Heimskringla - 12.08.1925, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 12. AGÚST, 1925.
HEIMSKRINGLa
7. BLABSlÐA
Copenhagen
C?P|n'HAGEN#’
' SNUFF*
Þetta er tóbaksaskj.
an, sem hefir að inni.
halda heimsins bezta
munntóbak.
MUNNTÓBAK
Búið til úr hinum
beztu, elstu og safa-
mestu tóbaksblöðum,
er ábyrgst að vera al-
gerlega hreint.
HJÁ
ÖLLUM
TÓBAKSSÖLUM
Or Hrútafirði.
Eg hefi eitt sinn lýst sumaríeröa-
lagi unga fólksins í Noregi. Fjöldinn
allur af því tekur sér dálítið sumar-
frí, ekki sízt borgarbúar, og fer
gnngandi langar leiðir með stóreflis
ferðapoka á bakinu. I pokanum er
nesti og allskonar nauðsynjar, sem
ferðamenn þurfa á að halda. Stund-
urn er farið eftir bygðum og sjá
nirnn þá hverja eftir aðra af feg-
urstu sveitum landsins, fólkið þar og
alla þess háttu. Stundum er gengið
yfir fjöll og óbygðir, og jafnvel
jökla. Allerfitt er slikt ferðalag oft
og einatt, en holt fyrir þá, sem lítið
hreyfa sig. Líkaminn stælist og æf-
ist, fjallaloft og sólskin er öllum
heilsúsamlegt, en auk þess fræðast
menn stórum um land sitt og þjóð.
Það léttir og líka ferðalagið, að góð
gistihús eru þar á hverju strái, og í
áfangastöðunum hitta menn jafnaldra
sína viðsvegar að. Þá er oft glatt-
á hjalla á kvöldin, þegar heilir hópar
mætast á gistihúsunum og hver segir
öðrum frá æfintýrum sínum og þrek-
virkjum. Gæti eg trúað að mörg
stúlkan hefði kynst mannsefni sínn á
þessum sumarferðum.
Eg býst við að mörgum íslending-
un.i kunni að þykja það húsgangslegt,
að fara þnnig fótgangandi með stóra
skreppu á baki, þvi hér komast menn
sjaldan bæjarleið nema ríðandi. —
Norðmenn lita öðruvisi á þetta. Þeir
hí fa járnbrautir og bíla, en lítið af
t'tiðhestum. Þeim þykir hollast, ó-
dýrast og jafnvel skemtilegast, að
íara fótgangandi á þessum skemti-
ftrðum.
A síðustu árum hefir orðið vart við
svipaðan ferðahug hjá oss. Reykvík-
ingar hafa farið viðsvegar um fjöll
og óbygðir og skrifað skemtilegar
sógur um ferðalagið; en heldur vilja
þtir ferðast á gæðingum sínum en
tveim jafnfljótum. Litið munu stúlk
úmar hafa tekið þátt i slíkum fer^a-
lögum, og þó þyrftu þær þess engu
síður en piltarnir. Eg held nieira að
segja, að sumarferðalögin verði ætið
daufleg, nema bæði karlar og konur
túki þátt i þeim, eins og i Noregi.
Tjaldbúarnir.
Rétt fyrir sunnan Stað í Hrúta-
íirði sá eg ofurlítið fannhvitt tjald
í grænni laut, skamt frá þjóðvegin-
úin. Það var svo lítið í augunum á
mér, að eg hélt helzt að börnin á
Stað hefðu þar bækistöð sina; en
þttta gat þó ekki borið sig, því reið-
ver og ferðamannadót lá hjá tjald-
inu, og hestar voru þar á beit skamt
frá. Tjaldbúana sjálfa sá eg í svip
heima á Stað. Þeir komu þar ofan
stiga. Sá eg fyrst spengileg stigvél
homa ofan stigann, síðan sokka og
gtáar buxur, og svo gráan yfirfrakka
og þóttist eg þá ekki þurfa fleiri vitna
vi'Ö, að þar færu tveir karlmenii í
spánnýjum fötum. ‘‘Sælir piltar’
segi eg og kasta á þá kveðju. í sarna
«vip sé eg andlitin og þetta eru þá
tvær ungar stúlkur, í þessum nýmóð-
ins reiðfötum, sem eru likari fötum
^irlmanna en kvenna. Eg sá að þær
örostu að kveðju minni, um leið og
þa;r gengu út. Mér var sagt, að
stúlkur þessar væru borgfirzfcar og
vreru á sumarferðalagi alla leið aust-
úr i Múlasýslur. Höfðu þær tjald
nieð sér, nesti og allar nauðsynjar.
