Heimskringla - 22.12.1925, Blaðsíða 4

4. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
IVINNIPEG, 22. DES. 1925.
Sigurinn.
Eftir
RABINDRANATH TAGORE.
Hún var konungsdóttirin Ajita. Hjrðskáld
Narayan konungs hafði ekki séð hana. Þeg-
ar hann flutti konunginum nýtt kvæði, hækkaði
hann róminn svo að hann væri viss um að ósén-
ir áheyrendur, á skýldu loftsvölunum yfir höll-
inni, gætu til sín heyrt. Og öldur söngva
hans bárust út frá honum upp í sólnalöndin, þar
sem örlagastjarnan hans, í logandi ljóshring,
skein óþekt og úr sýn.
Honum fanst hann sjá skuggamynd hreyf-
ast bak við blæjuna. Veikur bjölluhljómur
barst að eyrum hans úr fjarska og lét hann
dreyma um öklana þar, sem örsmáar gullklukk-
ur kváðu við í hverju spori. Ó, rósrauðu mjúku
fæturnir, sem gengu á dufti jarðarinnar eins
og miskunn guðs á hinum failna! Skáldið
hafði lagt þá á altari hjarta síns og stilti söng
sinn við gullklukknahljóminn. Hann efaðist
aldrei um það, hverrar skuggamynd það væri,
sem hreyfðist bak við blæjuna, og hver ætti ökla
l>á, sem hljómuðu í samræmi við hjartslátt hans.
Manjari, þjónustustúlka konungsdótturinn-
ar, fór fram hjá húsi skáldsins á leið sinni til
árinnar, og aldrei leið sá dagur að hún rabbaði
ei svolítið við hann í laumi. Þegar ekkert
var í vegi og rökkrið grúfðí sig yfir alt, gekk
hún ófeilin inn í stofuna hans og settist við
hornið á gólfábréiðunni. Það var næstum
grunsamlegt hve litarvalið á blæjunni sýndi
mikla nákvæmni, og eins hvernig blómunum
var komið fyrir í hárinu.
Fólkið brostí og hvíslaðí um þetta, og það
var ekki því að kenna, heldur Shekhar skáldi,
sem áleit það ekkí ómaksíns vert að skýla því,
að þessar ferðir voru honum gæfurík gleði.
Þýðing nafns hennar var blómagreinin, og
ber að játa, að fyrir hverja veraldlega dauð-
lega veru, þá hafí nafnið verið nógu milt og
Ijúft. En Shekhar þurfti samt að bæta við
það, og kaliaði hana Vorblómagreinina. Og
hversdagsfólkið hristi höfuðin og sagði: Ojæja!
Að vorinu voru lofkvæðin, sem skáldið
söng um vorblómagreinina, endurtekin hvað eft-
ir annað með miklum fögnuði, og konungurinn
drap titlinga og brosti framan í skáidið, og
skáldið brosti aftur á móti.
Og konungurinn spurði: “Er það aðal-
starf hunangsflugunnar að suða í vorhöllinni?”
Og skáldið svaraði: “Nei. Hún á líka að
drekka hunangið úr vorblómagreininni.”
Og þá hlógu aliir í konungshöllinni. Og
það barst út að Ajita konungsdóttir hefði einnig
hlegið að þjónustustúlkunni sinni fyrir að hafa.
gert sig ánægða með nafnið, sem skáldið valdi
henni, og Manjari gladdist í hjarta sínu.
Þannig blandast saman daglega, sannindin
og ósannindin — og við það sem guð byggir,
eykur maðurinn útflúri sínu.
En þessi voru ,óblökku<5u sannindin, sem
skáldið söng um: Tengitaugin var Krishna,
Lúðrar voru blásnir og bumbur barðar.
Hinn mikli fólksfjöldi stóð á fæturi og æpti
konungi sínum siguróp. Konungurinn skrýdd-
ur ágætum hvítum skrúða, leið hægt inn í höll-
ina, eins og sveimandi haustský, og settist í há-
sætið.
Pundarik stóð á fætur, og alt varð hljótt
í hinni miklu höll. Hnakkakertur með höfuð
hátt og brjóstið þanið út, fór hann að þylja með
þrumurödd lof sitt utn Narayan konung. Orð
hans lustu hallarveggina eins og brimið strönd-
ina, og virtust glamra á rifjum áheyrendanna.
