Heimskringla - 26.08.1925, Side 6

>SÍÐA
HEIMSKRINGLA
'SZ61 ‘XSOOV ’9Z ‘ÐadlNNIM
“TVÍFARir.
Skáldsaga
Eftir H. de Vere Stacpoole.
Þýdd af J- Vigfússyni.
Þessi hugsun rændi Rochester hinum eina
aðlaðandi svipdrætti, sem Jones hafði séð hjá
honum. Jones ýtti disknum frái sér. Á sama
augnabliki kom Church inn.
Hann gekk að borðinu og sagði hálfhátt:
“Lafði Plinlimon, yðar hágöfgi.”
“Lafði Plinlimon?”
“Já, yðar hágöfgi. Eg lét hana fara inn í
reykingaklefann.
Jones var búinn að borða. Hann stóð upp
ráfnaði bréfunum saman, og með þau í hend-
inni gekk hann á eftir Church. Digur stúlka
með stóran hatt sat í haagindastólnum.
Hún var áreiðanlega fjörutíu ára með stórt,
breitt andlit, málað með falslitum.
* “ó, eruð þér þarna!” sagði hún, þegar hann
kom inn og lokaði dyrunum á eftir sér. “Eins
og þér sjáið, þá er eg snemma á ferli í dag.”
Jones kinkaði kolli, tók smávindil úr kass-
anum og kveikti í honum.
Stúlkan stóð upp og gerði hið sama. Hún
blés reyknum gegnum nefið. Jones leit á hana
og fanst hún viðbjóðsleg. Svo settist hún aftur
og leit út fyrir að vera óróleg.
“Eg hefi heyrt að systir yðar sé flutt til móð-
ur sinnar. Er það satt?”
“Já,” svaraði Jones, sem mundi eftir fugla-
hræðunni frá deginum fyrir.
“Þá getið þér lifað í friði, ef þér látið hana
ekki koma aftur. En eg kom ekki til að tala um
hana, heldur aðeins af því að eg er í miklum
vandræðum.”
“Er það?’ ’
“Hræðilegum. Eg verð að fá peninga núna
undireins.”
“Er það?”
“Já, eg var viss um að geta fengið þá í gær,
en viðskifti mín hepnuðust illa. Þér verðið að
hjálpa mér, Arthur.”
“Hvað mikið þurfið þér?”
“Fimtán hundruð. Eg skal borga þau aftur
bráðlega.”
“Fimtán hundruð pund.”
“Já, auðvitað.”
Jones skildi nú kringumstæðurnar. Hvers
vegna kom þessi stúlka hingað í dag, svo bráð-
lega eftir að' Voles, sem hafði bréfin hennar, var
sigraður? Hvernig hafði Voles fengið þessi bréf.
Hann hafði lagt þessa spurningu fyrir sig áður,
og sá nú, að til voru margir einkennilegir mögu-
leikar.
“Til hvers þurfið þér peningana?” spurði
hann.
“Þú mikli Kínverji — en sú spurning! Hvað
stúlka vilji með peninga? Eg þarfnast þeirra,
það er nóg. Hvers annars ætlið þér að spyrja?”
“Hvaða viðskifti voru það, sem áttu að færa
yður peninga í gær?”
“Gróðafyrirtæki í kauphöllinni.”
“Hverskonar gróðafyrirtæki?”
Hún roðnaði af vonzku.
“Eg er ekki komin til að tala um það. Eg
kom til yðar sem vinar, að biðja yður að hjálpa
mér . Ef þér neitið — nú, þá næ*r það ekki
lengra.”
“Við eru^i ekki alveg búin,” sagði Jones.
“Mig langar til að spyrja yður einnar spurningar
ennþá.”
“Gerið svo vel.”
“Þér bjuggust við að fá fimtán hundruð pund
í gær?” v
“Já.”
“Bjuggust þér við að fá þau hjá A. S. Voles?’
Hann sá strax að hún var sek. Hún stóð að
hálfu leyti upp, en settist aftur.