Nugsuðu sjálfar um hesta sina, lögðu
á þá, tjölduðu og sáu sjálfar um alt.
Ng mætti þeim á veginum morguninn
eítir með hesta sína og farangur.
“Sælar stúlkur!” segi eg. “Gátuð
þið nú sjálfar lagt á hestana?” . j
“Eg held nú það,” sögðu stúlkurn-
ar og voru á báðum buxunum.
“Þið komið aldrei aftur úr þessu
ferðalagi,” segi eg. “Piltarnir í sveit-
unum taka ykkur.”
Þetta er í fyrsta skifti, sem eg hefi
séð íslenzkar stúlkur á svipuðu sum-
arferðalagi og eg hefi oft séð útlend-
ar. Mér þykir ekki ólíklegt, að fleiri
kynnu eftir að fara og að þetta sé
upphaf að nýrri hreyfingu hjá unga
fólkinu. Það er engu siður holt og
heilsusamlegt, að ferðast þannig að
sumarlaginu en að liggja á heilsuhæl-
um og undir “fjallasólum” læknanna.
Svo bætist við sá fróðleikur og marg-
visleg ánægja, sem oftast fylgir því
að kanna ókunna stigu, sjá fögur
héruð og fólkið þar. Eftirtektarvert
er að stúlkur þessar höfðu dvalið
lengi í útlöndum og lært þar hjúkr-
unarfræði, að því er mér var sagt.
Þetta ferðalag þeirra er þá líklega af
útlendum rótum runnið, og það er
jafngott fyrir því.
Það var einu sinni sú tiðin, að
kaupafólk ferðaðist í stórhópum yfir
Sand og Kaldadal norður á lönd og
sömuleiðis suður á haustin. Þessar
ferðir voru mjög skemtilegar, ef veð-
ur var gott, og ólíkar ferðalögunum
nú á strandskipum, þar sem fjöldi
fólks liggur magnþrota og sinnulaust
af sjóveiki.
Nýju rciSfötin.
En hvað skal þá segja um þessi
nýju reiðföt, hvað um að nota hnakk
en ekki söðul? Eg get ekki neitað
þvi, að ekki kann eg allskostar við
það, en engu að síður virðist mér
þessi tízka milklu skynsamliegri en
aðrar. Þessi nýi búningur er auð-
sjáanlega hentugri á ferðalögpim en
pilsin og fer ungunj stúlkum fullvel.
Hnakkurinn hlýtur að vera þægilegri
og stöðugri að sitja í en söðullinn,
svo líklega horfir þetta einnig til
framfara, — þó’ gömlu mönnunum
sýnist það litt kvenlegt. Þó er eg
hræddur um að nýju reiðfötin fari
ekik sem bezt á gömlum konum eða
vanfærum. Eg býst við að þær haldi
sér við pilsin, söðulinn og gamla
móðinn.
ÚtihlóSir og ullarþvottur.
íslenzkar konur hafa lengst af lif-
að í reykjarsvælu í lélegum eldhús-
um. Þetta hlýtur að vera ill æfi, ó-
þrifaleg ög reyna mjög á augun. Sem
betur fer hefir mikil breyting orðið
á þessu síðan eldstór með reykháfum
komu nálega á hvert heimili. Þó lif-
ir gamli siðurinn enn, t. d. með ullai*-
þvott. Eipfaldar hlóðir eru þá gerð-
ar úti, þar sem ullin er þvegin, og
venjulega byrgt sem bezt meðfram
þvottapottinum. Reykurinn fær þá
aðallega framrás út um hlóðaopið og
leggur auðvitað að konunni, sem
stendur við þvottinn, nema vindstað-
an sé því hentugri. Reykjarsvælan,
sem leggur framan í mann, getur orð
ið svo' mikil, að engu betri sé en i
reyksælu eldhúsi.