Leiknin, sem hann sýndi í því að geta lagt all-
konar mismunandi merkingar í nafnið Narayan,
og hvernig honum tókst að vefa hvorn staf úr
því inn í vísnavef sinn í öllum mögulegum sam-
böndum, varð til þess að tilheyrendur hans
stóðu af öndinni af undrun.
I nokkrar mínútur eftir að hann hafði
sest niður, hélt rödd hans áfram- að hljóma. og
sveiflaðist á meðal óteljandi stoðanna í konungs-
höllinni, og í þúsundum orðlausra hjartna.
Lærðir háskólakennarar, sem komið höfðu frá
fjarlægum löndum, réttu upp hendurnar og
hljóðuðu: “Ágætt! Ágætt!”
Konungurinn leit framan í Shekhar, og
skáldið svaraði með því að horfa á yfirboða
sinn, og stóð síðan upp eins og lostinn hjörtur
í kreppu. Andlit hans var fölt, og feimni hans
var næstum kvenleg. Grannvaxinn, drengja-
legur og veikbygður að útliti, líktist hann mest
hljóðfærisstreng, sem á er hert að ítrasta þan-
þoli, og bíður eftir minstu snertingu að láta
hljóm sinn heyrast.
Þegar hann byrjaði, hafði hann höfuðið
niður á bringu, og rödd hans var svo lág, að
fyrstu vísurnar voru næstum óheyranlegar. En
svo smá-hækkaði hann höfuðið, og mjúk og
skær rödd hans reis til himins eins og titrandi
eldtungur. Hann byrjaði með því að segja
frá munnmælum, aftur úr dimmri fortíð, um
ættlegginn konunglega, og sagði sögu hans nið-
ur aldirnar, um hetjudóminn og óviðjafnanlegt
veglyndi, alt til vorra daga. Hann horfði
framan í konunginn, og öll hin mikla og ósagða
ást lýðsins til konungsfjölskyldunnar, hóf sig
eins og reykelsisilmur í kvæði hans, og umvafði
hásætið frá öllum hliðum. Seinasta orðið,
sem hann sagði, áður en hann settist skjálfandi
niður, voru þessi:'“l orðaleik get ég ósigur beð-
ið, herra, en aldrei í ást minni til þín.”
Tár fyltu augu áheyrendanna, og steinvegg-
irnir skulfu af sigurópunum.
Pundarik stóð á fætur og hristi ógurlega
höfuðið með fyrirlitningarglotti og hæðnissvip
yfir svona almennu eldgosi tilfinninganna, og
hreytti þessari spurningu út úr sér til samkom-
unnar: “Hvað er æðra en orðin?” í sama
bili ríkti þögn í allri höllinni.
Með framúrskarandi lærdómi sannaði
Pundarik að Orðið hefði verið til, frá eilífð og
Orðið væri guð. Hann hrúgaði saman tilvitn-
unum úr ritningum, og reisti Orðinu altari, hátt
og glæsilegt, þar sem það sat yfir og ofar öllu
á himni og jörðu. Hann endurtók þessa spurn-
ingu með sinni voldugu raust: “Hvað er æðra
en orðin?”
Hann horfði drembilega í kringum sig. Eng-
ástarguðinn, og Radha, hin elskaða, maðurinn
eilífi og konan eilífa, sorgin frá upphafi veganna ’ inn þorði að mæta áskorun hans, og hann sett-
og gleðin endalausa. Sannleikur þessara ist niður með hægð, eins og ljón, sem hefir fylt
kvæða var prófaður inst í hjarta skáldsins af
öllum, frá beiningamanninum til konungsins
sjálfs. Söngvar hans voru á allra vörum. Við
minsta mánaskin og lægsta hvísl sumarandvar-
ans, hljómuðu söngvar hans frá gluggum og
hallargörðum, frá seglbátum og skuggum trjá-
ganganna, í óteljandi röddum.