“Við hvað eigið þér?” hrópaði hún.
“Þér vitið mjög vel, við hvað eg á,” svaraði
hann. “Þér áttuð að fá fimtán hundruð pund
sem yðar hluta af því, sem hann fékk fyrir bréf-
in. Þér heyrðuð í gærkvöldi, að eg hafði sagt
nei. Hann var erindreki yðar; því er gagns-
laust að neita; hann sagði mér frá öllu.”
Það var hræðilegt að sjá andlit hennar, það
var náfölt, með rauðum falslitarblettum.
“Þetta er alt saman lýgi!” sagði hún
‘‘lýgi, lýgi!” , *• , i •
Hún stóð upp reikandi. Hann langaði ekki
til að fást við þettá lengur. Að ásækja kven-
mann, var ekki eftir hans geði. Hann gekk til
dyranna og opnaði þær fyrir hana.
“Þetta er ekki satt. Eg skal skrifa yður um
þetta.” ' ,
Hún reikaði út. Hann hélt að hun mundi
rata til útidyranna; hann lokaði herbergisdyrun-
um og settist við ofninn.
Hann var ekki sigri hrósandi; hann var alveg
hissa; honum fanst hann aldrei hafa mætt jafn
lélegri slægð fyr. Og þetta var kvenmaður af
aðalsættum.
Hún hafði tælt Rochester til að daðra við
sig, og hún hafði fengið Voles til að neyða hann
til að borga átta þúsund pund fyrir bréfin.
Hún hafði dáleitt Rochester, hótað honum
með hjónabandsskilnaðardómstólnum; að nokk-
ur manneskja skyldi sökkva svo djúpt. Hann
tók bókina “Hver er hver”, og leitaði nafnsins
Plinlimon.
“Plinlimon: Þriðji barón; gerður að aðals-
manni 1831, Albert James, fæddur 10. marz
1862, einka sonur annars baróns og konu hans
Júlíu, dóttur J. H. Thomson Clifton, sem var
giftur Sapphiru, dóttur Markúsar Mulhausen,
sjálfmentaðs manns; heimili Roost, Tile Street,
Chelsea.
Þannig hljóðaði skýringin í “Hver er hver”.
“Eg þori að veðja mínum síðasta dollar, að
hann er með í þessu,” sagðí Jones, og átti við
Plinlimon, Albert James. En svo brosti hann,
það var hálfgaman að þessu. Voles hafði borgað
aftur átta þúsund *pund, en sem umboðsmaður
hafði hann fengið 25 prósent, það er að segja
hann hafði tapað sex þúsund pundum við þetta
gróðabrall. Þetta gladdi Jones meira en sigur-
inn. Voles var honum viðbjóðslegur, þó hann
hataði hann ekki.
“Og nú skulum við heimsækja Mortimer
Collins,” sagði hann og lét upplýsingabókina aft-
ur á hilluna.
Hann gekk út, kallaði á ökumann og lét hann
fara með sig Sergeants Inn. Hann hafði ekki
neitt sérstakt erindi til Collins. Hann vildi að-
eins leita upplýsinga um sjálfan sig.
Þekking var honum nauðsynleg í núverandi
stöðu hans. Hann þurfti góð herklæði, þar eð
hann barðist ekki eingöngu við nútímann, held-
ur líka við fortíð annars manns — og við ann-
ars manns stefnu eða stefnuleysi.
10. KAPÍTULI.
“Hvað er þetta? Átta þúsund pund!”
“Hann kom til að kúga mig ennþá einu sinni,
en eg tók honum með alvöru, kallaði á lögreglu-
þjón, fékk Voles til að skila aftur ránsfengnum.
Þarna er ávísunin. Haldið þér að hún sé ekki
nógu góð?”
“Jú-jú, hann er vel efnaður maður; en þér
fullvissuðuð mig um að hann hefði aðeins fengið
eitt þúsund pund.”
Jones bölvaði með sjálfum sér. Að verða að
taka að sér liðinn tíma þrælmennis er slæmt,
en það er næstum verra að taka að sér ilðinn
tíma staðfestulauss manns.
