkjast konum sínum smátt og
smátt, eins líkjast þeir líka stéttarbræðrum sín-
um. Borðsveinar líkjast borðsveinum; hesta-
sveinar hestasveinum; lögmenn lögmönnum,
stjórnfræðingar stjórnfræðingum. Það hefir
jafnan verið bent á það, að jarðeigendur líkist
jarðeigendum með tím^num, alveg eins og stór-
bokkar líkjast stórbokkum, og höfðingjar höfð-
ingjum. Algeng frumhugsun lagar andlitin eftir
sinni líkingu, og algengur skortur á hugsjónum
leyfir ytri kríngumstæðum að framkvæma eftir-
líkinguna.
Fyrst að hinir ensku konservatívu stjórnmála
menn af æðri stéttum, hafa orðið fyrir hinum
sömu ytri áhrifum, þá hafa þeir máfeke sérstaka
líkingu í svipnum. Byltingagjarnir stjórnmála-
menn laga sig þar á móti eftir algengri hugsjón
— vondri hugsjón, en samt hugsjón.
En um þetta hugsaði Jones ekki, hann tók
aðeins eftir því, að allir þessir menn tilheyrðu
sömu stétt, og hann fann, að ekki aðeins hann
var útilokaður frá þessari stétt, en að Rochester
hefði líka fundið sig útilokaðann.
Þetta gat upplýst af hverju tryllingsleg fram-
koma Rochesters stafaði, og hans uppátæki
voru svo stjórnlaus, eins og stúlkan með fjaðra-
kragan hafði bent á. Óhemjuskapur hjá apa,
sem var neyddur til að lifa meðal geita, halda sér
fast við hom þeirra, toga í hala þeirra og fram-
kvæma alla þá hrekki, sem apaketti dettur í hug
meðal geita.
Eitthvað þessu líkt hugsaði Jones, og byrj-
aði svo að borða jarðarberjaísinn. En hann
hætti aftur. í fyrsta skifti síðan hann hafði les-
ið hina örlagaþrungnu nýung, datt honum í hug
þessi úrslitaspurning: Hjvers vegna fyrirfór
Rochester sér? Hann lagði skeiðina á borðið
og starði framundan sér, hann gleymdi hvar
hann var og mönnunum í kringum sig.
“Hvers vegna fyrirfór hann sér?”
Það var spurningin.
Hann gat ekkert svar fundið við henni.
Vanalega drepa menn sig ekki þó þeir séu
sérlyndir, eða af því að þeir hafi eytt öllum
peningum sínum, eða þó þeir mæti tvífara sínum
og langi til að gera honum grikk. Jafn spaug-
samur maður og Rochester fórnar ekki jafn- •
miklu fyrir spaug. Auðvitað hafði ekki Rochest-
er gert neitt, sem hrakti hann frá þessu góða
félagi. Það hefir máfeke verið tekið kuldalega
á móti honum í klúbbnum hans, en honum þó
verið/veitt móttaka. Hafði hann'gert nokkuð,
sem maður vissi ekki um, nokkuð, sem komið
gæti í Ijós á hverju augnabliki og gert hann burt-
rækan.
Alt í einu vaknaði Jones frá þessum heila-
brotum. Einn af borðþjónunum fór burt með
það sem eftir var af ísnum hans.
“Halló!” hrópaði Jones, “hvað ert þú að gera? %
komdu aftur með ísinn.”
Rödd hans endurómaði í salnum, gestirnir
sneru sér við og litu til hans. Hann blótaði með
sjálfum sér yfir ísnum og þjóninum, sem tók
liann frá honum, át það sem eftir var og stóð
svo upp til að fara. Það var auðveldara að fara
en verið hafði að koma, margir aðrir fóru líka,
og í troðningnum áleit hann sig óhultari.
Niðri varð honum litið inn í herbergi í gegn-
um hurðarrúðuna, og sá þar myndarlega menn
sitjandi og reykjandi í stórum og þægileguni
hægindastólum. Þeir reyktu vindla og teygðu
úr fótunum fram á gólfið, að líkindum spjallandi
um stjórnmál. Hann langaði sjálfan til að reykja,
en ekki þarna inni.
Framh.