Þannig liðu dagarnir hamingjusamlega.
sig vel á fórnardýrinu. Lærðu mennirnir
hrópuðu: “Ágætt, ágætt!” Konungurinn
steinþagði af undrun, og skáldið Shekhar fanst
hann ekki verða að neinu í námunda við annan
eins ógnar lærdóm. Samkomunni var lokið
þann daginn.
Næsta dag flutti Shekhar kvæði sitt. Það
var söngur frá þeim dögum, er hljóðpípa ástar-
Skáldið flutti kvæði sín, konungurinn hlýddi á, 1 innar rauf í fyrsta sinni þögnina í Vrindaskóg-
áheyrenduhiir klöppuðu saman lófunum, Man-
jari kom og fór á leið sinni til árinnar — skugga-
myndin hreyfðist bak við skýldu loftsvalirnar, og
litlu gullklukkurnar hljómuðu veikt úr fjarska.
Um þessar mundir bar svo við, að skáld
nokkurt úr suðrinu kom til Narayan konungs í
konungsríkinu Amarapur á sigurvinningabraut
sinni. Hann staðnæmdist frammi fyrir há-
sætinu og kvað lofvísu um konunginn. Hann
hafði skorað á öll hirðskáldin á leið sinni til
einvígis, og hafði alstaðar borið sigur úr býtum.
Konungurinn tók á móti honum með mestu
virktum og sagði: “Skáld! Eg býð yður velkom-
inn!”
Pundarik, skáldið svaraði drembilega: “Yð-
ar hátign! Eg bið um stríð!”
Shekhar, hirðskáld konungsins, vissi ei vel
hvernig skáldorustan yrði háð. Hann gat
ekki sofið um nóttina. Hinn mikli skrokkur
hins nafnfræga Pundarik, nefið hvast og bogið
eins og heynál, og höfuðið hreykið, sem hallað-
ist út á aðra öxlina, stóð skáldinu fyrir hug-
skotssjónum og ásótti hann í dimmunni eins
og draugur.
Skjálfandi af kvíða gekk Shekhar inn á
leiksviðið um morguninn.
var troðfult af fólki.
Skáldið kvaddi mótstöðumann sinn með
brosi og hneigingu. Pundarik svaraði með því
að víkja höfðinu örlítið til og snéri sér að
aðdáenda hóp sínum með þýðingarmiklu brosi.
Shekhar rendi augum sínum upp til skýldu
loftsvalanna hátt uppi, og heilsaði lafði hjarta
síns í huga sér, og sagði: “Ef eg ber sigifr úr
inum. Hirðingjakonurnar vissu ei hver var
leikarinn, né hvaðan hljóðfæraslátturinn kom.
Stundum virtits hann koma frá hjarta sunnan-
vindsins, og stundum frá reikandi skýjunum á
fjallabrúnunum. Hann kom með boðskap
samfundanna frá landi sólaruppkomunnar, og
hann leið frá brún sólsetursins með andvarpi
sorgarinnar. Stjörnurnar virtust vera hljóm-
miðlar hljóðfærisins, sem lét hljóma sína flæða
yfir drauma næturinnar. Hljómleikurinn virt-
ist alt í einu koma úr öllum áttum. Hann
barst frá hólum og lautum, skuggasælum stig-
um og afskektum brautum, frá blámóðu himins-
ins og glitrandi grænku grasanna. Menn skildu
hvorki merking hans, né heldur gátu þeir fram-
kallað orð í huga sér, sem gætu lýst þrá hjartna
þeirra. Augu þeirra fyltust tárum, og líf
þeirra virtist langa eftir dauðanum, sem myndi
verða fullkomnun þess.
Shekhar gleymdi tilheyrendum sínum,
gleymdi að hann var að berjast við keppinaut.
Hann stóð einn meðal hugsana sinna, sem-
brutust titrandi fram í kringum hann eins og
blöð í sumarvindi og söng Hljóðpípusönginn. 1
huga hans bjó sýn frá ímynd, sem hafði hlotið
Leikhúsið mikla lögun sína frá skuggamynd, og bergmál frá veiku
bjölluhljóði fjarlægra fótspora.