“Eg skrökvaði að yður,” sagði hann.
Collins hætti við að tala nokkur gremju- og
fyrirlitningarorð, sem honum duttu í hug.
“Hvað getur læknir gert fyrir sjúkling, sem
þegir um áríðandi efni?” mælti hann. “Ekkert.
Hvernig get eg trúað því, sem þér segið?”
“Það veit eg ekki. En eg bið yöur að trúa
— eg bið yður að trúa því, að eg er breyttur. Eg
hefi fengið skell, sem breytt hefir öllu eðli mínu.
Eg er ekki sð sami og í fyrradag.”
Collins leit forvitnislega á hann.
“Þér eruð breyttur,” sagði hann. “Rödd yð-
ar er líka öðruvísi. En eg skal ekki spyrja um,
hvað það er, sem. hefir haft slík áhrif á yður. Eg
vona aðeins að betranin verði varanleg í fram-
tíðinni.”
“Eins og fjall,” sagði Jones. “Nú skal eg
byrja að nýju. Fyrst skal eg leigja þetta bog-
svið —”
“Bogsvið?”
“Já, þetta hús. Það er góð hugmynd, viljið
þér hjálpa mér með það. Eg þekki ekki aðferð-
ina við að leigja hús annara.”
Kolanáman. “Auðvitað skal eg hjálpa yður. Eg held eg
geti útvegað yður leigjanda undireins. Brace-
Sergeants Inn er við Fleet Street; þar er ró- I bridSe vil1 einmitt slíkt heimili með húsbúnaði.
legt pláss, því þar búa aðeins lögmenn. Til skal láta skrjfara mínn skrifa yður bréf —
hægri hliðar hafði Mortimer Collins skrifstofur I ef Þetta er alvara yöar.
“Mér er þetta alvara.”
“Það er gott. Áður neituðuð þér að leigja
burt húsið, þér tókuð því eins og einskonar
móðgun, eins og eg hefði stungið upp á ein-
hverju vansæmandi, — og þó, þér samþyktuð
á endanum að gera það.”
“Að skulda peninga og geta ekki borgað þá,
er hið eina vansæmandi,” sagði þessi falski lá-
varður Rochester. “Það skil eg nú.”
“Guði sé lof fyrir það,” sagði Collins.
“Eg fæ einhver herbergi í rólegu hóteli,” sagði
sínar. Hann var roskinn maður, kyrlátur, föl-
ur, hávaxinn með þunt skegg. í frístundum sín-
um safnaði hann gömlum bókum. Annars hafði
hann mjög gott álit sem lögmaður.
Flestir skjólstæðingar hans voru aðalsmenn
eða jarðeigendur. Þetta gat maður séð á skjala-
hirzlunum sem stóðu í röð fram með veggjun-
um. “Cave-jörðin”, ”Sir Jardine Jardine”,
“Blundell-jörðin” o. s. frv.; þannig voru áritan-
irnar. Hann þekti alla og hann vissi alt um
alla, um sumar manneskjur vissi hann afar ljótt I
og leiðinlegt, og hann var tíður gestur í hinum Jones. “Með þessum átta þúsund pundum og
beztu húsum. Menn kunnu vel við hann, sjálfs leigunni fyrir apakattahúsið, ætti eg að geta
hans vegna, og hann kveikti hjá öðrum það bjargað mér.”
traust,\sem fylgir samhygðinni.
“Eg get ekki betur séð, en að þér getið það,”
Inn til þessa manns kom Jones, og lijá þess- svaraði Collins hvetjandi. “Ef þér eruð aðeins
um manni fékk hann kurteisar en kaldar við- nógu viljafastur. Til allrar hamingju hafa eignir
tökur,
Jones sneri sér strax að efninu, eins og venja |
hans var.
“Eg kem til þess að tala alvarlega við yður,”
sagði hann.
“Er það?” sagði lögmaðurinn.
nýtt á seiði?”
konu yðar ekki verið snertar. Og nú um hana.