Þessi gamli umbúnaður er auðvitað
illur og óhentugur. HHóðunum þarf
að fylgja reykháfur, svo hár að hann
nái nokkru hærra en hæð þess, sem
stendur við þvottinn.
Eg gerði tilraun með þetta hjá
Páli bróður mínum. Hlóð eg neðst
einfalda pípu úr höggnu grjóti aftan
hlóðanna með víðu opi inn í þær, og
skorðaði síðan væna ofnpípu í henni.
Var þetta klasturssmíði þéttað síðan
eftir föngum með mold og torfi. Þessi
umbúnaður nægði til þess, að losna
að mestu við reykinn. Að sjálfsögðu
þyrfti hann að vera miklu betri og
neðsti hluti reykháfsins gerður úr
steinsteypu. — Líklega nægði cement
fyrir 1—2 krónur til þessa, , svo ekki
ætti það að vera ókleift að gera slík-
ar útihlóðir á hverjum bæ. Vera má
að mönnum þyki ekki þetta lítilræði
í frásögur færandi, en eg tel alt, sem
til þæginda horfir og þrifnaðar fyr-
ir almenning, góðra gjalda vert.
Húsmóðirin kendi mér eina list við
þetta tækifæri, sem eg ekki kunni:
að þétta má að eldfærum með blöndu
af matarsalti og ösku (taðösku). Er
tekin nein nþriðji af ösku og tveir
þriðju af salti og vatn sett S, svo að
úr þessu verður þykkur grautur. Við
hita og þurk verður hann nálega
steinharður. Þessi efni eru til á
hverjum bæ, og mætti því nota þau
í viðlögum. Þó eru þau ekki allskost-
ar hentug vegna þess að vatn þola
þau illa, og járn vill ryðga undan
saltinu.
G. H.
—ísafold.
----------x---------
Miðdalsnáman.
Þcgar er búiS aS kasta 34 miljón
gxdlmarka til námunnar.
RáSunautur HoUcndtyxganna faS.i-i'
til aS haldiS sé áfram.
Hljótt hefir verið um Miðdalsnám-
una nú undanfarið. Hér í blaðinu
hefir ekki verið á hana minst síðan
þýðing birtist hér á greininni í
“Hamburger Nachrichten” í vpr, og
íagt var frá komu hollenzka lög-
fræðingsins Fokker.
I þýzku greininni var þess ge ið,
að Þjóðverjar þeir, sem haft hafa
málið með höndum í félagi við Is-
lending þann, sem mest hefir garfað
i námumálinu, séu til með að afhenda
námuréttinn hollerzku félagi.
Hollenzki logfræðingurinn Fokl.er
var hér fynr þetta félag, í þeim er-
irdu mað ganga frá öllum eignar- og
íéttindaskjölum hér, svo hollenzk.i
félagið gæti tekið til óspiltra mál
< nna.
Nokkru áður en Fokker kom, var
Englendingur kominn hingað, Brev-
mari að nafni. Er hann á vegum
þessa hollenzka félags og hefir venð
liér síðan; þangað til hann fór nú
með Lýra, snögga ferð til Þýzka-
lands.
Breyman er þaulvanur námuverk-
ftæðingur, hefir fengist við gull-
vinslu síðan fyrir aldamót. Lengst
af hefir hann verið í Suður-Afríku.
Eftir því sem vér bezt vitum, ræður
hann eindregið til þess að rannsókn-
um verði haldið áfram í Msðdal.
Frásögnin, sem 'tekin var hér í
blaðinu í vor, og tekin var upp úr
þýzka blaðinu, mun eigi hafa verið
ailskostar rétt. Þar mun hafa verið
gert helzt til mikið úr gullinnihaldi
sýnishornanna úr Miðdal, samanbor-
i'ð við gullmagn í námum, sem sunn-
ar eru.