Hann settist niður. Áheyrendurnir skulfu
af hrygð ólýsanlegs unaðar, sem var jafn ómæl-
anlegur sem hann var óljós, og þeir gleymdu að
klappa fyrir Shekhar. Þegar tilfinning þessi
hvarf smám saman burtu, stóð Pundarik upp,
gekk að hásætinu ag manaði keppinaut sinn að
skýra það með augljósum orðum, hver væri
býtum í dag, þá skal þitt sigursæla nafn verða elskandinn og hver væri hin elskaða. Hann
vegsamað.’
horfði hrokalega í kringum sig, brosti til aðdá-
enda sinna og spurði í annað sinn: “Hver er
Krishna.elskandinn, og hver er Radha, hin elsk-
aða?”
Síðan fór hann að krefja til mergjar rætur
þessara nafna og mismunandi skýringar á þýð-
ingu þeirra. Hann sýndi hinum rugluðu á-
heyrendum sínum, allar flækjur og vafninga
hinna mörgu og mismunandi frumspekiskóla,
með mikilli leikni. Hann tók hvern staf frá
öðrum, og lagði hvern og einn í einelti með
miskunarlausri rökfræði, unz þeir féllu hver af
öðrum máttlausir niður í skarnið í mesta rugl-
ingi og vitleysu, en til þess að eins að verða
gripnir þaðan strax aftur og settir í aðra staði,
þar sem þeir voru látnir tákna það, sem slótt-
ugustu orðpröngurum hafði aldrei áður til hug-
ar komið.
Lærðu mennirnir fyltust ofsagleði. Þeir
æptu og klöppuðu, og lýðurinn fór að dæmi
þeirra, og þóttist sannfærður um, að nú hefði
tjaldi því, sem hylur sannleikann, verið svift í
burtu í dag fyrir augum þeirra, af þessum yfir-
burða vitsmunum. Snilli mælskunnar og rök-
fiminnar gagntók hugi þeirra svo, að þeir
gleymdu að spyrja sjálfa sig að því, hvort nokk-
ur sannleikur feldist á bak við þetta, eftir alt
saman.
Konungurinn var orðlaus af undrun. Hljóð-
færaslátturinn leið ekki lengur í loftinu, og og
jörðin í hugarsýn mannanna, var breytt úr
grænskrýddri gyðju í jökulkalt steintröll.
Fólkinu, sem var hér samansafnað, fanst,
skáldið sitt vera eins og drenghnokki, borinn
saman við þennan aðkomurisa, sem stikaði á-
fram eins og hann ætti allan heiminn og tróð
undir fótum sér með hverju skrefi alla örðug-
leika í héimi orða og hugsana. í fyrsta skifti
varð því það ljóst, að kvæði þau, sem Shekhar
orti, voru ákaflega auðveld og óbrotin, svo það
hlaut að vera hending ein, að það hafði ekki
ort þau sjálf. Þau voru hvorki ný, erfið, leið-
beinandi eða nauðsynleg.
Konungurinn reyndi þegjandi að hvetja
skáld sinn með hvössu tilliti, að gera síðustu til-
raun sína. En Shekhar veitti því enga at,-
hygli, og sat kyr í sæti sínu.
Þá varð konungurinn reiður, sté niður úr
hásætinu, tók af sér perlukeðjuna og setti hana
á höfuð Pundariks. Höllin söng af fagnaðar-
ópum. Frá efri loftsvölunum barst örlítill
ómur, eins og skrjáfaði í kjól og mittisfesti, sem
gullklukkurnar voru festar á. Shekhar stóð
á fætur og gekk út úr höllinni.
Nóttin var dimm og tunglið þverrandi.
I Skáldið Shekhar tók handritin sín úr hillunum
^ og kastaði þeim í haug á gólfið. Sum þeirra
geymdu æskuljóð hans, sem hann var næstum
búinn að gleyma. Hann fletti við blaði og
blaði og las hendingar hér og þar. Honum
virtust þau öll vesöl og hversdagsleg — eintóm
orð og barnalegt rím!
Hann reif bækurnar sínar, eina af annarir
í snepla, kastaði þeim í ker, sem eldur logaði á,
og sagði: “Þér gef eg alt, þú fagri, lifandi logi!