Já,” sagði Jones og kuldahrollur fór um
i hann.
“Ást góðrar konu er það sem ekki fæst fyrir
i peninga,” sagði Collins. “Eg hefi góða ástæðu
“Er nokkuð til að ætla að hún elski yður ennþá, þrátt fyrir
alt, sem fyrir hefir komið. Án tillits til lífernis
“Nei, eg vil aðeins tala við yður um stöðu yöar, held eg að það versta hafi verið, að láta
mína í heild sinni. Eg veit að eg hefi hagað systur yðar vera í húsinu. Það gat aldrei orð.
i ið til góðs, og í þessu tilfelli, með geðslagi ung-
frú Birdbrooks, hlaut það að ganga illa, en nú
hefir alt breyzt. Langar yður ekki til að finna
konu yðar og tala rólega við hana um alt mögu-
legt?”
“Nei,” svaraði Jones fljótlega. “Eg vil helzt
ekki finna hana — það er að segja ekki strax.”
“Eins og þér viljið,” svaraði Collins. “Seinna
lítið þér máske öðruvísi á þetta.”
Svo lofaði lögmaðurinn að láta hann vita,
þegar leigjandinn beiddi um húsið, og ‘Jo/nes
kvaddi og fór.
Orð lögmannsins um konu hans gerðu hann
svo ruglaöann, að hann langaði helzt til að flýja
mér eins og þorskur.”
Lögmaðurinn lyfti höndunum og sprikaði
fingrunum — þetta var mjög þýðingarmikið.
“En nú vil eg koma öllu í gott horf aftur,”
hélt Jones áfram.
Lögmaðurinn stundi. Svo tók hann leður-
snepil upp úr vasanum og fór að hreinsa gler-
augun.
“Þér munið hvað eg sagði yður í fyrradag,”
sagði hann. “Hafið þér afráðið að fara að ráð-
um mínum. Þér höfðuð þá ekki annað svar en
rugl um sjálfsmorð.” ,
“Hvaða ráð?”
Collins hreyfði sig óþolinmóðlega.
“Ráð — að fara burt úr þessu landi og leita frá öllu saman. Á leiðinni út hugsaði hann um
gæfunnar í nýlendunum.” ! ferðaáætlun, en hún varð ekki löng. Það komu
“Hum,” sagði Jones. “Nú man eg það. Síð- ' nokkrar manneskjur á móti honum í stiganum,
an þér gáfuð mér þetta ráð, hefi eg hugsað um | og hann vék til hliðar svo þær kæmust áfram.
lt. Eg ætla að vera hér kyr og koma öllu í
gott lag aftur.”
Aftur hreyfði lögmaðurinn sig óþolinmóðlega.
Digur kona gekk fremst, á eftir henni var
roskinn maður og ung stúlka með stóran hatt.
“Nei, þarna er þá Arthur!” hrópaði digra
“Þér þekkið fjárhagsáteigkomulag yðar eins konan ;“en hvað það var heppilegt. Arthur, við
vel og eg,” sagði hapn. “Hvernig ætlið þér að ; erum á leiðinni til Mr. Collins, það hefir skeð
koma öllu í gott lag 'aftur? Þér getið það ekki, nokkuð hræðilegt.”
þér eruð sokkinn ofan í skuldir. Fyrir mánuði Hinn óhepni Jones sá! nú að stúlkan með stóra
síöan ráðlagði eg yður að fækka þjónum yðar; hattinn var ungfrú Birdbrook. Gamla manninn
og leigja öðrum Carlton House Terrace. Þér!
sögðuð, að þér skylduð gera það, en þér gerðuð
það ekki, og það gramdist mér. Eg hefði heldur
viljað, a þér hefðuð blátt áfram sagt nei. Nú,
vandræðin getur borið að höndum nær sem helzt.
Þér hafið fengið of mikla peninga hjá Coutts,
þér hafið ekkert, sem þér getið grætt peninga
á. Skuldir yðar til kaupmanna og annara eru,
eins og þér sögðuð mér, liðug 2500 pund. Þér
sjáið sjálfur hvernig þér eruð staddur.”