En alt fyrir það hikar Breyman
ekki við að ráða til þess, að haldið
vcrði áfram undirbúningsverki í
Miðdal. ’
Til þess að« ganga fyllilega úr
skugga um, hve náma eins og Mið-
dalsnáman er vænleg til vinslu, þarf
að rannsaka feikna mikið af grjóti
á stóru svæði, bæði af yfirborði og
ú." jarðgöngum. — Til þess hægt sé
að koma þessu í verk, þarf að setja
vélar upp þar efra, sem enn eru ekki
fengnar..
Enn er aðeins um undirbúnings-
verk að ræða, þó fram til þessa sé
búið að leggja um % miljón gull-
marka (urn 350 þús. kr.) i fyrirtæk-
ið, er búist við að leggja þurfi ann-
að eins fé'i viðbót, áður en fullnað-
arrannsókn er lokið.
Nokkrir menn hafa verið við vinnu
í Miðdal i alt vor. En þeir hafa ver-
ið altof fáir til þess að verkinu miði
nokkuð verulega áfram.
Hvað veldur töfinni? Um það er
spurt af öllum, er máli þessu veita
athygli.
Eftir því sem ísfold veit sannast í
þessu máli nú, er því þannig varið,
að hollenzka félagið, sem i orði
kveðnu hefir tekið námuna að sér,
sem hefir Breyman fyrir ráðunaut
sinn og óhikað vill leggja aðra %
miljón í fyrirtækið til undirbúnings,
hefir enn ékki fengið þá eignarheim-
ild og þau skilríki í hendur, sem
þurfa þykja til þess að þeir Hollend-
ingarnir telji það örugt að leggja fé
sitt i námuna. Eftir því sem næst
verður komist, hefir þeim námu-
mönnum engar hindranir verið lagð-
ar i götu frá yfirvaldanna hálfu. —
Giidandi lög gefa heldur enga átyllu
ti! þess að svo verði gert. Almenn-
ingsálitið mun vera alveg á sama
máli. "
Svo mikið hefir verið skrafað um
námugröft hér á landi í einni eða
annari mynd, að ekki væri það nenta
gott, að gengið væri á einum stað
úr skugga um, hvort um nokkurn
framtíðaratvinnuveg er að ræða eða
ekki.
Og vart er hægt að ímynda sér, að
raikill aðsúgur verði hér af útlendum
draslaralýð, þó hægt verði að ganga
úr skugga um, að með ærnum kostn-
aði og mikilli áhættu sé það vinnandi
verk að vinna hér gull úr kvarz-
grjóti. Það 'er ekki eins og menn
geti labbað sig upp í Miðdal með
tvær hendur tómar og grafið þar upp
hreint gull í vasa sína.
Hvað úr framkvæmdum verður á
næstunni í Miðdal, mun velta á því
einu, hvort þeir, sem nú hafa umráð
yíir Miðdal, geta trygt sér þau rétt-
indi þar til námureksturs, er þeir
segjast þegar hafa greitt fé fyrir.
(Isafold.)
---------x-----------
Noregsför
glímumannanna.
ViStal viS SigurS Greipsson.
I fyrradag hitti ísafold Sigurð
Greipsson að máli og spurði hann
un: hina frækilegu íþróttaför þeirra
glimumannanna.
— Hve margar sýningar hélduð
þér, spyrjum vér Sigurð.
—- Samtals urðu sýningarnar 23,
sem haldnar voru í 21 borg. Aðsókn-
in að þeim var nokkuð mismunandi,
alstaðar viðunandi, sumstaðar ágæt.
Við fcfrum ekkert norður fyrir Berg-
en. en um alt vestur- og suðurlandið
fórum við.
Viðtökurnar fengum við alveg á-
gætar hjá félögum þeim, sem geng-
ust fyrir glímusýningunum, og svo
mátti að orði komast, að við færum
á einni veizlunni til annarar, sem
félögin héldu okkur. Og þar var
venjulega enginn skortur á fæðuhöld
ura, alúð og vinarhug.