Þú hefir brunnið í hjarta mínu öll þessi fánýtu
ár. Ef líf mitt væri gullmoli, þá kæmi það
bjartara og skírara úr eldrauninni, en það er
fótum troðinn torfuhnaus, sem ekkert skilur
eftir nema þennan öskuhnefa.”
Það leið á nótt. Shekhar opnaði glugg-
ana upp á gátt. Hann dreifði yfir rúmið sitt
öllum hvítu blómunum sem hann unn: og bar
inn í svefnherbergið sitt alla lampana í húsinu
og kveikti á þeim. Þá blandaði hann saman
hunangi og eiturrótarsafa, drakk það og lagði
sig út af í rúminu.
Gullklukkurnar ómuðu veikt fyrir utan
dyrnar, og andvarinn bar inn í herbergið óvana-
legan ilm.
Skáldið mælti með lokuðum ahgum: “Lafði
mín! hafið þér aumkvast yfir þjón yðar að síð-
ustu, og komið til að sjá hann?”
Svarið birtist í innilega þýðum rómi: “Skáld
mitt, eg er komin.”
Shekhar opnaði augun.. Fyrir framan
rúmið stóð kona.
Sjón hans var döpur og sljó. En honum
virtist að líkingin, sem búin var til úr skugga-
mynd, og sem hann hafði ávalt geymt krýnda i
helgidómi hjarta síns, væri hér komin á síðasta
augnabliki æfi hans, og horfði á hann.
Konan sagði: “Eg er Ajita konungs-
dóttir.”
Skáldið settist upp í rúminu með miklum
erfiðismunum.
Konungsdóttirin hvíslaði í eyra honum:
“Konungurinn sýndi yður ekki réttvísi. Það
voruð þér, sem unnuð einvígið, skáldið mitt, og
eg er hingað komin til að krýna yður sigur-
kórónunni.”
Hún tók blómhringinn af hálsi sér og setti
hann á höfuð honum, og skáldið féll aftur á bak
í rúmið, liðiö lík.
Þ. Þ. Þ.
J ó 1 i n.
■Jm
Vetrar kólgan kalda
kyrrir éi tímans hjólin.
Upp úr djúpi alda
ennþá stíga jólin.
Ráði að reginvalda
rís nú blessuð sólin.
Hátíð lýðir halda
heims um gervöll bólin.
Hjartans unað öllum
ættu jólin færa,
jafnt í hreysum, höllum,
hjörtun góðvild næra.
Boð frá gleðibjöllum
blíða strengi hræra.
Bæta úr gömlum göllum,
græða mein, er særa.
Ætti í hjarta hveru
hugvild geðið spanna.
Skína í brosi beru
bróðurþelið sanna.
Lítt mun lífheimsveru
lofgerð þóknast manna,
innanum ef eru
andvörp smælingjanna.
Ljósdís lífsins morgna!
lýstu upp sérhvert hreysi.
Tak burt tízkunorna
tilfinningaleysi.
Hjörtum auðgra orna
örva hönd svo reisi.
Þá munu tárin þorna,
þó að veðrin geysi.
Lát ei ljós þitt deyja,
Ijósið kærleiksboða.
Láttu fólkið fleygja
fölskum myndum goða,
sem það tæla og teygja
til sín, út í voða.
Aftur lát það eygja
æðri sólarroða.
Þorskabítur.
Hugmynd barns um guð.
(Þýtt.)
Veiztu’ er heiðmáninn skín v
yfir dreymandi drótt,
talar drottinn við mig
gegnum þögula nótt?
Og í svífandi árblæ
og söngfugla klið, t
er hann sjálfur að boða mér
himneskan frið.
Þegar skuggarnir lengjast
og dagsljósið dvín,
finn eg, drottinn, að örugg er
nálægðin þín.
Mína dagbók eg athuga
augnabliks stund, ,
hvort að engum eg brást
eða hrygði í lund.
Við að ræta upp illgresi’
eg reitinn minn vann,
til að rækta þar blóm '
fyrir þá, sem eg ann.
Þegar sigrandi geng eg
hinn síðasta stig,
guð, eg sé þig og heyri, v
er þú kallar á mig.
Loks við mánaskin glatt
yfir dreymandi drótt, '
hvíslar drottinn að mér
og þá sofna eg rótt.
Lúðvík Kristjánsson.