“Eg segi aftur, að eg skal koma öllu í lag,”
sagði Jones. “Alt hefir gengið svona illa, af
því eg hefi verið þorskur.”
“Mér þykir vænt um að heyra þetta frá yð-
ur.”
“En nú er þaft um garð gengið. Þér þekkið
söguna um okkur Voles?”
Collins kinkaði.
“Hvað segið þér þá um þetta?”
Jones lagði ávísun Voles fyrir framan lög-
manninn.
hafði hann aldrei séð, en sýnilega þekti hann lá-
varðinn (Jones) mjög vel. Hann hlaut að vera
náfrændi hans, ef dæma skyldi af hinni kuldalegu
og ósvífnu framkomu hans. Látbragð hans bar
herforingjaeinkénni og skarð var í höku hans og
hakan stór og sterkleg.
“Bezt að segja ekkert hérna,” sagði hann.
“Verðið þér okkur samferða inn til Collins?”
Jones langaði alls ekki til að tala meira við
Collins, en hann þráði að heyra um.það hræði-
lega, sem skeð hafði. Hann var hálfhræddur um
að það stæði í sambandi við sjálfsmorð Rochest-
ers. Augnabliki síðar stóð hann ásamt hinum
inni á skrifstofu Collins, og lögmaðurinn fékk
konunum stóla til að sitja á, og settist svo sjálf-
ur við hallborðið sitt.
“Ó, herra Collins,” sagði eldri konan. “Það
hefir skeð nokkuð hræðilegt. Kol — þeir hafa
fundið k^>l!”
Meira gat hún ekki sagt. Eldri maðurinn
með liökuskarðið byrjaði þá að tala.
“Þessi asni þarna,” sagði hann og benti á
Jones, ”hefir selt kolanáimu, sem máske er milj-
óna virði, fyrir fimm þúund pund. Það eru fund-
in kol í Glanaswyn; eg heyrði það fyrst í gær-
kvöldi og aðeins af tilviljun. Struthers sagði við
mig í klúbbnum: “Þekkið þér landið í Glamor-
gan, sem Rochester hefir selt Markúsi Mulhaus-
en?” “Já,” sagði eg. “Vitið þér,” sagði hann,
“að það er stærsta kolanáman í Wales. Gufu-
ko,l og Mulhausen ætlar sjálfur að láta vinna
í námunni. Honum voru boðin tvö hundruð og
fimtíu þúsund pund fyrir landið í síðastliðinni
viku; þeir hafa verið að bora þar í hálft ár.” —
Þetta sagði Struthers mér í dag og eg hefi heyrt
það staðfest. Mulhausen grunaði auðvitað, hve
mikils virði landið er, og svo lagði hann gildru
fyrir þenna asna.” *
Jónes gætti sín. Hann vissi ekki hve ná-
skyldur hann var þessum reiða, gamla manni. En
Collins fræddi hann um það.
“Systursonur yðar hefir sjáanlega verið gabb-
aður, yðar hágöfgi,” sagði hann. Svo sneri hann
sér að Jones: “Eg varaði yður við því að selja
þetta land. Guð veit að eg þekki þetta hérað
mjög lítið, og kolanámurnar ennþá minna. En
eg er altaf andstæður því að selja lönd, einkum
jafn viðsjálum manni og Mulhausen. Eg bað
yður að ráðgast um þetta við mann, sem þekti
landið. Eg hugsaði ekki um kol. Eg hélt að
það væri máske áformað að lengja járnbraut, og
þetta var síðasta landið, sem engin skuld hvílir
á. Eg varaði yður við að selja.’
“Ó, Arthur,” stundi gamla konan upp. “Þín
síðásta landeign. Aldrei hefði mér dottið í hug,
að eg yrði að segja þetta við son minn.”
Svo teygði hún úr sér og sneri sér að Collins.