I Osló sátum við mikla veizlu, sem
Norrænafélagið hélt ásamt með í-
þrótta- og ungmennafélögum þeim,
sem stóðu að glímusýningunum.
Meðal ræðumanna þar var Rolf
Tommesen ritstjóri, einhver hinn al-
úðlegasti maður, er varð á leið okk-
ar. Þar voru okkur öllum gefnir
silfurbikarar, til endurminningar um
kcmuna þangað.
I Osló bauð Vilh. Finsen ritstjóri
okkur heim til sín. Fengum við þar
hh ar beztu viðtökur. A ekkert heim-
ili var okkur boðið í förinni, nema
t'l hans, og ti! Hirts kennara í Berg-
en.
— Hvernig leizt Norðmönnum á
glímuna? Urðuð þið varir við, að
þeir þektu nokkuð til hennar áður?
— Alment sýndu íþróttamenn mik-
ini' áhuga á glímunni. En það var
ekki laust við, að þeim óaði við að
gefa sig að henni. Eða þannig kom
það okkur fyrir sjónir. — Þeim ógn-
aði að sjá hvernig við skullum nið-
u' á bert gólfið. Þeir litu svo á, að
til þess þyrfti meiri harðneskju en
alment gerist að menn hafi.
Til þess að, útiloka það með öllu,
að menn gætu haldið, að hér væri
nekkur leikaraskapur eða loddara-
btögð á ferðinni, gerðum við það
heyrum kunnugt í Osló, að hver sá,
sem hefði löngun til þess að reyna
slg við mig, honum væri það vel kom
ið. Stæði hann á fótum i hálfa aðra
mínútu, þá teldum við hann hafa
urnið glímuna.
Enginn gaf sig fram, ekki einn ein-
asti. Þeim hraus hugur við að bylt-
ast úr háa lofti í gólfið — eftir því
sem okkur var sagt.
Gamlir menn, sem við áttum tal
við höfðu orð á því, að í ungdærm
þeirra hefði verið talað um forna
lerki, er þeir nefndu axlartak, hrygg-
spennu og brókartak. Axlartakið
og hryggspennan var með sama hætti
og hér tíðskast, eftir því sem næsj
verður komist. En brókartakið mun
hafa verið eitthvað í sömu átt og
luialeg glíma.
— Er nokkuð ákveðið um glimu-
kenslu framvegis? •
— Ekki er það enn þá. Helzt er i
ráði, að það verði ungmennafélögin
í Bergen, sem ráði til sin glímu-
kennara. En hvenær það kemst i
kring, og hver það verður, er óráðið
með öllu.
— Hvernig virtist ykkur þekking
almennings vera á þjóðarhögum vor-
nm og sögu?
— Hún virðist vera ákaflega mis-
jófn. Og yfirleitt vrrðast mitcgir
Norðmenn, sem vel eru heima í sögu
vcrri, þekkja sára lítið til þess, hvern
ig þjóðarhögum vorum nú er hátt-
að. Kennara hittum við marga og
mentamenn, sem eru svo vel heima
í fornsögunum, og hafa svo næman
og réttan skilning á þeim, að' leitun
e,- á slíku hér heima.
En við hittum líka fyrir okkur þá
undarlegustu vanþekkingu á öllu því,
sem islgnzkt er; fólk, sem áleit ís-
lendinga ekki menn með mönnum.
Sumir, sem þektu fornbókmentirn-
ar vel, höfðu litl^ sem enga hug-
mynd um nútímabókmentir vorar.
— Komu engin óhöpp fyrir ykkur,
veikindi eða annað?
Því miður fórum við ekki var-
hluta af því. Þegar förin um Noreg
var um það bil hálfnuð, veiktist einn
okkar glímumannanna af taugaveiki,
Jörgen Þorbergsson. Hann liggur
rúmfastur enn í Osló. Um sama
leyti varð Jón Þorsteinsson lasinn,
og Viggó Nathanaelsson meiddist í
fæti. Var Jón ekki með í förinni i
7 bæjum, og Viggó var óglímufær
það sem eftir var.