“Eg kom ekki til að kvarta; eg kom til að
spyrja, hvað við ættum að gera til þess að ná
rétti okkar. Það er blátt áfram rán; þessi hræði
legi maður með þýzka nafnið hefir rænt Arthur,
það er augljóst. Hvað getum við gert?”
“Alls ekki neitt,” svaraði Collins.
“Ekki neitt?”
“Yðar tign má trúa mér, þegar eg segi, að það
sé ekkert að gera. Á hverju getum við bygt
kæru okkar. Salan var alveg opinber, og Mul-
hausen hefir ekki annað gert en að bjóða upp-
hæðina fyrir landið, og það boð var samþykt —
er það ekki?” spurði hann Jones.
Jones varð að kinka kolli.
“Og þá erum við ráðalaus.”
“En ef við getum sannað, að hann hafi vitað
að þar voru kol, og þar eð hann mintist ekki á
kolin, þá geta lögin þvingað hann til að skila
landinu aftur,” sagði gamla konan, sem var
móðir Rochesters.
Collins brosti næstum því.
“Yðar hágöfgi, í þessu tilfelli veita lögin enga
hjálp. Setjum svo að eg viti, að C. P. R. hafi
uppgötvað kolanáhiur, og að eg noti þessa þekk-
ingu til þess að kaupa hluti yðar í brautinni, fyr-
ir eitt hundrað hvern; setjum svo að hlutimir
liækki í verði upp í þrjú hundruð, gætuð þér þá
neytt mig til að skila hlutunum aftur? Alls ekki.
Eg hafði grætt peningana á lögiegan hátt með
hyggni minni.”
“Það er einmitt þetta,” saði fuglahræðan.
“Hefði Arthur aðeins haft vanalega heilbrigða
skynsemi, þá hefði alt verið öðruvísi.”
Hún teygi höfuðið upp úr loðkraganum, en
lét það aftur síga niður. Jones stóð þegjandi og
afar reiður með hendur í vösum og bakið að
glgganum.
Honum hafði aldrei í hug dottið, að honum
myndi gremjast jafn mikið yfir heimsku, sem
hann var ekki sekur um. En þarna stóð hann
og áleit sig vera vonlausan heimskingja.
Hann sá strax hvernig Rochester hafði verið
gabbaður, og með dómgreind sinni fann hann
til þeirra sneypu, sem Rochester hefði sennilega
ekki fundið. Móðurbróðir hans, hertoglnn af
Melford — þannig hét hinn æsti, gamil maður
— móðir hans, ekkjugreifinna af Rochester, og
systir hans, hin hávelborna Venitia Birdbrook,
stóðu nú upp öll saman til þess að losna við hina
óþægilegu sögu og frá þeim heimskingja, sem
var orsök hennar.
' Maður getur hugsað sér tilfinningar þeirra.
Maður í stöðu Rochesters getur næstum verið
hvað sem hann vill, á meðan hann er ríkur, en
bæti hann synd fátæktarinnar við aðrar syndir,
þá er hann glataður. Og Rochester hafði ekki
einungis fleygt peningum sínum burt, hann hafði
líka fleygt kolanámu á eftir þeim.
Það var eðlilegt, þó móðurbróðir hans liti
ekki við honum, þegar hann fór út með konurn-
ar á undan sér.
“Þetta var leiðinlegt,” sagði Collins þegar
þeir voru orðnir aleinir.
Það var það blíðasta, sem hann gat sagt, og
hann sagði það líka.
12. KAPÍTULI.
Unga stúlkan í Viktorívagninum.
Þegar Jones fór út frá Collins, gekk hann í
vesturátt.
Hann hafði næstum gleymt því áformi sínu
að hætta við þenna leik, sem aðallega lifnaði,
þegar Collins ráðlagði honum að tala við konu
sína. Sagan um kolanámuna ýtti öllu öðru til
hliðar, hugsunin um þessa verzlun töfraði alt eðli
viðskiftalífs hans. Kolanáma, sem var miljónar
virði, seld fyrir tuttugu og fimm þúsund dollara.