í hvert skifti sem við komum fram,
bárum við íslenzka fánann fyrir. —
Norðmenn voru yfirleitt afarhrifnir
ai fána vorum. Þeir dáðust að hon-
ur; hvar sem við komum, og margir
lögðu drög fyrir að fá sér íslenzkan
fána.
- (Isafold.)
---------x----------
Frá íslandi.
JarSarför Magnúsar heit. á Grund
var mjög fjölmenn. Séra Þorsteinn
Briem jarðsöng hann. Þótti líkræð-
an meistaraleg. Séra Geir Sæmunds-
son söng erfiljóð eftir Pál Jónsson
Árdal.
Slysfarir. — Slys varð á heimleið-
irni frá jarðarför Magnúsar á Grund.
B’.freið var ekið á ríðandi mann.
Lærbrotnaði hesturinn og var drep-
inn. Maðurinn, Benjamín Kristjáns-
son stúdent, .meididst talsvert á höfði
en ekki hættulega
Vélstjórinn á Varanger, Einar Guð
bjartsson, fanst andaður í katli skips
ins í gærkyöldi. H)ann hafði orðið
bráðkvaddur. Var úr Arnarfirði.
Unglingsstúlka, Ólöf Þórhallsdótt-
ir frá Vogum við Mývatn, druknaði
nýverið í vatninu. — Híifði hún ver-
ið að baða sig ásamt systur sinni.
Síldarafli. — Fyrsti síldarvottur
í reknet var í fyrri viku á Kolmúla-
grunni. — Állinn fékk í gær 60
strokka á Bakkafjarðarflóa. Síldin er
nú kr. 80.00 strokkurinn. Síldveiði
þessi bætir mikið úr beituleysi, er
var mikil hindrun fiskiveiðum. Ann-
ars ágætis afli á nýja beitu.
Slys. — Maður slasaðist nýlega á
Héraði á hryllilegan hátt. Stóð
hann rétt hjá manni, er kastaði úr
mógröf. Stakst kvíslartindur djúpt
inn í annað auga hans. Tvísýna er á
lííi mannsins.
Séra Geir Scemundsson vigslubisk-
up átti 25 ára prestsafmæli í Akur-
eyrarprestakalli s.I. sunnudag. —
Sóknarbörnin færðu honum skraut-
ritað ávarp og gullúr og festi, sem
viðurkenningu fyrir hið ágæta starf
hans í þágu safnaðarins.
..Flokkur þýskra mcntaskólancm-
cnda og stúdcnta, 11 talsins, undir
forustu teiknikennara hr. Behm, kom
hingað í gærmorgun með e.s. Lyra
frá Noregi. Ætla þeir að ferðast
fótgangandi um landið. — Eru þeir
ágætkga útbúnir; hafa; svefnpoka,
tiöld og nesti til margra daga.
FOR SKRVICE
HUALITY
and
J'OW PRICES
niGHTKÍIlVG
6 REPAIR
328 B
HarKrave St.
PHOSE l N 0704
Fabrlc Tlre 30x3Va
»7.50
Cord Tlre 30x3 Vi
»8.05
Cord Tlre 30x3%
»10.25
(Guaranteed)
Tnbe-----. 30x3%
»1-85
Tube-----. 30x3%
»2-40
(Guaranteed)
Equally low pric-
es on all sízes
14
KAUPIÐ HEIMÁ
Þér getð sparað peninga.
Leyfið oss að sýna yður hin furðulegu kjörkaup á
tires”, sem vér bjóðum. Partridge “Quality” Tires,
seigar og endingargóðar, ódýrari en þér hafið nokkru
sinni keypt tires áður, og ódýrari en þér getið keypt þær
frá Mail Order félögunum.
Hver Partridge tire er ábyrgst. Verzlið í yðar eig-
in bæ.
TIL SÖLU HJÁ
* PARTRIDGEQUAUTY”7™^